Μελτεμ Ιμαμογλου,* «Οταν η λογοτεχνια γινεται εργαλειο για την αφηγηση των ιστοριων  ταλαιπωρημενων, τραυματισμενων, ανθρωπων  και την καλλιεργεια, ισως, κοινωνικης ευαισθησιας στον αναγνωστη»

Το «Δρολάπι» είναι ένα μυθιστόρημα 290 σελίδων το οποίο είναι δομημένο σε δέκα κεφάλαια και παρουσιάζει τις απρόσμενες και ασυνήθιστες αλλαγές στις ζωές έξι ανθρώπων, της Αρσινόης και του Λυσίμαχου, της Ρήνας και του Κώστα, της Μίκα και του Κριστ.

«Άνθρωποι που προσπαθούν να κρατηθούν στη ζωή»

Το πρώτο πράγμα που νιώθω ότι οφείλω να πω για το μυθιστόρημα είναι η συνάφεια με τον πραγματικό κόσμο. Ο συγγραφέας έχει επιλέξει να τοποθετήσει στο μυθιστόρημά του πρωτόγνωρες καταστάσεις, όμως συνδυάζοντάς τις με γνώριμα περιστατικά, περιστατικά που μπορεί να τα έχει βιώσει ή να τα έχει δει ο καθένας μας. Η απώλεια μνήμης της Αρσινόης, λοιπόν, δεν είναι μια συνηθισμένη κατάσταση, όμως η σχέση της με τα χάπια, που τα έχει κάνει βασικό κομμάτι της ζωής της «όσο μεγαλώνει κανείς γίνονται η συντροφιά του, από το πρωινό ξύπνημα ως τη βραδινή κατάκλιση», όπως γράφει στο πρώτο κεφάλαιο, αποτυπώνει με ακρίβεια τη σχέση πολλών ανθρώπων κυρίως μεγάλης ηλικίας με τα φάρμακα. Η περίπτωση του ζευγαριού Γ1 και Δ1 (όπως έγραψαν στην καρτέλα του νοσοκομείου), του ζευγαριού που έχασε τη μνήμη του σε ένα δυστύχημα και ονομάστηκε από την υπεύθυνη της κοινωνικής υπηρεσίας του νοσοκομείου Αρσινόη και Λυσίμαχος παραπέμπει σε μια πραγματικότητα της ζωής: πολλές φορές βρισκόμαστε σε μια κατάσταση που είμαστε υποχρεωμένοι να ξεχάσουμε το παρελθόν, να διαγράψουμε τα παλιά και να προσαρμοστούμε σε μια νέα κατάσταση. Αυτή την αλήθεια αλλά σε προσωπικό επίπεδο συναντάμε στην ιστορία της Αρσινόης και του Λυσίμαχου. Ένα αναπάντεχο γεγονός άλλαξε όχι μόνο τη ζωή τους, αλλά και την ταυτότητά τους. Αναγκάστηκαν να ξεκινήσουν μια καινούρια ζωή και μάθουν όλα από την αρχή, καθώς δεν γνώριζαν πλέον ποιοι είναι και κανείς δεν τους θυμόταν. Αυτή είναι η προσωπική τραγωδία των δυο ηρώων του μυθιστορήματος, η οποία θυμίζει μια πρόσφατη τραγωδία που περάσαμε ως κοινωνία, ένα αναπάντεχο γεγονός που μετατράπηκε σε τραυματική εμπειρία για όλη την κοινωνία: την πανδημία. Η εμπειρία της πανδημίας μπορεί να θεωρηθεί τραυματική για πολλούς ανθρώπους, καθώς είχε σοβαρές σωματικές αλλά και ψυχολογικές επιπτώσεις λόγω του αποκλεισμού ή της απώλειας αγαπημένων προσώπων. Όπως τραυματική ήταν η απώλεια του πιο σημαντικού ανθρώπου για την Αρσινόη, του εαυτού της. Ούτε το ζευγάρι μπόρεσε να κάνει κάτι ώστε να αποφύγει το δυστύχημα που κατέστρεψε τον κόσμο του ούτε οι άνθρωποι όταν χτύπησε την πόρτα τους η πανδημία.

Το δεύτερο ζευγάρι του μυθιστορήματος που βιώνει μια δύσκολη κατάσταση είναι η Ρήνα και ο Κώστας. Η ζωή τους στην Αθήνα κλονίστηκε από την οικονομική κρίση. Ο Κώστας είχε μια καλή δουλειά από την οποία πληρωνόταν καλά και είχε τη δυνατότητα να επιλέξει πώς θα ζήσει: «Δεν είχε πολύν καιρό που ξέσπασε η οικονομική κρίση, μαγαζιά ξενοικιάζονταν, επιχειρήσεις λιγόστευαν το προσωπικό τους. Ο Κώστας έμεινε ξεκρέμαστος, η μεγάλη δικηγορική εταιρεία όπου δούλευε απέλυσε προσωπικό, τον καλό καιρό δεν ήθελε ευθύνες, το μεροκάματο ήταν πολύ καλό, έπαιρνε μερικές υποθέσεις δικές του, με όσους πελάτες του γραφείου συνεργάζονταν τους έδινε την κάρτα του, στείλτε μήνυμα να αναλάβω υποθέσεις σας, αν φυσικά μείνατε ευχαριστημένοι, η αμοιβή θα είναι καλή, χωρίς φόρους και τέτοια». Όπως συνέβη με την προσωπική τραγωδία του πρώτου ζευγαριού, με τον ίδιο τρόπο η προσωπική τραγωδία του δεύτερου ζευγαριού απεικονίζει μια γενική κατάσταση που βίωσε η κοινωνία με την οικονομική κρίση. Αν μεταφέρουμε τα ανεβοκατεβάσματα στις ζωές της Ρήνας και του Κώστα σε μεγαλύτερη κλίμακα, μπορούμε να δούμε όσα βίωσαν χιλιάδες άνθρωποι στα πρώτα χρόνια της οικονομικής κρίσης. Ο Κώστας άστεγος πλέον κοιτά από μακριά μια ζωή που απολάμβανε πριν την οικονομική κρίση. Τώρα, όπως βλέπουμε μέσα από τις σκέψεις του ήρωα, «Προτιμούσε να διανυκτερεύσει κοντά σε θέατρα, να θυμηθεί τις καλές μέρες, τότε που ήταν παθιασμένος με τις θεατρικές παραστάσεις».

Ο συγγραφέας ενσωματώνει στις ασυνήθιστες, μοναδικές ιστορίες του το γνώριμο, το οικείο. Ο ίδιος έχει κατανοήσει την ανθρώπινη ψυχή και μέσα από μια ιστορία που πλέκεται γύρω από ένα ιατρικό πρόβλημα, ο συγγραφέας με ευφυή και έντεχνο τρόπο καταφέρνει να απεικονίσει την πραγματικότητα πολλών ανθρώπων. Στο «Δρολάπι» η λογοτεχνία γίνεται εργαλείο για την αφήγηση των ιστοριών των ταλαιπωρημένων, τραυματισμένων ανθρώπων και ίσως για την καλλιέργεια της κοινωνικής ευαισθησίας στον αναγνώστη

Πρόκειται για ανθρώπους που προσπαθούν να κρατηθούν στη ζωή. Η ζωή δίνει την ευκαιρία στην Αρσινόη να ξαναβρεί την αρχική της ταυτότητα, όμως αυτή επιλέγει να συνεχίσει με την καινούρια. Η γέφυρα ξαναχτίζεται. Ο Κώστας υπογράφει σύμβαση εργασίας με την εταιρεία του Κριστ. Όλα καταλήγουν σε ένα αίσιο τέλος, όμως οι επιλογές που βάζει ο συγγραφέας τους ήρωες να κάνουν, ωθεί τον αναγνώστη να προβληματιστεί για το αν είναι κάτι εύκολο και απλό να ξαναγυρίσει ο άνθρωπος σε μια προηγούμενη κατάσταση που τότε ήταν καλή, αφού πλέον έχει προσαρμοστεί στην καινούρια. Η Αρσινόη δεν μπορεί. Ο Μάχος μπορεί. Η απάντηση είναι διαφορετική για τον καθένα.

«Το χιούμορ και ο αυτοσαρκασμός ανακουφίζει τον αναγνώστη από την ένταση και τις δύσκολες πτυχές της πλοκής»

Η τραγωδία των ηρώων δεν δίνεται με στενάχωρο τρόπο που να σκοτίζει την ψυχή των αναγνωστών. Αντιθέτως, το χιούμορ και ο αυτοσαρκασμός ανακουφίζει τον αναγνώστη από την ένταση και τις δύσκολες πτυχές της πλοκής, ενώ την ίδια στιγμή αναδεικνύει αντιφάσεις με κριτικό τρόπο. Οι εγκιβωτισμένες αφηγήσεις, για παράδειγμα η ιστορία με την αλλαγή του ονόματος του Ηφαίστου σε Ιβ και τελικά την επιλογή του αρχικού Ηφαίστου ως εκδήλωση θαυμασμού του έργου του πατέρα, η αναφορά στην επιλογή του ονόματος της Μίκα, η ιστορία για το πρώτο ρεπορτάζ της Ιρένε κ.ά. από τη μια διατηρούν το ενδιαφέρον του αναγνώστη και τον ενθαρρύνουν να συνεχίσει το εξερευνητικό ταξίδι του αυξάνοντας την αγωνία του και ταυτόχρονα προσφέροντάς του συναισθηματικές στιγμές, από την άλλη δίνουν βάθος στο μυθιστόρημα καθώς ο αναγνώστης έχει την ευκαιρία να γνωρίσει το υπόβαθρο των χαρακτήρων.

Ο συγγραφέας ενσωματώνει στις ασυνήθιστες, μοναδικές ιστορίες του το γνώριμο, το οικείο. Ο ίδιος έχει κατανοήσει την ανθρώπινη ψυχή και μέσα από μια ιστορία που πλέκεται γύρω από ένα ιατρικό πρόβλημα, ο συγγραφέας με ευφυή και έντεχνο τρόπο καταφέρνει να απεικονίσει την πραγματικότητα πολλών ανθρώπων. Στο «Δρολάπι» η λογοτεχνία γίνεται εργαλείο για την αφήγηση των ιστοριών των ταλαιπωρημένων, τραυματισμένων ανθρώπων και ίσως για την καλλιέργεια της κοινωνικής ευαισθησίας στον αναγνώστη. Θα τολμήσω να πω πως στο «Δρολάπι» ο συγγραφέας χρησιμοποιεί τη λογοτεχνία ως ένα μέσο έκφρασης και καταγραφής των ανθρώπινων εμπειριών και της πολυπλοκότητας της ανθρώπινης ψυχολογίας, επιτρέποντας έτσι στους αναγνώστες να δουν τον κόσμο από διάφορες οπτικές γωνίες και να κατανοήσουν τις προκλήσεις που αντιμετωπίζουν οι άλλοι. Οι ιστορίες των έξι ηρώων αντιπροσωπεύουν πολύπλοκες κοινωνικές καταστάσεις οι οποίες προκαλούν συναισθηματικές αντιδράσεις και προβληματισμό, ενώ παράλληλα προάγουν τη συμπόνοια έναντι των προκλήσεων άγνωστων σε πολλούς από εμάς.

Πριν τελειώσω, θα ήθελα να επισημάνω αυτό που μου έκανε εντύπωση και το οποίο θα χαρακτήριζα ως τη μεγαλύτερη σιωπηλή κριτική: το σύστημα αδυνατεί να προσδιορίσει την ταυτότητα δυο ανθρώπων επειδή έχουν καεί οι ταυτότητες, τα βιβλιάρια, οι άδειες οδήγησης κι οτιδήποτε θα μπορούσε να ρίξει φως στο παρελθόν τους και να αποκαλύψει τις ταυτότητες τους «τα ονόματα τους δεν μετράνε για το κράτος», ενώ το πρωτοδικείο και το εφετείο απαντούν με γραφειοκρατικές δικαιολογίες του τύπου «χρειάζονται ταυτότητα και για να εκδοθεί απαιτείται ληξιαρχική πράξη»… Τη στιγμή που το αυτοκινητιστικό δυστύχημα είναι επιβεβαιωμένο και είναι σίγουρο ότι οι δυο ανώνυμοι άνθρωποι απεγκλωβίστηκαν από το αυτοκίνητό τους και μεταφέρθηκαν στο νοσοκομείο. Μπορεί κάποιος να πει «δεν θα υπήρχε αυτή η ενδιαφέρουσα ιστορία αν βρισκόταν λύση στο πρόβλημά τους», όμως και πάλι, εμένα μου θυμίζει δυσκολίες στις οποίες πνιγόμαστε καθημερινά…

Γενικότερα, έχοντας διαβάσει το «Δρολάπι» μπορώ να πω ότι είναι ένα λογοτεχνικό έργο που πέρα από την απόλαυση της ανάγνωσης, προσφέρει και αφορμή για συζητήσεις γύρω από καίρια ζητήματα.

*Η Μελτέμ Ιμάμογλου είναι φιλόλογος με ΜΑ στη Νεοελληνική Φιλολογία. Το παρόν κείμενο είναι η ομιλία της στην εκδήλωση παρουσίασης του μυθιστορήματος  του Ευάγγελου Αυδίκου «Δρολάπι», που παρουσιάστηκε από τις εκδόσεις του Βιβλιοπωλείου της Εστίας, τον Σύλλογο Ηπειρωτών Ν. Ροδόπης, την Πολιτιστική Κοινότητα Νέων Κομοτηνής, το Δημοκρίτειο Βιβλιοχαρτοπωλείο και την εφημερίδα «Παρατηρητής της Θράκης», παρουσία του συγγραφέα, στο Δημοκρίτειο Βιβλιοχαρτοπωλείο  την Τρίτη  στις 14 Νοεμβρίου στις 6.30 το απόγευμα.

Ακολουθήστε το paratiritis-news.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.