Tακης Ν. Λαινας,* «Mεσα απο ολο το βιβλιο, αναδεικνυεται ο κοσμος του Αγγελου, ενας κοσμος ευγενικος, ενας κοσμος αλληλεγγυης»

Όταν βγήκε το πρώτο βιβλίο, «Η Κλειώ φοβόταν τις γάτες και άλλα αφηγήματα» και μας το έδωσε ο Άγγελος, δήλωσα ότι μ’ αρέσει, γιατί έχει ένα ύφος. Ήμουν υπόλογος λοιπόν να υποστηρίξω γιατί μου αρέσει. Δεν είναι και τόσο εύκολο, γιατί πολλά πράγματα μας αρέσουν, αλλά δεν μπορούμε και να τα αποδείξουμε, τουλάχιστον με τρόπο πειστικό. Εγώ θα προσπαθήσω να το κάνω. Δεν ξέρω πόσο πειστικός θα είμαι, θα είμαι όμως ειλικρινής, μιλώντας πάντα για το πρώτο βιβλίο. Το βιβλίο λοιπόν «Η Κλειώ φοβόταν τις γάτες…» είναι ένα είδος αυτοβιογραφίας, είτε γράφει στο α΄ πρόσωπο είτε στο γ΄, μιλάει για πράγματα δικά του που έχουν συμβεί στον ίδιο.

Όταν ασχολείσαι με ένα τέτοιου είδους βιβλίο, το υλικό που κυριαρχεί είναι ο χρόνος. Ο χρόνος όμως είναι μια έννοια άπιαστη, που μας αφορά όλους ως φυσικά πρόσωπα, απασχολεί τους φιλοσόφους, τους συγγραφείς, τους επιστήμονες και ποτέ δεν έχει οριστεί με απόλυτη ακρίβεια τι είναι. Ένας Γάλλος συγγραφέας, ο Μαρσέλ Προυστ, ο οποίος έχει γράψει το περίφημο μυθιστόρημα «Αναζητώντας τον χαμένο χρόνο» –ένα βιβλίο που δεν έχω διαβάσει ολόκληρο, παρά μόνο ένα μέρος του–,  λέει το εξής σε μια συνέντευξή του: «Αυτή είναι η δύναμη, αλλά για να την προσεγγίσεις, μια λέξη υπάρχει, η μνήμη. Με σύμμαχο τη μνήμη, την τυχαία μνήμη, που μπορεί να προκύψει ανά πάσα στιγμή, γυρίζεις πίσω και θυμάσαι το γεγονός και το βλέπεις αλλιώς. Όχι γιατί άλλαξε, αλλά γιατί ήταν αλλιώς εξ αρχής, είχε και άλλα πράγματα γύρω του, τα οποία δεν τα έβλεπες τότε. Μαζί με ένα τσάι, είχε ένα τραπεζομάντηλο, υπήρχε ένα ανθοδοχείο και ένα κορίτσι πίσω που σερβίριζε, υπήρχαν κάποιοι άνθρωποι στο βάθος και κάποια δέντρα ανθισμένα και όλα αυτά τα στοιχεία τα συνδέεις και φτιάχνεις έναν κόσμο». Αυτός είναι ο στόχος του συγγραφέα, να δημιουργήσει έναν κόσμο στον αναγνώστη.

Όταν όμως μιλάμε για βιογραφίες ή αυτοβιογραφίες πολλές φορές γίνεται το λάθος να στεκόμαστε στα γεγονότα, στα στείρα γεγονότα αυτά καθαυτά. Όταν όμως τα δεδομένα τα δικά σου θέλεις να τα κάνεις βιβλίο, πρέπει να σκεφτείς σαν καλλιτέχνης και αυτό το πετυχαίνει ο Άγγελος μέσα από το βιβλίο του.

Είναι φορές που νιώθω μια δύναμη κρυφή να με σπρώχνει μακριά από τις απάνθρωπες εικόνες και ήχους που βομβαρδίζουν, αυτές που συνεχώς συναντάμε γύρω μας. Όμως, μία άλλη εξίσου ισχυρή δύναμη είναι που θέλει να με ξαναφέρει σε εκείνον τον κόσμο που χάθηκε και εξακολουθεί να υπάρχει ζωντανός, μόνο στη φαντασία πια, ή μες στα όνειρά μας. («Παραμονή Χριστουγέννων», από τη συλλογή διηγημάτων «Η Κλειώ φοβόταν τις γάτες και άλλα αφηγήματα», σ.31).

Η περίπτωση της “Κλειώς” δεν είναι μια εξεζητημένη ζωοφιλία, είναι μια συνείδηση ότι συνυπάρχουμε με τις αλεπούδες, συμβιώνουμε με όλα τα ζώα, τα φυτά, τους ζωντανούς οργανισμούς, ορατούς και αόρατους, και αυτό είναι μια συνείδηση επίκαιρη και επιβεβλημένη πολιτική αντίληψη. Ο Άγγελος αντιστέκεται, δεν υποκύπτει σε ένα εργασιακό περιβάλλον καταπίεσης, δεν αλλοτριώνεται. Θεωρεί την εργασία και την απασχόληση εργαλείο για να κερδίσει τη ζωή συνολικά και να υποστηρίξει την αυτονομία του ατόμου και τη δημιουργία να κερδίσει τον ελεύθερο χρόνο. Υπερασπίζεται αυτήν την ατομικότητα και βεβαίως την ανθρώπινη αξιοπρέπεια

 Αυτό το απόσπασμα, μαζί με τα άλλα που ακούσαμε νωρίτερα, πιστεύω είναι τέχνη. Δεν ξέρω ποιο είναι το κριτήριο των κριτών, αλλά εγώ νομίζω είναι τέχνη. Πέρα όμως από αυτό, μέσα από όλο το βιβλίο, αναδεικνύεται και ένας κόσμος, ο κόσμος του Άγγελου, ένας κόσμος ευγενικός, ένας κόσμος αλληλεγγύης, ένας ανθρώπινος χαρακτήρας που αγαπάει τους άλλους. Το 1975 θυμάμαι ο Άγγελος έκανε ένα δικαστήριο στην Αθήνα, γιατί μαζί με κάποια άλλα παιδιά είχαν συλληφθεί από την αστυνομία, καθότι είχαν πάει να συμπαρασταθούν στους παραπηγματούχους του Περάματος –απαλλάχθηκε τότε. Η αλληλεγγύη είναι στοιχείο κοινωνικότητας, αλλά δεν στέκεται μόνη της, συνδέεται και με άλλα πράγματα. Ο Άγγελος είναι άνθρωπος της συμμετοχικότητας και της συλλογικότητας. Το 1981 ο Κράγκαρης, ο Άγγελος και άλλοι ήταν πάλι κατηγορούμενοι στο Εφετείο της Πάτρας, γιατί αντιστάθηκαν σε μια αυθαιρεσία ενός δημοτικού παράγοντα και ευτυχώς τότε απαλλαχθήκαμε όλοι, χάρη στη συμπαράσταση ενός άλλου ανθρώπου της αλληλεγγύης και της κοινωνίας, του Βασίλη Λαδά.

Η περίπτωση της «Κλειώς» δεν είναι μια εξεζητημένη ζωοφιλία, είναι μια συνείδηση ότι συνυπάρχουμε με τις αλεπούδες, συμβιώνουμε με όλα τα ζώα, τα φυτά, τους ζωντανούς οργανισμούς, ορατούς και αόρατους, και αυτό είναι μια συνείδηση επίκαιρη και επιβεβλημένη πολιτική αντίληψη. Ο Άγγελος αντιστέκεται, δεν υποκύπτει σε ένα εργασιακό περιβάλλον καταπίεσης, δεν αλλοτριώνεται. Θεωρεί την εργασία και την απασχόληση εργαλείο για να κερδίσει τη ζωή συνολικά και να υποστηρίξει την αυτονομία του ατόμου και τη δημιουργία να κερδίσει τον ελεύθερο χρόνο. Υπερασπίζεται αυτήν την ατομικότητα και βεβαίως την ανθρώπινη αξιοπρέπεια.

Αυτός είναι ο κόσμος του Άγγελου και άλλα πράγματα. Μου αρέσει αυτός ο κόσμος, αυτός ο ανθρώπινος χαρακτήρας, γι’ αυτό μου αρέσει και αυτό το βιβλίο. Δεν με ενδιαφέρει ιδιαίτερα το βιογραφικό του που ακούγεται, όμως τα πεπραγμένα του με το συγκεκριμένο ύφος όπως περιέγραψαν οι φίλοι νωρίτερα. Παρουσιάζει έναν κόσμο που είναι συνδεδεμένος με την οικονομία, με τη γεωγραφία και τα στερεότυπα μιας εποχής, με έναν κόσμο που πιθανόν να μοιάζει με τον δικό μου, αλλά που δεν τον έζησα. Ακόμα και η εξυπνάδα και η κουτοπονηριά, όταν αυτό επιβάλλει η ανάγκη για επιβίωση, είναι στοιχεία μιας νοοτροπίας. Έναν κόσμο που δεν έζησα, έναν κόσμο που θα ήθελα να έχω ζήσει αλλά δεν είναι εύκολο, δεν είναι δυνατόν. Όμως μου αρέσει να τον γνωρίζω μέσα από την ανάγνωση, γι’ αυτό μου αρέσει το βιβλίο του Άγγελου. Αυτά είναι τα βασικά μου επιχειρήματα, με τα οποία υποστηρίζω ότι το βιβλίο αυτό είναι καλό.

*Ο Τάκης Ν. Λαϊνάς είναι γεωπόνος και συγγραφέας. Το κείμενο είναι η ομιλία του στην εκδήλωση παρουσίασης των συλλογών του Άγγελου Ευθ. Αγγελόπουλου, «Η Κλειώ φοβόταν τις γάτες και άλλα αφηγήματα» (εκδόσεις Κοράλλι, Αθήνα 2023) και «Ο δρόµος και το ρολόι – 31 αφηγήματα» (εκδόσεις Παρατηρητής της Θράκης, Κομοτηνή 2023), το Σάββατο 19 Αυγούστου 2023, που διοργανώθηκε από την Πολιτιστική Ομάδα Φράγμα, τις εκδόσεις Κοράλλι και τις εκδόσεις Παρατηρητής της Θράκης, στο Καφέ ΟΣΕ Λεχαινών.

Μπορείτε να βρείτε το ένθετο αφιέρωμα της παρουσίασης εδώ.

Ακολουθήστε το paratiritis-news.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.