Τα στιγμιαια αντιδοτα της ζωης

Ο Χάρης Αλεξιάδης ένας φιλόδοξος πρώην μάχιμος δημοσιογράφος και νυν παρουσιαστής τηλεπαιχνιδιών με έντονο παρελθόν, αποτελεί τον πρωταγωνιστή του μυθιστορήματος του Μιχάλη Μαλανδράκη, με τίτλο «Δυναμώστε τη μουσική, παρακαλώ» που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Πόλις, σε επιμέλεια Αριστοτέλη Σαΐνη. Ένα βιβλίο για τη χαρά της ζωής αλλά και τη ματαιότητα του πολέμου που αφήνει ανεξίτηλο το σημάδι του στο πέρασμα του χρόνου.

Η πλοκή εκτυλίσσεται γύρω από τον Χάρη Αλεξιάδη έναν δημοσιογράφο, ο οποίος πλέον είναι παρουσιαστής τηλεπαιχνιδιών και ανασύρει μνήμες από τη ζωή του. Οι αναμνήσεις που έρχονται στην επιφάνεια είναι από τότε που βρισκόταν στο Σαράγεβο το 1992 με την ιδιότητα του πολεμικού ανταποκριτή για λογαριασμό ενός μεγάλου καναλιού της ιδιωτικής τηλεόρασης. Το πρώτο διάστημα καλύπτει τις συγκρούσεις του πολέμου της Γιουγκοσλαβίας με πάθος, καθώς βρίσκεται στην «καρδιά» των πολεμικών εξελίξεων. Ωστόσο, ο πόλεμος κρατά αρκετά οδηγώντας στην πιο μακρόχρονη πολιορκία πρωτεύουσας στη σύγχρονη ιστορία και τον Χάρη αντιμέτωπο με τις αντοχές του. Μετά από αλλεπάλληλα αιματηρά επεισόδια, φτάνει η στιγμή που δοκιμάζεται η ψυχική του ισορροπία κι αυτό συμβαίνει στις 5 Φεβρουαρίου 1994, όταν χρειάζεται να καταγράψει τον βομβαρδισμό της αγοράς του Μαρκάλε, με θύματα 68 νεκρούς και 144 τραυματίες.

Ο Χάρης δεν αντέχει και ζητάει να επιστρέψει στην Ελλάδα. Αποσύρεται από το πολεμικό ρεπορτάζ και έπειτα από συζητήσεις με το ιδιωτικό κανάλι στο οποίο εργαζόταν, μεταπηδά στην ψυχαγωγία, ως παρουσιαστής σε ένα νέο μουσικό τηλεπαιχνίδι. Η νέα του ζωή, δεν έχει καμία σχέση με την προηγούμενη, στην οποία και αφήνεται να παρασυρθεί, με τον κόσμο του θεάματος να του δίνει μια εφήμερη χαρά και διασκέδαση. Ο καιρός περνά, αναλαμβάνει δεύτερης ποιότητας τηλεπαιχνίδια, και παρόλο που οι εκπομπές του έχουν υψηλή απήχηση ο ίδιος δεν είναι ευτυχισμένος. Κι ενώ πλέον η ζωή του έχει μια πιο «ανάλαφρη» ροή, ένα υπάρχον θέμα υγείας επιδεινώνεται και τον απομακρύνει από την ενεργό δράση.

Πρόκειται για ένα βιβλίο, το οποίο, θα έλεγε κανείς, ότι είναι γραμμένο για τους μάχιμους δημοσιογράφους, που φεύγουν από την «ασφάλεια» της ειρήνης για να καλύψουν τη σκληρή αλήθεια των πολέμων που διεξάγονται ανελλιπώς στον κόσμο. Παράλληλα, η αντίθεση πόλεμος-ειρήνη που καταγράφεται, δημιουργεί στον αναγνώστη την αίσθηση πως οι μικρές χαρές μπορούν να αποτελέσουν το μεγαλύτερο αντίδοτο για τον άνθρωπο, έστω και για λίγο πριν «επιστρέψει» στις μάχες που πρέπει να δώσει για τη ζωή του.

Τζένη Μανάκη*, «Από τις περιγραφές του Μαλανδράκη, τη δύναμη της αφήγησής του, ο αναγνώστης “βιώνει” μέχρι το βάθος τού είναι του τι σημαίνει πόλεμος»

Η Τζένη Μανάκη, συγγραφέας και κριτικός γράφει για την πλοκή του βιβλίου αλλά και τη γραφή του Μιχάλη Μαλανδράκη:

«…ο Χάρης βλέπει, παρατηρεί, αλλά δεν μπορεί να καταλάβει ποιο σημείο του σώματος είναι χτυπημένο, ολόκληρο το σώμα μια ανοιχτή πληγή, τα πόδια του μια ματωμένη μάζα. […] Η εικόνα της διαλυμένης αγοράς που από μακριά έμοιαζε σαν κακοστημένο παζλ, τώρα αποκαλύπτει από κοντά τις άπειρες ψηφίδες της, ματωμένα σκισμένα σακιά κι ανάμεσα σε χυμένες πατάτες και κρεμμύδια ένα αφύσικα κοντό σώμα, τα δύο του πόδια έχουν ξεκολλήσει απ’ τον υπόλοιπο κορμό, τα βρίσκει παραδίπλα.

Με ελλειπτική, στακάτη γραφή, χωρίς μελοδραματισμούς ο Μαλανδράκης ξετυλίγει την ιστορία του ήρωά του Χάρη Αλεξιάδη αξιοποιώντας τις εμπειρικές του γνώσεις από τον κόσμο της τηλεόρασης.

Ο Χάρης Αλεξιάδης έχει από νεαρή ηλικία ένα ιδιαίτερο ενδιαφέρον για τα σπουδαία, κοσμοϊστορικά γεγονότα. Χρόνια αργότερα, αυτό το άγουρο ενδιαφέρον γίνεται επάγγελμα. Ύστερα από μια σύντομη θητεία στον αθηναϊκό Τύπο, η παράλληλη άνοδος της ιδιωτικής τηλεόρασης θα του προσφέρει μια μοναδική ευκαιρία: να βρεθεί στο Σαράγεβο τον Ιούνιο του 1992, ως πολεμικός ανταποκριτής ενός νέου μεγάλου καναλιού, και να καλύψει τις συγκρούσεις που ακολούθησαν την ανακήρυξη της ανεξαρτησίας της Βοσνίας-Ερζεγοβίνης. Η προοπτική τον ενθουσιάζει ακριβώς επειδή δεν γνωρίζει από κοντά τι σημαίνει πόλεμος.

Από τις περιγραφές του Μαλανδράκη, τη δύναμη της αφήγησης του, ο αναγνώστης “βιώνει” μέχρι το βάθος τού είναι του τι σημαίνει πόλεμος. Νιώθει πως οι αποτρόπαιες εικόνες, ο διαρκής ερπυσμός του φόβου που φωλιάζει στις καρδιές των ανθρώπων μαζί με τα ανυπέρβλητα αδιέξοδα της συνθήκης αυτών που τον ζουν στην πραγματικότητα, ο πόνος και ο θάνατος, θα κατοικούν για πάντα μέσα σ’ αυτόν που υπήρξε αυτόπτης μάρτυρας.

Ο Μαλανδράκης επαναφέρει στη μνήμη μας τον αιματηρό πόλεμο της Γιουγκοσλαβίας, που είχε ως αποτέλεσμα τον διαμελισμό της, τον αδυσώπητο εμφύλιο στην “Καρδιά του Σκότους” των Βαλκανίων μετά την ανακήρυξη ανεξαρτησίας της Βοσνίας – Ερζεγοβίνης, την ανάμειξη της Αμερικής και τη φήμη για χρήση εμπλουτισμένου ουρανίου, έναν πόλεμο που έχει ξεθεμελιώσει τις σίγουρες συντεταγμένες της Ευρώπης, έναν πόλεμο που προσπαθούμε να ξεχάσουμε ή έχουμε σχεδόν ξεχάσει…

Η πλοκή, όσον αφορά τα κεφάλαια που αναφέρονται στις εμπόλεμες συνθήκες του Σαράγεβο έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον. Με γερά θεμέλια απεικονίζει τον τρόπο δράσης των πολεμικών ανταποκριτών, τη συναισθηματική ένταση των πρωτόβγαλτων στο επάγγελμα, την ψύχραιμη αντιμετώπιση και τη μεθοδολογία των έμπειρων, που δείχνουν ανέγγιχτοι από τα φρικτά γεγονότα. Κινούνται με άνεση ανάμεσα στα χαλάσματα με σκοπό να μεταδώσουν τη φρίκη σε εικόνες. Πιο άφοβος ο Αμερικανός ρεπόρτερ που πάσχει από καρκίνο στο πάγκρεας αψηφά τον βέβαιο γι’ αυτόν επερχόμενο θάνατο.

Ο θάνατος παραμονεύει παντού. Παίρνει μαζί του τη μικρή Άνια που περίμενε στην ουρά, δίπλα στη μάνα της να γεμίσει τη στάμνα με νερό. Οι ρεπόρτερ προσπαθούν να καταγράψουν πλάνα από την κηδεία, ζουμάρουν στα πρησμένα από το κλάμα μάτια της λαβωμένης μάνας. Ο Χάρης μαζί με τον καμέραμαν μετά παραμονή αρκετών μηνών στην εμπόλεμη ζώνη έχουν σχεδόν ενσωματωθεί στη μαστιζόμενη κοινωνία, στο ρευστό έδαφος κάτω από τα πόδια των Βόσνιων. Γραφή αφαιρετική, που γίνεται επιγραμματική όταν ανακοινώνονται οι αλλεπάλληλοι θάνατοι και οι έξωθεν των ιθυνόντων προθέσεις[…].

Επιστρέφοντας στην κανονικότητα ο ήρωας, η ιλλιγγιώδης αντίφαση ανάμεσα στον πόλεμο που βίωσε και στην αχαλίνωτη διασκέδαση μιας ανούσιας ζωής τον αναγκάζουν να επιζεί με τους ήχους της μουσικής στη διαπασών, για να διώχνει κάθε σκέψη, κάθε εικόνα από το μυαλό του.[…]. «Δυναμώστε τη μουσική, παρακαλώ», ένα βιβλίο που θα μπορούσε να αφιερωθεί στους ηρωικούς πολεμικούς ανταποκριτές που ζουν το δράμα των λαών σε εμπόλεμη κατάσταση, όπως αυτών που έχασαν τη ζωή τους στον πιο πρόσφατο πόλεμο Ισραήλ – Παλαιστίνης».

*Τζένη Μανάκη, «Οι αδυσώπητες μνήμες του πολέμου», www.fractal.gr, 5/12/2023

Ο συγγραφέας Μιχάλης Μαλανδράκης

Ο Μιχάλης Μαλανδράκης γεννήθηκε το 1996 στα Χανιά και ζει στην Αθήνα. Είναι απόφοιτος του Τμήματος Επικοινωνίας, Μέσων και Πολιτισμού του Παντείου Πανεπιστημίου, αλλά και της Σχολής Κινηματογράφου και Τηλεόρασης του Λυκούργου Σταυράκου. Εργάζεται στο Τμήμα Μυθοπλασίας της ΕΡΤ. Το πρώτο του βιβλίο, με τίτλο «Patriot» (Εκδόσεις Πόλις, 2019), τιμήθηκε με το Κρατικό Βραβείο Πρωτοεμφανιζόμενου Συγγραφέα (εξ ημισείας). Διηγήματά του έχουν συμπεριληφθεί σε συλλογικούς τόμους.

Ακολουθήστε το paratiritis-news.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.