Κλεοπατρα Στογιαννιδου*: «Θεωρω οτι η συγγραφεας  μας παρουσιαζει εντελει εναν υμνο στη Γυναικα, στις ικανοτητες και στον δυναμισμο που καθε μια απο μας κρυβει μεσα της»

Ευχαριστώ ιδιαίτερα τους διοργανωτές που μου απηύθυναν την άκρως τιμητική για μένα πρόταση να συμμετάσχω σε αυτή τη βιβλιοπαρουσίαση, εδώ στον πάντα φιλόξενο χώρο της Λέσχης Κομοτηναίων, που νομίζω ότι δεν επιλέχθηκε τυχαία, καθώς οι ήρωες του βιβλίου σίγουρα θα… έχουν βιώσει στιγμές της ζωής τους και εδώ…

Το πολύ σημαντικό στο λογοτέχνημα, το οποίο σήμερα παρουσιάζουμε, είναι ότι μία έντονη προσωπικότητα–μία σπουδαία γυναίκα της πόλης μας, η κ. Αφροδίτη  Ευαγγελίδου-Τσέτλακα,  γράφει, με την  έννοια της  συγγραφικής καταπόνησης. Και μάλιστα γράφει για τον τόπο μας, την Γη των Κικόνων, με περιγραφή γλαφυρή και παραστατική, μέσα από την οποία αναδεικνύεται η αγάπη και η σύνδεσή της με τη Θράκη, και ιδίως με την Κομοτηνή, την όμορφη πόλη με τα «δαιδαλώδη χαρεμλίκια», όπως χαρακτηριστικά αναφέρει, τα ψηλά κάτασπρα ντουβάρια… τα στενοσόκακα που δεν οδηγούν πουθενά… τις νοικοκυρεμένες αυλές… τους ωραίους ανθρώπους… και φαίνεται ότι ο τόπος αυτός την κατέκτησε και έγινε δικός της, όχι μόνον γεωγραφικά, αλλά κυρίως ως τόπος της καρδιάς της.

Η γέννηση της συγγραφέως στην Πέλλα, η εκπαίδευση που έλαβε από την Παιδαγωγική Ακαδημία σε εποχές άλλων κανόνων που αναδείκνυαν τον πλούτο της γλώσσας μας, η επαγγελματική της σταδιοδρομία σε διάφορα σχολεία της χώρας, η δημιουργία μιας σημαντικής οικογενειακής ζωής εδώ, η σχεδόν βιωματική γνώση της τοπικής μας ιστορίας μέσα και από τη συμπόρευσή της με τον αείμνηστο σύντροφο της ζωής της–εκδότη της εφημερίδας «Πατρίδα», Κωνσταντίνο Τσέτλακα, η έντονη κοινωνική της δράσημέσα από τον εθελοντισμό και τη συμμετοχή της σε συλλόγους και σωματεία, η μέχρι τώρα, δηλαδή, εν γένει άοκνη πορεία της, αντανακλώνται στο πολύ αξιόλογο αυτό μυθιστόρημα.

Ένας πλούτος χρόνων, που περνά μέσα από σύνθεση καλογραμμένη, ευανάγνωστη, καθαρή, με πλοκή αμείωτου ενδιαφέροντος. Με ανατροπές που εκπλήσσουν, ως καθρέφτης όμως της ζωής, και μας οδηγούν στους δρόμους που η συγγραφέας θέλει να μας κατευθύνει. Βάζοντας την κεντρική ηρωίδα, την ανεξάρτητη και δυναμική Μαντώ, να βιώνει στιγμές και συναισθήματα ανύψωσης, αγάπης, ασφάλειας, κοσμοπολιτισμού, τα οποία εναλλάσσονται με αυτά της πτώσης, της διάψευσης ονείρων και προσδοκιών, της προδοσίας, της περιθωριοποίησης, δείχνοντάς μας πώς ένα κορίτσι που μεγάλωσε με την απόλυτη αγάπη κ αφοσίωση, μπορεί ταυτόχρονα να βιώνει την απόλυτη μοναξιά, παλεύοντας με τους δαίμονες της ζωής του

Ένας πλούτος χρόνων, που περνά μέσα από σύνθεση καλογραμμένη, ευανάγνωστη, καθαρή, με πλοκή αμείωτου ενδιαφέροντος. Με ανατροπές που εκπλήσσουν, ως καθρέφτης όμως της ζωής, και μας οδηγούν στους δρόμους που η συγγραφέας θέλει να μας κατευθύνει. Βάζοντας την κεντρική ηρωίδα, την ανεξάρτητη και δυναμική Μαντώ, να βιώνει στιγμές και συναισθήματα ανύψωσης, αγάπης, ασφάλειας, κοσμοπολιτισμού, τα οποία εναλλάσσονται με αυτά της πτώσης, της διάψευσης ονείρων και προσδοκιών, της προδοσίας, της περιθωριοποίησης, δείχνοντάς μας πώς ένα κορίτσι που μεγάλωσε με την απόλυτη αγάπη κ αφοσίωση, μπορεί ταυτόχρονα να βιώνει την απόλυτη μοναξιά, παλεύοντας με τους δαίμονες της ζωής του.

Μας μαθαίνει ότι στη ζωή τίποτε δεν είναι εύκολο, στατικό, ασφαλές και διαρκές. Ότι υπάρχει και βιώνεται καθημερινά η άνοδος και η πτώση… ότι η ζωή είναι ένας αγώνας… γιατί… για όλους μας… άλλοτε «Οι Θεοί ευλογούν… και άλλοτε…οι Θεοί σιωπούν….»  αλλά και ότι οι όποιες πτώσεις μας έχουν την ίδια αξία και σημασία, γιατί εντέλει πλουτίζουν τη ζωή μας, καθώς αυτή είναι η ίδια η κατασκευή της.

Σημαντικότατο επίσης στοιχείο της «Φωνής της Γης των Κικόνων», είναι η περιφορά του αναγνώστη με τρόπο ευχάριστο μέσα στην ιστορία. Όχι μόνον την τοπική μας, που δυστυχώς αγνοούμε, αλλά και την ευρύτερη. Από την Οθωμανική Γκιουμουλτζίνα, τη Θράκη και τη Ρωμυλία, στην Αδριανούπολη, την ανταλλαγή των πληθυσμών, τους Πομάκους της ορεινής Ροδόπης, τους μουσουλμάνους συμπολίτες μας, στην Ήπειρο που εφοδίασε τον κόσμο όλο με μετανάστες, τη Στρύμη, τη λίμνη Μητρικού, το Κούρσουμλου. Μέχρι και στην Αμερική, το Παρίσι, τη Βραΐλα, την Οδησσό και την Αίγυπτο και τη λαμπρή πορεία του Νέστορος Τσανακλή…

Και είναι πράγματι εντυπωσιακό το πώς μπορεί να χωρέσει στη μυθιστορηματική περιγραφή μιας ζωής, τόση ιστορία, η οποία να φθάνει σε τόπους πολλούς και να ακολουθεί την περιπέτεια αιώνων του Θρακικού Ελληνισμού… περνώντας από την ενσωμάτωση της Θράκης, τις κάθε μορφής κατοχές της, τις βαρβαρότητες που υπέστησαν οι κάτοικοί της και τις αντιστάσεις τους, όπως την άρνησή τους να εκβουλγαριστούν, μη υπογράφοντας τον περίφημο κατάλογο των Βουλγαρογραμμένων, τη Λίτσνα Κάρτα… και πολλά άλλα… μέχρι και το σήμερα και τη συμπλήρωση των Εκατόχρονων και πλέον από την ελευθερία…

Μέσα από τις σελίδες του εξαιρετικού αυτού βιβλίου αναδεικνύεται κυριαρχικά και η αγάπη μεταξύ χριστιανών και μουσουλμάνων, που συμβιώνουν αρμονικά και ειρηνικά, καλλιεργώντας σχέσεις στενότερες και από συγγενικές, σαν αυτές που αναπτύσσει η Μαντώ με τον «παππού» Σουλεϊμάν, τη Φατμέ, τον Ταμέρ και τη Χούλια, ενώ περαιτέρω απεικονίζεται η αστική τάξη της εποχής, τα επονομαζόμενα «μεγάλα τζάκια», η καθημερινότητα και οι συνήθειές τους, αλλά και η εργατική, η αγροτιά και οι αγωνίες της και άλλα κοινωνικά ζητήματα, όπως η μετανάστευση ως μία κοινωνική πληγή της εποχής, η μειονεκτική θέση της γυναίκας ιδίως στην υπαίθρο και στο μουσουλμανικό στοιχείο, αλλά και οι κοινωνικοί αποκλεισμοί του τότε και του σήμερα

Μέσα από τις σελίδες του εξαιρετικού αυτού βιβλίου αναδεικνύεται κυριαρχικά και η αγάπη μεταξύ χριστιανών και μουσουλμάνων, που συμβιώνουν αρμονικά και ειρηνικά, καλλιεργώντας σχέσεις στενότερες και από συγγενικές, σαν αυτές που αναπτύσσει η Μαντώ με τον «παππού» Σουλεϊμάν, τη Φατμέ, τον Ταμέρ και τη Χούλια, ενώ περαιτέρω απεικονίζεται η αστική τάξη της εποχής, τα επονομαζόμενα «μεγάλα τζάκια», η καθημερινότητα και οι συνήθειές τους, αλλά και η εργατική, η αγροτιά και οι αγωνίες της και άλλα κοινωνικά ζητήματα, όπως η μετανάστευση ως μία κοινωνική πληγή της εποχής, η μειονεκτική θέση της γυναίκας ιδίως στην υπαίθρο και στο μουσουλμανικό στοιχείο, αλλά και οι κοινωνικοί αποκλεισμοί του τότε και του σήμερα, όπως των γεννημένων εκτός γάμου παιδιών ή των άγαμων μητέρων… ενώ έντονα παρουσιάζονται οι πάντα επίκαιρες ανατροπές στις οικογενειακές σχέσεις, τα μεγάλα μυστικά που μπορεί να αποκαλύπτονται στην αναζήτηση των ριζών μας, οι ρήξεις και οι συμφιλιώσεις, αλλά και τα αισθήματα που κατακλύζουν τον άνθρωπο στην απώλεια των δικών του, στην απουσία…

Σκόπιμα, βεβαίως, αποφεύγωσε αυτή μου την εισήγηση να αναφερθώ στην ουσία και στην πλοκή του μυθιστορήματος που αφορά στη ζωή της κεντρικής ηρωίδας… γιατί έτσι κι αλλιώς θα το διαβάσετε και είμαι σίγουρη ότι το πλούσιο περιεχόμενό του θα σας συναρπάσει.

Εκείνο όμως που οφείλω να καταθέσω,  είναι ότι εκπλήσσει η δύναμη, η ευαισθησία, οι αντοχές μιας πολυπράγμονος γυναίκας, στοιχεία που συνυπάρχουν στον χαρακτήρα και τη ζωή της πρωταγωνίστριας, παρά τις φαινομενικές αντιθέσεις. Θεωρώ λοιπόν, χωρίς να γνωρίζω τα κίνητρά της, ότι η συγγραφέας μας παρουσιάζει εντέλει έναν ύμνο στη Γυναίκα, στις ικανότητες και στον δυναμισμό που κάθε μία από μας κρύβει μέσα της…Στη Γυναίκα που ζει, ερωτεύεται, αναπτύσσεται σε πολλούς χώρους και επίπεδα, βιώνει απορρίψεις, στέκεται όμως πάντα όρθια, ενίοτε καταφεύγοντας σε ανθρώπους-σύμβολα και στις μνήμες της, για να λυτρωθεί και να ισορροπήσει μέσα από τις αντιξοότητες.

Λένε ότι ένα βιβλίο μιλάει στην ψυχή σου, όταν σε κάνει να ταυτίζεσαι με όσα περιγράφει…να αισθάνεσαι ότι υπάρχουν σημεία τα οποία ξαναζείς βιωματικά μέσα από αυτό, όπως προσωπικά συνέβη σε μένα όχι μόνο λόγω του τόσο οικείου τόπου, στον οποίο διαδραματίζεται η ιστορία,αλλά κυρίως λόγω της ζωής της πρωταγωνίστριας, με την οποία πολλές φορές ένιωσα να συμπορεύομαι…

Λένε ότι ένα βιβλίο μιλάει στην ψυχή σου, όταν σε κάνει να ταυτίζεσαι με όσα περιγράφει… να αισθάνεσαι ότι υπάρχουν σημεία τα οποία ξαναζείς βιωματικά μέσα από αυτό, όπως προσωπικά συνέβη σε μένα όχι μόνο λόγω του τόσο οικείου τόπου, στον οποίο διαδραματίζεται η ιστορία, αλλά κυρίως λόγω της ζωής της πρωταγωνίστριας, με την οποία πολλές φορές ένιωσα να συμπορεύομαι… έχοντας και ’γω κάποτε ίδια όνειρα και ανησυχίες αλλά και μία οικογένεια σαν τη δική της, ακόμη και ένα «Σουλειμάν», ένα Νάσο, ένα Δημήτρη και όχι μόνο…

Είμαι σίγουρη ότι το ίδιο θα νιώσετε και σεις… Κυρίως όμως είμαι σίγουρη… ότι διαβάζοντας αυτό το έργο… θα ακούσετε και σεις… τη φωνή της γης των Κικόνων, αυτή την αθόρυβη μα συνάμα τόσο δυνατή φωνή, που μας συνδέει όλους –ντόπιους και «ξενόφερτους»–με τον ευλογημένο αυτό τόπο, που αγαπάμε διαχρονικά και κάθε μέρα όλο και περισσότερο.

κ. Τσέτλακα,

σας ευχαριστώ θερμά που μας προσφέρατε αυτό το τόσο ωραίο ανάγνωσμα, σε εποχές περίεργες και σύνθετες…

Καταληκτικά, θα ήταν βεβαίως παράλειψή μου να μην αναφερθώ στην άρτια επιμέλεια της έκδοσης από την άξια και αγαπημένη Τζένη Κατσαρή-Βαφειάδη και τις εκδόσεις του Παρατηρητή της Θράκης, που καταλείπουν στην τοπική κοινωνία άλλο ένα βιβλίο-κόσμημα, το οποίο κλείνει μέσα του και κρατά αναλλοίωτα στοιχεία της τοπικής μας ιστορίας, ως παρακαταθήκη για τις επόμενες γενιές.

Με αυτές τις σκέψεις και με την ελπίδα ότι δεν σας κούρασα πολύ, ευχαριστώ θερμά και όλους εσάς που με ακούσατε…

*Η Κλεοπάτρα Στογιαννίδου είναι δικηγόρος, διδάκτωρ Νομικής και αντιδήμαρχος Κοινωνικής Αλληλεγγύης, Πολιτικών Ισότητας και Αντιμετώπισης Διακρίσεων και Έμφυλης Βίας. Το παρόν κείμενο είναι η ομιλία της στην παρουσίαση του βιβλίου της Αφροδίτης Ευαγγελίδου-Τσέτλακα «Η φωνή της Γης των Κικόνων», στις 30/3/2024, στη Λέσχη Κομοτηναίων.

Δείτε το ρεπορτάζ της βιβλιοπαρουσίασης εδώ.

Ακολουθήστε το paratiritis-news.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.