Σαββας Τοκμακιδης: «Το Ιστορικο Λευκωμα του Πετρου Φιλιππιδη ειναι ενα πονημα ψυχης, ενα πονημα ζωης, ενα εργο πολυχρονης ερευνας»

Κύριε Δήμαρχε, αγαπητοί μου φίλοι, αγαπητοί συμπολίτες και συγχωριανοί, κυρίες και κύριοι, σας ευχαριστώ για την παρουσία σας. Θεωρώ μεγάλη τιμή την πρόσκληση αυτή να μιλήσω για το Λεύκωμα του εκλεκτού φίλου και αγαπητού μου συγχωριανού Πέτρου Φιλιππίδη. Ο τίτλος του Λευκώματος είναι: «Ένα ταξίδι στην ιστορία των Καρυδιωτών – Επί τη επετείω των 100 χρόνων από τη Μικρασιατική Καταστροφή» (Πολιτιστικός Σύλλογος Καρυδιάς και Φίλων, Καρυδιά 2021).

Το ταξείδι της ζωής μας είναι αυτό που απεικονίζει χαρακτηριστικά ο ποιητής Καβάφης στο ποίημά του «Ιθάκη» –το ταξείδι για την Ιθάκη:

Σα βγεις στον πηγαιμό για την Ιθάκη,

να εύχεσαι να ’ναι μακρύς ο δρόμος,

γεμάτος περιπέτειες, γεμάτος γνώσεις.

Τους Λαιστρυγόνας και τους Κύκλωπας,

τον θυμωμένο Ποσειδώνα μη φοβάσαι, […]

Από αυτό το ταξείδι –που το ευχαριστήθηκε με την καρδιά του– ο συγγραφέας του βιβλίου, ο συγγραφέας του Λευκώματος, δεν απόκαμε…! Έλαβε γνώση, δύναμη, σοφία και εμπειρία και την εναπέθεσε στο έργο για το οποίο έχω κληθεί να παρουσιάσω και δεν σας κρύβω ότι κάτι τέτοιο αποτελεί ένα πολύ δύσκολο εγχείρημα, τουλάχιστον για εμένα.

«Οι μελλοντικές γενεές θα βρουν και θα δουν στο Λεύκωμα τους δικούς τους ανθρώπους με τα κατορθώματά τους, τα βάσανά τους»**

Το Ιστορικό Λεύκωμα του Πέτρου Φιλιππίδη είναι ένα πόνημα ψυχής, ένα πόνημα ζωής, ένα έργο πολύχρονης έρευνας. Μακρύς ο δρόμος, πολλά τα ευρήματα, που ρίχνουν φως στο πρωτογενές υλικό. Υλικό πλούσιο, τεκμηριωμένο και ταξινομημένο χρονολογικά, με πολύτιμες φωτογραφίες, οι οποίες φέρνουν αναμνήσεις, ξυπνούν αισθήματα και σε ταξιδεύουν στο παρελθόν. Ωστόσο, εδώ, και το μέλλον αποκτά ζωή και υπόσταση. Οι μελλοντικές γενεές όλων των ηρώων (απροκάλυπτα, και με γνώση λόγου, γιατί έχω γνωρίσει αρκετούς από αυτούς, μπορούμε, είμαστε σε θέση, και πρέπει να τους αποκαλούμε ήρωες) θα βρουν και θα δουν τους δικούς τους ανθρώπους με τα κατορθώματά τους, τα βάσανά τους, την πίκρα τους για τα χαμένα όνειρα, την ανείπωτη ταλαιπωρία τους και τις απερίγραπτες δυσκολίες που πέρασαν μέχρι την εγκατάστασή τους στη νέα τους πατρίδα, την Καρυδιά.

Οι αναγνώστες από τις επερχόμενες γενεές ξεφυλλίζοντας, διαβάζοντας το Ιστορικό Λεύκωμα του κ. Φιλιππίδη, άθελά τους –χωρίς να το συνειδητοποιήσουν–, θα ξεφύγουν, θα ταξιδέψουν στο παρελθόν, θα βρεθούν στις ημέρες των προγόνων τους, θα ζήσουν τις χαρές και τις λύπες τους, τα προβλήματα και τη μεγάλη ταλαιπωρία που αντιμετώπισαν με τον ξεριζωμό τους από την αγαπημένη, χαμένη, άλλα και αλησμόνητη πατρίδα τους.

Φθάνοντας, λοιπόν, στον νέο τόπο εγκατάστασής τους, ρίχνονται με ζήλο και μεράκι στη δουλειά, δημιουργούν, κτίζουν, ευπρεπίζουν και αγαπούνε πλέον περισσότερο τη νέα τους πατρίδα, την Καρυδιά. Μετά από αρκετά δύσκολα χρόνια κατόρθωσαν να κάνουν και την Καρυδιά αξιοζήλευτη, ίσαμε με τη δική τους παλιά, χαμένη Πατρίδα. Και την παραδίδουν σε εμάς για να την κάνουμε ακόμα καλύτερη. Εδώ και ο ομιλών, ως νέος και σύγχρονος Καρυδιώτης, φέρει ευθύνη.

Πράγματι, η Καρυδιά ικανοποιεί και τις δικές μου προσδοκίες, ικανοποιεί και τα δικά μου όνειρα. Γεννήθηκα και μεγάλωσα σε μεγαλούπολη και πάντα αναζητούσα ένα χωριό, που, Δόξα τω Θεώ, τώρα πλέον το βρήκα!

Στους πρόποδες της Ροδόπης, λοιπόν, καταμεσής της Θράκης, σαράντα πέντε λεπτά από τις ακρογιαλιές της Μαρώνειας που αγαπώ, και στα βορειοανατολικά, στις παρυφές της Κομοτηνής, βρίσκεται η κοιλάδα της Καρυδιάς, μακριά από τη βοή, τον θόρυβο και την κίνηση της πρωτεύουσας της Μακεδονίας, ή της συμπρωτεύουσας, της όμορφης Θεσσαλονίκης, όπου γεννήθηκα και μεγάλωσα.

Ωστόσο, σήμερα η Καρυδιά είναι πλέον το χωριό μου, το χωριό που αγαπώ. Το χωριό των ονείρων μου, με το ήρεμο και γαλήνιο τοπίο, τα πλατάνια, το ποτάμι, τη γέφυρα, το λαογραφικό μουσείο, τον πολιτιστικό σύλλογο, τους φιλόξενους κατοίκους, τις ταβέρνες, το μνημείο των ηρώων, την εκκλησία με τον παπά του χωριού και τον δάσκαλο κ. Φιλιππίδη.

Ο δάσκαλος αυτός, λοιπόν, εκτός από το ταλέντο του να παιδαγωγεί, να ζωγραφίζει και να διδάσκει, έχει και το μεράκι, τον σεβασμό και την αγάπη προς την παράδοση. Τίποτα δεν αφήνει να πάει χαμένο. Υπήρξε ιδρυτικό μέλος του Πολιτιστικού Συλλόγου Καρυδιάς και Φίλων και Πρόεδρος του Συλλόγου για δύο δεκαετίες. Είναι ο εμπνευστής και δημιουργός του Λαογραφικού Μουσείου Καρυδιάς. Συγκέντρωσε υλικό για όλα όσα διαδραματίστηκαν στο χωριό, για όσα είδε, άκουσε και έζησε σ’ αυτό. Συγκέντρωσε μαρτυρίες, τεκμήρια, ντοκουμέντα και πλούσιο φωτογραφικό υλικό. Όλα αυτά συνοδεύονται με το πλούσιο κείμενο του συγγραφέα,  επιμελημένο και από την άξια φιλόλογο και επιμελήτρια του Λευκώματος Ξανθή Τζένη Κατσαρή-Βαφειάδη.

«Το Λεύκωμα δεν θα αφήσει ασυγκίνητους αυτούς που αγαπούν το αυθεντικό, την ιστορία και την παράδοση»

Η έκδοση αυτή αποτυπώνει την παράδοση, απεικονίζει και περιγράφει τα συμβάντα με σεβασμό προς την ιστορία του τόπου και ζωντανεύει τις μνήμες. Όπως έχω ήδη προαναφέρει, όποιος έζησε –ή ζει ακόμα– στην Καρυδιά, μπορεί να βρει κάτι που τον αφορά, κάτι που τον αγγίζει, κάτι που τον ταξιδεύει στο παρελθόν. Πιστεύω ότι το παρόν Λεύκωμα δεν θα αφήσει ασυγκίνητους αυτούς που αγαπούν το αυθεντικό, την ιστορία και την παράδοση. Προσφέρει πολύτιμες πληροφορίες τόσο στον απλό αναγνώστη όσο και στον ειδικό λαογράφο και ερευνητή.

Ο πλούτος και η ποικιλία του υλικού που βρίσκει ο αναγνώστης στις σελίδες του βιβλίου καλύπτει τα πάντα για την Καρυδιά και τους κατοίκους της.

Αυτούς που αρχικά, μετά τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, εγκαταστάθηκαν γύρω από το ποτάμι, το σημερινό κέντρο του χωριού. Η ωραία τοποθεσία της Καρυδιάς βέβαια προσελκύει και νέους κατοίκους. Πολλοί από αυτούς ορθώνουν τα σπίτια τους στις πλαγιές των λόφων δεξιά και αριστερά της κοιλάδας. Χαίρονται την ησυχία και την ομορφιά της φύσης (βλ. σελ. 283 έως 284). Μια φύση που κάνει έντονη την παρουσία της, ορισμένες φορές και με χιονοπτώσεις, πριν ακόμη εμφανισθούν στην πόλη της Κομοτηνής. Με νοτιάδες που ξεκινούν από τη Μαρώνεια και βοριάδες με ένταση και βοή που κατεβαίνουν ορμητικά από τη Νυμφαία, ιδιαίτερα τις μεγάλες και παγερές νύχτες του χειμώνα.

Η ακαταμάχητη αυτή παρουσία της φύσης απεικονίζεται και στις σελίδες του Λευκώματος, με τις πλημμύρες και τις καταστροφές που προκάλεσε η ανεξέλικτη ορμή των νερών του ποταμού «Καρυδόρεμα», όταν παρέσυρε τη γέφυρα, ξερίζωσε τα πλατάνια με το παραδοσιακό καφενείο και κατέστρεψε την όμορφη εικόνα στο κέντρο του χωριού. Την εικόνα αυτή, ωστόσο, γρήγορα, και με τη συνδρομή της πολιτείας, αποκατέστησαν τότε όλοι μαζί ενωμένοι οι κάτοικοι του χωριού. Η αναπάντεχη αυτή καταστροφή περιγράφεται ζωντανά και απεικονίζεται με αυθεντικές φωτογραφίες στις σελίδες 92 έως 95.

Η λεπτομέρεια που υπάρχει στο βιβλίο-λεύκωμα καλύπτει ένα πλήρες και πολύτιμο αρχείο για τα δρώμενα, τα γεγονότα, τις ασχολίες των κατοίκων, τις κοινωνικές εκδηλώσεις, τα ήθη και έθιμα, τα πανηγύρια. Η εκκλησία, το παλαιότερο κτήριο, δεσπόζει στο κέντρο της Καρυδιάς (βλ. σελ. 111 έως 117). Λίγο πιο πάνω, δίπλα στο ποτάμι, ένα αιωνόβιο κυπαρίσσι κρύβει στα φυλλώματά του όλη την ιστορία του χωριού (βλ. σελ. 109)

Η Καρυδιά, ο τόπος, το χωριό, η εκκλησία, ο παππάς, οι άνθρωποι, η ιστορία, τα διάφορα γεγονότα, το σχολείο, ο δάσκαλος και η πορεία μας μέσα στον χρόνο σε ένα βιβλίο. Καλό ξεφύλλισμα, καλή ανάγνωση, καλή αναδρομή στις θύμισες, στο παρελθόν και στην παράδοση.

Θερμά συγχαρητήρια στον Πέτρο Φιλιππίδη για το αυθεντικό αυτό έργο, θερμά συγχαρητήρια και στον Πολιτιστικό Σύλλογο Καρυδιάς και Φίλων, για την ιστορική αυτή έκδοση του τόπου μας. Να σημειώσω ότι στον Πολιτιστικό Σύλλογο συμμετέχω ως αναπληρωματικό μέλος του ΔΣ χάριν του κ. Φιλιππίδη. Συγχαρητήρια αξίζουν σε όλους όσους δούλεψαν για το Ιστορικό Λεύκωμα.

Ιδιαίτερα συγχαρητήρια αρμόζουν και στην οικογένεια και τη σύζυγο του συγγραφέα Βάσω για την υποστήριξη άλλα και τις ώρες αναμονής και υπομονής μέχρι να φτάσει ο ταξιδιώτης στην ποθητή «Ιθάκη», με την ολοκλήρωση, εκτύπωση και παρουσίαση του έργου του.

Κλείνοντας επισημαίνω ότι μελετώντας τις παραδόσεις και την ιστορία μας αντιμετωπίζουμε με σύνεση και γνώση το παρόν, άλλα και προσδιορίζουμε καλύτερα τους στόχους μας για το μέλλον.*

*Ο Σάββας Τοκμακίδης είναι Ομότιμος Καθηγητής του ΔΠΘ και κάτοικος της Καρυδιάς. Το κείμενο είναι η ομιλία του στην εκδήλωση παρουσίασης του βιβλίου του Πέτρου Φιλιππίδη, «Ένα ταξίδι στην ιστορία των Καρυδιωτών – Επί τη επετείω των 100 χρόνων από τη Μικρασιατική Καταστροφή» (Πολιτιστικός Σύλλογος Καρυδιάς και Φίλων, Καρυδιά 2021), που διοργανώθηκε την Τετάρτη 29 Σεπτεμβρίου 2021, στην Τσανάκλειο Δημοτική Βιβλιοθήκη Κομοτηνής.

**Οι μεσότιτλοι προστέθηκαν προς διευκόλυνση της ανάγνωσης.

Ακολουθήστε το paratiritis-news.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.