Σημαιες της Ευρωπης | B΄ μερος

Στις σημαίες των μεγαλύτερων χωρών της Ευρώπης τώρα, αρχής γενομένης  από τη Γαλλία. Η τρικολόρ σημαία της με το μπλε, το κόκκινο και το άσπρο, η σημαία της Γαλλικής Επανάστασης, χρησιμοποιήθηκε τότε για πρώτη φορά, υιοθετημένη επισήμως ήδη από το 1812. Όλοι γνωρίζουμε ότι το κόκκινο χρώμα συμβολίζει την αδελφοσύνη, το λευκό την ισότητα και το μπλε την ελευθερία. Η αλήθεια είναι όμως πως τα τρία αυτά χρώματα συνδέονταν με τη χώρα ήδη από τον Μεσαίωνα.

Συγκεκριμένα, το μπλε προέρχεται από τον μανδύα του Αγίου Μαρτίνου, ενός Ρωμαίου στρατιώτη που ασπάστηκε τον χριστιανισμό και έγινε τελικά επίσκοπος της Τουρ. Τότε ήταν που έσκισε στα δύο έναν ακριβό μπλε χιτώνα για να δώσει το ένα κομμάτι σε έναν ζητιάνο. Ο Κλόβις αργότερα, ο πρώτος ηγέτης της φραγκικής μεσαιωνικής αυτοκρατορίας, τον 5^ο αιώνα ύψωσε τον μανδύα του Αγίου –ο οποίος σημειωτέον είχε εκταφεί, αφού είχε ταφεί μαζί με το σκήνωμά του– ως λάβαρο στη μάχη. Κατόπιν, ο μανδύας φυλασσόταν στο μέρος που έγινε αργότερα γνωστό ως παρεκκλήσι –chapel από τη λατινική λέξη capella που σημαίνει μανδύας.

Αργότερα ο θρυλικός βασιλέας Καρλομάγνος, γύρω στο 1000, υιοθέτησε και το κόκκινο. Οπότε κατά τη διάρκεια του εκατονταετούς πολέμου μεταξύ Γαλλίας και Αγγλίας (1337-1453), το μπλε και το κόκκινο είχαν ήδη καθιερωθεί ως χρώματα της Γαλλίας. Τότε χρονολογείται και η υιοθέτηση του λευκού, του χρώματος της Ιωάννας της Λοραίνης. Ήταν επομένως απολύτως λογικό να χρησιμοποιηθούν τα ίδια χρώματα και το 1789.

«Η σημαία της Ιταλίας δεν ανάγεται στη μεσαιωνική εποχή. Οι χρωματισμοί του λευκού, του πράσινου και του κόκκινου ανάγονται στη σημαία της Λομβαρδίας το 1796 όταν η περιοχή αυτή αμύνθηκε ενάντια στα στρατεύματα του Ναπολέοντα. Κατόπιν, την εποχή της ιταλικής ενοποίησης το 1861, τα χρώματα της σημαίας της Λομβαρδίας υιοθετήθηκαν επισήμως για όλη τη χώρα. Το λευκό θεωρείται ότι συμβολίζει το χιόνι, το πράσινο τα λιβάδια της χώρας και το κόκκινο το αίμα που χύθηκε στους πολέμους ανεξαρτησίας της Ιταλίας»

Φτάνοντας στη Γερμανία τώρα, η τρίχρωμη σημαία της με τη μαύρη, την κόκκινη και την κίτρινη ρίγα, η αποκαλούμενη και «Μπούντεσφλαγκε» υιοθετήθηκε μόλις το 1949. Η δημοκρατία της Βαϊμάρης είχε επιλέξει το μαύρο, το κόκκινο και το λευκό αντί για το κίτρινο. Συγκεκριμένα, τα τρία αυτά χρώματα χρονολογούνται από τη μάχη του Τάνενμπεργκ το 1410, όταν ηττήθηκαν οι Τεύτονες ιππότες από την πολωνο-λιθουανική ένωση. Το κίτρινο χρώμα υιοθετήθηκε από τον χρυσό θυρεό της Αγίας Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας με τον μαύρο αετό. Τα πρωσικά Φράικορπς το 1813 χρησιμοποίησαν μαύρο και κόκκινο για τις στολές τους με χρυσά κρόσσια. Εκείνη την περίοδο καθιερώθηκε για πρώτη φορά μια σημαία με τα τρία αυτά χρώματα, με το κίτρινο δηλαδή αντί για το λευκό. Την εποχή της ένωσης των κρατιδίων της Γερμανίας σε ένα ενιαίο κράτος, το 1871 υπό τον Βίσμαρκ, το χρυσό αντικαταστάθηκε και πάλι από το λευκό. Ο Χίτλερ διατήρησε τα τρία αυτά χρώματα στη γνωστή σημαία με τη σβάστικα, έως ότου μεταπολεμικά καθιερώθηκε η Μπούντεσφλαγκε όπως τη γνωρίζουμε.

Η σημαία της Ιταλίας δεν ανάγεται στη μεσαιωνική εποχή. Οι χρωματισμοί του λευκού, του πράσινου και του κόκκινου ανάγονται στη σημαία της Λομβαρδίας το 1796 όταν η περιοχή αυτή αμύνθηκε ενάντια στα στρατεύματα του Ναπολέοντα. Κατόπιν, την εποχή της ιταλικής ενοποίησης το 1861, τα χρώματα της σημαίας της Λομβαρδίας υιοθετήθηκαν επισήμως για όλη τη χώρα. Το λευκό θεωρείται ότι συμβολίζει το χιόνι, το πράσινο τα λιβάδια της χώρας και το κόκκινο το αίμα που χύθηκε στους πολέμους ανεξαρτησίας της Ιταλίας.

Η σημαία της Ρωσίας και τα χρώματα του κινήματος του πανσλαβισμού αναμφισβήτητα έχουν επηρεάσει πολλές σημαίες των χωρών στα Βαλκάνια, όπως της Σερβίας, της Σλοβενίας και της Κροατίας. Η σημαία πρότυπό τους, η ρωσική, πιστεύεται ότι καθιερώθηκε από τον Πέτρο τον Μέγα. Με εξαίρεση μία σύντομη περίοδο που ένας διάδοχός του τσάρος, ο Αλέξανδρος Β΄, είχε καθιερώσει μία  μαύρη, κίτρινη και λευκή σημαία, η τρικολόρ μπλε-λευκή-κόκκινη είχε επικρατήσει ως την επανάσταση των μπολσεβίκων. Μετά την πτώση του υπαρκτού σοσιαλισμού η τρικολόρ επανήλθε.

Οι σημαίες των σλαβικών κρατών που ξεφεύγουν από τον κανόνα των χρωμάτων του πανσλαβισμού είναι αυτές της Βοσνίας Ερζεγοβίνης με το μπλε και το κίτρινο να είναι χρώματα μεσαιωνικών θυρεών και τα λευκά αστέρια να συμβολίζουν την Ενωμένη Ευρώπη, τού προσφάτως αποσχισθέντος Κοσόβου, της Βόρειας Μακεδονίας –η οποία φέρει έναν κίτρινο ήλιο σε κόκκινο φόντο, έναν ήλιο που παραπέμπει στους βασιλείς της αρχαίας Μακεδονίας και της Ουκρανίας, με το γαλάζιο της να συμβολίζει τον ουρανό και το κίτρινο τις πεδιάδες με τα στάχυα. Ακόμη η σημαία του Μαυροβουνίου (χρυσός δικέφαλος αετός σε κόκκινο φόντο) παραπέμπει σε βυζαντινούς συμβολισμούς. Δικέφαλος αετός υπάρχει και στη σημαία της Αλβανίας.

Αξίζει να σημειωθεί επίσης ότι η σημαία της Τσεχίας έχει τα πανσλαβικά χρώματα από σύμπτωση, αφού το λευκό και το κόκκινο προέρχεται από τη σημαία της Βοημίας, με την προσθήκη του μπλε να γίνεται για να ξεχωρίζει η σημαία από εκείνη της Πολωνίας, το κόκκινο και το λευκό της οποίας ανάγονται επίσης στον 14^ο αιώνα.

Η σημαία της Ρουμανίας σχηματίστηκε το 1848, με τα χρώματά της να αναφέρονται στις ιστορικές ηγεμονίες της χώρας –το μπλε και το κόκκινο συμβολίζουν τη Μολδαβία, το κίτρινο την Τρανσυλβανία, ενώ το μπλε με το κίτρινο τη Βλαχία. Η πανομοιότυπη σημαία του Μόλδοβα με τον θυρεό στο κέντρο υιοθετήθηκε μόλις το 1990. Η σημαία της Λευκορωσίας υιοθετήθηκε το 1995, με το κόκκινο να συμβολίζει την ιστορία της χώρας και το πράσινο τα δάση της και το μέλλον.

Τα χρώματα στη σημαία της Ουγγαρίας, σημαίας που υιοθετήθηκε το 1957, ανάγονται στον Μεσαίωνα, με το πράσινο να συμβολίζει την ελπίδα και τα λιβάδια της χώρας, το κόκκινο τη δύναμη και το αίμα στους αγώνες και το λευκό την πίστη και την ελευθερία. Η ισπανική σημαία ανάγεται στα 1785 με το κόκκινο και το κίτρινο χρώμα να έχουν παρθεί από τους θυρεούς της Καστίλης και της Αραγονίας.

Η σημαία του Μονακό μοιάζει με τις σημαίες της Πολωνίας και της Ινδονησίας, ενώ τα χρώματά της (λευκό και κόκκινο) παραπέμπουν στον οίκο των Μονεγάσκων. Όσο για τη σημαία του Λουξεμβούργου, αυτή είναι ξεκάθαρα επηρεασμένη από τη Γαλλική Επανάσταση.

Ο Άγιος Μαρίνος και το Λιχτενστάιν έχουν τους βασιλικούς θυρεούς στις σημαίες τους, το ίδιο και η Ανδόρα και το Βατικανό –με τα κλειδιά να είναι παπικό σύμβολο–, ενώ η σημαία του Βελγίου είναι εμφανώς επηρεασμένη στην κάθετη διάταξη των χρωμάτων της από την γαλλική και περιέχει τα χρώματα του οίκου της Βαρβάντης, ίδια με τη σημαίας της Γερμανίας, μαύρο, κίτρινο, κόκκινο.

Η σημαία της Ιρλανδίας χρονολογείται από το 1919 όταν ξέσπασε η επανάσταση κατά των Βρετανών, με διάταξη σύμφωνη με εκείνη της γαλλικής και την παλαιότερη καταγεγραμμένη αναφορά των χρωμάτων στα 1830. Το πράσινο είναι το εθνικό χρώμα της Ιρλανδίας και συμβολίζει τους καθολικούς, ενώ το πορτοκαλί τους προτεστάντες. Το λευκό την ειρήνη ανάμεσα στις δύο θρησκείες.

Τέλος, αξίζει να αναφερθούμε εν συντομία στις σημαίες των χωρών της βαλτικής. Η σημαία της Εσθονίας υιοθετήθηκε το 1918, με το λευκό της να παραπέμπει στον πάγο, το μαύρο να συμβολίζει τη γη των προγόνων και το μπλε τον ουρανό και τη θάλασσα. Η σημαία της Λετονίας υιοθετήθηκε επίσημα το 1990, αλλά οι δύο καστανοκόκκινες λωρίδες με τη λευκή στη μέση ανάγονται στον Μεσαίωνα, περί τα 1280, καθιστώντας τη μία από τις παλαιότερες σημαίες του κόσμου. Η σημαία της Λιθουανίας με τις τρεις λωρίδες, κίτρινη, πράσινη, κόκκινη, ανάγεται σε σημαίες του 15^ου αιώνα.

Μπορείτε να δείτε το πρώτο μέρος εδώ

ΠΗΓΕΣ

—Tim Marshall, «Για μία σημαία», Σπυρίδων Κατσούλας (μτφρ.), Διόπτρα, Αθήνα 2021.

—Γιώργος Βλάχος, «Του κόσμου οι σημαίες», εκδ. Εμπειρία, Αθήνα 2010.

Ακολουθήστε το paratiritis-news.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.