Τα κοκκινα φαναρια «δινουν» φως στην ηδονη και την αριστερα

Διανύοντας τη μετεκλογική περίοδο στη χώρα μας, με τα αποτελέσματα τόσο των βουλευτικών όσο και των αυτοδιοικητικών εκλογών να είναι ακόμα νωπά, οι συζητήσεις πολιτικού περιεχομένου συνεχίζουν και έχουν τον πρώτο ρόλο. Στο έντονο πολιτικό κλίμα προστέθηκαν και οι εσωκομματικές εκλογές της αξιωματικής αντιπολίτευσης και η «νέα εποχή της αριστεράς», στη χώρα. Μέσα σε αυτές τις συνθήκες κυκλοφορεί και το βιβλίο του Μικαέλ Φεσέλ με τίτλο «Κόκκινα Φανάρια», από τις Εκδόσεις Πόλις.

Στο βιβλίο καταγράφονται τρόποι οι οποίοι προτείνονται από τον Μικαέλ Φεσέλ για να προσπαθήσουμε να ξανασυνδεθούμε με έναν τρόπο ζωής όσο το δυνατόν πιο κοντά στην ελευθερία. Αναφέρονται συχνά οι έννοιες της αριστεράς, αλλά και της ηδονής  στην πολιτική της διάσταση, αλλά και σε άλλες πτυχές στη ζωή μας, η οποία γίνεται αποδεκτή μόνο όταν τη μοιραζόμαστε.

Πρόκειται για ένα βιβλίο που προκαλεί ερωτήματα που ξεκινούν από το γενικότερο πλαίσιο της ζωής μας, το οποίο περικλείει από τις διαπροσωπικές σχέσεις, μέχρι και απλά πράγματα της καθημερινότητας, για να καταλήξει πως καθετί είναι πολιτική. Όπως ο Μικαέλ Φεσέλ υποστηρίζει διερωτώμενος: «Είναι δυνατό να απολαμβάνει κανείς μέσα σε έναν άδικο κόσμο, χωρίς να γίνεται συνεργός αυτού του κόσμου; Η ηδονή μπορεί [όμως] να είναι και μια δύναμη αμφισβήτησης της αδικίας». Αναλύει πως οι πιο αληθινές μας σχέσεις όπως για παράδειγμα η φιλία, μπορεί να «μολυνθεί» από τον καπιταλισμό και τον σύγχρονο τρόπο ζωής, όπως επίσης και πως ο ίδιος ο καπιταλισμός έρχεται πλέον σε πιο συχνή αντιπαράθεση με τα θεμέλια προβλήματα του: καταπάτηση της πατριαρχικής κοινωνίας, διεκδίκηση ίσων δικαιωμάτων από τη ΛΟΑΤΚΙ+, υγειονομική ασφάλεια για όλους, είναι κάποια από τα ζητήματα.

Μικαέλ Φεσέλ

«Είναι αλήθεια ότι ο καπιταλισμός κατάφερε να ιδιοποιηθεί προς όφελός του την επιθυμητική ενέργεια που ενυπήρχε σε ορισμένες διεκδικήσεις ισότητας»

Συνέντευξη: Θοδωρής Αντωνόπουλος[1]

Με αφορμή τη κυκλοφορία του βιβλίου στη χώρα μας, ο Μικαέλ Φεσέλ παραχώρησε συνέντευξη στον Θοδωρή Αντωνόπουλο, για λογαριασμό της Lifo. Ακολουθεί  απόσπασμα:

Θ.Α.: — Λέγεται ότι ο σύγχρονος καπιταλισμός, ενσωματώνοντας τις πολιτικές της επιθυμίας και υπερθεματίζοντας σε μια σειρά ατομικά δικαιώματα και ελευθερίες, όπως η ισότητα των γυναικών και των ΛΟΑΤΚΙ+ ατόμων, σε συνδυασμό με την επέκταση του πεδίου της βίας που αναφέρετε στο βιβλίο, υποχρέωσε την αριστερά σε μια πιο ηθικολογική, πιο «ασκητική» προσέγγιση των ηδονών.

Μ.Φ.: — Δεν νομίζω ότι ο σύγχρονος καπιταλισμός αποδίδει δικαιώματα ισότητας στις γυναίκες ή στις σεξουαλικές μειονότητες. Όποτε το έκανε ήταν πάντα υπό την πίεση κινητοποιήσεων, φεμινιστικών ή του ΛΟΑΤΚΙ+ κινήματος, που αρχικά τουλάχιστον αμφισβητούσαν τη λογική του κέρδους. Αντίθετα, είναι αλήθεια ότι ο καπιταλισμός κατάφερε να ιδιοποιηθεί προς όφελός του την επιθυμητική ενέργεια που ενυπήρχε σε ορισμένες διεκδικήσεις ισότητας. Ο ηδονισμός είναι μια διάσταση της μαζικής κατανάλωσης, τουλάχιστον αν τον κατανοούμε με τρόπο αυστηρά ατομικιστικό. Ο Μαρκούζε, ήδη στις αρχές της δεκαετίας του 1960, είχε επικρίνει τον λιβιδινικό καπιταλισμό που προσεγγίζει ακόμα και την ηδονή κατά το πρότυπο της επένδυσης και των αποδόσεών της. Αλλά δεν συμπέρανε από αυτό ότι η ηδονή ως τέτοια, αυτό που ονομάζει Έρως, ήταν καταδικασμένη να μας παρασύρει σε μια καταναλωτική λογική. Γιατί έχει μέσα της μια δύναμη χειραφέτησης: δείχνει ότι τα ιδεώδη της ισότητας δεν είναι απλώς ουτοπικά. Οι γιορτές και οι από κοινού απολαύσεις χωρίς λατρεία της κατανάλωσης είναι επίσης τρόποι ζωής απαλλαγμένοι από τις προσταγές της αποδοτικότητας και τους νόμους του ανταγωνισμού. Αυτή η προαγωγή των συλλογικών και εξισωτικών ηδονών δεν είναι καθόλου αντιφατική με το ενδιαφέρον για τις μορφές βίας, μια και οι τελευταίες είναι προϊόν της θεσμοθέτησης της ανισότητας, ακόμα και στις εμπειρίες που συνδέονται με το σώμα.

Θ.Α.: — Τη δεκαετία του ’90 εμφανίστηκε η rave κουλτούρα, η ηδονοθηρική φιλοσοφία της οποίας  προσομοίαζε αρκετά στη χίπικη των ’60s. Θα την εντάσσαμε στην αριστερή ή στη φιλελεύθερη παράδοση, και γιατί;

Μ.Φ.: Ίδιον του ηδονισμού είναι ότι μπορεί να γίνει αντικείμενο πολιτικά ανταγωνιστικών λόγων και πρακτικών. Δεν πιστεύω ότι υπάρχουν αριστερές και δεξιές ηδονές. Αντίθετα, οι σχέσεις που διατηρούμε με την ηδονή έχουν πολιτικό νόημα. Για να πιάσω το παράδειγμά σας, τα ρέιβ πάρτι κατέδειχναν μια επιθυμία χειραφέτησης από τα παραδοσιακά μέρη γιορτής (τα κλαμπ, εν προκειμένω) που είχαν σημαδευτεί από την καταναλωτική λογική. Αυτό δεν σημαίνει καθόλου ότι υπήρχε ένα ιδεολογικό περιεχόμενο στα ρέιβ πάρτι, ήταν περισσότερο η οιονεί παράνομη, η οιονεί ελευθεριακή μορφή τους που τους έδινε ένα πολιτικό νόημα. Όμως ως συλλογική γιορτή εκφράζουν πράγματι έναν τρόπο συνύπαρξης με όρους ισότητας. Το ότι τα ρέιβ  έγιναν, στην πορεία, αντικείμενο εμπορικών ιδιοποιήσεων (όπως τα Love-parades), δεν καταδικάζει το πνεύμα τους. Δείχνει απλώς ότι η οικονομία του δωρεάν που προσιδιάζει στις δημοκρατικές γιορτές πρέπει να προστατεύεται από τις απόπειρες υπεξαίρεσης αυτών των γιορτών από μια λογική του κέρδους.

Λίγα λόγια για τον Μικαέλ Φεσέλ

Ο Μικαέλ Φεσέλ γεννήθηκε στην Thionville το 1974. Απόφοιτος της Ecole Normale Superieure (ENS), agrege και διδάκτωρ φιλοσοφίας, είναι καθηγητής φιλοσοφίας στην Ecole Polytechnique, θέση στην οποία διαδέχτηκε τον Alain Finkielkrauft, σύμβουλος έκδοσης του περιοδικού “Esprit” και συνεπιμελητής της σειράς “l’Ordre philosophique” των εκδόσεων Seuil (μαζί με τον Jean-Claude Monod).

[1] Θοδωρής Αντωνόπουλος, «Μικαέλ Φεσέλ: “Η αμφισβήτηση του κατεστημένου είναι αδιαχώριστη από μια νέα οικονομία σωμάτων και ηδονών”»,  στη διεύθυνση https://www.lifo.gr/culture/vivlio/mikael-fesel-i-amfisbitisi-toy-katestimenoy-einai-adiahoristi-apo-mia-nea-oikonomia.

Ακολουθήστε το paratiritis-news.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.