Βικτωρ Γαρρης: «Ο Μ. Μελαχροινουδης καταφερνει να συνδυαζει τον ρεαλισμο της καθημερινοτητας με λογο ωραιο και ποιητικο»
Όταν μου προτάθηκε να συμμετάσχω στην παρουσίαση της ποιητικής συλλογής του Μιχάλη Μελαχροινούδη «Εν αρχή ην ο λόγος» στο χωριό μας (την Καλλιμασιά της Χίου) έψαξα στο μυαλό μου να βρω με ποιον τρόπο θα μπορούσα να την προσεγγίσω.
Αρχικά σκέφτηκα να την προσεγγίσω με βάση τα βιώματά μας, την κοινή ηλικία μας, τη συνύπαρξή μας στο ίδιο σχολείο, ακολουθώντας το παράδειγμα του άλλου λογοτέχνη φίλου και συμμαθητή μας, του Γιάννη Μακριδάκη, που στην αντίστοιχη παρουσίαση του καλοκαιριού (στην πόλη της Χίου) διηγήθηκε μία ιστορία που έζησαν μαζί κατά τη διάρκεια των σχολικών μας χρόνων. Όμως εγώ, λόγω του γεγονότος ότι πάντα στο σχολείο ήμασταν σε διαφορετικά τμήματα και δεν κάναμε τότε στενή παρέα, δεν είχα κάποια τέτοια ιστορία να διηγηθώ. Ήρθε όμως ο Μιχάλης να μιλήσει γι’ αυτό στη συλλογή του, αναφέροντας στο ποίημά του «Οι φίλοι μου» (σ. 34):
Με τους φίλους […]
κυκλοφορούν άγγελοι στους δρόμους
κι εσύ ανάμεσά τους,
καταλαβαίνεις πως και τότε που δεν ήσασταν ακόμα φίλοι
πάντα βρισκόσασταν στην ίδια πλευρά, μόνο μερικά μέτρα πιο ’κεί.
Με τους φίλους τα μαθηματικά αποκτούν άλλη αξία,
λίγοι και πολύτιμοι.
Έπειτα σκέφτηκα να προσεγγίσω τη συλλογή του αθλητικά. Και στους δυο μάς αρέσει η θάλασσα και το κολύμπι, το ποδόσφαιρο, το μπάσκετ, ο στίβος, ο αθλητισμός γενικά. Εκείνος όμως τα βλέπει όλα κόκκινα, εγώ βλέπω αθλητικά κόκκινη μόνο τη Λίβερπουλ, όλα τα άλλα κίτρινα. Αντί να ψάχνουμε λοιπόν αυτή τη βραδιά κοινές συνισταμένες, θα είχαμε διαμάχες και αντεγκλήσεις και μάλιστα για κάτι που είναι το χόμπι μας. Φρόντισε όμως ο Μιχάλης να μας μιλήσει γι’ αυτή την εναλλαγή των συγκινήσεων που προσφέρει ο αθλητισμός με το ποίημα του «Σκορ» (σ. 26):
πώς το λένε αυτό
«διαβαίνω τον Ρουβίκωνα»
εσύ στη μια μεριά ανήμπορος
εγώ στην άλλη βιδωμένος
και να μην φτάνουν οι ματιές
να επουλώσουν την απόσταση
που μεγάλωσε ξαφνικά
κι όμως με ένα καλάθι
και μια βολή
πήρες το προβάδισμα στο σκορ
σ’ αυτόν τον αγώνα καλαθοσφαίρισης
Σάββατο βράδυ
Στη συνέχεια σκέφτηκα να προσεγγίσω τη συλλογή του Μιχάλη από τη μεριά της λογοτεχνίας. Η ποίηση ήταν ανέκαθεν δύσκολο να οριστεί, έχουν υπάρξει όμως διάφοροι ενδεικτικοί ορισμοί ανά τους αιώνες. Σύμφωνα με τον σημαντικό Αργεντινό συγγραφέα Χόρχε Λουίς Μπόρχες, «ποίηση είναι η έκφραση του ωραίου διαμέσου λέξεων περίτεχνα υφασμένων μεταξύ τους», ενώ αντίστοιχα για τον Αμερικανό Έντγκαρ Άλαν Πόε, «η ποίηση είναι σκέψεις που αναπνέουν και λέξεις που καίνε».
Γενικά ο ποιητής χρησιμοποιεί τη φαντασία για να δημιουργήσει συγκίνηση στον αναγνώστη ή ακροατή. Απευθύνεται στο συναίσθημα και όχι στη νόηση (όπως κάνει συνήθως ένας πεζογράφος). Όμως εγώ δεν είμαι ούτε ποιητής, ούτε φιλόλογος, ούτε λογοτέχνης για να εμβαθύνω περισσότερο στα της ποίησης. Το μόνο που θα μπορούσα να αναφέρω είναι η προσωπική μου γνώμη ότι ποίηση είναι δημιούργημα με ρεαλισμό κι ευαισθησία που πεζά πράγματα της καθημερινότητάς μας τα οδηγεί στον νου και την ψυχή μας με τρόπο ευχάριστο κι ανυψωτικό. Κι αυτό το πετυχαίνει απόλυτα ο Μιχάλης, όπως για παράδειγμα στο ποίημά του «Τα υποκοριστικά» (σ. 21), όπου με απλά καθημερινά πράγματα συνδέει παρελθόν, παρόν και μέλλον:
Στη δίνη τα υποκοριστικά μας έσωσαν:
το φαγάκι της μανούλας
η συνταξούλα του παππού
το χωραφάκι στο χωριό
λίγα λεφτουδάκια στην άκρη
το νοίκι απ’ το δυαράκι
Τελικά κατέληξα ότι η σωστή –από μεριάς μου– προσέγγιση της συλλογής τού Μιχάλη θα έπρεπε να είναι αυτή του αναγνώστη και της ανάδειξης των συναισθημάτων που μου δημιούργησε η επαφή με τη δουλειά του. Κι αυτό μπορεί να γίνει αναφέροντας τις καταγραφές των σχολίων που του έχω κάνει τα τελευταία χρόνια είτε μέσω των κοινωνικών δικτύων στο διαδίκτυο είτε μέσω προσωπικών μηνυμάτων που του έχω στείλει.
Αισθάνομαι ευτυχής που γίνομαι κοινωνός των πονημάτων σου από διάφορες μεριές, αλλά εδώ ήταν ένα ολοκληρωμένο έργο σου, με την ίδια λογοτεχνικότητα και αρτιότητα που σε χαρακτήριζαν πάντα. Τελειώνοντας την ανάγνωσή του μού έμεινε η αίσθηση του ανικανοποίητου, ότι επιθυμώ κι άλλα ποιήματα από σένα αλλά δεν τα έχω. Είμαι σίγουρος όμως ότι θα τα έχω στο μέλλον. Θερμά συγχαρητήρια
—Στις 15 Ιανουαρίου 2018 λοιπόν κι, αφού είχα περιηγηθεί στην έκθεση στο Ομήρειο Πνευματικό Κέντρο του δήμου Χίου (συνδυασμός φωτογραφικής έκθεσης της Γιούλη Τελή με ποιήματα του Μιχάλη), είχα γράψει:
«Αν δεν γράψω δυο λόγια γι’ αυτή την προσπάθεια νομίζω θ’ αδικήσω τον Μιχάλη και τη Γιούλη. Όταν τους επισκέφθηκα το Σαββατόβραδο περίμενα ότι θα έβλεπα για 10-15 λεπτά μερικές όμορφες φωτογραφίες με ωραίες λεζάντες από κάτω. Και τελικά έμεινα μία ώρα στον χώρο (του Ομηρείου). Και δεν κατάλαβα πώς πέρασε αυτή η ώρα. Κι έφυγα τόσο γεμάτος και ανανεωμένος. Ήταν τόσο αρμονική η συνένωση των εικόνων της Γιούλης με τον ευαίσθητο, αρκετές φορές μελαγχολικό, πολλές φορές αισιόδοξο ποιητικό λόγο του Μιχάλη. Πηγαίνετε με καθαρό μυαλό στον χώρο της έκθεσης και αφεθείτε να ταξιδέψετε με όσα ωραία θα δείτε και θα διαβάσετε. Στην εποχή της μιζέριας και της ευτέλειας έχουμε ανάγκη να μας προσφέρονται τόσο όμορφες προσπάθειες και με τη σειρά μας πρέπει να τις στηρίζουμε για να συνεχίσουν να μας δίνονται απλόχερα».
—Την 1η Νοεμβρίου 2020 και, με αφορμή τη συμμετοχή του Μιχάλη στη συλλογική ποιητική συλλογή «Σείστρο» (των φίλων της ποίησης στη Χίο), είχα γράψει:
«Τα ποιήματά σου Μιχάλη ξεχωρίζουν και σ’ αυτές τις εκδόσεις (τα δύο πρώτα τεύχη του “Σείστρο”). Αν και δεν χρειαζόταν να το επιβεβαιώσουμε από αυτές, το ταλέντο σου ξεχειλίζει από τις καθημερινές παρεμβάσεις και τον μεστό σου λόγο –τόσο πεζό όσο και ποιητικό– που μας κάνεις κοινωνούς, ευτυχώς για μας, σε τακτά χρονικά διαστήματα. Συνέχισε με τον ίδιο ζήλο να καταγράφεις στιγμές της καθημερινότητάς μας».
—Στις 15 Ιουνίου 2021, με αφορμή την έκδοση του πέμπτου τεύχους της ποιητικής συλλογής «Σείστρο», του είχα γράψει:
«Τα ποιήματά σου πάντα ξεχωρίζουν. Καταφέρνεις να συνδυάζεις τον ρεαλισμό της καθημερινότητας με λόγο ωραίο και –τι πρωτότυπο– ποιητικό. Όλοι (στο “Σείστρο”) μάς ταξιδεύουν με αυτά που γράφουν, εσύ το κάνεις όμως χωρίς να μας αποσπάς από αυτά που ζούμε και συζητάμε μεταξύ μας την κάθε μέρα. Κι αυτό είναι μεγάλο χάρισμα. Συνέχισε στον ίδιο δρόμο φίλε και συμμαθητή μου».
Και τέλος, πρόσφατα, μετά την έκδοση της ποιητικής συλλογής του Μιχάλη («Εν αρχή ην ο λόγος»), του έγραψα:
«Είναι γεγονός ότι δεν ήταν η πρώτη επαφή με τις δημιουργίες σου. Αισθάνομαι ευτυχής που γίνομαι κοινωνός των πονημάτων σου από διάφορες μεριές, αλλά εδώ ήταν ένα ολοκληρωμένο έργο σου, με την ίδια λογοτεχνικότητα και αρτιότητα που σε χαρακτήριζαν πάντα. Τελειώνοντας την ανάγνωσή του μού έμεινε η αίσθηση του ανικανοποίητου, ότι επιθυμώ κι άλλα ποιήματα από σένα αλλά δεν τα έχω. Είμαι σίγουρος όμως ότι θα τα έχω στο μέλλον. Θερμά συγχαρητήρια.
ΥΓ: με τις παρεμβάσεις σου και την έκδοση της συλλογής σου έβαλες την ποίηση στη ζωή μας, τι ικανοποίηση και τι επιτυχία!»
Κλείνοντας, το παραπάνω υστερόγραφο μπορώ να το συσχετίσω με τη φράση του μεγάλου νομπελίστα ποιητή μας Οδυσσέα Ελύτη, «Η ποίηση είναι το άλλο πρόσωπο της υπερηφάνειας». Πραγματικά Μιχάλη, αυτό έχεις καταφέρει με τα ποιήματά σου, να είσαι περήφανος για τη δουλειά σου και να κάνεις κι εμάς υπερήφανους που υπάρχεις στη ζωή μας.
*Ο Βίκτωρ Γαρρής είναι ταξίαρχος ε.α. και ιατρός. Το κείμενο είναι η ομιλία του στην εκδήλωση παρουσίασης της ποιητικής συλλογής του Μιχάλη Μελαχροινούδη, «Εν αρχή ην ο λόγος» (εκδ. Παρατηρητής της Θράκης, Κομοτηνή 2021), τη Δευτέρα 26 Σεπτεμβρίου 2022, που διοργανώθηκε από τις εκδόσεις Παρατηρητής της Θράκης, το βιβλιοπωλείο Πέτρα, Ψαλίδι, Χαρτί και το Καφέ Makis, στο αίθριο του Καφέ.
Μπορείτε να βρείτε το ρεπορτάζ της παρουσίασης εδώ.
Ακολουθήστε το paratiritis-news.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.
