Σημερα Cöpler/Erzincan στην Τουρκια, αυριο Περαμα και Σαπες στη Θρακη

Του Δρ. Κυριάκου Αρίκα*

Πρόσφατα μας αιφνιδίασε πάλι η είδηση ενός νέου μεγάλου δυστυχήματος μεταλλείου. Στις 13 Φεβρουαρίου 2024 κατολίσθησαν 10 εκατομμύρια δηλητηριασμένα μεταλλευτικά τέλματα στο μεταλλείο χρυσού της εταιρείας Anagold Madencilik στη μικρή πόλη Cöpler της περιχής Erzincan στην Ανατολική Τουρκία. Μητρική εταιρεία της επιχείρησης είναι πάλι μια καναδέζικη κοινοπραξία, συγκεκριμένα η “SSR Mining” που εδρεύει στην πόλη Vancouver του Καναδά. Το τραγικό αποτέλεσμα της γιγαντιαίας αυτής ολίσθησης ήταν να θαφτούν τουλάχιστο 9 εργαζόμενοι του μεταλλείου. Εκπρόσωποι συνδικάτων και του τεχνικού επιμελητηρίου υποθέτουν περισσότερα θύματα της καταστροφικής αυτή ολίσθησης. Βίντεo δείχνουν την ολίσθηση των τελμάτων και πώς αυτά κατηφορίζουν σαν τρεχούμενο ποτάμι μέσα στο ανοιχτό ορυχείο και στις πλαγιές γειτονικών ρεμάτων.

Μεγάλη ανησυχία κυριαρχεί στην τοπική κοινωνία της περιοχής, διότι τα με κυανιούχο νάτριο δηλητηριασμένα τέλματα πλησίασαν τον ποταμό Ευφράτη. Ο πρόεδρος του Επιμελητήριου μεταλλείων εξέφρασε μεγάλη ανησυχία, ότι ο Ευφράτης μπορεί να μεταφέρει το δηλητηριώδες φορτίο μέχρι Συρία και Ιράκ και μέχρι την πόλη Bastra, όπου εκεί εκρέει στον Περσικό Κόλπο. Ο Περιφερειάρχης της περιοχής έδωσε εντολή να φράξουν έναν μικρό παραπόταμο για να εμποδίσουν την διαρροή των τοξικών τελμάτων στον Ευφράτη. Τα τοπικά Μέσα Ενημέρωσης κοινοποίησαν εντολή στους εκεί κατοίκους να μην πίνουν νερό από το δίκτυο ύδρευσης.

Από πληροφορίες των Μέσων Ενημέρωσης και από ορισμένες εικόνες του δυστυχήματος προκύπτουν παρόμοιες συνθήκες λειτουργίας του έργου όπως και σε άλλα μεταλλεία χρυσού. Τα εν λόγω μεταλλευτικά τέλματα στην περιοχή Cöpler αποτελούνται από λειοτριβημένο υλικό των εξορυχθέντων πετρωμάτων, το οποίο εκχυλίζεται με υδατικό διάλυμα κυανιούχου νατρίου για την ανάκτηση ιχνών χρυσού. Μετά από σχετική «αποστράγγιση», παραμένει ένα μεγάλο μέρος του κυανιούχου διαλύματος στο τέλμα, το οποίο εναποτίθεται σε μορφή σφιχτής λάσπης (βλ. επόμενο κεφάλαιο).

Παίρνοντας αφορμή από το τραγικό αυτό δυστύχημα επαναφέρουμε στη δημοσιότητα τους κινδύνους που εγκυμονούν οι σχεδιαζόμενες εκμεταλλεύσεις χρυσού στη Θράκη, στο Πέραμα Νομού Έβρου και στις Σάπες Νομού Ροδόπης, όπου κατά τον ίδιο τρόπο θα επεξεργάζονται τα εξορυχθέντα πετρώματα με χρήση κυανιούχου νατρίου (στο Πέραμα) και άλλων χημικών αντιδραστηρίων και στη συνέχεια θα συσσωρεύονται τα τοξικά μεταλλευτικά τέλματα σε γειτονικά ρέματα, σε γιγαντιαίες «χαβούζες» απόθεσης.

Ως γνωστόν, από τον Καναδά προέρχεται και η μεταλλευτική κοινοπραξία “Eldorado Gold” που δραστηριοποιείται στη Χαλκιδική, καθώς επίσης στη Θράκη με τις θυγατρικές εταιρείες «Χρυσωρυχεία Θράκης» στο Πέραμα και την «Μεταλλευτική Θράκης» στις Σάπες. Η «Eldorado Gold» ισχυρίζεται όμως ότι δεν υπάρχει πιθανότητα καταστροφικής αστοχίας των δικών της φραγμάτων και διαρροής μεταλλευτικών τελμάτων διότι, εκτός άλλων, θα εφαρμόσει την «ξηρή απόθεση», την οποία θα αναλύσουμε επίσης παρακάτω.

Υπενθυμίζουμε ότι η Eldorado Gold με τις θυγατρικές της εταιρείες προσπαθεί με αμφίβολες μεθόδους να επηρεάσει την κοινή γνώμη και να σπάσει την αντίδραση των κατοίκων ώστε να πετύχει την αδειοδότηση για την εκμετάλλευση χρυσού στο Πέραμα και Σάπες. Πάρα ταύτα, οι πολίτες και οι αρχές της τοπικής αυτοδιοίκησης της Θράκης κατόρθωσαν μέχρι σήμερα να αναχαιτίσουν τις πιέσεις των εταιρειών και να εμποδίσουν την περιβαλλοντικά επιζήμια αυτή βιομηχανία, όπως και το πρόσφατο «Όχι στο χρυσό» από το Δημοτικό Συμβούλιο Μαρώνειας-Σαπών στις 30 Ιανουαρίου 2024.

Η «ξηρή απόθεση» μεταλλευτικών τελμάτων στο σχεδιαζόμενο μεταλλείο χρυσού στο Πέραμα

Η «Χρυσωρυχεία Θράκης» παρουσίασε το 2011 νέο σχέδιο διαχείρισης και εγκατάστασης απόθεσης τελμάτων για το σχεδιαζόμενο έργο εκμετάλλευσης χρυσού στο Πέραμα, το οποίο έχει περιληπτικά ως εξής: Ο πολφός του τέλματος από την μεταλλουργική επεξεργασία κυάνωσης θα μεταφέρεται σε πυκνωτή και φιλτροπρέσσα και στη συνέχεια στο χώρο απόθεσης τελμάτων σαν σφιχτή λάσπη με υγρασία 15-20%.

Η εταιρεία προπαγανδίζει μεν δημοσίως με ιδιαίτερο ζήλο την «αφύγρανση» του πολφού τέλματος με φιλτροπρέσσα και μιλάει για ανακύκλωση νερού και για «αφυγρασμένο» τέλμα (filter cake), αλλά η πληροφόρηση για τη λειτουργία του συστήματος αυτού είναι ουσιαστικά μηδενική. Η «Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων» (ΜΠΕ) της ΧΘ αφιερώνει για τη διαδικασία αυτή ένα κεφάλαιο (κεφ. 5.3.9) με τετριμμένο κείμενο 9 σειρών και για την περιγραφή και λειτουργία της φιλτροπρέσσας μόνο δύο(!) σειρές κείμενο. Με αυτό τον ευτελή τρόπο λύνει λοιπόν η εταιρεία υπεραπλοποιημένα το πρόβλημα της λειτουργίας

μιας τέτοιας πολύπλοκης επεξεργασίας από την οποία θα πρέπει να διέλθουν στα 8-9 χρόνια λειτουργίας του έργου Περάματος 23 έως 26 εκατομμύρια(!!!) τόνοι πολφού τοξικού τέλματος.

Η ΧΘ παραγκωνίζει συστηματικά τα ποικιλότροπα προβλήματα της φιλτροπρέσσας, όπως εμφράξεις στο μηχανικό σύστημα, δυσκολίες στεγανότητας, ευαισθησία των φιλτροϋφασμάτων, διαρροές κλπ. Έτσι προκαλούνται αμφιβολίες για τη σωστή διεκπεραίωση της «αφύγρανσης» του πολφού τέλματος καθημερινής παραγωγής 8.000 (!!) τόνων. Επίσης υπάρχουν αμφιβολίες ότι στη μαζική αυτή διεργασία το τέλμα θα συμπιέζεται στα 85 % σε στερεά. Η εταιρεία μιλάει πότε για 15% και πότε για 15-20% υγρασία – ενώ στην πράξη θα υπερβαίνει το 30%. Αυτή θα είναι λοιπόν η περιβόητη «ξηρή απόθεση»; Τα βιβλιογραφικά δεδομένα μας πληροφορούν ότι η αφύγρανση όμοιων υλικών, ακόμη και στις ανώτερες πιέσεις (έως 40 bar), δεν υπερβαίνει το 70% σε στερεά. Το 85% της εταιρείας είναι προφανώς υπερβολικό και αυθαίρετο. Το 15%, το 20% και πολύ περισσότερο το 30% υγρασία, έχει τεράστια διαφορά στην συνεκτικότητα αλλά και στη ποσότητα του τέλματος (5% σημαίνει π.χ. στο Πέραμα 400.000 κυβικά μέτρα περισσότερο τέλμα). Εκτός τούτου, η συνεκτικότητα του τέλματος σε περιπτώσεις βροχοπτώσεων θα παίζει βασικό ρόλο στη σταθερότητα της εγκατάστασης απόθεσης που περιγράφεται παρακάτω.

Ένα μέρος του κυανίου και των άλλων χημικών αντιδραστηρίων (μεταδιθειώδες νάτριο, θειικός χαλκός κ.ά.) θα προσροφάται στους κόκκους της στερεάς φάσης ή θα δεσμεύεται στις νέες χημικές ενώσεις. Το δε διάλυμα θα είναι ήδη από τη διαδικασία της εκχύλισης φορτωμένο με τοξικά χημικά στοιχεία. Διερωτώμεθα: αυτό το άκρως τοξικό διάλυμα θα ανακυκλώνει (!!) λοιπόν η εταιρεία;

Ύστερα από μερικούς κύκλους ανακύκλωσης, η υδατική φάση θα μετατρέπεται σε «κοκτέιλ» τοξικών ουσιών. Σ’ αυτό μάλιστα πρέπει να προστεθεί και το ποσοστό της κατώτερης κοκκίωσης του πετρώματος που θα διαπερνά την φιλτρόπρεσσα και θα παραμένει στην (ανακυκλωμένη) υδατική φάση, (που έχει δυνατότητα προσρόφησης τοξικών ουσιών και ανεξέλεγκτης δημιουργίας επικίνδυνων χημικών ενώσεων). Πού θα φυλάσσεται/διοχετεύεται αυτή η άκρως τοξική υδατική φάση; Είναι εξωπραγματικό να πιστεύει κανείς ότι καθ’ όλη τη διάρκεια ζωής του έργου θα χρησιμοποιείται το ίδιο νερό. Άρα θα πρέπει να ανανεώνεται περιοδικά με αποτέλεσμα να λάβει ετησίως διαστάσεις πολλών εκατοντάδων χιλιάδων κυβικών μέτρων.

Η «πυραμίδα» απόθεσης μεταλλευτικών τελμάτων στο Πέραμα

Στη παλαιότερη Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (του 2000) η εταιρεία
«Χρυσωρυχεία Θράκης» είχε σχεδιάσει λεκάνη («λίμνη») καθίζησης των μεταλλευτικών τελμάτων διαμέτρου περίπου 800 μέτρων σε μορφολογικό άνοιγμα του βόρειου τμήματος του ρέματος «Παλιόρεμα», περίπου 1500 μέτρα νοτιοδυτικά του οικισμού Περάματος.

Η εταιρεία προβάλλει από το 2011 ένα άλλο σχέδιο λεκάνης τελμάτων περίπου 500 μέτρα νότια του οικισμού Περάματος και 200 μέτρα νοτιοανατολικά του προγραμματιζόμενου επιφανειακού ορυχείου, η οποία θα περιλαμβάνει τη χαράδρα ενός ρέματος, με την παλιά τουρκική ονομασία «Σπαλτζάκ», που εκρέει στο Παλιόρεμα. Ο χώρος αυτός θα έχει περίπου τριγωνικό σχήμα με πλευρές μήκους περίπου 900, 750 και 650 μέτρα και κύριο φράγμα (ανάχωμα) ύψους 40!! μέτρων. Σημειώνεται ότι η πελώρια αυτή λεκάνη θα βρίσκεται σε περιοχή ισχυρά τεκτονισμένων και κατακερματισμένων πρασινοσχιστολίθων υψηλού βαθμού διαπερατότητας. Η επισυναπτόμενη Εικόνα 1 παρουσιάζει και επεξηγεί διάφορες απόψεις της εγκατάστασης απόθεσης των μεταλλευτικών τελμάτων.

Σύμφωνα με τον σχεδιασμό της εταιρείας, η χωρητικότητα της χαράδρας αυτής επαρκεί για την εναπόθεση μεταλλευτικών τελμάτων 1.800.000 κυβ. μέτρων = 2.900.000 τόνων. Για τα υπόλοιπα τέλματα 4.900.000 κυβ. μέτρων = 7.900.000 τόνων, σχεδίασε η εταιρεία την «ανυψωτική επέκταση» του χώρου εναπόθεσης, ως εξής: Όταν θα γεμίσει το ρέμα με τέλματα σε περίπου δύο χρόνια μέχρι το υψόμετρο 295 μέτρα, «προβλέπεται η κατασκευή εσωτερικών αναχωμάτων ύψους 5 μέτρων, χρησιμοποιώντας ως υλικό κατασκευής μεταλλευτικά οξειδωμένα στείρα» (ΜΠΕ, σ. 5.4-33) σε 10 επίπεδα. Όταν δηλαδή γεμίσει η λεκάνη του ρέματος, θα ανορθωθεί επάνω στο «αποστραγγισμένο» τέλμα το ανάχωμα του 1ου επιπέδου, ύψους 5 μέτρων. Όταν τα τέλματα γεμίσουν σε διάστημα μερικών μηνών το νέο αυτό χώρο, θα ανορθωθεί πάλι επάνω στο «αποστραγγισμένο» τέλμα το ανάχωμα του δευτέρου επιπέδου και ούτω κάθε εξής. Η πελώρια αυτή «χαβούζα» θα ανυψωθεί με αυτόν τον τρόπο από τα 195 στα 245 μέτρα (δηλαδή κατά 50 μέτρα). Τελικά θα ξεπροβάλλει μια γιγαντιαία τριγωνική «βαθμιδώδης πυραμίδα» αποτελούμενη από μεταλλευτικά τέλματα και αναχώματα. Το συνολικό ύψος από το βαθύτερο σημείο του ρέματος μέχρι τη στέψη της πυραμίδας θα πλησιάσει τα 90 (!!) μέτρα (συγκριτικά όσο τρεις επανωτές 10όροφες πολυκατοικίες).

Διερωτάται κανείς, πώς είναι δυνατόν να στηριχθεί ένα τέτοιο μεγάλο σύστημα αναχωμάτων σε ασταθή ιζήματα τελμάτων, όταν αυτά έχουν μια κοκκίωση μερικών «μικρών» (μερικών χιλιοστών του χιλιοστού) και συμπεριφέρονται σαν αργιλικά υλικά με τα γνωστά φαινόμενα «θιξοτροπίας» και ρευστότητας σε περίπτωση βροχοπτώσεων, με αποτέλεσμα να δημιουργούνται διαρκή προβλήματα στη σταθεροποίηση των αναχωμάτων. Αντίθετα, σε περιπτώσεις μεγάλης ξηρασίας εμφανίζουν τέτοιου είδους ιζήματα ρηγματώσεις, καθιζήσεις και μεταπτώσεις που θα επηρεάζουν ανάλογα τα αναχώματα. Οι επιδράσεις όλων αυτών των φαινομένων στις εναλλασσόμενες καιρικές συνθήκες καθιστούν απαράδεκτο ένα τέτοιο σύστημα εναπόθεσης τοξικών μεταλλευτικών τελμάτων που θα εξελιχθεί σίγουρα σε μία διαρκή πηγή διαρροών τοξικών ουσιών.

Υπάρχουν μάλιστα πιθανότητες σε μια ασυνήθιστη βροχόπτωση να σπάσουν ορισμένα τμήματα της πυραμίδας και να παρασύρουν σαν «ντόμινο» ολόκληρο το σύστημα στο Παλιόρεμα και κατόπιν στον παραλιακό χώρο Μεσημβρίας – Πετρωτών και στο Θρακικό Πέλαγος.

Η συνισταμένη των δυνάμεων πίεσης απειλεί στην τελική ανάλυση και το κύριο ανάχωμα (φράγμα της λεκάνης) στην κατάντη του ρέματος Σπαλτζάκ. Οι ειδικοί μηχανικοί στατικής ας βγάλουν συμπέρασμα, κατά πόσο είναι δυνατόν ένα τέτοιο ανάχωμα να αναχαιτίσει την πίεση μιας μάζας τελμάτων 6 εκατομμυρίων κυβικών μέτρων = 10,5 εκατομμυρίων τόνων και ύψους σχεδόν 90 μέτρων (επιπλέον το βάρος των εσωτερικών αναχωμάτων). Είναι λοιπόν θέμα χρόνου στο να συμβεί το ίδιο τραγικό δυστύχημα όπως στο μεταλλείο Cöpler στην Τουρκία. Για τη συχνότητα και τις πιθανότητες αστοχιών και θραύσεων φραγμάτων βλ. επόμενο κεφάλαιο.

Η παραπληροφόρηση σχετικά με την ασφάλεια των μεταλλευτικών τελμάτων

Ακούστηκαν και διαβάστηκαν πολλά παράλογα στοιχεία τα τελευταία 20-25 χρόνια από εκπροσώπους της εταιρείας. Δεν θα σταθούμε άλλο σε παλαιότερες δηλώσεις, παρά θα αναφερθούμε σε μία σειρά «επιχειρημάτων» της εταιρείας από «επιλεγμένους εμπειρογνώμονες» και ιθύνοντες συντάκτες της ΜΠΕ, οι οποίοι παρουσίασαν απίστευτα στοιχεία στο Δημοτικό Συμβούλιο Αλεξανδρούπολης (1.10.2012) και επιπλέον κατέθεσαν γραπτή έκθεση στο Περιφερειακό Συμβούλιο (3.10.2012) με τίτλο: «Απαντήσεις της Χρυσωρυχεία Θράκης Α.Ε. στο τμήμα υδροοικονομίας της Περιφέρειας Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης». Η έκθεση περιέχει πλήθος αυθαίρετων στοιχείων που για τον σχολιασμό της θα ήταν απαραίτητη ειδική εισήγηση. Ένα μόνο παράδειγμα σχετικά με την «διαχείριση των μεταλλευτικών τελμάτων» αρκεί για να κρίνει κανείς την ποιότητα των επιχειρημάτων της εταιρείας:

Η εταιρεία ισχυρίζεται στην εν λόγω έκθεση μεταξύ άλλων, ότι ο κίνδυνος αστοχίας και απελευθέρωσης μεταλλευτικών τελμάτων «είναι πρακτικά μηδενικός». Αστοχίες και απελευθέρωση τελμάτων «μπορούν να συμβούν 3,13 και 1,46 φορές αντιστοίχως σε 1.000.000 χρόνια και ως εκ τούτου χαρακτηρίζονται ως σχεδόν αδύνατες ή αμελητέες και γι’ αυτές δεν υπάρχουν δημοσιευμένες πληροφορίες για παρόμοια περιστατικά (….)», και συνεχίζει η έκθεση επί λέξει: «Εκτιμήθηκε ότι ακόμα και στην περίπτωση απελευθέρωσης αποβλήτων επεξεργασίας, ο όγκος των αποβλήτων που θα διαφύγουν είναι περιορισμένος και ανάλογα με τη διαδρομή που θα ακολουθήσουν κυμαίνεται από 25.000m3 μέχρι 140.000m3, ενώ η απόσταση που θα διανύσουν αυτά κυμαίνεται από 100m μέχρι 500m».

Επ’ αυτών θα περιοριστούμε παρακάτω στα εξής σχόλια:

Α) Η αξιολόγηση αυτή των φυσικών κλιματολογικών φαινομένων και της συχνότητας αστοχιών σε χώρους μεταλλευτικών τελμάτων από τη ΧΘ (και μάλιστα με ακρίβεια δύο ψηφίων μετά το κόμμα), υπερβαίνει κάθε όριο γελοιότητας. Η εταιρεία μέχρι τώρα – όπως και στην πρόσφατη ΜΠΕ – μας βομβάρδιζε με το «παραμύθι», ότι μία βροχόπτωση που μπορεί να καταστρέψει τα προβλεπόμενα φράγματα, συμβαίνει μία φορά ανά 10.000 χρόνια. Με ποια λογική μετατράπηκαν τώρα τα 10 χιλιάδες χρόνια σε ένα εκατομμύριο χρόνια;

Β) Η εκδοχή της εταιρείας, ότι «δεν υπάρχουν δημοσιευμένες πληροφορίες για παρόμοια περιστατικά» είναι απόλυτα ψευδής και θα βοηθήσουμε εμείς στη πληροφόρηση σχετικά με ατυχήματα σε χώρους μεταλλευτικών αποβλήτων αρχίζοντας από το πρόσφατο παρελθόν, π.χ. από το 2000.

Μετά το ιστορικό δυστύχημα στη Baja Mare (Ρουμανία) τον Ιανουάριο 2000 ακολούθησαν στο ίδιο(!) έτος 4 σοβαρά ατυχήματα: Borse (Ρουμανία) 10 Μαρτίου 2000, Aitik (Σουηδία) 9 Σεπτέμβριο 2000, Inez Kentaky (ΗΠΑ) 11 Οκτώβριος 2000 και Nantan/Guangxi (Κινα) 18 Οκτωβρ. 2000. Στη συνέχεια από το 2001 μέχρι τέλος του 2023 καταγράφτηκαν από την στατιστική καταχώριση: Chronology of major tailings dam failures, http://www.wise-uranium.org/mdaf.html 69 μεγάλα δυστυχήματα (κατά μέσο όρο 3 ανά έτος). Αυτή είναι λοιπόν η τραγική πραγματικότητα.

Γ) Η αναφορά της εταιρείας σχετικά με τον «όγκο των αποβλήτων που θα διαφύγουν» σε περίπτωση αστοχίας, την «απόσταση που θα διανύσουν» και πότε αυτά θα σταματήσουν, δείχνει σε ποιο σημείο υποτιμά η εταιρεία τη νοημοσύνη των πολιτών και των αρχών της Θράκης (φυσικά και των ειδικών κριτών) στους οποίους απευθύνεται η εν λόγω έκθεση. Το «φρενάρισμα» των μεταλλευτικών τελμάτων σε «100m μέχρι 500m» είναι μία παράδοξη, άκρως αυθαίρετη και παράλογη επινόηση της ΧΘ. «Φρένα» λοιπόν στα διαλύματα των μεταλλευτικών τελμάτων; «Φρένα» στα βρόχινα νερά και σε απροσδόκητες πλημμύρες που συνδέονται με τις εν λόγω αστοχίες, την απελευθέρωση και την ανεξέλεγκτη κινητικότητα των αποβλήτων; Η ΧΘ αποκλείει προφανώς την ύπαρξη του νερού. Αυτό συμπεραίνεται και από μια άλλη παράλογη παράθεση στην ίδια έκθεση (σελ.7) η οποία αναφέρει, ότι σε περίπτωση αστοχίας στον χώρο αποβλήτων «θα υπάρξει ελάχιστη έως μηδενική αποδέσμευση τέλματος στο περιβάλλον εξαιτίας (…) της απουσίας(!!) νερού».

Οι εκπρόσωποι της “Eldorado Gold” και της θυγατρικής της εταιρείας «Χρυσωρυχεία Θράκης» παραγκωνίζουν και αγνοούν τις ανά τον κόσμο μοιραίες πλημμύρες με αυξανόμενη ένταση και συχνότητα λόγω της κλιματικής αλλαγής και τις καταστροφικές συνέπειες σε δομές και παντός είδους εγκαταστάσεις. Οι εικόνες (βίντεο) από την καταστροφική ολίσθηση στο μεταλλείο Cöpler της Τουρκίας παραδειγματίζουν ότι το σχεδιαζόμενο πυραμιδοειδές κατασκεύασμα που θα υψώνεται απειλητικά στο βόρειο τμήμα της λεκάνης απορροής του Παλιορέματος (βλ. Εικόνα 1), είναι πολύ πιθανόν να καταρρεύσει με αποτέλεσμα να ξεχυθούν τα κυανιούχα τοξικά μεταλλευτικά τέλματα στο Παλιόρεμα και στη συνέχεια στο Θρακικό Πέλαγος (στον παραλιακό χώρο Μαρώνειας – Πετρωτών – Μεσημβρίας).

Η σχεδιαζόμενη λεκάνη μεταλλευτικών τελμάτων στις Σάπες

Η εταιρεία «Μεταλλευτική Θράκης» (ΜΘ), η δεύτερη θυγατρική της Eldorado Gold, ακολουθεί εν μέρει το παράδειγμα της εταιρείας Περάματος και στην τελευταία της Προμελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων το 2011 για το προγραμματιζόμενο έργο εκμετάλλευσης χρυσού στις Σάπες φέρνει στο προσκήνιο επίσης την μέθοδο της «αφύγρανσης» των μεταλλευτικών τελμάτων αλλά δεν αφιερώνει ούτε μία πρόταση για τη σχετική λειτουργία της. Για τον χώρο απόθεσης των μεταλλευτικών τελμάτων παραμένει στο ίδιο σχέδιο, όπως είχε στη Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων του 2001. Πρόκειται για μία γιγαντιαία λεκάνη τελμάτων στη χαράδρα ενός ρέματος που εκρέει στο κεντρικό ρέμα Ζεστόρρεμα, στη τοποθεσία Αλογότοπος, 2 χιλιόμετρα βορειοανατολικά Σαπών. Η μεγάλη έκταση του ρέματος (1.700 μέτρα) με πολλές διακλαδώσεις στη νότια και νοτιοδυτική πλευρά του, η υψομετρική διαφορά ροής (200 μέτρα) και η σχετικά μεγάλη επιφάνεια της λεκάνης απορροής (σχεδόν ένα τετραγωνικό χιλιόμετρο) προμηνύουν έντονη ροή μεγάλων ποσοτήτων βρόχινων νερών. Σε ασυνήθιστες βροχοπτώσεις θα δημιουργούνται μεγάλες πιέσεις στην κατάντη του ρέματος που θα οδηγήσουν αργά ή γρήγορα στη θραύση του φράγματος, όπως περιγράφηκε σε παλαιότερη εισήγησή μας σε σύγκριση με μία θραύση φράγματος λεκάνης συγκράτησης τελμάτων σε μεταλλείο στο Mount Polley του Καναδά το 2014 (Εικόνα 2).

Διαρροές και αστοχίες στη γιγαντιαία αυτή λεκάνη τοξικών τελμάτων θα απειλούν το υδρολογικό δίκτυο: Ζεστόρρεμα και στη συνέχεια τον ποταμό Φιλιούρι που διασχίζει ένα μεγάλο τμήμα του κάμπου Σαπών – Ξυλαγανής – Ν. Σιδηροχώρι και εκρέει στον όρμο Ιμέρου, μεταξύ Φαναριού και Μαρώνειας. Από την ανατολική πλευρά, ανατολικά της Μαρώνειας θα απειλούν τα μεταλλευτικά τέλματα του έργου Περάματος τον παραλιακό χώρο Μαρώνειας – Πετρωτών – Μεσημβρίας. Ο καθένας μπορεί να υπολογίσει τι σημαίνει η αναπόφευκτη δυσφήμιση και υποβάθμιση των γεωργικών προϊόντων της περιοχής Σαπών – Κομοτηνής, καθώς και της αλιευτικής και τουριστικής κίνησης στην παραλιακή περιοχή: Αλεξανδρούπολη–Μαρώνεια–Φανάρι/Πορτο Λάγος.

*Ο Κυριάκος Αρίκας κατάγεται από την Κίρκη Ν. Έβρου και έζησε μέχρι το τέλος της γυμνασιακής του εκπαίδευσης στην Αλεξανδρούπολη. Σπούδασε και σταδιοδρόμησε στη Γερμανία (δίπλωμα γεωλογίας, διατριβή διδακτορικού, διατριβή υφηγεσίας) και ήταν μέχρι την συνταξιοδότησή του υφηγητής στο Ινστιτούτο Ορυκτολογίας-Πετρογραφίας του Πανεπιστημίου Αμβούργου με το οποίο συνεργάζεται μέχρι σήμερα.

Ο Κ. Αρίκας είναι έμπειρος γνώστης των γεωλογικών συνθηκών στη Θράκη, διότι στα πλαίσια της ερευνητικής του δραστηριότητας ασχολήθηκε πάνω από τρεις δεκαετίες με τη γεωλογία, πετρογραφία και κοιτασματολογία-γεωχημεία του νοτιοανατολικού τμήματος της Θράκης και έχει επιτηρήσει επιπλέον πολλές επιστημονικές διατριβές στις περιοχές: Σάπες-Κασσιτερά-Συκορράχη, Πέραμα-Πετρωτά, Κίρκη-Αισύμη και Λουτρά-Φέρρες.

Ακολουθήστε το paratiritis-news.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.