Σοφια Μενεσελιδου*: «Η Ελενη-γραφιας ανηκει στη χορεια των ποιητων ενος κοσμου στον οποιο οι λεξεις και οι ιστοριες μετουσιωνονται σε προσκλητηριο για θαυματα»

Να πω, λοιπόν κι εγώ δυο λόγια από καρδιάς για τον άνθρωπο που τα σκορπισμένα της χαρτάκια σε βιβλία, εφημερίδες και διαδίκτυο, έχουν συμβληθεί εδώ και χρόνια με την ψυχή μου με μια επενέργεια ακατάβλητη, που επιμένει διαρκώς να ζωγραφίζει με όνειρο και μαγεία τρυφερότητας το σύμπαν μου. Η Ελένη-γραφιάς, που σήμερα μας προσφέρει ως αντίδωρο αφειδώλευτης αγάπης το καινούριο της βιβλίο, ανήκει στη χορεία των ποιητών ενός κόσμου στον οποίο οι λέξεις και οι ιστορίες μετουσιώνονται σε προσκλητήριο για θαύματα. Για κείνα τα θαύματα τα «ένανκαιρίσια», όπως λέει, που πασχίζουν εναγώνια κόντρα στη μοχθηρία των καιρών να διασώσουν τον άνθρωπο από το ανηλεές της σύγχρονης πραγματικότητας.

Με τα κείμενά της έχω πάντα την αίσθηση ότι μας υπομνηματίζει –σιγανά και σεβαστικά– πως ο δρόμος για την ανάταση και τ’ αστέρια περνά μέσα από σπίτια με δαντελένια κουρτινάκια που τα’ χει πλέξει η άπλετη αγάπη και τα λακάκια χαράς σε μάγουλα που φωτίζονται από συμπόνια, τρυφεράδα κι ευσπλαχνία. Λένε ότι οι μεγάλοι μάστορες του λόγου είναι άχρονοι και ατοπικοί. Έτσι είναι κι η Ελένη. Μπορεί να δίνω διαρκώς νοερά τα χέρια μαζί της και ν’ σεργιανούμε έμπλεες συγκίνησης με το κοινό βίωμα, όπως για παράδειγμα στο διήγημά της για τον Άη-Λευτέρη. Στην εκκλησία εκείνη της Αλεξανδρούπολης, όπου αυτή συνομιλεί με την ευλογία των αναμνήσεων των ανιόντων της κι εγώ με την ψυχή της δικής μου οικογένειας, που η άφευκτη μοίρα της όρισε να συντύχει διαδοχικά με τον διθύραμβο της ζωής και με τον ολολυγμό του θανάτου, εκεί, πάνω στα στασίδια κάποιου τεριρέμ. Όμως, τα τεριρέμ της αγάπης δε γνωρίζουν από χωροχρονικά ασφυκτικά πλαίσια. Κι αυτό ακριβώς είναι το υπερβατικά μαγικό της Ελένης. Καταφέρνει να φωτίζει με τον δαυλό της γραφής της τα σκοτάδια όλων μας, χωρίς στεγανά και περιορισμούς, είτε έχουμε αναφορές μνήμης των τοποσήμων της και της εποχής της είτε όχι.

Αυτό το κορίτσι, η Ελένη,  απλά, ανοίγει από το πουθενά με τον λόγο της μυθοπλασίας της ένα ακριβό και πολύτιμο παράθυρο και διασώζει τους ανυποψίαστους αναγνώστες της από τα δύσκολα και τη φθορά. Τα κείμενά της έτσι όπως εγώ τα θωρώ είναι γεμάτα τρυφεράδα, ιστορίες ανθρώπων που αγαπήθηκαν βαθειά, πόθους ψυχών που δονούνται συθέμελα από χαρά, ανοιχτωσιά καρδιών που χώρεσαν τα πάθη του κόσμου όλου, έρωτες που μελωδούν την ευτυχία, ευλογία ευγνωμοσύνης για όσα μας χαρίστηκαν, κι ευσπλαχνία

Αυτό το κορίτσι έτσι, απλά, ανοίγει από το πουθενά με τον λόγο της μυθοπλασίας της ένα ακριβό και πολύτιμο παράθυρο και διασώζει τους ανυποψίαστους αναγνώστες της από τα δύσκολα και τη φθορά. Τα κείμενά της έτσι όπως εγώ τα θωρώ είναι γεμάτα τρυφεράδα, ιστορίες ανθρώπων που αγαπήθηκαν βαθειά, πόθους ψυχών που δονούνται συθέμελα από χαρά, ανοιχτωσιά καρδιών που χώρεσαν τα πάθη του κόσμου όλου, έρωτες που μελωδούν την ευτυχία, ευλογία ευγνωμοσύνης για όσα μας χαρίστηκαν κι ευσπλαχνία. Πολύ ευσπλαχνία. Αγαπητική, μεγαλόθυμη, σκορπισμένη χωρίς φειδώ κι ενδοιασμούς. Μια ευσπλαχνία που νοηματοδοτεί με ανοχή και κατανόηση ακόμη και τα θεωρούμενα ως ζοφερά της ανθρώπινης ύπαρξης. Μια συζυγική απιστία –επί παραδείγματι– μετουσιώνεται στα χεράκια της μαστόρισσας Ελένης μας σε αφορμή για να ερμηνεύσει με μια μαγική της φράση όλες τις πνιγηρές συμβατότητες, που εξοβελίζουν από τη σεμνότυφη κοινωνία μας τους πόθους του κορμιού. «Για τη μακρομαλλούσσα Μερόπη που ήταν τόσο όμορφη στο κρεβάτι και τόσο άσχημη στη ζωή την κανονική με τον σύζυγό της».

Χρωστάω πολλές στιγμές παρηγορητικής αναγνωστικής ανάτασης στην Ελένη και γι’ αυτό ήρθα σήμερα εδώ. Πάνω απ’ όλα, όμως, της οφείλω το ότι έντυσε με τις λέξεις της αυτό που διευθύνει εδώ και χρόνια τη ζωή μου ολοκληρωτικά, αλλά αδυνατούσα να το σχηματοποιήσω φραστικά. «Αλγεινή υπερμνησία». Ακούστε τι λέει αυτό το πλάσμα! «Αλγεινή υπερμνησία.». Όλη η πεμπτουσία της επικράτειας των ονειροπαρμένων αυτής της γης συμπυκνωμένη σε δυο λογάκια. Καθώς τα κλωθογύριζα αυτές τις μέρες στο νου μου, θέλησα να ξαναπαίξω μαζί της το αγαπημένο παιχνίδι των παιδικών μου χρόνων. Ξέρετε, εκτός από Αλεξανδρουπολίτισσα στην καταγωγή είμαι και Δραμινή. Πόντια, τουρκόφωνη από τα ορεινά. Εκεί έχουμε ένα συνήθειο εκατονταετιών. Κάθε άνθρωπος διαθέτει το παρατσούκλι του, που αντικατοπτρίζει την προσωπικότητά του. Εγώ ως παιδί το παράλλαζα αυτό το εθιμικό παραδομένο και απέδιδα σε όσους με γοήτευαν τραγουδιστική ταυτότητα. Αν ήταν, λοιπόν, τραγούδι η Ελένη-γραφιάς θα ήταν «Το νερό των Σταγιατών» του Αλκίνοου Ιωαννίδη.

«Απ’ των αιώνων την πηγή κατρακυλά,

δροσίζει το αύριο και το υπόσχεται ξανά.

Μα εδώ και τώρα το νερό

μέσα απ’ τη χούφτα σου θα πιω,

ζωή να γίνει η ζωή σε μια γουλιά».

Γιατί αυτά είναι τα γραπτά της Ελένης μας. Με την αλγεινή υπερμνησία ενός κόσμου ομορφιάς, αγάπης, νοιαξίματος και δοσίματος μας καταθέτει μια πρόταση ζωής. Μια αντιπρόταση στην κακουργία που μαίνεται τριγύρω μας και βυσσοδομεί σκότος, μοχθηρία και απεμπόληση του ήθους της ανθρωπιάς και της αλληλεγγύης.

Θα μπορούσα να μιλάω μέχρι το πρωί για τα κείμενά σου, Ελένη, αλλά θα κλείσω επικαλούμενη τον λόγο ενός λατρεμένου μου στιχουργού, του Γεράσιμου Ευαγγελάτου. Έγραψε πριν από μερικές μέρες ότι «η ευλογία του ανθρώπου είναι ο μικρόκοσμός του. Είναι τελικά θέμα επιβίωσης ν’ ανήκει ο καθένας στη φυλή του».  Εγώ, λοιπόν, έχω επιλέξει συνειδητά εδώ και χρόνια να επιβιώσω ανήκοντας στη δική σου φυλή, Ελένη. Αυτή της αλγεινής υπερμνησίας του πολιτισμού της κερασιάς. Σ’ ευχαριστώ ολόθερμα για την προσφορά αυτής της φυλής.

Καλοτάξιδο φωτισμένη μας!  

*Η Σοφία Μενεσελίδου είναι Φιλόλογος και Επιστημονική Σύμβουλος του Δήμου Κομοτηνής. Το παρόν κείμενο αναγνώστηκε στην εκδήλωση παρουσίασης της συλλογής διηγημάτων της Ελένης Σκάβδη «Ροζ και Γκρίζο», που διοργανώθηκε από τον Σύλλογο Κυριών και Δεσποινίδων Αλεξανδρούπολης και τις εκδόσεις Πρόκνη, την Τετάρτη 13 Μαρτίου 2024, στον χώρο του Εντευκτηρίου του Συλλόγου. 

Δείτε το ρεπορτάζ της εκδήλωσης εδώ.

Ακολουθήστε το paratiritis-news.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.