Διαλογοι με επιχειρηματα και… συν-θεσεις… Επ’ ωφελεια
Την καλή τύχη ανοικτού διαλόγου με αναγνώστες μας είχαμε σήμερα στο φύλλο.
Ο πρώτος είναι ένας εξαιρετικός διάλογος βάσει επιχειρημάτων μεταξύ του συμπολίτη μας Σωτήρη Μπουζάρα και της ιστορικού και συγγραφέα Λεύκης Σαραντινού περί της χρήσης του όρου ειδωλολάτρης στην ύστερη αρχαιότητα ,
και ο δεύτερος ένας απόλυτα διευκρινιστικός διάλογος μεταξύ της εφημερίδας μας και του δήμου Κομοτηνής, που έχει ξεκινήσει εκ νέου, προς τιμήν του και προς τιμή της πολιτικής, τον ενεργό πολιτικό διάλογο και με τα μέσα μαζικής ενημέρωσης της περιοχής. Διευκρινιστικός γιατί καθιστά εναργές ότι η Τσανάκλειος είναι ήδη ανοικτή στο κοινό, μέσω της Δημοτικής Βιβλιοθήκης, αλλά και των προσεχώς μεταφερθησομένων εκεί νέων της ενοίκων, χωρίς να έχει προηγηθεί, λόγω κορωνοϊού, όλη εκείνη η γνωστή φαντασμαγορική διαδικασία των ανοικτών εγκαινίων με τις πολυάνθρωπες συναθροίσεις και τα… πυροτεχνήματα, κι ευτυχώς, μια και κλασικά ό,τι έχει αξία είναι η πράξη.
Στους αποστολείς των επιστολών, τον Δήμο Κομοτηνής και τον κ. Σωτήρη Μπουζάρα, για τους λόγους που προαναφέραμε θερμές ευχαριστίες.
Παρατηρητής της Θράκης
1. Περί ιστορίας και Υπατίας της Αλεξανδρινής της φιλοσόφου
1.1. Η επιστολή του κ. Σωτήρη Μπουζάρα
Αγαπητή κα Διευθύντρια,
Το Σάββατο 5/9/2020 δημοσιεύθηκε στην δεύτερη σελίδα της εφημερίδας σας το άρθρο άποψης σχετικά με την Υπατία την Αλεξανδρινή, σύμβολο για τις γυναίκες όλου τους κόσμου μέχρι και σήμερα. Δυστυχώς η συνεργάτιδά σας παρασύρθηκε και στο κείμενό της χρησιμοποίησε έναν χαρακτηρισμό αντιεπιστημονικό, αδόκιμο και προσβλητικό για κάθε πολιτισμένο άνθρωπο. Συγκεκριμένα έγραψε:
«Επειδή ήταν γυναίκα ειδωλολάτρισσα και ανύπαντρη, που απολάμβανε κύρους και φήμης μεταξύ μορφωμένων ανδρών, αποκλήθηκε “μάγισσα” και προκάλεσε την οργή του φανατισμένου χριστιανικού όχλου που, υπό την καθοδήγηση του τότε πατριάρχη Αλεξανδρείας Κύριλλου, την έγδαρε ζωντανή χαράζοντας το δέρμα της με κοφτερά όστρακα, στις 8 Μαρτίου του 415 μ.Χ.»
Τα όσα αναφέρει για το έγκλημα από τον όχλο των χριστιανών είναι ακριβή ιστορικά στοιχεία καθώς οι μορφωμένοι άνθρωποι σε εκείνα τα δύσκολα χρόνια, που λόγω της Παιδείας τους αποκαλούνταν όλοι «Έλληνες», όχι ως προς την εθνικότητα απαραίτητα, αλλά λόγω της Παιδείας και του Πολιτισμού τους, ήταν οι εχθροί του νέου καθεστώτος και, όπως συνέβαινε εκείνα τα χρόνια, έπρεπε να εξοντωθούν βιολογικά. Ο όρος όμως «ειδωλολάτρισσα», μάλιστα εκτός εισαγωγικών είναι μέγα ατόπημα για σήμερα, το 2020 μ.Χ.. Αν οι άνθρωποι που έφεραν το Φως της επιστήμης και της φιλοσοφίας στην ανθρωπότητα θεωρούνται ακόμη και σήμερα από κάποιους κύκλους στην χώρα μας ως «ειδωλολάτρες», νομίζω πως θα πρέπει να αρχίσουμε να ανησυχούμε για το μέλλον.
Δεν φταίνε φυσικά οι σημερινοί χριστιανοί για τα εγκλήματα εναντίον της ανθρωπότητας που διέπραξαν οι πρόγονοί τους. Η ανθρωπότητα έχει κάνει άλματα μπροστά και όλοι οι θρησκευόμενοι άνθρωποι σήμερα, κάθε θρησκείας, είναι σε θέση να αντιλαμβάνονται το δίκαιο και το ανθρώπινο χωρίς να παρασύρονται από φωνές φανατικών. Τα λάθη του παρελθόντος όμως πρέπει να τα θυμόμαστε ως παραδείγματα προς αποφυγήν.
Σας ευχαριστώ για την φιλοξενία εσάς και την συνεργάτιδά σας που δέχτηκε την επιστολή μου.
Σωτήρης Μπουζάρας, Έλληνας πολίτης, Κομοτηνή
1.2. Η απάντηση της κ. Λεύκης Σαραντινού
Αγαπητέ κύριε Σωτήρη Μπουζάρα,
Κατ’ αρχάς ευχαριστώ για την επιστολή σας που προωθεί τον διάλογο και την ελεύθερη ανταλλαγή απόψεων, κάτι που τείνει να ατονήσει, δυστυχώς, στις μέρες μας.
Οπωσδήποτε η ιστορία είναι ένα πεδίο στο οποίο αρκετά συχνά προκύπτουν διενέξεις και σημεία τριβής μεταξύ των ιστορικών. Χαίρομαι λοιπόν που στην, κατά τα άλλα πολύ θλιβερή ιστορία της σπουδαίας εκείνης φιλοσόφου
της ύστερης αρχαιότητας, της Υπατίας, δεν υπάρχει αμφισβήτηση σε ό,τι αφορά τις καθεαυτό ιστορικές πληροφορίες.
Η διαφωνία σας για τον όρο ειδωλολάτρισσα θεωρώ ότι είναι σωστή, είναι όμως και υποκειμενική. Και θα εξηγήσω αμέσως το γιατί. Σαφώς υπάρχουν και άλλοι όροι για να χρησιμοποιήσει κανείς, όπως παγανιστής ή εθνικός για όσους ανθρώπους εκείνη την εποχή δεν ήθελαν να ακολουθήσουν τη θρησκεία του Χριστού, η οποία
επικράτησε τελειωτικά αρκετούς αιώνες αργότερα και καθόλου εύκολα. Τους όρους «εθνικός» και «παγανιστής» τους προτιμώ κι εγώ είναι η αλήθεια, αφού θεωρώ κι εγώ όπως κι εσείς ότι είναι πιο δόκιμοι όπως πολύ σωστά θέσατε. Εκείνη τη στιγμή της συγγραφής απλά έτυχε να χρησιμοποιήσω τον όρο «ειδωλολάτρισσα», ο οποίος και έμεινε και, εκ περιτροπής αγνοήθηκε στη συνέχεια από μέρους μου. Από εκεί και πέρα όμως, σαν όρος ο συγκεκριμένος παραπέμπει περισσότερο στην άποψη που είχαν οι χριστιανοί εκείνης της εποχής ―φανατικοί πολλοί από αυτούς― για όσους προσκυνούσαν τα είδωλα. Γιατί, δεν πρέπει να ξεχνάμε, εκεί ακριβώς υπήρχε η πρωταρχική διαφωνία χριστιανών και παγανιστών στην ύστερη αρχαιότητα: στον προσκύνηση και τις τιμές που οι εθνικοί απέδιδαν στα είδωλα ―και στους Ρωμαίους αυτοκράτορες― κάτι που οι χριστιανοί αρνούνταν κατηγορηματικά να κάνουν. Αυτό, βέβαια, δεν είναι διόλου αφύσικο, αφού οι δύο θρησκείες έχουν εκ
διαμέτρου αντίθετες απόψεις στο συγκεκριμένο ζήτημα.
Επομένως, μπορεί εγώ μεν ατυχώς και κακώς, όπως το θέσατε, να χρησιμοποίησα αυτόν τον όρο σήμερα, χωρίς να έχω σκοπό φυσικά να υποτιμήσω τους εθνικούς ή την ίδια την Υπατία, αφού ως ιστορικός θαυμάζω τους παγανιστές αρχαίους για τα φώτα που μας έδωσαν και καταδικάζω απερίφραστα τις φανατικές πράξεις και τη
μισαλλοδοξία των χριστιανών της εποχής, όμως οι χριστιανοί εκείνης της εποχής αυτόν ακριβώς τον όρο απηύθυναν –δυστυχώς ή ευτυχώς― στους εθνικούς: ειδωλολάτρες.
Από εκεί κι έπειτα, το ζήτημα της ορολογίας στην ιστορία είναι αρκετά περίπλοκο. Για παράδειγμα ο όρος «μωαμεθανός» είναι, για μένα αλλά και για πολλούς άλλους ιστορικούς, μη θεμιτό να χρησιμοποιείται για τους μουσουλμάνους πολίτες, εφόσον οι ίδιοι δεν τον αποδέχονται ως όρο για τη θρησκευτική ομάδα στην οποία
ανήκουν για λόγους που δεν θα μας απασχολήσουν εδώ, εντούτοις έχω δει να χρησιμοποιείται πολλές φορές σε επιστημονικά ιστορικά κείμενα απολύτως έγκυρα από σεβαστούς ιστορικούς, χωρίς αυτό να μειώνει, φυσικά, την
αξιοπιστία τους. Αυτό ακριβώς εννοούσα, επομένως, όταν ανέφερα παραπάνω ότι η χρήση των όρων είναι υποκειμενική ως έναν βαθμό. Ο όρος «παγανιστής» για άλλους ταυτίζεται με το «χωριάτης», οπότε για κάποιους άλλους ούτε αυτός ο όρος θα ήταν δόκιμος. Σε κάθε περίπτωση η Υπατία δεν ήταν σίγουρα χριστιανή στο
θρήσκευμα, οπότε οποιοσδήποτε άλλος όρος που να σχετίζεται με λατρευτική πρακτική της αρχαιότητας είναι αποδεκτός.
Γενικά θεωρώ ότι είναι άδικο να θεωρείται τόσο αρνητικά φορτισμένος ο όρος «ειδωλολάτρης», εφόσον δεν σημαίνει κατά λέξη τίποτε το υποτιμητικό. Κάποιος που λατρεύει τα είδωλα δεν σημαίνει ότι είναι λιγότερο μορφωμένος από τους άλλους, σημαίνει απλά ότι αποδίδει θεϊκές τιμές στα είδωλα. Έτσι κάνουν σήμερα εξάλλου και οι ορθόδοξοι χριστιανοί με τις εικόνες και δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι αυτό ήγειρε στα μεσοβυζαντινά χρόνια τη διαμάχη σχετικά με το αν ήταν ορθή ή όχι η λατρεία των εικόνων.
Τέλος, όσον αφορά την ίδια την Υπατία, γεγονός είναι ότι τέσσερις ιδιότητές της εξόργισαν πάρα πολύ κάποιους χριστιανούς άνδρες της εποχής της: ήταν γυναίκα, μορφωμένη, ανύπαντρη και εθνική(ή παγανίστρια ή ειδωλολάτρισσα). Βέβαια, αν ήταν χριστιανή και παντρεμένη, δεν θα ήταν λογικά τόσο μορφωμένη! Αυτό όμως
είναι μια άλλη ιστορία…
Με εκτίμηση και ευχαριστίες προς τον κύριο Σωτήρη Μπουζάρα, για τον γόνιμο διάλογο.
Λεύκη Σαραντινού
2. Περί Τσανακλείου και επαναλειτουργίας της
Η απάντηση του Δήμου Κομοτηνής στο εκδοτικό μας σημείωμα με τίτλο «Επέστη ο καιρός»( 5 Σεπτεμβρίου 2020).
«Αγαπητή κυρία Διευθύντρια,
Απαντώντας σε σημείωμα της Έκδοσης, με τίτλο: «Επέστη ο καιρός», στο οποίο διερωτάστε «πότε θα ανοίξει εν συνόλω το κτήριο της Τσανακλείου», θέλω να σας επισημάνω και να σας διευκρινίσω τα εξής:
- Το ιστορικό κτήριο της Τσανακλείου δόθηκε προς επανάχρηση στο κοινό του τόπου μας από την Τετάρτη 2 Σεπτεμβρίου 2020, ημέρα κατά την οποία ξεκίνησε μέσα στον χώρο του η λειτουργία της Δημοτικής μας Βιβλιοθήκης. Είδηση, που έχει ανακοινωθεί με δελτίο τύπου στις 31 Αυγούστου 2020 και που κι εσείς, ως «Παρατηρητής της Θράκης», έχετε φιλοξενήσει.
- Παράλληλα, έχει ξεκινήσει να παραχωρείται τόσο η αίθουσα εκδηλώσεων, όσο και ο αύλειος χώρος στο κοινό, για εκδηλώσεις πνευματικού περιεχομένου με κοινωφελή σκοπό και με αυστηρότητα ως προς την τήρηση των υγειονομικών πρωτοκόλλων. Αυτό, άλλωστε, το γνωρίζετε άριστα, καθώς έχει ήδη παραχωρηθεί στις εκδόσεις «Παρατηρητής» για την εκδήλωση που ετοιμάζετε στις 14 Σεπτεμβρίου 2020.
- Στον δεύτερο όροφο, όπως είναι ήδη γνωστό, θα μεταφερθεί στο αμέσως προσεχές διάστημα το Μουσείο Καραθεοδωρή, που θα είναι επισκέψιμο από το κοινό.
- Σε γραφείο του πρώτου ορόφου θα στεγαστεί σε λίγες μέρες το γραφείο διοίκησης του Ελληνικού Ανοιχτού Πανεπιστημίου, Παράρτημα Κομοτηνής, που εδρεύει στην πόλη μας. Όταν δε, καταστεί υγειονομικά εφικτό να πραγματοποιούνται τα μαθήματα του ΕΑΠ διά ζώσης, το ΕΑΠ θα αναλάβει να λειτουργεί την Τσανάκλειο και τα Σαββατοκύριακα, προκειμένου να μπορεί κάποιος να επισκεφτεί τον χώρο ή να μελετήσει στη βιβλιοθήκη μας.
- Τα επίσημα εγκαίνια του κτιρίου είχαν προγραμματιστεί για τον Μάιο που μας πέρασε, αλλά οι υγειονομικές συνθήκες απαγόρευσαν την πραγματοποίησή τους και τη μετέφεραν στο μέλλον, όταν θα καταστεί εφικτό να γίνουν με πάνδημο και πανηγυρικό τρόπο, όπως αρμόζει σε μιας τέτοιας ιστορικής αξίας κτήριο».
Ακολουθήστε το paratiritis-news.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.
