«Εν αρχη ην ο λογος» και στην Καλλιμασια της Χιου

Με τους φίλους

ακόμα και στο πιο μικρό κουτουκάκι

με τρεις καρέκλες κι ένα παλιό, σιδερένιο τραπέζι είσαι βασιλιάς,

τα λόγια αγάπης τα μοιράζεσαι εκεί […].[1]

Λόγια αγάπης, λόγια ευγνωμοσύνης και υπερηφάνειας, μα πάνω από όλα λόγια ποίησης αντάλλαξαν σε μια άκρως φιλική «βεγγέρα», στο αίθριο του καφέ Makis, στην Καλλιμασιά της Χίου, στα τέλη του Σεπτέμβρη, ο ποιητής και εκπαιδευτικός κ. Μιχάλης Μελαχροινούδης, ο ταξίαρχος ε.α. και ιατρός κ. Βίκτωρ Γαρρής, η εκπαιδευτικός κ. Αρετή Τσελίγκα, ο επίσης εκπαιδευτικός κ. Αχιλλέας Φιστουρής και η δημοσιογράφος και συνιδιοκτήτρια του βιβλιοπωλείου Πέτρα, Ψαλίδι, Χαρτί, κ. Αγγελική Κωνσταντίνου, που ανέλαβε και τον ρόλο του συντονισμού, με αφορμή την παρουσίαση της ποιητικής συλλογής του κ. Μελαχροινούδη, «Εν αρχή ην ο λόγος» (εκδ. Παρατηρητής της Θράκης, Κομοτηνή 2021).

Συνεχίζοντας το «ταξίδι» της η συλλογή στη Χίο, μετά την παρουσίασή της στη χώρα του νησιού στις αρχές του Αυγούστου (βλ. σχετικό ρεπορτάζ εδώ), επόμενος σταθμός της ήταν η καταπράσινη και πανέμορφη Καλλιμασιά –μια από τις πατρίδες του κ. Μελαχροινούδη–, σε μια εκδήλωση που συνδιοργάνωσαν οι εκδόσεις Παρατηρητής της Θράκης, το βιβλιοπωλείο Πέτρα, Ψαλίδι, Χαρτί και το καφέ Makis.

Συνοδοιπόροι σε αυτό το ταξίδι ήταν, όπως προαναφέραμε, ο κ. Γαρρής, συμμαθητής και φανατικός αναγνώστης του ποιητικού έργου του κ. Μελαχροινούδη, που μέσα από την εισήγησή του επιχείρησε να προσεγγίσει τη συλλογή από διάφορες πλευρές, την αθλητική, τη λογοτεχνική, κ.ά., η κ. Τσελίγκα, η οποία να σημειωθεί πως συμμετείχε και στην εκδήλωση παρουσίασης της συλλογής στη χώρα της Χίου, αυτήν τη φορά όμως σχολίασε τη γραφή του ποιητή μέσω τριών σταθμών, προσδίδοντας παράλληλα και έναν επίκαιρο τόνο, με αναφορά στους αγώνες που συντελούνται στο Ιράν για περισσότερο φως και ελευθερία, ενώ, τέλος, ο κ. Φιστουρής επέλεξε αναφερθεί σε βασικά θεματολογικά μοτίβα της ποιητικής συλλογής.

Ας δούμε όμως αναλυτικότερα τα της Καλλιμασιώτικης «βεγγέρας».

Βίκτωρ Γαρρής: «Με την έκδοση της συλλογής σου Μ. Μελαχροινούδη, έβαλες την ποίηση στη ζωή μας»

Αφού καλωσόρισε τους παρευρισκόμενους, η κ. Αγγελική Κωνσταντίνου, που στο πλευρό της είχε και την έτερη συνιδιοκτήτρια του βιβλιοπωλείου Πέτρα, Ψαλίδι, Χαρτί κ. Ευαγγελία Τρύφωνα, έδωσε τον λόγο στον κ. Βίκτωρα Γαρρή, (σ.σ.: Ολόκληρη η εισήγηση βρίσκεται εδώ) που ξετύλιξε την πολύπλευρη αναγνωστική του προσέγγιση. Ανέφερε συγκεκριμένα: «Γενικά ο ποιητής χρησιμοποιεί τη φαντασία για να δημιουργήσει συγκίνηση στον αναγνώστη ή ακροατή. Απευθύνεται στο συναίσθημα και όχι στη νόηση (όπως κάνει συνήθως ένας πεζογράφος). Όμως εγώ δεν είμαι ούτε ποιητής, ούτε φιλόλογος, ούτε λογοτέχνης για να εμβαθύνω περισσότερο στα της ποίησης. Το μόνο που θα μπορούσα να αναφέρω είναι η προσωπική μου γνώμη ότι ποίηση είναι δημιούργημα με ρεαλισμό κι ευαισθησία που πεζά πράγματα της καθημερινότητάς μας τα οδηγεί στον νου και την ψυχή μας με τρόπο ευχάριστο κι ανυψωτικό. Κι αυτό το πετυχαίνει απόλυτα ο Μιχάλης, όπως για παράδειγμα στο ποίημά του “Τα υποκοριστικά” (σ. 21), όπου με απλά καθημερινά πράγματα συνδέει παρελθόν, παρόν και μέλλον:  

Στη δίνη τα υποκοριστικά μας έσωσαν:

το φαγάκι της μανούλας

η συνταξούλα του παππού

το χωραφάκι στο χωριό

λίγα λεφτουδάκια στην άκρη

το νοίκι απ’ το δυαράκι

Είναι γεγονός ότι δεν ήταν η πρώτη επαφή με τις δημιουργίες του Μ. Μελαχροινούδη. Αισθάνομαι ευτυχής που γίνομαι κοινωνός των πονημάτων του από διάφορες μεριές, αλλά εδώ ήταν ένα ολοκληρωμένο έργο του, με την ίδια λογοτεχνικότητα και αρτιότητα που τον χαρακτήριζαν πάντα. Τελειώνοντας την ανάγνωσή του μου έμεινε η αίσθηση του ανικανοποίητου, ότι επιθυμώ κι άλλα ποιήματα από εκείνον αλλά δεν τα έχω. Είμαι σίγουρος όμως ότι θα τα έχω στο μέλλον

Τελικά κατέληξα ότι η σωστή –από μεριάς μου– προσέγγιση της συλλογής τού Μιχάλη θα έπρεπε να είναι αυτή του αναγνώστη και της ανάδειξης των συναισθημάτων που μου δημιούργησε η επαφή με τη δουλειά του. […] Πρόσφατα, μετά την έκδοση της ποιητικής του συλλογής, του έγραψα: “Είναι γεγονός ότι δεν ήταν η πρώτη επαφή με τις δημιουργίες σου. Αισθάνομαι ευτυχής που γίνομαι κοινωνός των πονημάτων σου από διάφορες μεριές, αλλά εδώ ήταν ένα ολοκληρωμένο έργο σου, με την ίδια λογοτεχνικότητα και αρτιότητα που σε χαρακτήριζαν πάντα. Τελειώνοντας την ανάγνωσή του μου έμεινε η αίσθηση του ανικανοποίητου, ότι επιθυμώ κι άλλα ποιήματα από σένα αλλά δεν τα έχω. Είμαι σίγουρος όμως ότι θα τα έχω στο μέλλον. Θερμά συγχαρητήρια.

ΥΓ: με τις παρεμβάσεις σου και την έκδοση της συλλογής σου έβαλες την ποίηση στη ζωή μας, τι ικανοποίηση και τι επιτυχία!”».

Αρετή Τσελίγκα: «Ο Μ. Μελαχροινούδης κοινωνεί ζωή και φως, ελπίδα με αύρα θαλασσινή»

Ακολούθησε η κ. Τσελίγκα, (σ.σ.: Ολόκληρη η εισήγηση βρίσκεται εδώ) που επισήμανε, μεταξύ άλλων, στην ομιλία της: «“Εν αρχή ην ο Λόγος” ο τίτλος της ποιητικής συλλογής του Μιχάλη και παραπέμπει στο πρώτο βιβλίο της Παλαιάς Διαθήκης, αυτό της “Γένεσης”, ταυτόσημο με τις έννοιες απαρχή και δημιουργία.

Σταθμός πρώτος: Θεός, Φως, Γέννηση

“Το παιδί που γλιστράει απ’ το χέρι / αγέννητο είχε πρόσωπα χίλια / στο πρώτο φως το δικό σου, το δικό μου / σήμερα ενός μικρού θεού / αύριο ποιος ξέρει;” (“Το παιδί που γλιστράει απ’ το χέρι”, σ. 12). Πρόσωπα χίλια έχουν τα παιδιά (“Τα παιδιά του κόσμου”, σ. 13) όλου του κόσμου που παραμονεύουν στα όνειρά μας και ζητούν το δίκιο τους, έναν δίκαιο κόσμο και τίμιο. Τα παιδιά του κόσμου που ξεχύνονται στους δρόμους και στις παραλίες τού αύριο, που καίνε το χτες και το θάβουν περιποιημένα σε ένα κενοτάφιο, γνωστό σε όλους.

Μάχσα Αμινί, το 22χρονο κορίτσι από το Ιράν που αυτήν τη στιγμή φλέγεται από τις διαδηλώσεις και τις βίαιες προσαγωγές ανθρώπων. Εν αρχή ην η Μάχσα, για το Ιράν, που θέλησε να ζήσει στο φως παρέα με τα όνειρά της και που πέθανε αφού βασανίστηκε άδικα για την προσωπική έκφραση του λόγου της. Πόση δύναμη έχει ο λόγος, αλήθεια… “Καλώς ή κακώς / οι λέξεις δεν τριγυρνάνε μόνο στο μυαλό / συντροφεύουν τον μεσημεριανό ύπνο / χωνεύονται, επεξεργάζονται / ό,τι δεν είναι χρήσιμο αποβάλλεται, / και φρέσκες, φρέσκες ξυπνούν κάθε απόγευμα” (“Οι λέξεις που χωνεύονται”, σ. 22). […]

Σταθμός τρίτος: Η υπόσχεση

Δεν θα μιλήσω για θάνατο αλλά για υπόσχεση ζωής. Γιατί ο Μιχάλης αυτό κάνει μέσα από τα ποιήματά του. Κοινωνεί ζωή και φως, ελπίδα με αύρα θαλασσινή. Για τοκλείσιμο, θα δανειστώ μία φράση του παππού μου που του την έλεγε και ο δικός του μπαμπάς. “Ο άνθρωπος δεν πεθαίνει, μεταφυτεύεται στα παιδιά του”.

μπαμπά τον φωνάζει κι εκείνον

που έχει μπει μέχρι τον λαιμό στην άμμο σκάβοντας,

που κάνει τον ήχο φορτηγού σε χωματουργικές εργασίες,

που παίζει ρακέτες και πάνω και κάτω, και ξανά,

που παίρνει την κουλούρα και στην αγκαλιά την πριγκίπισσά του,

που τον οδηγεί προσεκτικά, σχεδόν ευλαβικά τον αποθέτει στο νερό,

που ξανοίγεται βαθιά στη θάλασσα και τον ψάχνει,

μόνο μια πετσέτα τους περιμένει στην αμμουδιά,

μπαμπά, έλα.

 («Μπαμπά έλα», σ. 54)

Αχιλλέας Φιστουρής: «Στην ποίηση του Μ. Μελαχροινούδη τα συναισθήματα είναι γνήσια, χωρίς περίπλοκη προσποίηση»

Τέλος, τη δική του αναγνωστική ματιά μοιράστηκε και ο κ. Αχιλλέας Φιστουρής, (σ.σ.: Ολόκληρη η εισήγηση βρίσκεται εδώ), τονίζοντας ιδιαίτερα τα ανεπιτήδευτα συναισθήματα που διαχέονται μέσω της γραφής του κ. Μελαχροινούδη. Χαρακτηριστικά ανέφερε: «Διαβάζοντας μια ποιητική συλλογή λειτουργείς αφαιρετικά, προσπαθείς να συγκρατήσεις την κεντρική ιδέα του έργου και μέσα σε λίγες λέξεις, να αποδώσεις την πρώτη εντύπωση, να αναζητήσεις τη δεύτερη σκέψη που συνδέει τις εικόνες που εντυπώνονται στο μυαλό. Δύσκολη εσωτερική διεργασία! Αλλά, έχοντας μπροστά μου τα ποιήματα του Μιχάλη Μελαχροινούδη στο πρώτο του αυτό ποιητικό φτερούγισμα, “Εν αρχή ην ο λόγος”, ξεπηδούν αβίαστα οι λέξεις: έρωτας, θλίψη, μοναξιά, θάνατος, παιδικές αναμνήσεις, προσφυγιά.

Έχοντας μπροστά μου τα ποιήματα του Μ. Μελαχροινούδη στο πρώτο του αυτό ποιητικό φτερούγισμα, ξεπηδούν αβίαστα οι λέξεις: έρωτας, θλίψη, μοναξιά, θάνατος, παιδικές αναμνήσεις, προσφυγιά. Σίγουρα θεματολογία προσφιλής σε μας που ασχολούμαστε με την ποίηση. Το αξιοσημείωτο με τον αγαπητό Μιχάλη είναι ότι κρατά αρχικά μια οπτική γωνία διερευνητική, με λεπτούς χειρισμούς, η οποία μπορεί και να αγγίξει τα όρια τής απέναντι όχθης, όσο διαρκεί το ταξίδι στον χρόνο

Σίγουρα θεματολογία προσφιλής σε μας που ασχολούμαστε με την ποίηση. Το αξιοσημείωτο με τον αγαπητό Μιχάλη είναι ότι κρατά αρχικά μια οπτική γωνία διερευνητική, με λεπτούς χειρισμούς, η οποία μπορεί και να αγγίξει τα όρια τής απέναντι όχθης, όσο διαρκεί το ταξίδι στον χρόνο.

Καθώς ο έρωτας, που σαν εσωτερική παρόρμηση υποβόσκει σε αρκετούς στίχους, ενώ έχει στόχο και εκδηλώνεται σταδιακά, δεν αφήνεται να περάσει την “κόκκινη γραμμή”. Είναι ο ισορροπημένος έρωτας, ανόθευτος, σίγουρος για την τελική κατάληξη. Ανιχνεύεις το επιθυμητό μέσα από το μεταφορικό.

[…] Όχι, όχι δεν τα πόθησα τουλάχιστον φανερά,

από την άλλη όμως για κοίτα πώς στολίζουν

σκουλαρίκια πλουμιστά στο φόρεμα διάφανο του ήλιου μισοφόρι […]

(«Τα βελούδινα χείλη», σ. 19)

Η ποίηση του Μιχάλη Μελαχροινούδη είναι μια συνομιλία με τον εαυτό του, έτσι όπως πρέπει να δίνεται η ποίηση, κοιτάζοντας στα μάτια τον αναγνώστη. Δεν έχει το στοιχείο της υπερβολής, τα συναισθήματα γνήσια, χωρίς περίπλοκη προσποίηση».

[1] Ποίημα «Οι φίλοι μου», σ. 34.

Ακολουθήστε το paratiritis-news.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.