Τα πασχαλιατικα εθιμα των Θρακων

Μπορεί οι άνθρωποι του πάλαι που ζούσαν, συμμετείχαν και είχαν ενταγμένα σε κάθε πτυχή της ζωής του τα έθιμα και τις παραδόσεις να μην ήξεραν πολλά «γράμματα» αλλά είχαν το κριτήριο να διακρίνουν τα σημαντικά της ζωής, είχαν τη σοφία δημιουργώντας έθιμα και παραδόσεις, να μεταφέρουν το βίωμα, να υποβάλουν το συναίσθημα, να μεταφέρουν το πολύτιμο εκείνο ηθικό φορτίο, που απαιτείται για να είναι ο άνθρωπος άνθρωπος. Απλά αλλά όχι απλοϊκά. Πολύτιμο μάθημα λοιπόν όχι για τη διάσωση μιας κάποιας ταυτότητας ή για χάρη μιας κάποιας ιστορίας η λαϊκή παράδοση, αλλά ως δίδαγμα ως υλικό για τη διαμόρφωση μιας στάσης ζωής, ειδικά σήμερα που έχουμε την τάση να «ντύνουμε» με βαρύγδουπα φτιασίδια, να «φορτώνουμε» με αναλύσεις και παχιούς λόγους ή με πράξεις «ηρωικές» κάθε πτυχή του βίου μας.
 
Από αυτόν τον λαϊκό πολιτιστικό πλούτο, όπως είναι φυσικό, δεν θα μπορούσε να απουσιάζει ούτε ο γεωγραφικός χώρος της Θράκης, ένας τόπος πλούσιος σε παράδοση και λαϊκό πολιτισμό, αλλά ούτε και η εορτή του Πάσχα με τη σημαντική θέση που κατέχει στο θρησκευτικό βίωμα των χριστιανών όσο και για τα μηνύματα που κομίζει.
 
Ο λόγος για τα πασχαλινά έθιμα των Θρακών λοιπόν, όπως τα αφηγήθηκε μιλώντας μέσα από τη συχνότητα του «Ράδιο Παρατηρητής 94 fm» ο κ. Δημήτρης Βραχιόλογλου ένας από τους ανθρώπους που εργάστηκε και συνεχίζει να εργάζεται αόκνως με τη διάσωση, τη διατήρηση και τη μεταλαμπάδευση κάθε πτυχής του λαϊκού πολιτισμού της Θράκης.
 
ΠτΘ: Λαογράφος, δημοσιογράφος και χοροδιδάσκαλος, ερευνητής και μελετητής, συγγραφέας τεσσάρων βιβλίων, που έχει σχέση με το λαϊκό πολιτισμό των κατοίκων της Θράκης, παραγωγός DVD με θέμα τον παραδοσιακό χορό, κέρδισε πρώτο βραβείο καλύτερης πανελλήνιας τηλεοπτικής εκπομπής, κ. Βραγιόλογλου έχετε αφιερώσει τη ζωή σας στη μελέτη της παράδοσης…
Δ.Β.: Εμείς εκείνα τα χρόνια, που ασχολούμασταν με την καταγραφή και την έννοια της παράδοσης, η τεχνολογία ήταν ανύπαρκτη ή μηδενική. Θυμάμαι, οι πρώτες καταγραφές που έκανα ήταν με μια κάμερα της κακιάς ώρας. Παρόλα αυτά καταγράψαμε εκείνη την περίοδο και κυρίως τη δεκαετία του '80 και του '90, που τότε και οι άνθρωποι υπήρχαν και οι μνήμες τους ήταν πάρα πολύ καλά αποτυπωμένες μέσα στον εσωτερικό τους κόσμο και καταφέραμε τα γράψαμε έστω και με εκείνα τα μέσα που είχαμε τότε στη διάθεσή μας.
 
ΠτΘ:  Δεν ξέρω τι γίνεται στην Ξάνθη και στον Έβρο, αλλά στη Ροδόπη σε ό,τι αφορά την καταγραφή της τοπικής ιστορίας, μέχρι προσφάτως, υπολειπόμασταν λίγο, δεν ξέρω αν συμμερίζεστε την άποψη αυτή;
Δ.Β.: Δεν μπορούν να «συγκριθούν» οι δύο νομοί, Ροδόπης και Ξάνθης, με τον Έβρο. Όταν μιλάμε για τον λαϊκό πολιτισμό της Θράκης, στρεφόμαστε αναγκαστικά στην περιοχή του Έβρου και από τον Έβρο ειδικότερα στον βόρειο Έβρο. 

«Ακόμη αξιοποιείται και διατηρείται  σε μεγάλο βαθμό, το λαϊκό εορτολόγιο, με έθιμα σε όλη τη διάρκεια του έτους, από την Πρωτοχρονιά μέχρι και τα Χριστούγεννα» 

ΠτΘ: Γιατί ο Έβρος έχει μεγαλύτερη λαϊκή παράδοση;
Δ.Β.: Από το '22 και μετά δεχτήκαμε μεγάλο κύμα προσφυγιάς. Στον Έβρο ήρθαν αρκετές πληθυσμιακές ομάδες,  είτε κάτοικοι από την Ανατολική Θράκη, κυρίως από τη Μακρά Γέφυρα, που είχαν και μια εθνοφυλετική καταγωγή. Ήρθαν Αρβανίτες, ήρθαν Γκαγκαβούζηδες, ήρθαν καθαρά  ανατολικοθρακιώτες, οι οποίοι διασκορπίστηκαν και ενώθηκαν με τους ντόπιους πληθυσμούς, τους γηγενείς κατοίκους του νομού. Ο μεγάλος όγκος των προσφύγων κυρίως, ήρθε και εγκαταστάθηκε στο βόρειο Έβρο. Από εκεί και πέρα ήρθε η σμίξη, το ωραίο πάντρεμα των ηθών και εθίμων, της πολιτιστικής κληρονομιάς που μετέφεραν οι πρόσφυγες, κυρίως της Ανατολικής Θράκης, που είναι πλούσια. Η περιοχή αυτή ήταν και εξακολουθεί να είναι μέχρι και σήμερα πλούσια σε επίπεδο παράδοσης. Πραγματικά, ακόμη αξιοποιούνται και διατηρούν  σε μεγάλο βαθμό, κυρίως οι πληθυσμοί ετούτοι, το λαϊκό εορτολόγιο, με έθιμα σε όλη τη διάρκεια του έτους, από την Πρωτοχρονιά μέχρι και τα Χριστούγεννα. Το λαϊκό εορτολόγιο της Θράκης είναι πλούσιο. Πραγματικά δεν μπορεί να συγκριθεί η Θράκη τόσο στο μεγάλο αριθμό ηθών και εθίμων που διατηρεί ακόμη μέχρι και σήμερα όσο και το μεγάλο αριθμό τραγουδιών, αλλά και το μουσικοχορευτικό ύφος που διατηρεί. Ας μην ξεχνάμε ότι η Θράκη είναι τριχοτομημένη. Υπάρχει η ανατολική, η δυτική και η βόρεια. Καθένα κομμάτι αυτής της Θράκης, της ανατολικής, της δυτικής και της βόρειας, έχει ένα ιδιαίτερο ξεχωριστό ύφος και ένα ιδιαίτερο τρόπο συμπεριφοράς των κατοίκων. 

Τα έθιμα της Μεγάλης Εβδομάδας 

ΠτΘ: Είδαμε την περασμένη εβδομάδα το έθιμο για τα κάλαντα του Λαζάρου. Τι έθιμα έχουμε τη Μεγάλη Εβδομάδα;
Δ.Β.: Τα κάλαντα του Λαζάρου και τα τραγούδια, τραγουδιόταν από μικρές ομάδες κοριτσιών το Σάββατο του Λαζάρου, αλλά και την Κυριακή των Βαΐων. Είναι ακριβώς παρόμοια τα  τραγούδια που ακούμε και παρόμοιες οι ομάδες των κοριτσιών που έβγαιναν στα χωριά για να τραγουδήσουν τα τραγούδια της Βάγιας. Η βάγια ήταν η κούκλα που κρατούσαν και περιφερόντουσαν από σπίτι σε σπίτι. Δεν είναι τυχαίο ότι εδώ στη Θράκη τα πασχαλινά έθιμα αρχίζουν από το Σάββατο του Λαζάρου, του φτωχολάζαρου, την Κυριακή των Βαΐων. Οι δύο αυτές γιορτές είναι αφιερωμένες σε δυο σπουδαία και σημαντικά γεγονότα που αναφέρονται και στο Ευαγγέλιο.
 

Τα τραγούδια του Λαζάρου, που τραγουδούμε εδώ στη Θράκη δεν έχουν σχέση με τον Λάζαρο, δεν αναφέρονται στον Λάζαρο, όπως στην υπόλοιπη Ελλάδα, που τραγουδούν συνήθως μελαγχολικούς στίχους και αναφέρονται στο γεγονός της νεκρανάστασης του Λαζάρου. Αντίθετα αναφέρονται σε διάλογο με τον Λάζαρο. Εδώ έχουμε τραγούδια που μοιάζουν, αρκετά θα έλεγα, με τα τραγούδια των Χριστουγέννων, όπου τα χριστουγεννιάτικα τραγούδια στη Θράκη είναι υπόθεση των ανδρών, των παλικαριών και των μικρών παιδιών, ενώ τα πασχαλιάτικα υπόθεση των γυναικών, των κοριτσιών. Τα τραγούδια αναφέρονται ακριβώς σε στίχους που συναντάμε και στα χριστουγεννιάτικα τραγούδια. Θα πουν τραγούδια για τον αφέντη,  θα πουν τραγούδια για τη νοικοκυρά, για τον μικρό μικρούτσικο σαββατογεννημένο, θα πουν δηλαδή τραγούδια, ανάλογα με τα πρόσωπα της οικογένειας, τα οποία θέλουν να πάνε στο σπίτι που θα επισκεφτούν.
 
Έχουμε μια σειρά εθίμων όλες τις ημέρες της Μεγάλης Εβδομάδας. Στη Θράκη τη Μεγάλη Δευτέρα αρχίζουν οι καλονυχτιές. Όποιος δεν μπορεί να νηστέψει τη μεγάλη σαρακοστή, θα νηστέψει αυτή την εβδομάδα. Είναι κάτι που παρατηρείται και σήμερα. Βέβαια παλιότερα η νηστεία ήταν καθιερωμένη σχεδόν σε όλα τα μέλη της οικογένειας. Πραγματικά όλη τη σαρακοστή δεν υπήρχε κάποιος που να μην νηστεύει. Από την εβδομάδα αυτή δεν κάνουν καμία σπιτική δουλειά, ούτε μαγειρεύουν, εκτός από τα καθαρίσματα, το βράσιμο των αυγών και το ζύμωμα. Ολόκληρη τη Μεγάλη Εβδομάδα επικρατούσε μια κατάσταση θλίψης και πένθους, γιατί ο ίδιος ο Χριστός υπέφερε. Δεν χόρευαν ούτε και τραγουδούσαν. Με τον αργαλειό, τη συνήθη εργασία των γυναικών, δεν καταπιανόντουσαν καθόλου οι γυναίκες, γιατί ο Χριστός ήταν σταυρωμένος και το είχαν σε κακό.  Τη Μεγάλη Δευτέρα και τη Μεγάλη Τρίτη γινόταν η καθαριότητα των σπιτιών, το ασβέστωμα, το σφουγγάρισμα, οι συνήθεις εργασίες της νοικοκυράς.
 
Τη Μεγάλη Τετάρτη γινόταν το ευχέλαιο στην εκκλησία, όπως και σήμερα ακριβώς συνηθίζεται και μάλιστα συγκεντρώνει πολύ κόσμο, αλλά γινόταν και στα σπίτια των κατοίκων της υπαίθρου.  Ο παπάς ευλογεί τότε τα αυγά και το αλεύρι.  Σε πολλά μέρη οι νοικοκυρές βάφουν τη μέρα τούτη δύο κόκκινα αυγά, για να μην τα σπάσει ο «ασήμανδρος» -και υπάρχουν και τραγούδια για αυτό ακριβώς το γεγονός- να είναι γερά και τα έβαζαν στο εικονοστάσι. Όπως και μια καταγραφή που υπάρχει από το Σοφικό, από την Ευαγγελία Τελάκη και από το χωριό Πετράδες Έβρου, τη Μεγάλη Τετάρτη βάζουμε δυο αυγά να βάψουμε πριν χτυπήσει η καμπάνα για να μη σπάσουν τα αυγά που θα βάψουμε τη Μεγάλη Πέμπτη. Κι εγώ επισκεπτόμενος τα χωριά, πραγματικά, βλέπω ότι τηρούν αυτό το έθιμο, να βάφουν τη Μεγάλη Τετάρτη δυο αυγά.
 
Τα υπόλοιπα τα βάφουν τη Μεγάλη Πέμπτη ή την «Κόκκινη Πέφτη», όπως την έλεγαν. Σε αρκετά χωριά μου την αναφέρουν και με το όνομα «Χαλαζοπέφτη». Δεν ξέρω γιατί. Ίσως γιατί ο καιρός πάντοτε τη Μεγάλη Εβδομάδα ήταν άστατος. Μια βροχή, μια χαλάζι. Την ημέρα τούτη γίνεται και πάλι ευχέλαιο. Ένας λόγος είναι για να μην πέσει χαλάζι και να προστατέψουν τις σοδιές τους. Από το αλεύρι μάλιστα που χρησιμοποιούσαν στο ευχέλαιο της Μεγάλης Πέμπτης, το έπαιρναν οι νοικοκυρές και το φυλούσαν στο εικονοστάσι του σπιτιού. Γιατί όταν αρρώσταινε κάποιο μέλος της οικογένειας, του έδιναν για να γίνει καλά. Είναι αυτά τα γιατροσόφια τα οποία είναι μια άλλη ενότητα στο λαϊκό πολιτισμό. Πολύ πρωί, κάθε νοικοκυρά, κρεμούσε στην πόρτα ή στο παράθυρο που έβλεπε στην Ανατολή, ένα κόκκινο πανί ή μια κόκκινη κουβέρτα, γιατί το κόκκινο θύμιζε το αίμα του Κυρίου. Σε πολλά χωριά, το πρώτο αυγό που θα έβαφαν οι νοικοκυρές τη Μεγάλη Πέμπτη, το έβαζαν στο εικόνισμα για 40 τουλάχιστον ημέρες. Μετά το πήγαιναν στο αμπέλι, στο σύνορο που δεν πατιέται ο τόπος, για  να μην πατήσει το αυγό ανθρώπινο πόδι. Σε πολλά χωριά εξακολουθούν να το κάνουν ακόμη και σήμερα. Το έκαναν για καλή αγροτική χρονιά και καλή σοδιά. Αυτή τη μέρα συνηθιζόταν επίσης ο γαμπρός να στέλνει δώρο στη νύφη, όπως φόρεμα, παπούτσια, «σουργκούτσια» όπως τα λέμε, και τη λαμπάδα και η νύφη με τη σειρά της δώριζε τα δικά της δώρα. Ακόμη έφτιαχναν και κουλούρες στο φούρνο με το σταυρό στη μέση, και βάζανε ένα κόκκινο αυγό. Σε πολλά χωριά τα λέγαμε και «γκουγουχτούρες» και τα περίμεναν τα μικρότερα παιδιά να τα πάρουν σαν δώρο. Στις Πετράδες, το αυγό της ημέρας το βάφουν μόνο του και το βάζουν στο εικονοστάσι της Παναγίας, γι' αυτό λέγεται και «αυγό της Παναγίας». Το αυγό της προηγούμενης χρονιάς, το παίρνει το πρώτο παιδί της οικογένειας και το πετάει στο ποτάμι, γιατί το αυγό πρέπει να πάει σε μέρος απάτητο, για να μην μπορεί να το πατήσει άνθρωπος ή ζώο. Το θεωρούσαν τρομερή αμαρτία αυτό.
 
Είναι έθιμα που γίνονταν και μάλιστα κυριαρχούσαν μέχρι τη δεκαετία του '70 και του '80, που τότε βέβαια έσφυζαν από ζωή όλα τα χωριά μας. Μετά το '70 άρχισε να γίνεται το «καταραμένο» ρεύμα της μετανάστευσης, τόσο στο εσωτερικό όσο και στο εξωτερικό της Ελλάδας, κυρίως στο εξωτερικό όπου ο νομός που επλήγη περισσότερο ήταν ο ν. Έβρου, όπου υπάρχουν πάρα πολλές ομάδες και ολόκληρα χωριά στη Γερμανία. Πραγματικά βλέπει κανείς έναν ιλιγγιώδη αριθμό κατοίκων, όπου οι κάτοικοι που παραμένουν μετανάστες, στη Γερμανία, να διατηρούν όλα τα ήθη και τα έθιμα τόσο της αποκριάς όσο και του Πάσχα. Αυτό που μου έκανε μεγάλη εντύπωση είναι ότι στη Στουτγάρδη μαζεύτηκαν όλες οι ελληνικές κοινότητες και ομάδες και ήρθαν και από τη Σαμοθράκη και ρώτησα πόσοι είναι εκεί και μου είπαν 2.000 άνθρωποι. Το νησί δεν έχει 2.000 κατοίκους. Μόνο στην περιφέρεια της Στουτγάρδης είναι 2.000 Σαμοθρακίτες. Από τότε, αφού και τα χωριά άρχισαν να ερημώνουν, άρχισαν λίγο να «ατονούν» και τα έθιμα. 

Τα έθιμα της ημέρας του Πάσχα 

ΠτΘ:Τα έθιμα για την ημέρα του Πάσχα στη Θράκη ποια ήταν;
Δ.Β.: Το σούβλισμα για τη Θράκη ήταν ξενόφερτο έθιμο, το οποίο βέβαια τους άρεσε και καθιερώθηκε. Την πρώτη μέρα ήταν το κουρμπάνι. Το κουρμπάνι ήταν μαγειρευτό φαγητό που μαγειρευόταν στο φούρνο της τότε κατοικίας.  Το κάθε σπίτι στην αυλή του είχε και το δικό του φούρνο. Έκαναν το κουρμπάνι με διάφορους τρόπους, και αν αναφερθούμε στα κουρμπάνια των χωριών του Έβρου είναι μια ολόκληρη ενότητα που κάθε χωριό έχει και ένα διαφορετικό τρόπο μαγειρέματος  του δικού του κουρμπανιού. Μετά μεταφέραμε και το σούβλισμα και το χορό. Ο χορός γινόταν στην πλατεία, στο μεσοχώρι και μάλιστα έχουμε πολλά τραγούδια που αναφέρονται στην περίοδο του Πάσχα.
 

Η μέρα του Πάσχα ήταν πολύ χαρούμενη. Είχαν και έθιμα την πρώτη μέρα του Πάσχα, μετά τη δεύτερη Ανάσταση. Σε πολλά χωριά γινόταν το έθιμο «χαρέτς». Έβγαιναν σε δημοπρασία τα «δώρα», που στα χωριά κυρίως, εναπόθεταν στον επιτάφιο. Ήταν πετσέτες, μαντίλια, κλπ και αυτά μετά τη δεύτερη Ανάσταση γινόταν για να ενισχυθεί οικονομικά η εκκλησία. Έχουμε μια σειρά άλλων εθίμων μετά το Πάσχα που ακολουθούσαν μέχρι τη γιορτή της Ζωοδόχου Πηγής. Στο Διδυμότειχο υπάρχει ένα ξωκλήσι και είναι μέσα σε βράχο στη συνοικία Κισλάδες και ονομάζεται Αγία Πέτρα. Ό,τι τσουρέκια και αυγά περίσσευαν το Πάσχα, πηγαίναμε και τα τρώγαμε εκεί το βράδυ της Αγίας Πέτρας. Την επομένη, της Ζωοδόχου Πηγής υπάρχουν πάρα πολλά, και στον Έβρο βέβαια, εκκλησάκια που είναι αφιερωμένα στη Ζωοδόχο Πηγή, όπου γίνονται λειτουργίες και εκεί έχουμε μια μαζική έξοδο των κατοίκων στις εκκλησίες αυτές, και έτρωγαν και εκεί τα τελευταία τσουρέκια και τα κόκκινα αυγά. 

«Με την πάροδο  του χρόνου όλα «μεταλλάσσονται» και η τεχνολογική εξέλιξη έχει το δικό της ρόλο στη διατήρηση των ηθών και εθίμων» 

ΠτΘ: Παρατηρώ ότι εδώ στη Ροδόπη υπάρχει μια νέα στροφή προς την παράδοση. Το βλέπουμε και από τους πολιτιστικούς συλλόγους  της περιοχής, όπου αναλαμβάνουν νέοι άνθρωποι, πολύ αισιόδοξο αυτό το γεγονός και υπάρχει μια συνέχεια των εθίμων. Εσείς το παρατηρείτε αυτό; Λόγο αυτού του μικρού διαλείμματος, τα έθιμα έχουν «διαστρεβλωθεί» λίγο;
Δ.Β.: Με την πάροδο  του χρόνου όλα «μεταλλάσσονται» και η τεχνολογική εξέλιξη έχει το δικό της ρόλο στη διατήρηση των ηθών και εθίμων.  Θυμάμαι τη δεκαετία του '75-'85 που τότε υπήρχε μεγάλος αριθμός ατόμων με μνήμες, θύμισες, και με μεγάλη παρουσία, κυρίως στις κοινότητες των χωριών στα έθιμα, ενώ αυτό δεν παρατηρείται στους νέους. Θυμάμαι στη γιορτή κρασιού Αλεξανδρουπόλεως, τότε που ήταν ένας θεσμός μεγάλος και χορεύαμε εγώ με το χορευτικό μου συγκρότημα, μετά  βίας έβρισκα τέσσερα ζευγάρια να φορέσουν την παραδοσιακή φορεσιά της Θράκης για να χορέψουν.  Όλοι ένοιωθαν μια αποστροφή και δεν ήθελαν να φορέσουν κάτι που τους θύμιζε χωριό. Ήταν πολύ αρνητική η αντιμετώπιση στον τομέα της παράδοσης. Σήμερα είναι κάτι εντελώς διαφορετικό. Σήμερα βλέπουμε πολύ μεγάλη συμμετοχή νέων στους πολιτιστικούς συλλόγους, που έχουν σαν βάση και κύρια ενασχόληση τον παραδοσιακό χορό και  είναι αυτό που γοητεύει και συναρπάζει τα νέα παιδιά, από τα παιδιά του δημοτικού έως και τους μεγάλους 70 χρονών. Κι εμείς στο εργαστήρι παραδοσιακών χορών και λαογραφικών μελετών, που ήμουν και πρόεδρος στην Αλεξανδρούπολη, διδάσκουμε χορούς και βλέπουμε ηλικίες, που δεν έρχονται από ανάγκη να παρακολουθούν τον παραδοσιακό χορό, είναι γιατί το θέλουν και τα ίδια τα παιδιά και κυρίως οι ενήλικες. Μάλιστα παρατηρούμε τα τελευταία χρόνια μια μεταστροφή  προς την παράδοση ενηλίκων, οι οποίοι βέβαια έχουν καταγωγή από κάποιο χωριό και αυτό ίσως είναι ένα καλό σημάδι σήμερα, να διασώσουμε και να διατηρήσουμε, έστω και με αυτές τις μορφές που προσπαθούμε εμείς οι πολιτιστικοί σύλλογοι, να εφαρμόσουμε, είτε μέσα από το χορό είτε μέσα από την παραδοσιακή φορεσιά, είτε μέσα από το τραγούδι, που θα «αναγκαστούν» να χορέψουν τα παιδιά, ακούνε στίχους, που τα περισσότερα τραγούδια φέρνουν σε γεγονότα εκείνης της περιόδου. Οπότε κάτι μαθαίνουν.
 
ΠτΘ: Εμείς η νεότερη γενιά, θεωρείτε ότι θα δώσουμε ή έχουμε δώσει δείγματα που θα μπορούσε ο ιστορικός του μέλλοντος να τα καταγράψει; Όχι μόνο για τη διατήρηση των παλαιότερων, αλλά και τη δημιουργία νέων.
Δ.Β.: Σαφέστατα. Σήμερα, από το 1989, νοιώθω περήφανος, το έχω πει πολλές φορές αυτό, από τους τότε φοιτητές μου, που σήμερα έχουν πραγματικά διακριθεί και έχουν δώσει μεγάλο κομμάτι της ζωής τους, στην έρευνα και στην παρουσίαση και στη διάδοση αυτών των μορφών, οποιαδήποτε καταγωγή κι αν είχαν.
 
Από το 1990 – 1996 τουλάχιστον, θυμάμαι έναν μεγάλο αριθμό φοιτητών κυπρίων που ήταν εδώ, κυρίως σε παιδαγωγικά τμήματα, και μου έκανε εντύπωση ότι  έρχονταν οι κύπριοι εδώ και δεν γνώριζαν τίποτα από την κυπριακή παράδοση και τον κυπριακό πολιτισμό τους. Από το πιο απλό, τους κυπριακούς χορούς. Τους έκανε φοβερή εντύπωση, όταν οι 60 και πλέον φοιτητές που παρακολουθούσαν τα παιδαγωγικά τμήματα, είχαν κλείσει οι παιδαγωγικές ακαδημίες στην Κύπρο, και τους δεχτήκαμε τα ελληνικά πανεπιστήμια και δεν ξέρω πώς, όλοι επέλεξαν Αλεξανδρούπολη. Είχα έναν φοιτητή, τον Μιχάλη Ερωτοκρίτου, ο οποίος ήταν χορευτής, και σήμερα είναι η κορυφή και η σημαία στην Κύπρο, στη λαϊκή παράδοση και στο λαϊκό πολιτισμό της Κύπρου και μου έλεγε, ότι δεν ήξεραν τίποτα από χορούς. Τους μαζέψαμε και μέσα σε τέσσερα χρόνια ήξεραν όλους τους κυπριακούς χορούς και τότε το 1994, τολμήσαμε με τον φίλο τον Βασίλη Σερμπέζη, που ήταν στα ΤΕΦΑΑ, σμίξαμε τις ομάδες μας και πήγαμε να παρουσιάσουμε χορούς της Θράκης, αλλά εγώ τόλμησα σαν Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο της Θράκης να παρουσιάσω χορούς της Κύπρου. Κατεβήκαμε με τους φοιτητές και τις παραδοσιακές φορεσιές τους, και όλοι νόμιζαν ότι ήταν από το πανεπιστήμιο της Κύπρου.
 
Από τότε υπάρχουν νέοι που πραγματικά ασχολούνται, με σεβασμό αλλά και με πάρα πολύ θετικά αποτελέσματα.

Ακολουθήστε το paratiritis-news.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.