Ενας ναυαγος «διχως παρελθον, διχως μαδερι»

O εκ Βαρκελώνης ορμώμενος Jaume Cabre, μετά το συναρπαστικό μυθιστόρημά του “Confiteor” (εκδ. Πόλις, 2016) με την εντυπωσιακή πλοκή, που κατέκτησε τους αναγνώστες σε πάνω από 15 χώρες, ανέσυρε από τις συγγραφικές του αποσκευές το 2021 το νέο του πεζογραφικό έργο “Consumits pel foc”, που κυκλοφόρησε στην Ελλάδα έναν χρόνο αργότερα από τις εκδόσεις Πόλις, με τον τίτλο «Μας καταβροχθίζει η φωτιά». Τον μεταφραστικό άθλο της μεταφοράς του έργου από τα καταλανικά στα ελληνικά ανέλαβε –και έφερε εις πέρας δεξιοτεχνικά– ο βραβευμένος καθηγητής Ισπανικής Γλώσσας και μέλος της Επιτροπής Κρατικών Βραβείων, Ευρυβιάδης Σοφός.

Ο Jaume Cabre επιστρέφει με ένα νουάρ μυθιστόρημα, ο κεντρικός ήρωας του οποίου  συνομιλεί με τον ομώνυμο χαρακτήρα του Χέρμαν Μέλβιλ στο «Μόπι Ντικ», Ισμαήλ. Ο Ισμαήλ του Cabre γνωρίζει τα «ναυάγια» της ζωής από μικρή ηλικία. Όταν είναι μόλις 9 ετών η μητέρα του πεθαίνει, ενώ ο πατέρας του, αντιμέτωπος με τα ψυχικά του τραύματα, κατηγορεί –αναίτια– τον γιο του για τον χαμό της συζύγου του, αλλά και για κάθε εμπόδιο που συναντούν. Ο ψυχικός του κόσμος συνθλίβεται και οδηγείται σε άσυλο, με αποτέλεσμα ο Ισμαήλ να καταλήγει σε Οικοτροφείο και να βρίσκει μοναδικό αδιέξοδο στον κόσμο της φαντασίας, στον πολυπρόσωπο κόσμο της λογοτεχνίας.

Μεγαλώνοντας, ο Ισμαήλ σπουδάζει και διδάσκει λογοτεχνία και λατινικά. Φανατικός υποστηρικτής της καταλανικής λογοτεχνίας, όταν την προασπίζεται εντός της τάξης, τιμωρείται και απολύεται, ώσπου τελικά γίνεται δεκτός στο Λύκειο Ζοζέπ Καρνέρ, το οποίο είναι αφιερωμένο στον «Πρίγκιπα των Καταλανών ποιητών».

Όταν πλέον έχουν απομακρυνθεί οι τρικυμίες από τη ζωή του και αυτή φαντάζει ήρεμη ή μάλλον ανιαρή, ξανασυναντά την παιδική του φίλη Λέο. Η έλξη που του ασκεί είναι ακαταμάχητη και μια ελπίδα ευτυχίας γεννιέται. Ο Ισμαήλ, όμως, βλέπει μια μέρα στον δρόμο −φαινομενικά, τυχαία− τον πρώην επιστάτη του σχολείου στο οποίο διδάσκει. Αυτός ο άνθρωπος του ζητά μια μικρή εξυπηρέτηση και καταλήγει να γίνεται συμμέτοχος στην άγρια δολοφονία μιας ηλικιωμένης γυναίκας. Οι ατυχίες δεν σταματάνε εκεί. Μέσα σε λίγες ώρες, μετά από ένα σοβαρό τροχαίο δυστύχημα, ο Ισμαήλ ξυπνά στο κρεβάτι ενός νοσοκομείου χωρίς να θυμάται ούτε ποιος είναι ούτε πώς κατέληξε εκεί. Το μόνο που θυμάται είναι τα βιβλία που τον σημάδεψαν. «Ο Ισμαήλ ήταν ένας ναυαγός, όπως ο επιφανής προκάτοχός του, αλλά δίχως παρελθόν, δίχως μαδέρι για να κρατηθεί μες στη θαλασσοταραχή, δίχως φάλαινα να κυνηγήσει, περιτριγυρισμένος από καρχαρίες με ευγενή όψη που, για κάποιον λόγο, δεν τον είχαν ακόμα καταβροχθίσει».

Το νήμα των γεγονότων αρχίζει να ξετυλίγεται όταν ο Ισμαήλ ανακαλεί στο μυαλό του τη φράση: “In girum imus nocte et consumimur igni” («στριφογυρίζουμε μες στη νύχτα και μας καταβροχθίζει η φωτιά»), επιχειρώντας σταδιακά να βρει τη λύση στο αίνιγμα της ζωής του, που έχει λάβει διαστάσεις θρίλερ.  

Το «Μας καταβροχθίζει η φωτιά» συνδυάζει αριστοτεχνικά τα συστατικά των κορυφαίων κλασικών νουάρ: καταδικασμένους έρωτες, αθώους που μπαίνουν στο στόχαστρο της Δικαιοσύνης, μοιραίες γυναίκες που στάθηκαν άτυχες· όλοι, παγιδευμένοι στη δίνη μιας τραγικής μοίρας που τους καταδιώκει αμείλικτα.

Δήμητρα Ρουμπούλα: «Ένα βιβλίο ανοιχτό σε ερμηνείες, αφού ανοιχτός είναι ο κόσμος της κατασκευής μιας ιστορίας»

Η Δήμητρα Ρουμπούλα, παρακολουθώντας την πορεία του Ισπανού συγγραφέα Jaume Cabre, σχολιάζει σε κείμενό της στον «Αναγνώστη» για το νέο του μυθιστόρημα: «Κινούμενο ανάμεσα στο νουάρ, το ψυχολογικό θρίλερ, τη μεταφυσική και το ρεαλισμό, το “Μας καταβροχθίζει η φωτιά” είναι ένα βιβλίο περίπλοκο και σκοτεινό. Μιλά για την ταυτότητα, τη μνήμη, το τυχαίο της ύπαρξης και το αδυσώπητο της μοίρας, την ευθραυστότητα της συνείδησης. Ο αναγνώστης αναγκάζεται να επιστρέψει στην αρχή, να γυρίσει σελίδες πίσω, να ανασυνθέσει αυτό που έχει συμβεί μέσα από τις πολλαπλές οθόνες των διαλόγων, να ανακαλύψει τι κρύβεται πίσω από τις πάμπολλες λογοτεχνικές και πολιτιστικές αναφορές, άλλες πιο σαφείς όπως ο “Μόμπι Ντικ” κι άλλες θαμμένες όπως το λατινικό παλίνδρομο, από το οποίο προκύπτει ο τίτλος, όλα μέσα σε μια άρτια δομή. Να “διαγράψει κύκλους”, όπως κάνουν τα ψυχάρια, οι νυχτοπεταλούδες που “μαγεμένες από το φως” περιστρέφονται, “σε μια ζωηρή κοντραντάντσα”, γύρω από τα φανάρια που αν τα αγγίξουν η φωτιά θα τις καταβροχθίσει. “Ένα είδος αυτοθυσίας στον θεό της φλόγας”. Αν γλυτώσουν, πάντα παραμονεύει δίπλα μια σαύρα. Είναι ο άνθρωπος ένα “ψυχάρι”, που μες στη νύχτα περιστρέφεται γύρω από το φως που καίει, εκτεθειμένος στην τύχη, ακόμη κι αν δεν το θέλει;

Ο πολυδιαβασμένος και πολυμεταφρασμένος Jaume Cabre, η φήμη του οποίου εκτινάχτηκε με το “Confiteor” (2016), το οποίο έχει εδραιωθεί ως το αδιαμφισβήτητο σημείο αναφοράς της σύγχρονης καταλανικής λογοτεχνίας, και στη χώρα μας έχει φανατικούς αναγνώστες, μας προσφέρει ένα βιβλίο ανοιχτό σε ερμηνείες, αφού ανοιχτός είναι ο κόσμος της κατασκευής μιας ιστορίας  (“τι βάρος κι αυτό”), άρα και της λογοτεχνικής ανάγνωσης. “Τότε τι είσαι, αν όχι συγγραφέας;” ρωτούν τον ήρωα. “Είμαι αναγνώστης”, απαντά».

Ο εμβληματικός συγγραφέας Jaume Cabre

Ο Jaume Cabre γεννήθηκε το 1947 στη Βαρκελώνη. Σπούδασε Καταλανική Φιλολογία και δίδαξε στο Πανεπιστήμιο της Λέριδα. Είναι, επίσης, μέλος του Ινστιτούτου Καταλανικών Σπουδών. Εδώ και χρόνια συνδυάζει επαγγελματικά την εκπαίδευση και τη συγγραφή. Από την πρώτη συλλογή διηγημάτων το 1974 και το πρώτο του μυθιστόρημα το 1978, ακολούθησαν πολλά μυθιστορήματα, σενάρια ταινιών και τηλεοπτικών σειρών, νουβέλες, παιδικά βιβλία, θεατρικά έργα και δοκίμια.

Ιδιαίτερα αγαπητός στη χώρα του ο Cabre, έχει τιμηθεί επανειλημμένα στην Ισπανία και το εξωτερικό με σημαντικά λογοτεχνικά βραβεία, όπως το Εθνικό Βραβείο Λογοτεχνίας, το Βραβείο Κριτικών και το Prix Mediterranee. Τα βιβλία του έχουν μεταφραστεί σε δεκάδες γλώσσες.

Ακολουθήστε το paratiritis-news.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.