«Ο ελληνικος 20ος αιωνας» του Αντωνη Λιακου παρουσιαστηκε διαδικτυακα στην Κομοτηνη

Παρουσιάστηκε την Πέμπτη που μας πέρασε, σε διαδικτυακή εκδήλωση, που διοργάνωσε το Εργαστήριο Νεότερης και Σύγχρονης Ιστορίας του ΤΙΕ/ΔΠΘ με επικεφαλής την  επ. καθηγήτρια κ. Αθηνά Συριάτου και ομιλητές/τριες την αν. καθηγήτρια κ. Ελπίδα Βόγλη, την επ. καθηγήτρια κ. Ελεονώρα Ναξίδου, τον λέκτορα  κ. Χρύσανθο Τάσση και τον επ. καθηγητή κ. Άγγελο  Παληκίδη, το βιβλίο  «Ο ελληνικός 20ός αιώνας» του εξέχοντος ιστορικού κ. Αντώνη Λιάκου.

Ένα βιβλίο, τυπικά και σύμφωνα με τον τίτλο του, συγκεφαλαιωτικό της ιστορίας του ελληνικού 20ού αι,  επί της ουσίας όμως ένα βιβλίο αναφοράς για κάθε αναγνώστη που αγαπά την ιστορία και κάθε φοιτητή/ερευνητή  οικονομικών, κοινωνικών, πολιτικών και πολιτισμικών επιστημών που επιθυμεί να έχει στον νου του τη διαμόρφωση της οικονομίας, της κοινωνίας, της επιστήμης, της τεχνολογίας  και του πολιτισμού στον χρόνο, παράλληλα με τον τρόπο που ο χρόνος και ο χώρος ενέγραψαν-επηρέασαν τις ζωές των απλών καθημερινών ανθρώπων, αλλά και τους τρόπους με τους οποίους οι επιστήμονες ερεύνησαν, κατέγραψαν και εννόησαν τα ιστορικά γεγονότα στην Ελλάδα και σε σχέση με τον υπόλοιπο κόσμο, κατά τη διάρκειά του.

Κυρίως, ένα βιβλίο ιστορίας ιδιαίτερα καλογραμμένο, σε μια εκπληκτικά ρέουσα και βρίθουσα απολύτως επιτυχημένων μεταφορών γλώσσα (ενδεικτικά: «χυτεύοντας το έθνος», «το πανηγύρι της δημοκρατίας»),  κειμενικών αναφορών από το σύνολο της ελληνικής, και παγκόσμιας, γραμματείας(ενδεικτικά: η ιστορία του Ελπήνορα από την «Οδύσσεια» και σε σχέση με την οικονομική κρίση του 2010 και τις μελλοντικές ιστορικές της επεξεργασίες), αλλά και «συνομιλιών» με πρόσωπα και πράγματα από την ελληνική και παγκόσμια τέχνη, που αποδεικνύει,  και πρακτικά,  ότι εξίσου σημαντικό με το ιστορείν είναι και ο τρόπος του ιστορείν, ο αφηγηματικός τρόπος και η φροντίδα για τη γλώσσα που δύναται και στην ιστορική αφήγηση να έλκει  συνυφαινόμενη με τις χάρες της τέχνης, και των τεχνικών, του λόγου.  
 Στα της εκδήλωσης όμως που δώρισε στους φιλίστορες, και ευρύτερα στους φιλαναγνώστες στην Κομοτηνή και στη Θράκη, τη δυνατότητα να απολαύσουν τις αναγνώσεις του «Ο ελληνικός 20ός αιώνας» από τέσσερις επιστήμονες ιστορικούς και έναν πολιτικό επιστήμονα που υπηρετούν στο Πανεπιστήμιό μας, παρουσία, το σημαντικότερο, του διακεκριμένου σύγχρονου ιστορικού κ. Αντώνη Λιάκου, ο οποίος είχε να απαντήσει και σε μία ερώτηση που του υπέβαλαν κατά το οργανωτικό σχήμα της εκδήλωσης, οι συμμετέχοντες/ουσες ιστορικοί.

Τον λόγο έλαβε πρώτη η υπεύθυνη της διοργάνωσης και επικεφαλής του Εργαστηρίου  Νεότερης και Σύγχρονης Ιστορίας του ΤΙΕ/ΔΠΘ Επ. Καθηγήτρια κ. Αθηνά Συριάτου, η οποία εξήγησε ότι η εκδήλωση είχε προγραμματιστεί να γίνει, με φυσική παρουσία, τον περασμένο Μάρτιο στην Κομοτηνή, αλλά ο κορωνοϊός την απέτρεψε.

Αθηνά Συριάτου,  «Το θέμα του βιβλίου είναι η συνεχής “ανταλλαγή ύλης ανάμεσα στην εθνική ιστορία και στον κόσμο που την περιβάλλει”»

 
Η κ. Αθηνά Συριάτου, αφού προλόγισε την εκδήλωση και παρουσίασε τον προσκεκλημένο συγγραφέα-ιστορικό, περιέγραψε τη δική της αναγνωστική εμπειρία. Μεταξύ άλλων επισήμανε τα εξής για την έκδοση:  «Πρόκειται κατά τη γνώμη μου για ένα γοητευτικό και πολύ ευανάγνωστο βιβλίο το οποίο μελετά τον εικοστό αιώνα με αφορμή μόνο την Ελλάδα.  Την Ελλάδα, δεν την αντιλαμβάνεται ως ένα κλειστό κράτος θέτοντας ως σκοπό να μας πει πώς και πότε δημιουργήθηκε ή πώς επεκτάθηκε κατά τη διάρκεια του 20ού αιώνα […]. Αντίθετα αυτό που μελετά είναι η δυναμική που δημιουργείται μέσα από τις μεγάλες και μικρές διασταυρώσεις των ιστορικών συγκυριών και το νόημα που διαρκώς αναμορφώνεται μέσα από τις συνεχείς μετατοπίσεις του κέντρου βάρους. Το θέμα λοιπόν του βιβλίου είναι η συνεχής “ανταλλαγή ύλης ανάμεσα στην εθνική ιστορία και στον κόσμο που την περιβάλλει”, μια φράση του βιβλίου. Προτείνοντας μια διαφορετική περιοδολόγηση του 20ού αιώνα, άλλη από εκείνες που έχουν μέχρι τώρα προταθεί από ιστορικούς που καταγίνονται με τη μελέτη του, εξετάζει την Ελλάδα από την πρώτη πολεμική δεκαετία 1910-1922 μέχρι την αρχή της δεκαετίας της κρίσης, το 2010 […].

Στο βιβλίο αυτό, η μεγάλη και η μικρή ιστορία συνομιλούν συνεχώς. Η μεγάλη στιγμή με την προσωπική αφήγηση. Το πολιτιστικό με το οικονομικό, οι νοοτροπίες με την πολιτική. Ο Λιάκος δεν φοβάται να καταθέσει ψήγματα από την προσωπική του εμπειρία χάριν κάποιας απρόσωπης αντικειμενικότητας. Αντίθετα η αφήγηση ζωντανεύει και τα επιχειρήματα αποκτούν το βάρος της βιωμένης αλήθειας, της δικής του και των άλλων, καθώς γράφει. […] Η κοινωνία, η ελληνική και η παγκόσμια, έχουν το μεγαλύτερο μερίδιο της προσοχής καθώς το βιβλίο εστιάζει στη ροή της καθημερινότητας είτε αναλύει κρίσεις είτε αναλύει κανονικότητες την ίδια στιγμή που εξετάζει τον ρόλο του κράτους στη διαμόρφωση της ιστορίας […]».

Μπορείτε να διαβάσετε όλη την εισήγηση της κ. Συριάτου εδώ.

Ελπίδα Βόγλη, «Ο αφηγηματικός ιστός του βιβλίου χαρακτηρίζεται από την έντονη παρουσία του ιστορικού, ο οποίος συνομιλεί με τα γεγονότα, παρακινώντας έναν πολυδιάστατο (δι)επιστημονικό διάλογο»

Στη συνέχεια, παίρνοντας τον λόγο η κ. Ελπίδα Βόγλη, κατάφερε με μία ευσύνοπτη παρουσίαση να θίξει τρεις σημαντικές παραμέτρους χρήσιμες για την αποκωδικοποίηση των μεθοδολογικών τεχνασμάτων του συγγραφέα. Η πρώτη αφορά τον ιστορικό χρόνο του Έθνους και της εθνικής ταυτότητας, σχολιάζοντας πως: «Το έθνος, όπως αποδεικνύει ο Αντώνης Λιάκος, είναι μια κατηγορία ανάλυσης που χαρτογραφεί τον χώρο και τον ιστορικοποιεί για να τον συναρθρώνει με τις σπονδυλώσεις του χρόνου, όχι απλά τις συμβατικές περιοδολογήσεις με τις οποίες αναπόδραστα όλοι είμαστε εξοικειωμένοι, αλλά με εκείνες τις οργανικές ενότητές του που στην ουσία ενημερώνουν τη θεωρία της ιστορίας και τη μεταμορφώνουν σε μια καθημερινή διαλογική πράξη […]».

Η δεύτερη παράμετρος αφορούσε τον ρόλο του επιστήμονα ιστορικού, «ο οποίος δεν είναι προφήτης, δεν είναι γκουρού –το σχολιάζει ο Αντώνης Λιάκος– και επιπλέον δεν είναι ντετέκτιβ. […] Ολόκληρος ο αφηγηματικός ιστός του βιβλίου χαρακτηρίζεται από την έντονη παρουσία του ιστορικού, ο οποίος συνομιλεί με τα γεγονότα, τα αφηγείται, τα παρουσιάζει και τα επαναπροσεγγίζει ερμηνευτικά, παρακινώντας έναν πολυδιάστατο (δι)επιστημονικό διάλογο στον οποίο ο ίδιος συμμετέχει ενεργά. Και είναι μάλιστα ένας διάλογος που δεν αποκλείει τους μη ειδικούς».

Τελευταία και τρίτη παράμετρος που θίχτηκε από την κ. Βόγλη είναι η ιστορικότητα. «Στο βιβλίο αυτό παρουσιάζεται μια ιστορία που βιώθηκε συλλογικά –αυτή είναι η τρίτη παράμετρος την οποία απομονώνω σε αυτήν τη σύντομη ανάγνωσή μου. Και η ιστορικότητα; Είναι μια έννοια που δεν υποτάσσεται στη συνέχεια ούτε είναι απαραίτητο πως την αναπαράγει. Ο Αντώνης Λιάκος εξηγεί: ο ιστορικός είναι θεμιτό αλλά και σκόπιμο να αντιλαμβάνεται “την εθνική ιστορία ως μία εκδοχή του ιστορικού παρελθόντος, όχι τη μοναδική”».

Μπορείτε να διαβάσετε όλη την εισήγηση της κ. Βόγλη εδώ.
 

Ελεονώρα Ναξίδου, «Ο συγγραφέας αναθεωρεί τη στερεοτυπική πλέον αντίληψη ότι τα Βαλκάνια ήταν η πυριταδαποθήκη της Ευρώπης»

 
Η κ. Ελεονώρα Ναξίδου, εκτός των αναφορών της στη σημαντική συμβολή του βιβλίου στον τομέα της ιστορικής έρευνας, και λόγω της ιδιότητάς της –Επίκ. Καθηγήτρια Νεότερης και Σύγχρονης Ιστορίας της Νοτιοανατολικής Ευρώπης—, επικεντρώθηκε στον τρόπο με τον οποίον καταγράφεται το ιστορικό αποτύπωμα των Βαλκανίων, υποστηρίζοντας μεταξύ άλλων τα εξής: «Ο συγγραφέας αναθεωρεί τη στερεοτυπική πλέον αντίληψη ότι τα Βαλκάνια ήταν η πυριταδαποθήκη της Ευρώπης, επισημαίνοντας ότι οι Βαλκανικοί πόλεμοι ήταν στην πραγματικότητα μέρος της ίδιας καταιγίδας, της ίδιας σεισμικής δόνησης που συντάραξε ολόκληρη την Ευρώπη, ένα από τα πολλά επεισόδια που προκάλεσε στο σύνολο της Γηραιάς Ηπείρου η επικράτηση των ιδεολογικών ρευμάτων της νεωτερικότητας, τα οποία είθισται να αποκαλούμε με τον γενικό όρο Διαφωτισμός, δηλαδή ο εθνικισμός, ο ρομαντισμός, ο φιλελευθερισμός, σε συνδυασμό με τις κοινωνικο-πολιτικές αλλαγές, οι οποίες συνδέονται άρρηκτα με τις νέες αυτές ιδέες. Σ’ αυτό το πλαίσιο κατέρρευσε το απολυταρχικό μοντέλο διακυβέρνησης, διαλύθηκαν οι χερσαίες αυτοκρατορίες, εκδηλώθηκαν εθνικά κινήματα για απαλλαγή από την ξένη κυριαρχία και αναδιοργανώθηκε ο πολιτικός χάρτης της Ευρώπης.

Συγχρόνως όμως ο συγγραφέας δεν αρκείται στην απλή αφήγηση των πολιτικών και στρατιωτικών γεγονότων της εποχής των Βαλκανικών πολέμων, αλλά εστιάζει στις επιπτώσεις που αυτά προκάλεσαν στον ανθρώπινο παράγοντα, κάτι που συνήθως παραβλέπεται. Έτσι το βιβλίο δεν αντιμετωπίζει τη βία ως μια ενοχλητική εξαίρεση, αλλά την αντιλαμβάνεται ως άμεση απόρροια του πολέμου και ως πρακτική διαχείρισης πληθυσμών».

Μπορείτε να διαβάσετε όλη την εισήγηση της κ. Ναξίδου εδώ

Χρύσανθος Τάσσης, «Είναι πολύ σωστή η κριτική ανάλυση που κάνει ο κ. Λιάκος στο ΠΑΣΟΚ, αφού δεν υιοθετεί απλουστευτικά σχήματα»

Ο Λέκτορας του Τμήματος Κοινωνικής Πολιτικής/ΔΠΘ κ. Χρύσανθος Τάσσης έδωσε μία διαφορετική πνοή στην εκδήλωση με τη δική του ανάγνωση, καθότι ήταν ο μοναδικός πολιτικός επιστήμονας στο πλήθος των ιστορικών. Ο ίδιος κατ’ αρχάς έδωσε μεγάλη έμφαση στη σύγχυση που υπάρχει μεταξύ ιστορίας και γεγονοτολογίας, τονίζοντας πως το ιστορικό αυτό σύγγραμμα είναι «μία κρίσιμη θετική συνεισφορά σε αυτόν τον διαχωρισμό». Αναφέρθηκε κυρίως στο «Πανηγύρι της Ελληνικής Δημοκρατίας», στα χρόνια της μεταπολίτευσης και, στο ερευνητικό του πεδίο, την έλευση του ΠΑΣΟΚ στην εξουσία. Όπως τόνισε μεταξύ άλλων, «ο συγγραφέας αντιλαμβάνεται το ΠΑΣΟΚ όχι ως το κόμμα της εθνικής συμφιλίωσης αλλά ως τη ρεβάνς των ηττημένων […], ως τη συνάντηση καλύτερα μεταξύ της ρεβάνς των ηττημένων και της συνέχειας του παλαιού πλέγματος της εξουσίας. Όταν το ριζοσπαστικό μαζικό ΠΑΣΟΚ της Γ΄ Ελληνικής Δημοκρατίας έρχεται στην εξουσία, έρχεται αντιμέτωπο με τις κρατικές αναγκαιότητες και εκεί δίνει τα όρια της πολιτικής, όπως είναι ο επαναπατρισμός προσφύγων, οι συντάξεις, η θέσπιση κανόνων κράτους δικαίου, αλλά και η παύση του διαχωρισμού ανάμεσα σε πολίτες πρώτης και δεύτερης κατηγορίας. […] Είναι πολύ σωστή η κριτική ανάλυση που κάνει ο κ. Αντώνης Λιάκος στο κόμμα. Δεν υιοθετεί απλουστευτικά σχήματα μονοσήμαντης ανάλυσης. Δεν αντιλαμβάνεται το ΠΑΣΟΚ ως έναν φορέα λαϊκίστικης ιδεολογίας και μόνο ή ως φορέα πελατειακών σχέσεων και μόνο».

Μπορείτε να διαβάσετε όλη την εισήγηση του κ. Τάσση εδώ

Άγγελος Παληκίδης, «Πρόκειται για ένα σπουδαίο διδακτικό βιβλίο ελληνικής ιστορίας που είναι σχεδόν απίθανο να γινόταν σχολικό εγχειρίδιο στη χώρα μας!»

 
Ο Επίκουρος Καθηγητής του ΤΙΕ κ. Άγγελος Παληκίδης επεδίωξε να διαβάσει το βιβλίο υπό ποικίλα πρίσματα που του υπαγόρευαν και οι ποικίλες του ιδιότητες. Κατ’ αρχάς με την «ιδιότητα» του καθημερινού αναγνώστη, με την ιδιότητα του ιστορικού, του ερευνητή αλλά και με αυτήν του εκπαιδευτικού, σχολιάζοντας μεταξύ άλλων και τη θέση που θα μπορούσε να έχει το βιβλίο στο σχολείο. «Ως ερευνητής και δάσκαλος που εργάζεται στον υβριδικό χώρο όπου η Ιστορία συνομιλεί με την Παιδαγωγική, θα έλεγα ότι το βιβλίο αυτό είναι σχεδόν απίθανο να γινόταν σχολικό εγχειρίδιο στη χώρα μας –και αυτό είναι προς τιμήν του. Αν όμως απελευθερώσουμε την ιστορική γνώση από το σχολικό πλαίσιο και από την ασφυκτική ιδεολογική και πολιτική της κηδεμόνευση από το κράτος και την τοποθετήσουμε στην ευρύχωρη επικράτεια της ιστορικής εκπαίδευσης, που δεν περιορίζεται σε ηλικίες και κρατικά συστήματα, θα έλεγα ότι έχουμε στα χέρια μας ένα σπουδαίο διδακτικό βιβλίο ελληνικής ιστορίας».

Εκτός όμως της υψηλής διδακτικής του αξίας, υποστηρίζει πως ο κ. Λιάκος «όταν προσεγγίζει τα επίμαχα κυρίως γεγονότα της ελληνικής ιστορίας, εφαρμόζει με ουσιαστικό τρόπο τα πολυτιμότερα εργαλεία που διαθέτουμε στην ιστορική επιστήμη και εκπαίδευση: την ιστορική οπτική, την ενσυναίσθηση και την πολυπρισματικότητα. Ακόμη και στην ανάλυση επίδικων και τραυματικών εθνικών γεγονότων μας δίνει την οπτική του άλλου και τη μεταβλητότητα των θέσεών του.  […] Δεν διστάζει στο ελάχιστο να αναμετρηθεί με στερεότυπες ιστορικές αντιλήψεις και να προκαλέσει ρηγματώσεις στα ιερά δόγματα της εθνικής ιστοριογραφίας».  

Μπορείτε να διαβάσετε όλη την εισήγηση του κ. Παληκίδη εδώ
 

Ακολουθήστε το paratiritis-news.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.