«Η δυσλεξια ειναι θειο δωρο»

Πριν από λίγες ημέρες πραγματοποιήθηκε στη Θεσσαλονίκη το 5ο Παγκόσμιο Συνέδριο Δυσλεξίας, οι εργασίες του οποίου διεξήχθησαν στην αίθουσα Τελετών του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης και διήρκεσαν από τις 23 έως και τις 27 Αυγούστου 2004. Συνδιοργανωτής του 5ου Παγκόσμιου Συνεδρίου Δυσλεξίας ήταν η Διεθνής Εταιρία Δυσλεξίας. Στις εργασίες του συνεδρίου συμμετείχαν 1200 επιστήμονες από δεκάδες χώρες, με εξειδίκευση στη Δυσλεξία, στις Μαθηματικές Δυσκολίες και στη Διάσπαση Προσοχής, οι οποίοι και παρουσίασαν τις τελευταίες επιστημονικές ανακαλύψεις τους.

Όπως μεταφέρει στον ΠτΘ, ο Πρόεδρος του 5ου Παγκόσμιου συνεδρίου Δυσλεξίας Καθηγητής Γεώργιος Θ. Παυλίδης το κύριο πρόβλημα των δυσλεξικών είναι στη μεταφορά της σκέψης τους στα γραπτά. Οι δυσλεξικοί διαβάζουν εξαιρετικά αργά και με πολλά λάθη. Συχνά πηδούν σειρές, κομπιάζουν, επαναλαμβάνουν, προσθέτουν ή αφαιρούν συλλαβές και αντικαθιστούν λέξεις σε τέτοιο βαθμό ώστε μερικές φορές άλλη λέξη να βλέπουν και άλλη να διαβάζουν. Είναι εξαιρετικά ανορθόγραφοι, ακαλλίγραφοι και βάζουν τόνους και έχουν πρόβλημα στην αποστήθιση.

Ο κ. Παυλίδης χαρακτηρίζει τη δυσλεξία θείο δώρα γιατί δεν πρέπει να λησμονούμε ότι δυσλεξικοί υπήρξαν διάσημοι που προσέφεραν πολλά στην ανθρωπότητα, όπως ο Αϊνστάϊν, ο Λεονάρδο Ντα Βίτσι,ο Έντισον καθώς και οι καλλιτέχνες Τζον Λένον, Τομ Κρουζ, Σ. Σταλόνε, Χάρρισον Φορντ, Γουόλντ Ντίσνεϊ, Πικάσο, κλπ..

Γεώργιος Παυλίδης όμως…

Ποια είναι τα συμπτώματα της δυσλεξίας;

Γ.Π: Οι δυσλεξικοί διαβάζουν εξαιρετικά αργά και με πολλά λάθη. Συχνά, πηδούν σειρές, κομπιάζουν, επαναλαμβάνουν, προσθέτουν ή αφαιρούν συλλαβές ή αντικαθιστούν λέξεις σε τέτοιο σημείο, ώστε μερικές φορές άλλη λέξη να βλέπουν και άλλη να διαβάζουν. Αποδίδουν πολύ καλύτερα στα προφορικά απ΄ό,τι στα γραπτά. Η πνευματική τους ικανότητα είναι ανώτερη απ’ αυτή που δείχνει η σχολική τους επίδοση, η οποία είναι ανομοιογενής. Σκέφτονται με εικόνες.

Το μεγαλύτερο πρόβλημά τους βρίσκεται στη μεταφορά της σκέψης τους σε γραπτό λόγο. Επιπλέον, είναι εξαιρετικά ανορθόγραφοι, με πολλά γραμματικά λάθη, κολλούν τις λέξεις, παραλείπουν τα σημεία στίξης και ξεχνούν να βάζουν τόνους. Μπορούν ακόμη και να γράψουν τρεις φορές την ίδια λέξη στην ίδια πρόταση με τρεις διαφορετικούς τρόπους. Υπάρχουν βέβαια και άλλα σπανιότερα συμπτώματα, όπως καθρεπτική γραφή, π.χ. 3 – ε, 9 – ρ η οποία εμφανίζεται συχνότερα στις λατινογενείς γλώσσες παρά στην Ελληνική.

Παρουσιάζουν επίσης προβλήματα στην αποστήθιση (π.χ. προπαίδεια), μερικές φορές στα μαθηματικά, ενώ έχουν ιδιαιτέρως σημαντικά προβλήματα στις ξένες γλώσσες. Οι δυσλεξικοί αριστεύουν στα πρακτικά μαθήματα και αποτυγχάνουν στα θεωρητικά. Έχουν άνιση κατανομή ικανοτήτων (π.χ. υπερτερούν στα πρακτικά, στα εφαρμοσμένα, στα κατασκευαστικά, ενώ υστερούν στα γλωσσικά) σε αντίθεση με το μέσο παιδί, του οποίου οι ικανότητες είναι ίσα κατανεμημένες. Η δυσλεξία είναι ιδιαίτερα παραπλανητική, γιατί δεν φαίνεται στην καθημερινή προφορική επικοινωνία αφού οι δυσλεξικοί δεν παρουσιάζουν προβλήματα λόγου και συχνά έχουν εξαιρετική λογική και ευφυία.

Ποια θεωρείτε ότι είναι πρώιμα συμπτώματα της δυσλεξίας;

Γ.Π.: Επειδή η δυσλεξία είναι κυρίως κληρονομική, υπάρχει από τη γέννα. Συνεπώς, μπορεί να εντοπισθεί από την προσχολική ηλικία. Τα πιθανά συμπτώματα που πρέπει να προσέχουμε στην προσχολική ηλικία και στις πρώτες τάξεις του δημοτικού είναι τα εξής: Κληρονομικότητα, δυσκολίες συγχρονισμού – συντονισμού πράξεων (σχοινάκι, κεφαλιές στο ποδόσφαιρο) και διατήρησης ρυθμού-ρυθμικών κινήσεων (βηματισμός, χορός, χρονισμός). Ακόμη, παρουσιάζουν προβλήματα αλληλοδιαδοχής, όπως βραδύτερη μάθηση της αυτόματης εκτέλεσης διάφορων αλληλοδιαδοχικών κινήσεων – ενεργειών (ντύσιμο, δέσιμο κορδονιών). Το σημαντικότερο προγνωστικό, βιολογικό σημάδι της δυσλεξίας στην προσχολική ηλικία είναι λανθασμένη οφθαλμοκίνηση.

Ποια είναι η σχέση της δυσλεξίας και της διάσπασης προσοχής, παρορμητικότητας και υπερκινητικότητας;

Γ.Π.: Η δυσλεξία συνήθως συνυπάρχει με το επίσης νευρολογικό, κληρονομικό πρόβλημα της διάσπασης προσοχής, της υπερκινητικότητας και της παρορμητικότητας, με την έννοια της ανυπομονησίας. Τα παιδιά με διάσπαση προσοχής συχνά δεν μπορούν να συγκεντρωθούν για όσο χρόνο χρειάζεται. Είναι ανυπόμονα, ανοργάνωτα, ζωηρά, ατίθασα, αεικίνητα.

Βιάζονται, δεν μπορούν να περιμένουν τη σειρά τους, δεν τελειώνουν αυτό που αρχίζουν, είναι ευέξαπτα, έντονα συναισθηματικά, άτομα της τελευταίας στιγμής επειδή τους λείπει η αίσθηση του χρόνου πριν σκεφτούν, ενεργούν.

Η διάσπαση προσοχής εμφανίζεται συνήθως με μαθησιακά προβλήματα, αλλά σπανιότερα μπορεί και χωρίς αυτά. Όταν όμως συνυπάρχουν, τότε το πρόβλημα γίνεται σοβαρότερο και χρειάζεται άμεση αντιμετώπιση.

Είναι κληρονομική η δυσλεξία;

Γ.Π.: Η δυσλεξία είναι θείο δώρο, μόνον όταν γνωρίζουμε την ύπαρξή της και την αντιμετωπίζουμε έγκαιρα και σωστά. Αντιθέτως, στην ανάγνωση, την ορθογραφία και γενικά στο γραπτό λόγο, είναι νευρολογικής αιτιολογίας, κυρίως κληρονομική. Τα παιδιά δηλαδή, έτσι γεννιούνται. Παρουσιάζεται συχνότερα στα αγόρια σε αναλογία 4 προς 1. Παρουσιάζεται ακόμη και σε μεγαλοφυή παιδιά. Δεν οφείλεται σε χαμηλή ευφυΐα ή σε ψυχο-περιβαλλοντικούς παράγοντες, οι οποίοι όμως ελαχιστοποιούν ή μεγιστοποιούν τα αποτελέσματά της.

Είναι γνωστός ο αριθμός των δυσλεξικών;

Γ.Π.: Οι δυσλεξικοί αποτελούν περίπου το 3-5% του πληθυσμού. Υπολογίζεται ότι αν όλοι οι έλληνες δυσλεξικοί κατοικούσαν μαζί με τις οικογένειές τους στην ίδια πόλη, τότε η «Δυσλεξικούπολη» θα ήταν η δεύτερη μεγαλύτερη πόλη και θα είχε περισσότερους από 2.000.000 κατοίκους.

Είπατε ότι το σημαντικότερο προγνωστικό, βιολογικό σημάδι της δυσλεξίας στην προσχολική ηλικία είναι λανθασμένη οφθαλμοκίνηση. Θεωρείσθε εφευρέτης του τεστ οφθαλμοκίνησης το οποίο μάλιστα φέρει και το όνομά σας. Ποια είναι τα πλεονεκτήματα αυτού του τεστ οφθαλμοκίνησης;

Γ.Π.: Διεθνώς, η διάγνωση της δυσλεξίας βασίζεται σε ψυχοεκπαιδευτικά τεστ και απαιτείται να υστερεί το παιδί τουλάχιστον 1,5 – 2 χρόνια στην ανάγνωση σε σχέση με τα παιδιά της ηλικίας του. Άρα, το νωρίτερο που μπορεί να πραγματοποιηθεί η διάγνωση με αξιοπιστία είναι η Β΄ δημοτικού. Μόνον το αντικειμενικό τεστ της οφθαλμοκίνησης μπορεί να επιτρέψει τη διάγνωση από την προσχολική ηλικία γιατί είναι βιολογικό και συνεπώς, δεν βασίζεται στην ανάγνωση ή τη γραφή. Η οφθαλμοκίνηση δεν σχετίζεται με την ποιότητα της όρασης, αλλά φωτογραφίζει τη λειτουργία ή δυσλειτουργία του εγκεφάλου. Σχεδόν όλα τα νευρολογικά προβλήματα αντικατοπτρίζονται από τα πρώιμα στάδιά τους στην οφθαλμοκίνηση. Επειδή η δυσλεξία και η διάσπαση προσοχής έχουν νευρολογική βάση, γι΄ αυτό επίσης αντανακλώνται στην οφθαλμοκίνηση. Η διάγνωση και ο βαθμός του προβλήματος της δυσλεξίας, της διάσπασης προσοχής και της παρορμητικότητας επιτυγχάνεται με μοναδική ακρίβεια από το τεστ οφθαλμοκίνησης – Παυλίδη. Το βιολογικό τεστ της οφθαλμοκίνησης διαγιγνώσκει αντικειμενικά δυσλεξία, διάσπαση προσοχής και παρορμητικότητα.

Το τεστ οφθαλμοκίνησης , είναι αναγνωρισμένο με διεθνή διπλώματα ευρεσιτεχνίας (ΗΠΑ, Γαλλία, Αγγλία κλπ). Επίσης η εφεύρεση του χρησιμοποιείται στα γνωστά πανεπιστήμια π.χ. Harvard, Boston, Penn State, Columbia, Φιλανδίας, Δανίας κλπ.

Ποια τα πλεονεκτήματα της έγκαιρης διάγνωσης ή πρόγνωσης της δυσλεξίας;

Γ.Π: Η δυσλεξία είναι απαραίτητο να διαγνωσθεί από ειδικούς όσο πιο έγκαιρα γίνεται. Βεβαίως, η προσχολική διάγνωση παραμένει ο στόχος. Η πρόγνωση της δυσλεξία στην προσχολική ηλικία επιτυγχάνεται με τεστ που δεν βασίζονται στην ανάγνωση και στη γραφή αλλά σε βιολογικά τεστ, όπως της οφθαλμοκίνησης (τεστ Παυλίδη), που επιτυχώς δοκιμάστηκε στην Τσεχία και αλλού με εξαιρετικό υψηλό ποσοστό επιτυχίας. Γι΄ αυτό απασχόλησε θετικά και τα πιο σοβαρά διεθνή ΜΜΕ.

Η πρόγνωση της δυσλεξίας βελτιώνει σημαντικά την σχολική επίδοση, συνεπώς, και τη συνεπακόλουθη ψυχολογική ισορροπία των δυσλεξικών. Όσο πιο έγκαιρη η διάγνωση τόσο πιο αποτελεσματική καθίσταται η αντιμετώπιση. Ποτέ δεν είναι αργά, αφού το σήμερα είναι προτιμότερο από το αύριο. Η ακριβής διάγνωση καθοδηγεί την εξατομικευμένη αντιμετώπιση.

Η ακριβής διάγνωση με την οφθαλμοκίνηση υπαγορεύει το εξατομικευμένο πρόγραμμα ψυχο- εκπαιδευτικής υποστήριξης που πρέπει να εφαρμοσθεί, ώστε να βοηθηθεί το παιδί να βελτιώσει την εικόνα που έχει για τον εαυτό του και να μπορέσει να ανταποκριθεί κατάλληλα στις απαιτήσεις του σχολείου (π.χ. με τη Μέθοδό μας, η οποία βασίζεται σε Η/Υ, multimedia, στην εξατομίκευση και σε αποδεδειγμένα αποτελεσματικές ψυχο- εκπαιδευτικές αρχές).

Ποια τα πλεονεκτήματα της Μεθόδου σας για την αντιμετώπιση της δυσλεξίας;

Γ.Π.: Η μέθοδό μας, η οποία αναπτύχθηκε μετά από πολύχρονες έρευνες (από το 1978) στην Αγγλία, ΗΠΑ και Ελλάδα και σε συνεργασία με 6 Ευρωπαϊκά κράτη, βασίζεται στην αξιοποίηση της προηγούμενης τεχνολογίας και των δυνατοτήτων που προσφέρουν οι Η/Υ και τα πολυμέσα (Multimedia), σε αποδεδειγμένα αποτελεσματικές ψυχο-εκπαιδευτικές αρχές της μάθησης, αλλά και στη γνώση του τρόπου λειτουργία του εγκεφάλου. Ο ακριβής συνδυασμός όλων αυτών επιτυγχάνει σημαντικά πιο γρήγορη και αποτελεσματικότερη μάθηση. Το εξατομικευμένο πρόγραμμα αντιμετώπισης αλλάζει ανάλογα με την πρόοδο του παιδιού. Το μέγιστο πλεονέκτημα της διαρκούς εξατομίκευσης επιτρέπει την αποτελεσματική αντιμετώπιση του κάθε παιδιού σύμφωνα με τις προσωπικές του ανάγκες, ρυθμούς και δυνατότητες, γι΄ αυτό και είναι επιτυχημένο.

Η βελτιωμένη σχολική του επίδοση επίσης βελτιώνει την αυτοεκτίμηση και την αυτοπεποίθησή του, ώστε να είναι ευτυχισμένο, να αποκτήσει ισχυρά κίνητρα και να μπορέσει να ανταποκριθεί στις απαιτήσεις του σχολείου και της ζωής.

Το Οφθαλμοκινητικό biofeedback που αναπτύξατε, πώς και γιατί βοηθά στην αντιμετώπιση της Διάσπασης Προσοχής, της Παρορμητικότητας και της Δυσλεξίας;

Γ.Π.: Μέσω του Οφθαλμοκινητικού biofeedback ο εγκέφαλος ενημερώνεται ηλεκτρονικά εντός ελαχίστων χιλιοστών του δευτερολέπτου για τα ασυνείδητα σφάλματά του και έτσι αυτόματα αυτό διορθώνεται. Η επιστημονικά καταξιωμένη μέθοδος του biofeedback έχει μόνον θετικά αποτελέσματα, χωρίς παρενέργειες. Βοηθά στην αντιμετώπιση της διάσπασης προσοχής, παρορμητικότητας και δυσλεξίας.

Ποια είναι η πρέπουσα ψυχο-εκπαιδευτική αντιμετώπιση;

Γ.Π: Η έγκαιρη και ακριβής διάγνωση πρέπει να συνδυάζεται με την αποδοχή της κατάστασης, την κατανόηση και με την θετική αντιμετώπιση. Όπως είναι γνωστό, τα παιδιά και ιδιαιτέρως τα δυσλεξικά, είναι πολύ πιο ευαίσθητα στην απόρριψη και στην αρνητική κριτική. Είναι αναγκαίο να γίνει συνειδητή προσπάθεια τόνωσης του ηθικού τους και να αποφεύγονται οι αρνητικές και οι υποτιμητικές εκφράσεις (τεμπέλη, άχρηστε, ηλίθιε κλπ) και παρατηρήσεις, γιατί μειώνουν την αυτοπεποίθηση, τα κίνητρα και συνεπώς, τη σχολική επίδοση. Συνιστάται να χρησιμοποιούμε μολύβι για την διόρθωση των λαθών τους και τα σχόλια των εκπαιδευτικών να είναι ενθαρρυντικά. Τονίζουμε και επαινούμε τα σωστά, χωρίς να προβάλουμε τα λάθη. Επίσης, επιβραβεύουμε την προσπάθεια, ασχέτως αποτελέσματος, ώστε να αυξήσουμε το κίνητρό τους για προσπάθεια. Αποφεύγουμε τη σύγκριση με άλλα παιδιά, ιδιαιτέρως με παιδιά που τα πάνε καλύτερα. Η σύγκριση πάντοτε εμπεριέχει υποτίμηση ενώ ο έπαινος εκτίμηση. Ψυχολογική αναβάθμιση=ευτυχία.

Η πρωινή επανάληψη είναι αναντικατάστατη. Λόγω του ότι διασπάται εύκολα η προσοχή των δυσλεξικών, συνιστάται να κάθονται στο πρώτο θρανίο, μπροστά στον διδάσκοντα και, όταν είναι δυνατόν, να μη βλέπουν προς το παράθυρο. Να κάθονται δίπλα σε ήσυχο και υπομονετικό παιδί. Όλα τα παραπάνω, οδηγούν στη σημαντική βελτίωση της σχολικής επίδοσης αλλά και της αυτοεκτίμησης, του αυτοσεβασμού και της ψυχικής ισορροπίας του παιδιού και της οικογένειάς του, δηλαδή, στην ευτυχία τους. Η στοργική, ενθαρρυντική και η αξιοπρεπής αντιμετώπιση των δυσλεξικών, επιφέρει θετικά αποτελέσματα τόσο στον ψυχολογικό όσο και στον μαθησιακό τομέα. Αλλάζει η ζωή τους. Τους κάνει ευτυχισμένους νικητές.

Γιατί εξετάζονται προφορικά οι δυσλεξικοί;

Γ.Π.: Το δικαίωμα της ίσης μεταχείρισης απαιτεί το κάθε παιδί να εξετάζεται με τρόπο που αποδεικνύει τις πραγματικές γνώσεις και δυνατότητές του. Σύμφωνα με το ΠΔ 420/30.5.1978, άρθρο 9 και ΠΔ 465/81 άρθρο 4 καθώς και τα νεώτερα ΠΔ 86/2001 και 26/2002, οι δυσλεξικοί εξετάζονται μόνον προφορικά από το γυμνάσιο μέχρι και το πανεπιστήμιο, όταν υπάρχει διάγνωση δυσλεξίας, αναγνωρισμένη από το ΥΠΕΠΘ. Διεθνώς, είναι εξίσου έγκυρες οι διαγνώσεις από εξειδικευμένους δημόσιους αλλά και από ιδιώτες ειδικούς επιστήμονες π.χ. εξειδικευμένους ψυχολόγους. Στο δημοτικό, δεν είναι απαραίτητη η διάγνωση από δημόσιο και αναγνωρισμένο κέντρο, διότι δεν υπάρχουν γραπτές εξετάσεις και συνεπώς, δεν υφίσταται θέμα απαλλαγής από αυτές, αλλά χρειάζεται υπεύθυνη ενημέρωση και καθοδήγηση των εκπαιδευτικών και των γονέων. Οι δυσλεξικοί πρέπει να γράφουν στην ίδια αίθουσα με τους συμμαθητές τους, όμως στο τέλος να εξετάζονται ατομικά σε ήσυχη αίθουσα. Χρησιμοποιώντας το γραπτό τους ως πρόχειρο για την προφορική τους εξέταση.

Κύριε Καθηγητά, το 5ο Παγκόσμιο Συνέδριο Δυσλεξίας πραγματοποιήθηκε στη Θεσσαλονίκη και είστε ο Πρόεδρός του. Τι σημαίνει για τους δυσλεξικούς και για τη χώρα μας;

Γ.Π.: Η διεθνής δημοσιότητα για τη δυσλεξία συνεισφέρει στην ενημέρωση και στην ευαισθητοποίηση της κοινής γνώμης, ενώ ταυτόχρονα προβάλλεται η προσπάθεια της χώρας μας. Οι επιστήμονες, οι εκπαιδευτικοί και οι ενδιαφερόμενοι γονείς είχα τη δυνατότητα να παρακολουθήσουν το συνέδριο και να ενημερωθούν από διεθνώς καταξιωμένους ερευνητές και καθηγητές πανεπιστημίου για τα πιο σημαντικά πρόσφατα επιστημονικά ευρήματα που αφορούν τη δυσλεξία, τις άλλες μαθησιακές δυσκολίες, τη διάσπαση προσοχής και την παρορμητικότητα. Η γνώση αυτή θα μεταφερθεί τέλος και στα σχολεία προς όφελος των παιδιών μας.

Ακολουθήστε το paratiritis-news.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.