Πονημα Αειθαλους Ψυχης

Η παρουσίαση της εικοστής πρώτης έκδοσης του Πολιτιστικού Αναπτυξιακού Κέντρου Θράκης (ΠΑΚΕΘΡΑ) που αποτελεί το νέο βιβλίο του Θωμά Εξάρχου, «Νησίδες Πόλεως Ξάνθης 2», πραγματοποιήθηκε πρόσφατα στην αίθουσα του Ε.Β.Ε Ξάνθης, παρουσία του ίδιου του συγγραφέα αλλά και ενός κοινού που εκτιμά το πρόσωπο του κ. Εξάρχου και υποστηρίζει εδώ και χρόνια τις προσπάθειες και το συγγραφικό του έργο. Την εκδήλωση άνοιξε ο Πρόεδρος του ΠΑΚΕΘΡΑ κ. Στέλιος Σκιάς, ενώ πριν πάρει το λόγο ο ίδιος ο συγγραφέας, το βιβλίο προλόγισε το μέλος του Δ.Σ. του Κέντρου, κ. Δημήτρης Μαυρίδης. Τέλος, η εκδήλωση έκλεισε με τη σύντομη ομιλία του Δημάρχου Ξάνθης, κ. Μιχάλη Στυλιανίδη, ο οποίος αναφέρθηκε στην ιδιαίτερη αξία που έχει η συγκεκριμένη έκδοση για την πόλη της Ξάνθης, λόγος και για τον οποίο ο Δήμος αποφάσισε να την στηρίξει οικονομικά.

Ανοίγοντας την εκδήλωση, ο κ. Στέλιος Σκιάς, αναφέρθηκε στο ΠΑΚΕΘΡΑ χαρακτηρίζοντάς το ως «ένα επιστημονικό, μη κερδοσκοπικό παραγωγό στο πεδίο του πολιτισμού και της ανάπτυξης». Το εν λόγω βιβλίο του κ. Εξάρχου, του οποίου ο πρώτος τόμος είχε κυκλοφορήσει το Σεπτέμβριο του 2003, εντάσσεται στο εκδοτικό πρόγραμμα του Κέντρου: «Πρόσωπα, Πράγματα και Γεγονότα της Ξάνθης» που βρίσκεται σε διαρκή εξέλιξη.

Επόμενες δράσεις του ΠΑΚΕΘΡΑ

Ο κ. Σκιάς, αναφορικά με τις εν εξελίξει δραστηριότητες του Κέντρου, ανάφερε ότι έχει δρομολογηθεί η έκδοση ενός ειδικού βιβλίου που θα περιλαμβάνει το ιστορικό και τα ντοκουμέντα που σχετίζονται με τη νομοθετική πράξη επισημοποίησης του διατηρητέου οικισμού της Παλιάς Ξάνθης. Επιπλέον, αναφέρθηκε στην πρωτότυπη, για τα ελληνικά δεδομένα, ιδέα του ΠΑΚΕΘΡΑ ότι πρέπει η Παλιά Πόλη να αποκτήσει μια πύλη εισόδου, όπου εκεί ο επισκέπτης θα μπορεί να κατατοπίζεται για το ιστορικό παρελθόν του διατηρητέου οικισμού, αλλά και την κατάσταση στην οποία βρίσκεται αυτός σήμερα, προκειμένου ν’ αποκτήσει ο περιηγητής γνώσεις που θα κάνουν τη βόλτα του στον οικισμό περισσότερο ενδιαφέρουσα, αλλά και γόνιμη. Τέλος, ο κ. Σκιάς ανέφερε ότι, στο πλαίσιο του εκδοτικού τους προγράμματος, βρίσκονται στη διαδικασία παραγωγής τριών νέων εκδόσεων που θ’ αναφέρονται στις περιοχές Διδυμοτείχου, Νέστου Χρυσούπολης και της νήσου Ίμβρου. Κλείνοντας την ομιλία του, ανακοίνωσε επίσης και την έκδοση του τρίτου τόμου του επιστημονικού περιοδικού «Περί Θράκης» η οποία σύντομα θα πραγματοποιηθεί.

Τοπικότητα και Αυτογνωσία

Το βιβλίο του κ. Εξάρχου προλόγισε το μέλος του Δ.Σ. του Κέντρου, κ. Δημήτρης Μαυρίδης, ο οποίος είχε τη γενική επιμέλεια και τη φροντίδα παραγωγής της έκδοσης. Στην ομιλία του, αφού πρώτα ευχαρίστησε τους κ.κ. Αθηνά Ηλιάδου και Μιχάλη Πασχίδη, υπεύθυνους του τυπογραφείου «Τελεία + Παύλα», στο οποίο έγινε η εκτύπωση της έκδοσης, αναφέρθηκε, εν συνεχεία, σε ιστορικά στοιχεία που αφορούν στο διατηρητέο οικισμό της Ξάνθης, χαρακτηρίζοντάς τον ως «ίσως το καλύτερα και πληρέστερα διατηρούμενο δομημένο δείγμα της κοινοτικής οργάνωσης των Ελλήνων κατά την ύστερη τουρκοκρατία και το καλύτερα διατηρούμενο στον Ελλαδικό χώρο. Κάτω από αυτό το πρίσμα, η πόλη της Ξάνθης είναι μια ιστορική απόδειξη της ανόδου και του εκσυγχρονισμού των ρωμιών της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, κατά τη διάρκεια του 19ου αι., μιας εποχής ακμής και ανόδου του ελληνισμού γενικότερα».

Ο κ. Μαυρίδης, προχωρώντας στο λόγο του αναφέρθηκε στην πίεση για εξομοίωση που δέχονται σήμερα οι πολιτισμοί των λαών προκειμένου να «εξαφανίσουν»τα τοπικά τους χαρακτηριστικά και να ομοιογενοποιηθούν/«θυσιαστούν» στο βωμό ενός «παγκόσμιου πολιτισμού». Στο πλαίσιο αυτό, η τοπικότητα, σύμφωνα με τον κ. Μαυρίδη, «η ενασχόληση, δηλαδή, με κάποιον συγκεκριμένο τόπο, είναι ένας βασικός συντελεστής της ταυτότητας και της αυτογνωσίας». Και η Ξάνθη, από την άποψη αυτή είναι πόλη τυχερή γιατί μια μεγάλη ποσότητα των ιδιαιτέρων πολιτισμικών χαρακτηριστικών της έχει διασωθεί μέσα από αρκετές εκδόσεις, και συνεχίζεται, με ζωντανή απόδειξη το παρόν βιβλίο του Θωμά Εξάρχου που αποδεικνύει την προσήλωση των πολιτών στην αξία της ξεχωριστής οντότητα του τόπου τους, φαινόμενο αξιοσημείωτο και ελπιδοφόρο. «Ευτυχώς», σημειώνει ο κ. Μαυρίδης, «υπάρχουν ευαίσθητοι άνθρωποι, οι οποίοι αισθάνονται την ανάγκη να αποτυπώσουν το χαρακτήρα της πραγματικότητας αυτής και να τον περιγράψουν. Και ο Θωμάς Εξάρχου ενσαρκώνει την προσπάθεια αυτή».

Νησίδες επιπλέουσες στο Χρόνο

Στην ομιλία του ο κ. Θωμάς Εξάρχου αναφέρθηκε στο περιεχόμενο του βιβλίου του, το οποίο βασίζεται στην ιδέα να περιγράψει την πόλη ανά κάθε κτίσμα χωριστά. Χρησιμοποιεί τον όρο «νησίδες», ο οποίος αναφέρεται σε οικοδομικά τετράγωνα τα οποία περιγράφονται και αναλύονται παίρνοντας ένα – ένα κτίσμα ξεχωριστά. Τα στοιχεία που δίνονται αφορούν στους ιδιοκτήτες, την ιστορία καθώς και τη παράδοση μέσα από σύγχρονες και παλιότερες φωτογραφίες που δίνουν την εικόνα των κτισμάτων και του περιβάλλοντος χώρου κατά τις πρώτες δεκαετίες του 20ου αιώνα.

Το βιβλίο διαιρείται σε εφτά οικοδομικά τετράγωνα, «νησίδες», και εξετάζονται με τη σειρά τους 93 κτίσματα της Παλιάς Πόλης. Η έκδοση περιέχει 132 φωτογραφίες και 49 γενεαλογικά δέντρα «που έχουν οικογενειακό χαρακτήρα και συνδέουν τους ανθρώπους και τις εποχές με τα κτίσματα», εξηγεί ο κ. Εξάρχου.

Το υλικό της παρούσας έκδοσης είναι πρωτογενές, πράγμα που σημαίνει ότι ο συγγραφέας δεν ανέτρεξε ούτε σε προηγούμενη ανάλογη εργασία, ούτε και σε σχετική βιβλιογραφία, μιας που τίποτα από τα παραπάνω δε υπήρχαν. Επομένως, γίνεται, εύκολα κατανοητό ότι οι δυσκολίες που ο συγγραφέας συνάντησε προκειμένου να συγκεντρώσει το υλικό του ήταν πολλές, για τον πρόσθετο λόγο ότι «όσοι σήμερα κατοικούν στα σπίτια της περιοχής, δεν είναι οι αρχικοί κτήτορες ούτε οι απόγονοί τους αλλά δεύτεροι ακόμα και τρίτοι διαδοχικοί ιδιοκτήτες», διευκρινίζει ο κ. Εξάρχου.

Για να έχει μέλλον το ιστορικό μας παρόν

Το πάθος όμως και η αφοσίωση του κ. Εξάρχου που με υπομονή εργάζεται εδώ και χρόνια στον τομέα καταγραφής σπουδαίων ιστορικών στοιχείων της πόλης, δεν σταματάει εδώ. Ο ίδιος, πριν το τέλος της ομιλίας του αναφέρθηκε στα μελλοντικά συγγραφικά και εκδοτικά του σχέδια. Έτσι, ανακοίνωσε ότι μέσα στο 2004 πρόκειται να εκδοθεί ένα νέο βιβλίο του που θα περιλαμβάνει τις ανταποκρίσεις του ανταποκριτή του «Ανατολικού Αστέρα», από το 1890 ώς το 1918, με όλα τα γεγονότα της πόλης. Ταυτόχρονα, στο στάδιο της προετοιμασίας βρίσκονται άλλα πέντε πονήματά του: «Οι Καπναποθήκες της Ξάνθης», «Ιστορία της πόλης 1918 – 1932» (δύο τόμοι), «Ιστορία της πόλης 1945-1970» (δύο τόμοι), «Η κατοχική Θεσσαλονίκη: Πώς πέρασαν οι Ξανθιώτες στη Θεσσαλονίκη» και «Οι Καπνεργάτες της Ξάνθης».

Συλλογικότητα: Μια άλλη Ανάγνωση

Αειθαλής, γεμάτος πάθος και αφοσίωση στο συγγραφικό του έργο ο κ. Εξάρχου, αποτελεί αναμφισβήτητα ζωντανό δρομοδείκτη. η «βάση», όπως τον χαρακτήρισε ο κ. Μαυρίδης, για να συμπληρώσει: «Όμως, χρειάζεται επίσης και μια συλλογικότητα, η οποία είναι αυτή που ενδιαφέρει το ΠΑΚΕΘΡΑ. Μέσα στη συλλογικότητα βοηθιέται το κάθε άτομο και αναδεικνύει το πραγματικό του πρόσωπο. Ο ατομισμός, που σε πείσμα των παραδόσεων επικρατεί σήμερα στην Ελλάδα, είναι ένα φαινόμενο μάλλον αρνητικό. Χωρίς τη συλλογικότητα, η ατομικότητα φτωχαίνει».

Βάγια Παπαδοπούλου

Ακολουθήστε το paratiritis-news.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.