«Στοχος του ΔΗΠΕΘΕ η οσμωση και η σμιξη βαλκανικων πολιτιστικων στοιχειων»

Επαινο για την αρτιότερη παράσταση απέσπασε το θεατρικό εργαστήρι του ΔΗ.ΠΕ.ΘΕ. Κομοτηνής με το έργο «ΣΟΥ ΜΙΛΑΩ …Μ’ ΑΚΟΥΣ» ; στο Βαλκανικό Φεστιβάλ παντομίμας και σάτιρας που πραγματοποιήθηκε στην πόλη Τοπόλοβγκραντ της Βουλγαρίας από τις 20 έως τις 26 Σεπτεμβρίου. Στο φεστιβάλ το οποίο ήταν χρηματοδοτούμενο από την Ευρωπαϊκή Ένωση, πήραν μέρος 23 ερασιτεχνικά θεατρικά σχήματα που προερχόταν από την Βουλγαρία, την Τουρκία, την Σερβία, το Μαυροβούνιο και την Ελλάδα την οποία εκπροσώπησε η ερασιτεχνική ομάδα του ΔΗΠΕΘΕ Κομοτηνής. Στο ερασιτεχνικό σχήμα του θεατρικού εργαστηρίου του ΔΗ.ΠΕ.ΘΕ. Κομοτηνής συμμετείχαν οι, Δημουλάς Γιώργος, Μπόλλας Βαγγέλης, Μπουντουράκη Έφη, Παναγοπούλου Λεωνή Πολίτου Ελένη, Σπέντζος Θύμιος, Σταθοπούλου Κατερίνα και Χατζή Αθανασία.

Ο ΠτΘ συζητά σήμερα με το σκηνοθέτη της παράστασης, Δημήτρη Παπασταμάτη για τη συγκεκριμένη συμμετοχή αλλά και γενικότερα για την πολιτική που αναπτύσσει το ΔΗΠΕΘΕ τα τελευταία χρόνια στο Βαλκανικό χώρο.

ΠτΘ:κ. Παπασταμάτη ξεκινώντας θα θέλαμε να μας δώσετε ένα γενικότερο σχόλιο της συμμετοχής σας στο συγκεκριμένο φεστιβάλ. Κατ’ αρχήν πώς ξεκίνησε αυτή η συμμετοχή;

Δ.Π.: Το Τοπόλοφγκραντ είναι μια πόλη που η ζωή σου θυμίζει Ελλάδα της δεκαετίας του ΄60. Επειδή μεγάλωσα στην Καισαριανή και στην Χίο, οι εικόνες των σπιτιών συνειρμικά με οδηγούσαν πίσω. Ο χρόνος φαίνεται ότι σταμάτησε εκεί σε αυτό που λέμε ανάπτυξη και πολιτισμός. Αυτό το λέω με την έννοια, ότι οι εικόνες είναι διφορούμενες. Από τη μία τα σπίτια είναι φτωχικά, υπάρχει μια λιτότητα, και από την άλλη μεριά υπάρχει μια βίαιη εισβολή νεοπλουτισμού. Για παράδειγμα όλοι έχουν μια μερσεντές παλιά, όπως αυτές που σήμερα βρίσκονται στα νεκροταφεία αυτοκινήτων της Ευρώπης. Αυτό λέει κάτι, δεν κακίζουμε όμως τους ανθρώπους αυτούς για την υπάρχουσα ιδεολογία για την οποία άλλοι ευθύνονται.

Ήταν η δεύτερη φορά που το θεατρικό εργαστήρι του ΔΗΠΕΘΕ επισκέφθηκε την πόλη. Την πρώτη φορά βρέθηκε ανέτοιμο με την έννοια ότι κανείς δεν το είχε ενημερώσει. Ξαφνικά, συγκεκριμένα από το Δήμο Αιγείρου που είχε κάνει κάποιες επαφές με τη βουλγαρική πόλη, ζήτησαν τη βοήθειά μας και ανταποκριθήκαμε, όπως έγινε και φέτος. Εδώ θα μου επιτρέψετε να κάμω μια παρένθεση και να πω ότι υπάρχουν πάρα πολλοί που μιλάν ελληνικά εκεί. Για παράδειγμα υπάρχει κάποιος Γιάτσο ο οποίος έφυγε την εποχή του Εμφύλιου Πολέμου και έμεινε εκεί, ο οποίος βέβαια είναι τώρα πολύ άρρωστος, αλλά και άλλοι που έφυγαν την εποχή του Εμφύλιου Πολέμου και έχουν μείνει. Συγκινητική ήταν η συμπεριφορά τους απέναντί μας και θα τη χαρακτήριζα πολύ θερμή.

ΠτΘ: Το επίπεδο συμμετοχής θα το χαρακτηρίζατε υψηλό;

Δ.Π.: Το πρόγραμμα που γίνεται στην συγκεκριμένη πόλη είναι ευρωπαϊκό και αφορά στο ερασιτεχνικό θέατρο της σάτιρας και της παντομίμας με συμμετοχές σχημάτων από όμορες Βαλκανικές χώρες. Από την Τουρκία, και συγκεκριμένα από το Μπουργκάζ, από τα Σκόπια, δύο – τρία σχήματα της Βουλγαρίας, από την Γιουγκοσλαβία, για τα οποία έχω να πω ότι ήταν πολύ ζωηρά, καθώς και ένα σχήμα από το Μαυροβούνιο. Ήταν ερασιτεχνικά σχήματα τα οποία προσωπικά μου θύμισαν το θέατρο της Μεταπολίτευσης, είτε το θέατρο που γινόταν στα πανηγύρια. Και αυτό το λέω όχι όσον αφορά τον τρόπο που δούλευαν το θεατρικό κείμενο, αλλά όσον αφορά τα συμπληρωματικά, βοηθητικά στοιχεία της θεατρικής παράστασης, γεγονός που αντανακλά κατά κάποιο τρόπο την οικονομική κατάσταση που βρίσκονται αυτοί οι άνθρωποι. Δεν ήταν ένα ιδεολόγημα,- γιατί κάποιος θα μπορούσε να το αναγάγει σε ιδεολόγημα του φτωχού θεάτρου,- αλλά οι άνθρωποι αυτοί με τα λιτά μέσα που διαθέτουν και με την οικονομική κατάσταση την οποία βιώνουν, προσπαθούν και κάνουν και το θέατρο κατ’ αυτό τον τρόπο. Για παράδειγμα μου έκανε εντύπωση η χρησιμοποίηση από τους Τούρκους στη θεατρική τους παράσταση των μουσικών στοιχείων της χώρας τους. Η δική μας παράσταση τους εντυπωσίασε όσον αφορά στην αντίληψη και τη συνθετικότητα που είχε, αυτό το μοντέρνο που έλειπε από εκείνους. Αυτό δεν το λέω αρνητικά για τους ανθρώπους εκείνους, εξήγησα στην αρχή γιατί υπάρχει και πώς απορρέει αυτή η αισθητική.

ΠτΘ: Προσωπικά τι αποκομίσατε από την όλη συμμετοχή;

Δ.Π.:Το Τοπόλφγκραντ είναι μια μικρή πόλη η οποία δεν έχει ξενοδοχείο. Παρόλα αυτά οι συμμετέχοντες στο πρόγραμμα ,που ήταν πάρα πολλοί, φιλοξενήθηκαν κατά ομάδες στα σπίτια. Δηλαδή είχαν εγκαταλείψει οι άνθρωποι τα σπίτια τους ή είχαν δώσει ολόκληρο όροφο για να μπορέσουν να μείνουν τα θεατρικά σχήματα. Αυτό είναι κάτι που δεν το συναντάει κανείς στην Ελλάδα. Ο κακοπροαίρετος θα πει ότι πήραν λεφτά γι΄ αυτή την δουλειά, εν πάση όμως περιπτώσει, και αν πήραν λεφτά, προσπάθησαν κατ’ αυτό τον τρόπο να κάνουν μια θετική ανακύκλωση του χρήματος αυτού. Δεν τα πήραν τα λεφτά για πλουτισμό ή για κάτι άλλο και να φιλοξενήσουν τους ανθρώπους σε στρατώνες. Εγώ έχω να παρατηρήσω και ένα άλλο στοιχείο που μου έκανε εντύπωση. Έχω πάει πολλές φορές στη Βουλγαρία και μόνο στις μικρές πόλεις βλέπεις αυτές τις αντιθέσεις, π.χ. στην Σιλίστρα που είναι μια πιο Ευρωπαϊκή πόλη δεν τις συναντάει κανείς έντονα. Μου έκανε λοιπόν εντύπωση ότι τα γραφεία που στεγάζονταν το παλιό κομμουνιστικό κόμμα είναι λεηλατημένα και να προσπαθούν να τα αγοράσουν για να γίνει κάποιο ξενοδοχείο . Είδα το άγαλμα του Πατριωτικού πολέμου ανέπαφο, με το σφυροδρέπανο και το αστέρι. Από τη μια έβλεπες λεηλάτηση και από την άλλη διατήρηση. Από μια έρευνα που έκανα η περιοχή είχε τεράστιο εργοστάσιο που παρήγαγε επί υπαρκτού σοσιαλισμού ιατρικά εργαλεία. Είχε επίσης ένα εργοστάσιο που γινόταν εκμετάλλευση κάποιων πετρωμάτων, και όλος ο πληθυσμός εργάζονταν εκεί. Σήμερα στην πόλη μπορείς να δεις ανθρώπους ή πολύ μικρούς ή πολύ μεγάλους. Λίγοι είναι αυτοί που είναι στην παραγωγή. Όλα αυτά σε οδηγούν στην εξαγωγή συμπερασμάτων. Αυτά όσον αφορά στο χωρόχρωμα, αν μπορώ να πω. Τώρα όσον φορά στα έργα, εμένα δεν μου κάνει και ιδιαίτερη εντύπωση ότι πήραμε έπαινο γιατί θεωρώ ότι μεγαλύτερη σημασία έχει αυτό το οποίο βιώσαμε.

ΠτΘ:κ. Παπασταμάτη το ΔΗΠΕΘΕ έχει ξεκινήσει τα τελευταία χρόνια μία πολιτική και ανεβάζοντας έργα βαλκάνιων συγγραφέων αλλά και συμμετέχοντας σε διάφορες διοργανώσεις που γίνονται στο συγκεκριμένο χώρο. Ποιο είναι το ουσιαστικό περιεχόμενο αυτών των κινήσεων;

Δ.Π.: Θα μείνω στο συμμετέχοντας που εύστοχα υπογραμμίσατε και θα σας πω ότι ένας θεσμός όπως είναι τα ΔΗΠΕΘΕ σίγουρα έχουν να καλύψουν δεκάδες πράγματα, όπως να διασκεδάσουν και να προβληματίσουν τον κόσμο. Αυτή η πολιτική του ανοίγματος προς τα Βαλκάνια, η οποία έγινε από την στιγμή που ο σημερινός δήμαρχος ανέλαβε την προεδρία τότε του ΔΗΠΕΘΕ και σήμερα συνεχίζεται από τη Σοφία Μενεσελίδου, αυτή η όσμωση αν προχωρήσει πιστεύουμε ότι θα φέρει καλά αποτελέσματα. Θα σας πω έναν προγραμματισμό που έχουμε και θα μπορείτε να τον κρίνετε και εσείς και οι αναγνώστες. Με τη Σιλίστρα έχουμε κάνει μια αδελφοποίηση, το καλοκαίρι πήγαμε στο Κίρτζαλι, στις αρχές του Σεπτέμβρη ξαναπήγαμε στην Συλίστρα στα πλαίσια αναπτυξιακής διαδικασίας που κάνει ο εκεί δήμος και η περιφέρεια. Λοιπόν συνεννοηθήκαμε με τον διευθυντή του ΔΗΠΕΘΕ Σιλίστρας, τον Στέφαν Σταϊτσεφ, να ανεβάσουμε μια βουλγαρική κωμωδία την οποία μεταφράζει ο Χαρτοματσίδης, έξοχος άνθρωπος και διανοούμενος, σε σκηνοθεσία του Στέφαν Στάϊτσεφ. Αυτό είναι ένα δείγμα μιας όσμωσης και μιας σμίξης πολιτιστικών στοιχείων. Είναι μια θετική δραστηριότητα που κάνει ένα ΔΗΠΕΘΕ. Θα μπορούσαμε να δαπανήσουμε κάποια χρήματα, να φέρουμε κάποιες βεντέτες και να μας γράφει ο αθηναϊκός τύπος. Είναι όμως πολύ σημαντικό στοιχείο πολιτικής το γεγονός ότι θα έρθει ένας βούλγαρος και θα έχουμε την ευκαιρία να δούμε πως δουλεύουν οι γείτονές μας. Αυτό δεν θα έπρεπε να γίνει και με τους τούρκους; Προφανώς και θα έπρεπε να γίνει. Δεν θα έπρεπε να γίνει και με τους ρουμάνους; Προφανώς και θα έπρεπε. Αυτό όλο είναι μια διαδικασία μιας διαφορετικής αντίληψης επικοινωνίας των λαών που πρέπει η τέχνη και το θέατρο σαν σύνθεση των τεχνών να προωθούν, κάτι που θεωρώ πολύ σημαντικό. Το αν δεν έχουμε καλές δημόσιες σχέσεις είναι άλλο θέμα και αφορά στις εγγενείς αδυναμίες μας. Δεν μπορώ όμως να διανοηθώ ένα θέατρο που είναι σε μια περιοχή ακριτική που θα ανοίξουν τα σύνορα, θα εισβάλλουμε και θα εισβάλλουν, γιατί έχουν αλλάξει οι καιροί, να παραμένει κλειστό. Αυτό δε θα μπορούσε να γίνει και στη Χίο με την Τουρκία που είναι πιο κοντά με την Μ. Ασία και υπάρχουν κοινά στοιχεία που θα τα αναγνωρίσει κάποιος ή με τη Ρόδο; Αυτό προσπαθούμε να κάνουμε εμείς, με μικρά και περιορισμένα βήματα για χίλιους δύο λόγους.

ΠτΘ: Είναι πολιτικοί οι λόγοι;

Δ.Π.: Είναι και πολιτικοί , δεν είναι μόνο οικονομικοί για να τους επικαλούμαστε συνέχεια. Υπάρχει όμως η βούληση και η προτροπή από το δήμαρχο και αυτό είναι το αισιόδοξο στοιχείο. Ένα δεύτερο σκέλος είναι αυτό που θα κάνουμε με το Στάϊτσεφ και ίσως κάποια στιγμή θα έπρεπε να ξανατεθεί με την αρωγή της πολιτείας ίσως και συντελεστών το θέμα του βαλκανικού συνεδρίου το οποίο έγινε, άφησε μια παρακαταθήκη και πρέπει να προχωρήσει. Η πολιτεία είναι απούσα, πιθανόν να είναι πάντα απούσα η πολιτεία όπως και το υπουργείο πολιτισμού, εμείς θα πρέπει να ανιχνεύσουμε άλλους τρόπους, άλλους αρωγούς για να μπορέσουμε να μπούμε σ΄ αυτή την διαδικασία.

ΠτΘ:Σε κάποια επίσκεψή σας στη Βουλγαρία τόσο εσείς όσο και ο Δήμαρχος μιλήσατε για Βαλκανική Εταιρεία Θεάτρου. Σε ποια φάση βρίσκεται η συγκεκριμένη πρόταση;

Δ.Π.: Τίποτα δεν έχει γίνει και το συζητήσαμε και επισκεφθήκαμε κάποιους φορείς για να ανοιχτούμε όπως είπα και προηγουμένως για να στηρίξουν την προσπάθεια. Εγώ πιστεύω ότι εάν γίνει ένα ερευνητικό κέντρο ανοιχτού θεάτρου στην Κομοτηνή, θα είναι ένα πολιτικό πολύ σημαντικό βήμα.

ΠτΘ:Πόσο εφικτή είναι η δημιουργία ενός τέτοιου ερευνητικου κέντρου;

Δ.Π.: Πιστεύω ότι είναι εφικτό. Είναι θέμα στελέχωσης και να βρεθεί ένα οργανοδιάγραμμα και μια χρηματοδότηση. Το θέμα είναι να δούμε τι θα παράγει αυτό. Θα μπορέσει και να εξάγει θεατρικό έργο, όχι μια παραγωγή, αλλά και το μεταφραστικό, όπως και να εισάγει. Από κει και πέρα μπορούν να γίνουν χιλιάδες πράγματα σε πρακτικό επίπεδο. Έχουμε ανάγκη να δούμε πως δουλεύουν αυτοί οι βούλγαροι ηθοποιοί, σκηνογράφοι, σκηνοθέτες.. Επανέρχομαι στο Τοπόλοφκραντ, μία μικρή πόλη μικρότερη ίσως και από την Αίγειρο, όπου υπάρχει ένα θεατρικό κτίριο εγκαταλελειμμένο με χιλιάδες προβλήματα. Εγώ είδα και μάτωσα χιλιάδες βιβλία από τον καιρό του υπαρκτού στοιβαγμένα στη γωνία να περιμένουν πιθανώς να γίνουν πολτός. Σε αυτή την πόλη από την άλλη υπάρχει θέατρο τεράστιο, που δεν υπάρχει σε όλη την περιφέρεια ΑΜ-Θ, με περιστρεφόμενες σκηνές με δεύτερα μπαγκράουντ σκηνών. Αυτό σημαίνει ότι ένα σύστημα, αυτό που κατέρρευσε, στήριξε την τέχνη, αυτή την τέχνη που παρήγαγε. Εγώ δεν θα υπεισέλθω στο τι τέχνη παρήγαγε το σύστημα αυτό, αλλά στο ότι δημιούργησε τις υποδομές και αυτή τη στιγμή η υποδομή υπάρχει. Στη Σόφια αντίστοιχες υποδομές δυστυχώς έγιναν σούπερ μάρκετ. Αυτό που είδα στο Τοπόλοφγκραντ με άφησε άναυδο. Η μονή Λαζαριστών είναι μικρογραφία μπροστά σ΄ αυτό το θέατρο.

ΠτΘ:Και φυσικά ο λαός έχει κουλτούρα…

Δ.Π.: Έχει, βλέπει κανείς αυτή την αντιφατικότητα που προείπα. Το συγκεκριμένο θεατρικό πρόγραμμα που ήταν σε άλλη γλώσσα με φτηνά εκφραστικά μέσα, με ερασιτέχνες προσέλκυσε κατά μέσο όρο 200 άτομα να παρακολουθούν τις παραστάσεις. Και οι παραστάσεις ήταν ανά δίωρο. Φανταστείτε δίνονταν 4 παραστάσεις την μέρα το κοινό άλλαζε και αυξομειωνόταν αντίστοιχα. Οφείλω όμως να υπογραμμίσω πόσο αγκάλιασαν τους έλληνες. Η παράστασή μας είχε πάρα πολύ κόσμο σε σχέση με τους Σέρβους, οι οποίοι είχαν μια καλή παράσταση και δεν είχε κόσμο, όπως κόσμο είχαν και οι τούρκοι. Έβλεπε κανείς ότι τα μικρά παιδιά παρακολουθούσαν τις παραστάσεις, σε αντίθεση με τα δικά μας που βγάζουν μια αρνητική κουλτούρα και κοιτάζουν πως θα κάνουν πλάκα, πως θα σφυρίξουν. Αυτά μας παρακολουθούσαν και σε μια γλώσσα που προφανώς δεν καταλάβαιναν. Και δεν θα σας πω εγώ αυτό το τετριμμένο ότι η τέχνη ενώνει. Είναι αυτό που εύστοχα είπατε, η κουλτούρα. Προσπάθησαν έστω μέσα από εκεί να αποκωδικοποιήσουν κάποια πράγματα.

ΠτΘ: Τι σημαίνει για σας η διάκριση που πήρατε;

Δ.Π.: Η διάκριση για μένα δεν έχει καμία σημασία όσο η όσμωση που υπήρξε και εκεί θέλω να μείνω. Φανταστείτε ότι επειδή υπήρξε μια καθυστέρηση στα Βουλγαρικά σύνορα εξαιτίας κακής δικής τους οργάνωσης, και είναι λογικό να μην υπάρχει καλή οργάνωση γιατί άλλαξε η δημοτική αρχή, και για όλα αυτά τα προβλήματα γραφειοκρατίας, συνέχεια μας ζήταγαν συγγνώμη. Πιστεύω λοιπόν ότι είναι μια καλή αρχή, είναι και επιθυμία και παρότρυνση θα έλεγα του δημάρχου, να συνεχίσει η εργαστηριακή σκηνή του ΔΗΠΕΘΕ που έχει την ευκινησία, αφού αποτελείται από φοιτητές αυτή την πολιτική να την συνεχίσει και να πάει και γιατί όχι και σε άλλες πόλεις άλλων βαλκανικών χωρών. Μια καλή περίπτωση θα είναι η Σερβία, όπου και εκεί υπάρχει μεγάλη θεατρική παράδοση και τα πράγματα ήταν και πιο ανοιχτά σε σχέση με την τέχνη. Ίσως θα έπρεπε να επισκεφθούμε και τα Σκόπια, αλλά και την Τουρκία. Θα πρέπει όμως να πω ότι μετά απ’ όλα αυτά με προβλημάτισε ο τρόπος εργασίας της ομάδας. Στο θεατρικό εργαστήρι κάναμε κάποια μαθήματα και μετά μπαίναμε στην επιλογή έργου. Αυτό φέτος θα αλλάξει, δηλαδή θα υπάρχει συγκεκριμένο έργο από την αρχή και τα μαθήματα θα γίνουν πάνω σ΄ αυτό το έργο, ακριβώς για να έχουμε τη δυνατότητα σε ένα ρόλο να εκπαιδεύσουμε ένα – δύο τρεις ηθοποιούς, ούτως ώστε να μπορούμε ανά πάσα στιγμή να επισκεφτούμε άλλα μέρη και να κάνουμε τέτοιου είδους ανοίγματα.

Συγκεκριμένα επειδή σκοπεύουμε να κάνουμε την «Αντιγόνη» του Μπρέχτ, που είναι ένα πολιτικό έργο, θα συγκεντρώσουμε τους φοιτητές και θα τους εκπαιδεύσουμε πάνω σ΄ αυτό ώστε όπως σας είπα να μην είμαστε θύματα κάποιου εκβιασμού, γιατί μικροβεντετισμοί υπάρχουν μέσα στην ομάδα. Έτσι θα ξέρουμε ότι δεν παίζει ο Νίκος ή η Γιάννα και ότι θα παίξει ο Κώστας γιατί είναι εκπαιδευόμενος και όταν παίζουμε στην Κομοτηνή την μια μέρα θα παίξει ο Γιάννης και την άλλη θα παίζει ο Κώστας.

ΠτΘ: κ. Παπασταμάτη, σας ευχαριστούμε πολύ

Δ.Π.: Κι εγώ σας ευχαριστώ.

Α.Π.

Ακολουθήστε το paratiritis-news.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.