«Εκφρασις Πολεως 1453: μουσικη απο τις δυο πλευρες του Βυζαντιου»

Η 29η Μαΐου 1453 καταγράφεται στην ιστορία ως η ημερομηνία άλωσης της Κωνσταντινούπολης από τους Οθωμανούς και σηματοδοτεί  παράλληλα την πτώση μιας υπερχιλιετούς αυτοκρατορίας, της Βυζαντινής. Με αφορμή την επέτειο από την άλωση της Πόλης σε όλη την έκταση της χώρας τελούνται εκδηλώσεις μνήμης και ιστορικής αναδρομής που επικεντρώνονται όμως κυρίως στα γεγονότα που διαδραματίστηκαν στην Κωνσταντινούπολη εκείνη την περίοδο.
 
Στο πλαίσιο τέτοιου είδους εκδηλώσεων το Εθνολογικό Μουσείο Θράκης διοργανώνει την Κυριακή 31 Μαΐου στις 20.30 στον Καθολικό Ενοριακό Ναό του Αγίου Ιωσήφ στην Αλεξανδρούπολη μουσική παράσταση υπό τον τίτλο «Έκφρασις Πόλεως 1453: μουσική από τις δύο πλευρές του Βυζαντίου»
 

 
Άννα Παπαγιαννάκη – Διβανή
 
«Η παράσταση δεν έχει αποκλειστικό στόχο να περιγράψει τα συμβάντα της άλωσης και να ανακινήσει ιστορικές μνήμες»

 
Όπως εξήγησε, μιλώντας στον «ΠτΘ», η κ. Άννα Παπαγιαννάκη – Διβανή, εμπνευστής της παράστασης και εκ των συντελεστών της, «η παράσταση περιγράφει με διαφορετικό τρόπο τα γεγονότα γύρω από την άλωση της Πόλης. Κινείται γύρω από την περιγραφή της Πόλης το 1500 περίπου και δεν έχει αποκλειστικό στόχο να περιγράψει τα συμβάντα της άλωσης και να ανακινήσει ιστορικές μνήμες».
 
Αφορμή για την παράσταση όπως αποκάλυψε η ίδια στάθηκε μια αδιαβάθμητη ιστορική έρευνα που πραγματοποίησε στο παρελθόν χωρίς κάποια συγκεκριμένη στόχευση. «Κατά τη διάρκεια του περασμένου χρόνου μαζί με τη Στέλλα Κελάρη, που είναι η συνεργάτης μου στο τραγούδι και τα κρουστά σε αυτή την παράσταση, αποφασίσαμε να την υλοποιήσουμε σε μια πρώτη μορφή» σημείωσε η ίδια για το ιστορικό της δημιουργίας της παράστασης. Αναφερόμενη δε στο περιεχόμενό της η κ. Παπαγιαννάκη διευκρίνισε πως πρόκειται για μια παράσταση που περιγράφει μουσικά δύο από τα βασικά κείμενα που αναφέρονται στην άλωση της Πόλης, με τη διαφορά ότι χρησιμοποιούνται αποσπάσματα όχι τόσο για το περιεχόμενό τους αλλά για τη γραφή τους που είναι διαφορετική από άποψη ύφους «και συνάδει με τη μουσική που θέλαμε να χρησιμοποιήσουμε».
 

 
Το «Χρονικόν» και το «Ανακάλημα της Κωνσταντινουπόλεως»

 
«Τα εν λόγω κείμενα» συνέχισε η ίδια «είναι το «Χρονικόν» του Γεωργίου Σφραντζή και το «Ανακάλημα της Κωνσταντινουπόλεως». Στο μεν πρώτο ο Σφραντζής , που είναι από τους τέσσερις βασικούς χρονικογράφους της άλωσης,  με γλαφυρό και προσωπικό -αυτοβιογραφικό τρόπο περιγράφει πώς έζησε τα γεγονότα για την προετοιμασία της πολιορκίας της Πόλης, τη συνδρομή του αυτοκράτορα, τον οποίο υπηρετούσε εκείνη την περίοδο, αλλά στη συνέχεια και τη δική του αιχμαλωσία από τους Οθωμανούς, η οποία για τον ίδιο έληξε με πολύ βάναυσο τρόπο, καθώς αναγκάστηκε να χάσει τα παιδιά του, την περιουσία του και τη γυναίκα του και οδηγήθηκε στη Χίο, το Μυστρά και άλλους σταθμούς με πολλές κακουχίες για να καταλήξει στην Κέρκυρα όπου έγραψε το κείμενο όντας πλέον μοναχός. Το δε δεύτερο, το «Ανακάλημα της Κωνσταντινουπόλεως» είναι  πιο σύντομο και λυρικό, έχει γραφτεί σίγουρα πριν το 1481 και περιγράφει με θρηνικό και ευριπίδειο λυρισμό την άλωση της Πόλης».
 
 

«Τα τραγούδια που επιλέχθηκαν για την παράσταση ήταν μέρος της έκφρασης της Πόλης εκείνης της περιόδου»

 
Ακολούθως η κ. Παπαγιαννάκη αναφέρθηκε στο μουσικό σκέλος της εκδήλωσης που περιλαμβάνει τραγούδια από όλες τις πληθυσμιακές ομάδες, που ζούσαν τότε στην Κωνσταντινούπολη. «Σε αυτό το μουσικό συνονθύλευμα θα μπορέσει να ακούσει κανείς παραδοσιακά ελληνικά τραγούδια, μαζί με σεφαραδίτικα τραγούδια των Εβραίων που βρέθηκαν στη βυζαντινή Κύπρο πριν και μετά την Άλωση, τραγούδια των μουσουλμάνων που ζούσαν στην Κωνσταντινούπολη την περίοδο εκείνη, της αρμενικής κοινότητας, των Μπαφραλήδων,  των Αράβων και φυσικά των Φράγκων, Ενετών και Βουργουνδών ή αν προτιμάτε  δημώδεις θρήνους και βυζαντινά μοτέτα του Guillaume Dufay, σεφαραδίτικα παραδοσιακά και ερωτικές ballades του Josquin des Prez, οθωμανικά νιαβέντ και δημοτικά τραγούδια της Ανατολικής Θράκης. Τα τραγούδια που επιλέχθηκαν για την παράσταση ήταν μέρος της έκφρασης της Πόλης εκείνης της περιόδου».
 
 

«Στόχευση της παράστασης ήταν να παρουσιαστούν όλα τα ετερόκλητα πολιτιστικά στοιχεία που συνθέτουν την εικόνα της Πόλης περί τα 1400 με 1450»

 
Η στόχευση της παράστασης, όπως συμπλήρωσε η ίδια, είναι να αναδειχθούν κάποια σημεία της έρευνας για τον βυζαντινό μεσαίωνα, τα οποία είναι αθέατα και παράλληλα να παρουσιαστούν όλα τα ετερόκλητα πολιτιστικά στοιχεία που συνθέτουν την εικόνα της Πόλης περί τα 1400 με 1450 οπότε και συμβαίνει η άλωσή της. Άλλωστε, όπως επεσήμανε, η κ. Παπαγιαννάκη «κάνοντας την έρευνα ακόμη κι εγώ διαπίστωσα πόσο λανθασμένα ή ημιτελώς γνώριζα τα γεγονότα της άλωσης».
 

«Αυτό που ήθελα είναι να προβάλω ήταν η ομορφιά της γλώσσας  εκείνης της εποχής»

 
Ερωτηθείσα για την αίσθηση που αφήνουν τέτοιες εκδηλώσεις μνήμης και κατά πόσο τελικά γνωρίζουμε τα γεγονότα που διαδραματίστηκαν η κ. Παπαγιαννάκη σημείωσε πως «γνωρίζουμε τη μορφή της ιστορίας που έχουμε την τάση να αναπαράγουμε γι’ αυτό και δεν ήθελα να είναι μια παράσταση εθνικού περιεχομένου. Έχουμε την τάση να βλέπουμε μονομερώς τα γεγονότα και να τα αναπαράγουμε με μια νοσταλγία η οποία, θεωρώ, ότι σε βάθος χρόνου δεν μας παρέχει την απαραίτητη πληροφορία για τα ιστορικά γεγονότα, ώστε να ξεκινήσουν διάλογοι. Έτσι μένουμε στα ίδια γεγονότα, με την ίδια διάθεση, που αναπαράγει την αίσθηση “δείτε τι είχαμε και τι χάσαμε”». «Αυτό που εγώ θέλω να προβάλω με αυτή τη συναυλία» διευκρίνισε η ίδια κλείνοντας «είναι να προβάλω την ομορφιά της γλώσσας της περιόδου εκείνης. Αν κάποιος αντιληφθεί τις αισθητικές διαφορές που έχει η γλώσσα εκείνη την εποχή θα καταλάβει παράλληλα πόσο διαφορετική ήταν οι ρυθμοί και η σκέψη των ανθρώπων εκείνης της εποχής».

Οι συντελεστές της παράστασης

Στέλλα Κελλάρη / τραγούδι, κρουστά
Άννα Παπαγιαννάκη-Διβανή / τραγούδι, κρουστά, έρευνα
Τάσος Πούλιος / τραγούδι, κανονάκι
Σταύρος Παργινός / τσέλο
Κωνσταντίνα Θεοφάνους / ερμηνεία κειμένου
 

Info

Περιορισμένος αριθμός θέσεων – Είσοδος 5 ευρώ οικονομική ενίσχυση του ΕΜΘ.
Κρατήσεις στο Εθνολογικό Μουσείο Θράκης, τηλ. επικοινωνίας: 25510 36663.

Ακολουθήστε το paratiritis-news.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.