Οι Θρακιωτισσες Αγιες Μητερες «επεστρεψαν» στη γενεθλια γη
Με τη συμμετοχή των Ορεστιαδιτών, π. Βαρθολομαίου Αστεριάδη, Σταυρούλας Ντινούδη και Νεκτάριου Μουρδικούδη, του συγγραφέα Γιώργου Γκόζη και στον συντονισμό την κ. Νατάσσα Βαφειάδου
Το πρωινό του Σαββάτου 10 Ιουνίου η Νέα Ορεστιάδα, σε κλίμα συγκίνησης και κατάνυξης, «υποδέχθηκε» στον φιλόξενο χώρο του Πολιτιστικού Πολύκεντρου τις Θρακιώτισσες Αγίες Μητέρες, ήτοι το «Μητερικό της Θράκης – Βίοι και Μαρτύρια Αγίων και Οσίων γυναικών της Θράκης» του Γιώργου Γκόζη (εκδ. Παρατηρητής της Θράκης, Κομοτηνή 2020). Σε μια εκδήλωση που συνδιοργάνωσαν η Ιερά Μητρόπολη Διδυμοτείχου, Ορεστιάδος και Σουφλίου, ο Δήμος Ορεστιάδας, η Επιτροπή «1923-2023: 100 χρόνια Νέα Ορεστιάδα», η ΔΗΚΕΠΑΟ και οι εκδόσεις Παρατηρητής της Θράκης, αποδεικνύοντας πως η μνήμη των Αγίων Μητέρων που έζησαν και έδρασαν στην ευρύτερη περιοχή της Μείζονος Θράκης, από τον 1ο αι. μ.Χ. μέχρι και τον 10ο αι., παραμένει αιώνες μετά ζωντανή και στη σύγχρονη Δυτική ελληνική Θράκη, όπως αποδεικνύει και η δράση της Ιεράς Μητρόπολης, η οποία, αντιλαμβανόμενη το χρέος της, έχει αναλάβει να διαφυλάξει και να αναδείξει τον μακραίωνο αγιολογικό πλούτο της περιοχής.
Το «Μητερικό της Θράκης» που παρουσιάστηκε, στις 272 σελίδες του, περιλαμβάνει μια ιδιαίτερα χρήσιμη Εισαγωγή, εν είδει γνωριμίας του αναγνώστη με την Αγιολογία γενικότερα και τη διάρθρωση του βιβλίου ειδικότερα, ενώ ακολουθούν τα μαρτύρια των: Οσίας Σεβαστιανής, Αγίας Γλυκερίας, Αγίων Σαράντα Παρθενομαρτύρων και του διακόνου τους Αμμών, καθώς και οι βίοι της Αγίας Μαρίας της Νέας και της Οσίας Παρασκευής της Επιβατηνής. Πιο αναλυτικά, παρατίθεται το πρωτότυπο κείμενο και παράλληλα μια σύγχρονη σαγηνευτική μετάφραση, ενώ στο πλάι συνοδεύουν τα κείμενα υποσημειώσεις που διευκολύνουν την πρόσληψή τους –μια πολύ ενδιαφέρουσα εκδοτική καινοτομία. Η έκδοση διανθίζεται επίσης με ένα πλούσιο Επίμετρο που παρουσιάζει την πορεία του Σκηνώματος της Οσίας Παρασκευής στη Χερσόνησο του Αίμου, καθώς και από έναν ιδιόχειρο Χάρτη της Βυζαντινής Θράκης και από ένα πλούσιο Φωτογραφικό Παράρτημα, με φωτογραφίες και εικόνες Αγίων του βιβλίου κατά την «πορεία» τους στην ελληνική Θράκη.
Το πόνημα του Γιώργου Γκόζη παρουσίασαν στους Ορεστιαδίτες οι ομοπάτριοί τους: Πανοσιολογιώτατος Αρχιμανδρίτης Βαρθολομαίος Αστεριάδης, κ. Σταυρούλα Ντινούδη, Φιλόλογος και Διδάκτωρ Νεοελληνικής Φιλολογίας του ΤΕΦ/ΔΠΘ και κ. Νεκτάριος Μουρδικούδης, Φιλόλογος με ΜΑ στη Νεοελληνική Φιλολογία. Τον ρόλο του συντονισμού της εκδήλωσης ανέλαβε η κ. Νατάσσα Βαφειάδου, Δημοσιογράφος.
Ας δούμε όμως αναλυτικότερα τα της εκδήλωσης…
Εκ των συνδιοργανωτών, αρχικά χαιρέτισε ο κ. Βασίλειος Μαυρίδης, Δήμαρχος Ν. Ορεστιάδας, ο οποίος συνεχάρη τόσο τον συγγραφέα για την ιδιαίτερα ενδιαφέρουσα μελέτη του, που τιμά τον τόπο μας, όσο και τις εκδόσεις Παρατηρητής της Θράκης, που όλα αυτά τα χρόνια ξεχωρίζουν για την ποιοτική τους δουλειά. Ακολούθως, η κ. Ζήνα Ζάχαρη, Πρόεδρος της Επιτροπής «1923-2023: 100 χρόνια Νέα Ορεστιάδα» αναφέρθηκε στις μέχρι τώρα εκδηλώσεις που έχει διοργανώσει η Επιτροπή, τις ποικίλες πτυχές των ενδιαφερόντων που καλύπτουν, μιας και σ’ αυτές περιλαμβάνονται μουσικές, χορευτικές, θεατρικές εκδηλώσεις, αλλά και βιβλιοπαρουσιάσεις και ενημερωτικές ημερίδες, κ.ά. Για την έκδοση και τις Αγίες Μητέρες η ίδια τόνισε πως «στέκονται στον Θρακιώτη και του επιτρέπουν να διαμορφώσει νόημα στη ζωή του», ενώ τους χαιρετισμούς ολοκλήρωσε ο κ. Δημήτρης Βαρσαμακίδης, Πρόεδρος της ΔΗΚΕΠΑΟ, εμμένοντας στην πρωτότυπη θεματολογία της έκδοσης για τις Θρακιώτισσες Αγίες Μητέρες, που τις επιτρέπει να έρθουν ξανά στο φως.
Μητροπολίτης Διδυμοτείχου, Ορεστιάδας και Σουφλίου κ. Δαμασκηνός, «Όλοι μπορούν να γίνουν Άγιοι, ανεξαιρέτως του φύλου»
Την εκδήλωση τίμησε με την παρουσία του και ο Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Διδυμοτείχου, Ορεστιάδας και Σουφλίου κ. Δαμασκηνός, ο οποίος, από κοινού με τον π. Βαρθολομαίο Αστεριάδη, συνέβαλαν πολύπλευρα στην ολοκλήρωση της έκδοσης, πάντοτε με άκρατη ευγένεια και προθυμία. Ο Σεβασμιώτατος, προλογίζοντας, μοιράστηκε την ιδιαίτερη χαρά του που εμπλουτίστηκε το corpus αγιολογικών μελετών και με ένα ακόμη βιβλίο που αφορά τις Θρακιώτισσες Αγίες Μητέρες, διακρίνοντας επίσης σε όλες –πίσω από τα μαρτύρια και τους βίους τους– τα 3 ρήματα του Συμβόλου της Πίστεως: «Πιστεύω – Ομολογώ – Προσδοκώ: για όλες τις Αγίες που περιλαμβάνονται στο βιβλίο η πίστη είναι βίωμα· ομολογούσαν καθημερινά την πίστη τους σε κάθε τους δράση και προσδοκούσαν την αιώνια ζωή». Οι Αγίες αυτές έζησαν και μαρτύρησαν σε έναν τόπο που «είναι ποτισμένος με αίμα και δάκρυα και αυτό δεν πρέπει κανείς μας να το ξεχνάει», πρόσθεσε χαρακτηριστικά, ενώ ολοκλήρωσε την ομιλία του τονίζοντας πως «η Αγιότητα είναι για όλους. Όλοι μπορούν να γίνουν Άγιοι ανεξαιρέτως του φύλου», υπενθυμίζοντάς μας πως βρισκόμαστε όλοι στην αγκαλιά του Θεού, η οποία δεν γνωρίζει διακρίσεις.
Αρχιμανδρίτης Βαρθολομαίος Αστεριάδης, «Τo “Mητερικό της Θράκης” είναι σημαντικό σκαλοπάτι και κεφάλαιο για την έρευνα της θρακικής αγιοσύνης»
Η ενότητα των εισηγήσεων ξεκίνησε με τον π. Βαρθολομαίο Αστεριάδη, ο οποίος προτίμησε να μιλήσει από καρδιάς και να αφηγηθεί στιγμές που του επέτρεψαν να γνωρίσει καλύτερα τις αγιολογικές φυσιογνωμίες της Θράκης, σχολιάζοντας χαρακτηριστικά ότι από μικρός, όταν ακόμη φοιτούσε σε Εκκλησιαστικό Σχολείο, αναρωτιόταν, μέσα στον «καταιγισμό» των υπόλοιπων Αγίων, αν και η Θράκη μας έχει να επιδείξει κάποιον Άγιο. Πρόσθεσε ακόμη πως «αν ανατρέξουμε στα Συναξάρια, θα ανακαλύψουμε τον πλούτο των Θρακών Αγίων, μιας και είναι πάνω από 500 τα πρόσωπα που αγιοποιήθηκαν στην ευρύτερη περιοχή της Θράκης» και για τον λόγο αυτό, ως Μητρόπολη, καθιέρωσαν τον συνεορτασμό της επετείου της ίδρυσης της Ν. Ορεστιάδας με τον εορτασμό των εν Αδριανουπόλει Αγίων.
Για το «Μητερικό της Θράκης», την «αγιολογική γυναικεία ανθοδέσμη», ανέφερε πως, εξ όσων γνωρίζει, είναι το πρώτο που συλλέγει και συγκεντρώνει τους βίους και τα μαρτύρια Αγίων Γυναικών της Θράκης, ενώ περιλαμβάνει και τον βίο της Οσίας Παρασκευής της Επιβατηνής, που θεωρείται Προστάτιδα της Χερσονήσου της Αίμου. Χαρακτήρισε επίσης το πόνημα του κ. Γκόζη σημαντικό σκαλοπάτι και κεφάλαιο για την έρευνα της θρακικής αγιοσύνης, αλλά και για να γίνουν γνωστοί και οι τοπικοί μας Άγιοι, προτρέποντας τον συγγραφέα να προχωρήσει και στο «Πατερικό της Θράκης».
Σταυρούλα Ντινούδη, «Τα κείμενα αυτά εξακολουθούν να παραμένουν επίκαιρα ακόμα και σήμερα, όπως θα παραμείνουν και μελλοντικά»
Ακολούθως, τον λόγο έλαβε η κ. Σταυρούλα Ντινούδη, η οποία συμμετείχε μάλιστα και στην εκδήλωση παρουσίασης του βιβλίου στην Κομοτηνή. Με τη δική της εισήγηση ανέδειξε την αφηγηματική μαεστρία των αγιολογικών κειμένων, αλλά και τον χαρακτηρισμό του βιβλίου ως «Μητερικό»: «Η πρώτη ίσως ερώτηση που προκύπτει είναι για ποιον λόγο επιλέχθηκε η λέξη “Μητερικό”. Σε αρκετούς ίσως είναι γνωστή η λέξη “Πατερικό” ή “Γεροντικό”, στα οποία εξιστορείται η ζωή, οι αγώνες και τα αποφθέγματα των Αγίων πατέρων∙ κατ’ αναλογία, λοιπόν, με αυτούς τους όρους υπάρχει και το “Μητερικό”, στο οποίο γίνεται λόγος αποκλειστικά για τους βίους και τα μαρτύρια Αγίων γυναικών που θυσίασαν τον εαυτό τους για την πίστη τους. Ειδικότερα, στο “Μητερικό” ξεδιπλώνεται ο εν Χριστώ βίος, η ουράνια πολιτεία, τα μαρτύρια, οι διηγήσεις και τα θαύματα των Αγίων που αφιέρωσαν τη ζωή τους, την ψυχή τους και το πνεύμα τους στον Χριστό.
Οι βίοι που περιλαμβάνονται στο “Μητερικό της Θράκης” τοποθετούνται στα χρόνια της ρωμαϊκής και της κατοπινής βυζαντινής αυτοκρατορίας, ωστόσο στο σημείο αυτό και εγώ θα συμφωνήσω με τον συγγραφέα του έργου ότι τα κείμενα αυτά εξακολουθούν να παραμένουν επίκαιρα ακόμα και σήμερα, όπως θα παραμείνουν και μελλοντικά.
Όπως γίνεται αντιληπτό, το έργο εντάσσεται στο επιστημονικό πεδίο της αγιολογίας, αντικείμενο της οποίας είναι η μελέτη των βίων των αγίων και της τιμής που τους αποδίδεται από την εκκλησία. Το γεγονός αυτό δεν αποτελεί περιορισμό για το αναγνωστικό κοινό του βιβλίου, καθώς απευθύνεται σε κάθε άτομο που επιθυμεί να διευρύνει τις γνώσεις του».
Νεκτάριος Μουρδικούδης, «Ο βίος της Αγίας Μαρίας της Νέας και τα υπόλοιπα κείμενα της έκδοσης προσφέρουν πληροφορίες ανεκτίμητης αξίας, που σκιαγραφούν και τη φυσιογνωμία της Βυζαντινής»
Οι εισηγήσεις ολοκληρώθηκαν με την τοποθέτηση του κ. Νεκτάριου Μουρδικούδη, που επέλεξε να μοιραστεί στιγμές από την εκδοτική πορεία του βιβλίου, και ιδίως από τις επιτόπιες συναντήσεις με πληροφορητές, μιας και ο ίδιος είχε αναλάβει την έρευνα και την καταγραφή της διασποράς των Αγίων στον Ν. Έβρου: «Η μνήμη των Αγίων Μητέρων είναι βαθιά ριζωμένη στον τόπο και μεταφέρεται από γενιά σε γενιά. Χαρακτηριστικό παράδειγμα οι άνθρωποι που συναντήσαμε και μοιράστηκαν μαζί μας μερικές από αυτές τις μνήμες που φιλοξενούνται και στην έκδοση, όπως η κ. Ουρανία Γκουτσίδου, που κατοικεί στα Πετρωτά της Ορεστιάδας και είχε την ευγένεια να μας υποδείξει τη μοναστική παράδοση του χωριού της, να μας αφηγηθεί μνήμες προγόνων της σχετικά με την πιθανή σύνδεσή του με τις Αγίες Σαράντα Παρθενομάρτυρες και να μας ξεναγήσει στον ναΐσκο που η ίδια ανήγειρε προς τιμήν της Αγίας Ουρανίας».
Εκτός αυτών, ο ίδιος επιχείρησε, μέσα από τον βίο της Αγίας Μαρίας της Νέας, να σκιαγραφήσει τη θέση της γυναίκας στη μέση βυζαντινή εποχή, αναδεικνύοντας τα εμπόδια και τη δυσπιστία που είχε να αντιμετωπίσει μία γυναίκα για να τύχει του θαυματουργικού χαρίσματος, την υποβαθμισμένη θέση της στην κοινωνία της εποχής –οι περισσότερες περιορίζονταν στα του οίκου τους, στη φιλανθρωπική δράση και στην ανατροφή των παιδιών τους–, καταλήγοντας πως: «Η Αγία Μαρία και ο έγγαμος βίος της ανοίγουν τον δρόμο για μια νέα τύπου αγιοσύνη, ενώ παράλληλα μας προσφέρουν ένα παράθυρο στην εποχή της μέσης βυζαντινής περιόδου. Ο βίος της αλλά και τα υπόλοιπα κείμενα της έκδοσης προσφέρουν πληροφορίες ανεκτίμητης αξίας, που, μεταξύ άλλων, σκιαγραφούν και τη φυσιογνωμία και δράση της Βυζαντινής. Φυσικά και δεν θα πρέπει να λησμονούμε ότι σκοπός τέτοιων κειμένων δεν είναι να καταγράψουν την πιστή πραγματικότητα. Φυσικά και αποσιωπώνται στάσεις και πρακτικές που θα αποδοκίμαζε η Εκκλησία ή Πολιτεία. Φυσικά και ακολουθούνται συγγραφικά πρότυπα, κοινοί τόποι και μοτίβα. Φυσικά και επιτελούν συγκεκριμένες σκοπιμότητες. Παρόλα αυτά, όμως, τα κείμενα συνθέτουν το πορτραίτο της Βυζαντινής και του υποβαθμισμένου ρόλου της στην κοινωνία την εποχή που εξετάζουμε, καθρεφτίζουν νοοτροπίες της κοινωνίας, τις ανανεωτικές τάσεις που συντελούνται στην αγιολογία, καθώς και τον μακραίωνο αγώνα των γυναικών ενάντια στις έμφυλες εξουσίες και ιεραρχίες».
Γιώργος Γκόζης, «Το “Μητερικό ” έχει γραφεί με τέτοιον τρόπο ώστε να απευθύνεται σε οποιονδήποτε άνθρωπο έχει ανησυχίες»
Τον λόγο έλαβε στο τέλος ο συγγραφέας κ. Γιώργος Γκόζης, με βιντεοσκοπημένο του μήνυμα, μιας και έκτακτες υποχρεώσεις δεν του επέτρεψαν να ταξιδέψει μέχρι τη Ν. Ορεστιάδα. Ο ίδιος στην ομιλία του έθιξε σύγχρονα ζητήματα που ενδεχομένως να άπτονται και της θεολογίας, έμφυλους προβληματισμούς, αλλά και τη διαδρομή του «Μητερικού», από τη στιγμή που είχε κατατεθεί ως μεταπτυχιακή εργασία μέχρι και την έκδοσή του, που, όπως χαρακτηριστικά ανέφερε, «μόνο ο τίτλος έμεινε ίδιος». Στο σημείο αυτό, ευχαρίστησε θερμά τα μέλη των εκδόσεων Παρατηρητής της Θράκης και ιδίως την επιμελήτρια των εκδόσεων κ. Τζένη Κατσαρή-Βαφειάδη για την αγάπη και τη φροντίδα με την οποία αντιμετώπισε το «Μητερικό». Ολοκληρώνοντας τόνισε: «Στο πλαίσιο αυτής της παρουσίασης χαίρομαι τουλάχιστον για τον λόγο ότι εκεί που δεν μπόρεσα να φτάσω εγώ, φτάνει το βιβλίο. Και αυτή νομίζω είναι η δύναμη του κάθε βιβλίου, να ανοίγει δρόμους και ιδίως τους δικούς του δρόμους. Εύχομαι το “Μητερικό” να σας κρατήσει καλή συντροφιά στις αναζητήσεις κατά τη διάρκεια της ανάγνωσης, δεδομένου ότι έχει γραφεί με τέτοιον τρόπο ώστε να απευθύνεται σε οποιονδήποτε άνθρωπο έχει ανησυχίες, αδιακρίτως θρησκευτικής πίστης, πολιτικής τοποθέτησης, ή κοινωνικής πραγματικότητας».
Ακολουθήστε το paratiritis-news.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.
