Σημαιες της Ευρωπης | A΄ μερος
Η σημαία της Δανίας είναι εκείνη που δικαιούται τον τίτλο της παλαιότερης εθνικής σημαίας του κόσμου. Ο λευκός σκανδιναβικού τύπου σταυρός της πάνω σε κόκκινο φόντο χρονολογείται ταυτοποιημένα από τον 13ο αιώνα. Εντούτοις, υπάρχει ένας ακόμη παλαιότερος θρύλος που συνδέει το σύμβολο με τη μάχη εναντίον των παγανιστών Εσθονών το 1219. Τότε ο Θεός έριξε από τον ουρανό την Ντάνεμπρογκ, όπως αποκαλούν οι Δανοί τη σημαία τους, στα πόδια του βασιλιά Βάλντεμαρ Β΄, χαρίζοντας έτσι στους Δανούς τη νίκη.
Το μόνο σίγουρο είναι ότι ο σκανδιναβικός σταυρός από τη σημαία της Δανίας αποτέλεσε το πρότυπο για όλες τις σημαίες των σκανδιναβικών χωρών. Η σημαία της Σουηδίας, μπλε με κίτρινο σκανδιναβικό σταυρό, υιοθετήθηκε επίσημα το 1906, υπάρχει όμως από τον 15ο αιώνα ως ο επίσημος χρωματισμός της σουηδικής βασιλικής οικογένειας. Υπάρχει και ένας θρύλος ανάλογος του «Εν τούτω νίκα», ο οποίος μας παραδίδει ότι ο Σουηδός βασιλιάς Ερρίκος ο Άγιος καθώς ετοιμαζόταν για σταυροφορία το 1157 είδε στον γαλανό ουρανό έναν χρυσό σταυρό.
Η σημαία της Νορβηγίας, μπλε σταυρός σε κόκκινο φόντο, υιοθετήθηκε επίσημα το 1821. Οι απαρχές της ανάγονται στην περίοδο κατά την οποία η Νορβηγία βρισκόταν υπό δανική κατοχή, δηλαδή μεταξύ 1388-1814. Οι χρωματισμοί παραπέμπουν τόσο στη Γαλλική Επανάσταση όσο και στη σχέση της χώρας με τη Δανία και τη Σουηδία.
Η αιρετική σκανδιναβική χώρα, η Φινλανδία, διετέλεσε και αυτή υπό την εξουσία της Σουηδίας από το 1150 έως το 1809 και κατόπιν ήταν υπό την εξουσία της Ρωσίας. Το 1917 διακήρυξε την ανεξαρτησία της και υιοθέτησε μία σημαία με ένα χρυσό λέοντα σε κόκκινο φόντο. Την ίδια εποχή όμως υπήρχε και μία αντίπαλη σημαία με γαλάζια και λευκά χρώματα, η οποία αναγόταν στον Φιλανδό ποιητή, συγγραφέα και ιστορικό Ζαχαρία Τοπέλιους ήδη από το 1862. Το γαλάζιο συμβόλιζε τις χίλιες και πάνω λίμνες της χώρας και το λευκό χιόνι. Σφοδρός εμφύλιος έλαβε χώρα το 1917-1918 μεταξύ των Κομμουνιστών και των αντιπάλων τους στη Φινλανδία, και όταν οι κομμουνιστές ηττήθηκαν δεν υπήρχε καμία αμφιβολία ότι η λευκή σημαία με τον γαλάζιο σταυρό θα επικρατούσε έναντι της κόκκινης.
Η Ισλανδία που ανήκε στη Νορβηγία και τη Δανία ανεξαρτητοποιήθηκε το 1944. Τότε υιοθέτησε την μπλε σημαία με τον κόκκινο σταυρό και το λευκό περίβλημα, χρώματα τα οποία συμβολίζουν τη φωτιά των ηφαιστείων, το χιόνι και τον ωκεανό αντίστοιχα.
Σημειωτέον ότι όλο αυτό με τον σκανδιναβικό σταυρό στις σημαίες των χωρών της Σκανδιναβίας αποτελεί μία εγγενή αντίφαση, αν σκεφτεί κανείς ότι οι χώρες αυτές δεν παρουσιάζουν μεγάλα ποσοστά εκκλησιασμού και θρησκευόμενων μεταξύ του πληθυσμού τους. Άλλες χώρες της Ευρώπης που έχουν χριστιανικό σταυρό στις σημαίες τους –τετράγωνο, όχι σκανδιναβικό– είναι η Μάλτα, η κόκκινη και άσπρη σημαία της φέρει τον σταυρό των ιπποτών του Αγίου Ιωάννη, της Ελβετίας –επίσης κόκκινη με λευκό σταυρό–, της Σλοβακίας –φέρει τα χρώματα του πανσλαβισμού: άσπρο, μπλε, κόκκινο με διπλό λευκό σταυρό– και της Ελλάδας.
Υπάρχουν όμως και χώρες που αντί για τον σταυρό αναφέρονται στον χριστιανισμό στις σημαίες τους με άλλα σύμβολα, όπως π.χ. η κόκκινη και πράσινη σημαία της Πορτογαλίας που υιοθετήθηκε επίσημα το 1911. Το πράσινο εδώ συμβολίζει τον πράσινο σταυρό της Αβίζ, τον οποίο χρησιμοποιούσε ένα πορτογαλικό τάγμα ιπποτών. Το κόκκινο παραπέμπει σε άλλο τάγμα του Χριστού, ενώ το εθνόσημο με τον αστρολάβο στο κέντρο παραπέμπει στις Ανακαλύψεις των νέων χωρών, στις οποίες πρωτοστάτησε η χώρα. Ο λευκός θυρεός με τις μπλε ασπίδες είναι και αυτός χριστιανικός και παραπέμπει στη μάχη του Ουνρίκε που έγινε το 1139 από τον Αλφόνσο Α΄ εναντίον Μαυριτανών βασιλέων.
Η σημαία της Αυστρίας, με τις δύο κόκκινες λωρίδες και τη μία λευκή στο κέντρο, παραπέμπει σε έναν θρύλο του 12ου αιώνα, όταν ο βασιλιάς Λεοπόλδος Ε΄, κατά τη διάρκεια μιας μάχης, πληγώθηκε και κοκκίνισε ο λευκός του μανδύας από το αίμα του. Και αυτή η σημαία, μαζί με της Δανίας, θεωρείται από τις παλαιότερες του κόσμου, με την αρχαιότερη αναφορά της στα 1230.
Η Ολλανδία παρουσιάζει το ανορθόδοξο ότι το εθνικό της χρώμα το πορτοκαλί δεν εμφανίζεται στη σημαία της. Η σημαία της φέρει τα χρώματα της γαλλικής επανάστασης, είναι όμως παλαιότερη αυτής, αφού θεωρείται η παλαιότερη τρίχρωμη σημαία στον κόσμο, από το 1527. Τα χρώματα ήταν αρχικά το λευκό, το μπλε και το πορτοκαλί αντί για το κόκκινο, δηλαδή τα χρώματα του οίκου του πρίγκιπα Γουλιέλμου της Οράγγης, ο οποίος ηγήθηκε στην εξέγερση κατά της Ισπανίας το 1568. Κατόπιν διαπιστώθηκε ότι το πορτοκαλί ξεθώριαζε γρήγορα από τη σημαία, γι’ αυτό και αντικαταστάθηκε από το κόκκινο.
ΠΗΓΕΣ
—Γιώργος Βλάχος, «Του κόσμου οι σημαίες», εκδ. Εμπειρία, Αθήνα 2010.
—Tim Marshall, «Για μία σημαία», Σπυρίδων Κατσούλας (μτφρ.), Διόπτρα, Αθήνα 2021.
Ακολουθήστε το paratiritis-news.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.
