«Το ΤΕΕ προσανατολιζεται στη νομιμοποιηση των αυθαιρετων υπο προυποθεσεις»

Η επεξεργασία του σχετικού σχεδίου του ΥΠΕΧΩΔΕ για τη νομιμοποίηση των ημιυπαίθριων χώρων είναι στην τελική ευθεία. Επιτροπή του ΥΠΕΧΩΔΕ μελετά το ζήτημα της νομιμοποίησης των ημιυπαίθριων χώρων και οι προτάσεις της αναμένονται στα τέλη της άνοιξης όπως ανακοίνωσε ο υπουργός ΠΕΧΩΔΕ Γιώργος Σουφλιάς.

Οι ημιυπαίθριοι χώροι σε κατοικίες καθιερώθηκαν το 1985, μετά τις αλλαγές και τη θέσπιση του νέου Γενικού Οικοδομικού Κανονισμού (ΓΟΚ). Με βάση τις εκτιμήσεις αναλυτών της αγοράς, τα τελευταία 24 χρόνια στη χώρα μας κατασκευάστηκαν περίπου 1,5 εκατ. κατοικίες, εκ των οποίων το 70% διαθέτει ημιυπαίθριους χώρους, δηλαδή 1 εκατ. κατοικίες. Η μελέτη χρησιμοποιεί μετριοπαθείς παραδοχές, σύμφωνα με τις οποίες κάθε ημιυπαίθριος χώρος έχει κατά μέσο όρο εμβαδόν 10 τ.μ. Αυτό σημαίνει ότι το συνολικό εμβαδόν όλων των ημιυπαίθριων χώρων στην Ελλάδα φτάνει τα 10 εκατ. τετραγωνικά μέτρα.

Με βάση την παραδοχή αυτή, η μελέτη προτείνει την καθιέρωση τιμήματος περί τα 100 ευρώ/τ.μ., για όποιον επιθυμεί να νομιμοποιήσει ημιυπαίθριο χώρο. Με την εκτίμηση ότι 80% των ιδιοκτητών θα προχωρήσει στη νομιμοποίηση του χώρου αυτού το Ελληνικό Δημόσιο θα μπορεί να αντλήσει τουλάχιστον 800 εκατ. ευρώ.

Σύμφωνα με την ισχύουσα νομοθεσία, για να νομιμοποιήσει κάποιος ημιυπαίθριο χώρο, πρέπει να εκδώσει καινούργια άδεια οικοδομής κι αυτό σημαίνει επιπλέον έξοδα. Για να αποφευχθεί αυτό, προωθείται μια λύση που είχε χρησιμοποιηθεί σε ανάλογη περίπτωση νομιμοποίησης αυθαιρέτων. Πρόκειται για τις ρυθμίσεις του Αντώνη Τρίτση, με το σύνθημα «Αν το δηλώσεις, μπορείς να το σώσεις».

Ο ΠτΘ μίλησε για το θέμα με τον πρόεδρο του ΤΕΕ Θράκης Νίκο Παπαθανασίου, ο οποίος υποστήριξε ότι το ΤΕΕ προσανατολίζεται στη νομιμοποίηση των αυθαιρέτων υπό προϋποθέσεις, τονίζοντας όμως ότι «δεν πρέπει να δοθεί η αίσθηση στον Έλληνα ότι μπορεί να παρανομεί και το κράτος να ακολουθεί επιβάλλοντας μια φοροεισπρακτική πολιτική, να νομιμοποιεί τους αυθαιρετούντες και να αδικεί τους πολίτες που ευθυγραμμίζονται με τις επιταγές του νόμου».

Θύμισε ότι το ΤΕΕ Θράκης είχε αντιδράσει στην προσπάθεια οικοπεδοποίησης της ΕΚΤΕΝΕΠΟΛ. «Δεν υπήρξε καμία αντίδραση, προχώρησαν σε συμβόλαια και πολλοί συμπολίτες μας έχτισαν σ’ αυτούς τους χώρους. Άρα, το πρόβλημα έγινε κοινωνικό» ανέφερε για να εξηγήσει ότι δεν μπορούν πλέον ν’ αντιμετωπίσουν τους πολίτες που επένδυσαν αγοράζοντας μια κατοικία.

ΠτΘ: Τι είναι ο ημιυπαίθριος χώρος;

Ν.Π.: Η ιστορία έχει δυο διαστάσεις: η μία είναι οι ρυθμίσεις που πρέπει να γίνουν στο νομοθετικό πλαίσιο και το άλλο να δούμε πώς θ’ αντιμετωπιστούν τα παράνομα, τα οποία επί 24 χρόνια που ίσχυσε αυτή η διάταξη, έχουν δημιουργηθεί στη χώρα.

Ο ημιυπαίθριος χώρος έχει θεσμοθετηθεί με το Γενικό Οικοδομικό Κανονισμό του 1985 με την τροποποίηση που είχε το 2000, ως ο στεγασμένος χώρος στις οικοδομές ο οποίος έχει τουλάχιστον μια πλευρά ανοιχτή, η οποία πρέπει να προσβλέπει σε κοινόχρηστο ή σε ακάλυπτο χώρο του οικοπέδου και οι άλλες πλευρές μπορούν να καλύπτονται είτε από τοίχους είτε από κατακόρυφα φέροντα ή μη στοιχεία. Κυρίως, αυτός ο χώρος προορίζεται για τη διέλευση ή την προσωρινή διαμονή ανθρώπων.

Με μια μεταγενέστερη εγκύκλιο του 2000, το υπουργείο επιτρέπει σ’ αυτούς τους χώρους να τοποθετούνται κλίμακες για την εξυπηρέτηση της οικοδομής.

ΠτΘ: Πώς γίνεται ένας χώρος να έχει τουλάχιστον μια πλευρά ανοιχτή και ταυτόχρονα να επιτρέπει την προσωρινή διαμονή ανθρώπων;

Ν.Π.: Μέσα από τη διάταξη της κάτοψης του κτιρίου. Μπορεί να είναι ένας χώρος διέλευσης που οδηγεί σε άλλους κλειστούς χώρους του κτίσματος.

Για τους ημιυπαίθριους χώρους, όπως ορίστηκαν με τον Ν. 1577/85, υπάρχουν κάποιες ιδιαιτερότητες. Όταν καλύπτουν μέχρι το 40% της επιτρεπόμενης δόμησης δεν προσμετρώνται στη δόμηση. Επιπλέον, για να θεωρηθεί κάποιος χώρος ως ημιυπαίθριος θα πρέπει να έχει τουλάχιστον 2,5 μέτρα πλάτος και βάθος όχι μικρότερο του 1,80. Το σπουδαιότερο είναι ότι και για τα χαμηλά κτίρια που έχουν ύψος χωρίς μετρούμενη τη στέγη μέχρι 8,5 μέτρα και επιφάνεια μικρότερη των 400 μ. όλες οι διατάξεις δεν ισχύουν, επομένως οι ημιυπαίθριοι χώροι μπορούν να υπερβούν και το παραπάνω από το 40% ποσοστό.

Αυτή η κίνηση που γίνεται στηρίζεται σε μια δέσμευση του υπουργού Γ. Σουφλιά του 2005 ότι αλλάζει ο τρόπος έκδοσης των οικοδομικών αδειών και μέσα περιλαμβάνονται και ειδικές ρυθμίσεις για τους ημιυπαίθριους χώρους, ακριβώς εξαιτίας της παρανομίας που επικράτησε.

Όλοι αυτοί οι ανοιχτοί χώροι κατέληξαν να γίνουν παράνομα κλειστοί, με αποτέλεσμα οι κατασκευαστές να έχουν αφορολόγητα εισοδήματα και οι ιδιοκτήτες να έχουν μεγαλύτερους χώρους που δεν υπόκεινται σε φορολογία, σε δημοτικά τέλη.

ΠτΘ: Αλλά και σε χιλιοστά επιβάρυνσης για την έκδοση κοινοχρήστων…

Ν.Π.: Λόγω του ότι ο ημιυπαίθριος χώρος δεν θεωρείτο στεγασμένος δεν φαινόταν στην ιδιοκτησία γι’ αυτό και δεν φορολογούνταν. Το αποτέλεσμα είναι ο εργολάβος να πουλάει διαμερίσματα με διαφορετικές τιμές – στις οποίες προσμετρούσε τον ημιυπαίθριο χώρο που έκλεινε – και την τιμή πώλησης να μην την εισπράττει το κράτος. Ο ιδιοκτήτης είχε το όφελος ότι η φορολογία του ακινήτου ήταν μικρότερη.

Ασκήθηκε κριτική επί του νομοσχεδίου από το ΤΕΕ το 2005 η οποία αφορούσε πάρα πολλά ζητήματα.

Λόγω του ότι υπάρχει μια καταστρατήγηση του πνεύματος του νόμου, το κλείσιμο των ημιυπαίθριων χώρων δεν μας βρίσκει σύμφωνους, υπό την έννοια ότι ο ημιυπαίθριος είναι απόλυτα ενταγμένος στα γεωγραφικά και περιβαλλοντικά χαρακτηριστικά της χώρας μας. Όλοι κάνουν λόγο για τις εξαιρετικές καιρικές συνθήκες της Ελλάδας αλλά και τις συνήθειες του Έλληνα να περνάει ένα μεγάλο μέρος της καθημερινότητάς του σε χώρους που είναι ανοιχτοί.

Επιπλέον, το κλίμα δίνει τη δυνατότητα στους μηχανικούς να σχεδιάζουν μη τυποποιημένα κτίρια με μεγαλύτερη άνεση δίνοντας πολλές αρχιτεκτονικές λύσεις κι όχι τυποποιημένα κτίρια που είναι συνήθη στο μουντό κλιματικό περιβάλλον της βόρειας Ευρώπης.

Ο προβληματισμός που γεννιέται έχει να κάνει με το ότι η αδυναμία του κράτους να ελέγξει την εφαρμογή του νόμου οδηγεί σε μια άρνηση όλων των προαναφερθέντων περί καλύτερης αισθητικής του δομημένου περιβάλλοντος κι εγκλιματισμού των κτισμάτων στον περιβάλλοντα χώρο. Γι’ αυτό και το Τεχνικό Επιμελητήριο αναφέρθηκε θετικά στο ότι το νομοσχέδιο προέβλεπε καλύτερους ελεγκτικούς μηχανισμούς και μάλιστα προχωρούσε και σε παρατηρήσεις για την ισχυροποίησή τους. Για παράδειγμα, έκρινε ότι δεν υπήρχε ένας αποτελεσματικός έλεγχος για την κατασκευή.

Προέβλεπε να συσταθούν μεικτές επιτροπές στις οποίες να μετέχουν και υπάλληλοι της Πολεοδομίας και μέλη ίσως του ΤΕΕ με τρόπο διαφανή, δηλαδή τα ονόματα των ελεγκτών να μην είναι γνωστά και η διαδικασία επιλογής τους να γίνεται μ’ έναν αδιάβλητο τρόπο ώστε να είναι αποτελεσματικό το έργο τους.

Για τους ημιυπαίθριους χώρους έχει ακουστεί ότι πολλές φορές η πολιτεία επιβραβεύει την παρανομία.

Το άλλο θέμα που θέσαμε είναι η νομιμοποίηση κι εκεί υπάρχει ένας τεράστιος προβληματισμός – είναι ξένος για το ΤΕΕ – ότι θα μπορέσουν να εξοικονομηθούν κάποια μεγάλα κονδύλια από τα πρόστιμα που θα επιβληθούν. Λόγω του ότι χρειάζεται με την ισχύουσα νομοθεσία οικοδομική άδεια θα περάσουν στη λύση της δεκαετίας του ’80 για τα αυθαίρετα, με την έννοια με μια απλή διαδικασία υποβολής κάποιων σχεδίων να μπορούν να τα μεταβιβάσουν και να μην υπόκεινται οι πολίτες στους εκβιασμούς και τις πιέσεις των γειτόνων που τους καταγγέλλουν για τις αυθαιρεσίες τους.

Τότε, από το υπουργείο είχε βγει το σλόγκαν «Αν το δηλώσεις, μπορείς να το σώσεις». Στην ίδια κατεύθυνση που θα κινηθεί αυτή η διαδικασία σημαίνει ότι νομιμοποιούμε αυτούς που συνεχώς παρανομούν και συγχρόνως δημιουργούμε την αίσθηση στον Έλληνα ότι στο τέλος όλες οι αυθαιρεσίες τυγχάνουν της ανοχής της πολιτείας, επομένως δεν διακόπτεται η αυθαιρεσία στη δόμηση.

Αν αναζητήσουμε τις αιτίες της αυθαιρεσίας σε προηγούμενες εποχές θα μπορούσαμε ίσως να είμαστε ανεκτικοί γιατί δεν υπήρχε το χρήμα, οι δημόσιοι πόροι να διατεθούν σ’ αυτό που η πολιτεία ήταν υποχρεωμένη να παρέχει στον πολίτη, κατοικία με ευπρεπείς όρους.

Ο νόμος Τρίτση του ’85 που θέτει θέμα ημιυπαίθριων χώρων για πρώτη φορά ήταν σε θετική κατεύθυνση γιατί βρισκόμασταν σε μια καλή οικονομική κατάσταση σαν χώρα και μπορούσαμε να ζητάμε το καλύτερο αισθητικό αποτέλεσμα αναφορικά με την κατασκευή των νέων οικοδομών.

Δεν είναι μόνο ζήτημα κοινωνικών και οικονομικών κριτηρίων αλλά και νοοτροπίας του πολίτη ο οποίος όταν γνωρίζει ότι υπάρχει ασυδοσία και δεν πρόκειται να τιμωρηθεί κάνει αυθαιρεσία. Το αποτέλεσμα είναι ότι οι νομιμόφρονες που δεν θέλουν να παραβιάσουν τον νόμο πρώτον αισθάνονται ανόητοι γιατί δεν κάνουν παράνομες επιλογές και δεύτερον ο περιουσιακός τους πλούτος υποβαθμίζεται γιατί ο άλλος επαυξάνει την οικοδομησιμότητα του οικοπέδου του ενώ ο ίδιος περιορίζεται στα νόμιμα πλαίσια που ορίζει ο νόμος.

«Επέμβαση» στην αισθητική του περιβάλλοντος χώρου

ΠτΘ: Αναφέρατε ότι η αισθητική των ημιυπαίθριων χώρων ταίριαζε με το κλίμα και τις συνήθειες του Έλληνα.

Ν.Π.: Αυτό είναι το πλεονέκτημα της Ελλάδας, να είμαστε σε συνεχή επαφή με τον περιβάλλοντα χώρο.

ΠτΘ: Το θέμα είναι ότι ενώ ξεκίνησαν από αυτή την αφετηρία που ήταν κι ένα σημείο προβολής της ελληνικής αρχιτεκτονικής φτάσαμε στο σημείο μέσα από την αυθαιρεσία να χαλάει η αισθητική και να βλέπουμε πολύ περίεργες κατασκευές σε πολλά σημεία της πόλης.

Ν.Π.: Φτάσαμε να ενισχύσουμε το τερατούργημα που λέγεται τσιμεντούπολη εις βάρος του δομημένου περιβάλλοντος. Το επόμενο ερώτημα είναι τι γίνεται με τα αυθαίρετα των ημιυπαίθριων που έχουν συσωρευτεί.

Μέσα από μια μελέτη που έθεσε μετριοπαθείς παραμέτρους για να προσεγγίσει το μέγεθος αυτών – σύμφωνα με τον αριθμό νέων κατοικιών ανά χρόνο, το μέσο όρο της επιφάνειας του ημιυπαίθριου χώρου και μ’ ένα ποσοστό ότι το 70% των νέων κατοικιών έχουν ημιυπαίθριους – καταλήγουμε ότι έχουμε 1 εκατομμύριο κατοικίες που κάλυψαν αυθαίρετα τους ημιυπαίθριους.

Έρχεται λοιπόν η πολιτική της όποιας κυβέρνησης ν’ αντλήσει πόρους με τη νομιμοποίηση αυτών των αυθαιρέτων. Από την άλλη, δε μπορούμε ν’ αγνοήσουμε ότι υπάρχει ένα τεράστιο κοινωνικό πρόβλημα, διότι πρόκειται για 1 εκατομμύριο πολίτες.

Θα πρέπει όμως να πούμε ότι δεν είναι μόνο η Ελλάδα παράδειγμα αυθαιρεσίας. Το 1/3 των ανθρώπων στον πλανήτη ζουν σε παραγκουπόλεις και αυθαίρετα. Εάν λάβουμε υπόψη ότι η Ελλάδα υστέρησε στην ανάπτυξη συγκριτικά με τις χώρες της Βόρειας Ευρώπης (Κατοχή, Εμφύλιος, Παγκόσμιοι Πόλεμοι) θα μπορούσε να υπάρξει μια σχετική ανοχή. Γι’ αυτό και το 1985, ο αείμνηστος Τρίτσης είχε διαμορφώσει τον ΓΟΚ.

Στον προβληματισμό που είχε το ΤΕΕ μάλλον φτάνουν να νομιμοποιηθούν αυτοί οι χώροι γιατί αποτελούν κοινωνικό πρόβλημα. Η πολιτεία λειτουργούσε εκ των υστέρων για να τακτοποιεί χωροταξικά την αυθαίρετη δόμηση. Για το συγκεκριμένο θέμα, το ΤΕΕ προσανατολίζεται να γίνει η νομιμοποίηση των αυθαιρέτων υπό προϋποθέσεις. Πρώτα πρέπει να ελεγχθεί η στατική επάρκεια της κατασκευής, για να μη βάλει σε κίνδυνο τους διαμένοντες.

Θα πρέπει να ξεκαθαρίσουν ότι το παράθυρο της παρανομίας για τους ημιυπαίθριους χώρους κλείνει και θα υπάρξουν και αντισταθμιστικά μέτρα σε ό,τι αφορά στην επιβάρυνση του περιβάλλοντος.

Πρόταση του ΤΕΕ είναι να αναπτυχθεί πράσινο στις ταράτσες και τους περιβάλλοντες χώρους που έχουν καταντήσει σκουπιδότοποι και είναι αχρησιμοποίητοι από τους ανθρώπους.

Η τοπική αυτοδιοίκηση μπορεί να πάρει πρωτοβουλίες, να υπάρξουν λύσεις για το κυκλοφοριακό και για το επίπεδο διαβίωσης των κατοίκων στα αστικά συγκροτήματα. Με μια πρώτη προσέγγιση, είναι λάθος να μην έχουν τα παιδιά χώρους να παίξουν κι αυτοί οι χώροι να μην είναι ενοποιημένοι μέσα στα οικοδομικά τετράγωνα. Είναι πολύ σημαντικό επίσης να εκλέγονται μηχανικοί στα νομαρχιακά και τα δημοτικά συμβούλια.

Για όλα αυτά τα θέματα, τα συμβούλια παίζουν καθοριστικό ρόλο, πλην όμως οι άνθρωποι που παίρνουν τις αποφάσεις δεν έχουν την αντίστοιχη παιδεία. Το ΤΕΕ Θράκης πιέζει σε μεγάλο βαθμό, πλην όμως ο ρόλος του είναι συμβουλευτικός και τις περισσότερες φορές διαπιστώσαμε ότι οι αποφάσεις που λαμβάνονται είναι αντίθετες με τις προτάσεις του ΤΕΕ. Καταλήγουμε σε μια προσπάθεια ως ΤΕΕ η οποία δεν ευδοκιμεί.

Επίσης, από το ΤΕΕ γίνονται παρατηρήσεις για την αδυναμία των Πολεοδομικών Υπηρεσιών σε επίπεδο στελέχωσης και παροχής υπηρεσίας για τον λόγο ότι το κράτος μεταβίβασε την ευθύνη του για την προστασία του περιβάλλοντος στην αιρετή τοπική αυτοδιοίκηση, με συνέπεια να μην είναι αποτελεσματικό το έργο του ελέγχου. Για παράδειγμα, ως ΤΕΕ έχουμε κάνει παρέμβαση σε όλες τις Πολεοδομίες της Θράκης αναφορικά με την έκδοση οικοδομικών αδειών από τους προέδρους των κοινοτήτων που σύμφωνα με το ισχύον νομοθετικό καθεστώς δεν μπορούν να έχουν αυτήν την εξουσιοδότηση.

Για τους νέους ημιυπαίθριους πρέπει να τεθούν τέτοιοι όροι ώστε να παρεμποδίζεται η παρανομία κι επίσης θα πρέπει να υπάρχει αποτελεσματικός έλεγχος από τις υπηρεσίες του κράτους.

Μαρία Αμπατζή

Ακολουθήστε το paratiritis-news.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.