Χρειαζεται αναθεωρηση στην προσεγγιση της διαχειρισης των δασων

«Ίσως θα πρέπει να γίνουμε πολύ επιθετικοί, και πολύ αιρετικοί σε σχέση με όσα κάναμε μέχρι τώρα»

Την άποψη πως για την ορθή διαχείριση των δασών, και των δασικών πυρκαγιών, χρειάζεται κουλτούρα συνεργασίας και ώσμωσης μεταξύ όλων των υπηρεσιών που εμπλέκονται, με ενίσχυση της Δασικής Υπηρεσίας, και σύνδεση μεταξύ έρευνας και πράξης, εξέφρασε ο Καθηγητής Δασοκομίας στο Τμήμα Δασολογίας και Διαχείρισης Περιβάλλοντος και Φυσικών Πόρων του Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου Θράκης κ. Ηλίας Μήλιος, με αφορμή τις καταστροφικές πυρκαγιές στον Έβρο.

Ο κ. Μήλιος θεωρεί πως πρέπει να αναθεωρήσουμε την προσέγγιση μας στην διαχείριση των δασών, και να προσαρμοστούμε στις συνθήκες της κλιματικής αλλαγής, που μπορεί να φέρει ακόμα μεγαλύτερες καταστροφές στην πόρτα μας αύριο.

«Αν θέλεις υγιή οικοσυστήματα τα οποία κατά το δυνατόν δεν θα κινδυνεύουν από τέτοιες καταστροφές, πρέπει να επενδύσεις, σε κόσμο, σε χειρισμό, καθαρισμούς δασών, μείωση της καύσιμης ύλης, όμως το ζήτημα πλέον, λόγω της κλιματικής αλλαγής, ξεφεύγει από τα στεγανά, αλλά και την προσέγγισή μας μέχρι σήμερα» σημείωσε χαρακτηριστικά.

Κρίσιμη για το μέλλον η κλιματική αλλαγή

Όπως ανέφερε, είναι προφανές πως τις τελευταίες δεκαετίες ζούμε μια ραγδαία αλλαγή, που ανεξάρτητα από το αν συνεχιστεί ή όχι, βλέπουμε αυξανόμενους καύσωνες, και καιρικά φαινόμενα τα οποία είναι πολύ πιο έντονα.

«Κάθε χρόνο έχουμε μελτέμια, τέτοια ένταση, θερμοκρασία και ξηρότητα είχαμε άλλες χρονιές;» αναρωτήθηκε, θυμίζοντας πως σε συνθήκες έντονου καύσωνα είχαν συμβεί το 2007 πολλές φωτιές, με μεγαλύτερη αυτή στην Ηλεία, και αυτό επαναλήφθηκε και τα επόμενα χρόνια. Αυτά τα δεδομένα πρέπει να ενσωματωθούν στην προσέγγιση της διαχείρισης, αλλά και στο θέμα των ενεργειών που πρέπει να γίνουν.

Ο ίδιος θεωρεί πως δεν μπορούμε να εξασφαλίσουμε ότι δεν θα έχουμε πυρκαγιές, ούτε με τη διαχείριση να έχουμε μόνο μικρής έκτασης πυρκαγιές, και να αποφύγουμε καταστροφές. Για αυτό χρειάζεται να γίνει μια προτεραιοποίηση, με προστασία των ανθρώπινων υποδομών, όπως τους οικισμούς, για να μην έχουμε καταστροφές και ανθρώπινες απώλειες, και σε αυτό το κομμάτι, τόνισε, «ίσως θα πρέπει να γίνουμε πολύ επιθετικοί, και πολύ αιρετικοί σε σχέση με όσα κάναμε μέχρι τώρα».

Αυτό σημαίνει ακόμα και μεγάλες εκτάσεις χωρίς βλάστηση που να καίγεται, ενδεχόμενα χωρίς δέντρα ή θάμνους και μόνο γρασίδι, γύρω από τις πόλεις, ανάλογα φυσικά και την περίπτωση, ώστε να υπάρχει κατά το δυνατόν μια ζώνη προστασίας απέναντι στις πυρκαγιές.

Αυτό όμως απαιτεί επένδυση, χρόνο, αλλά και, το δυσκολότερο, διατήρηση εις το διηνεκές. Την ίδια ώρα, αν υπάρχει κλίση θα πρέπει να γίνουν τέτοιες επεμβάσεις και τέτοια έργα ώστε να μην έχουμε στερεομεταφορά και άλλες καταστροφές.

«Δεν θα είναι απαραίτητα όμορφο, είναι όμως αναγκαίο για να σώσουμε ανθρώπους και υποδομές», για αυτό μάλιστα είναι ανοιχτός σε φύτευση και ειδών που παλιότερα θεωρούνταν ανάθεμα, όπως οι ακακίες ως ζώνες γύρω από τους οικισμούς καθώς δεν καίγονται εύκολα όπως τα κωνοφόρα, βελτιώνουν και συγκρατούν το έδαφος, αλλά είναι εισβλητικό είδος, είναι από την Αμερική, και λειτουργεί σαν ζιζάνιο. Όταν όμως ζούμε σε συνθήκες κλιματικής αλλαγής, πρέπει να προσαρμοστούμε ανάλογα, και πρέπει να γίνουμε πολύ επιθετικοί.

Αναδάσωση με πλατύφυλλα όπου είναι αυτό δυνατό

Σε αυτό το πλαίσιο, τόνισε ο κ. Μήλιος, θα πρέπει να ξεχάσουμε την αναδάσωση με κωνοφόρα, παρόλο που προειδοποίησε πως οι όποιες παρεμβάσεις για να πετύχουν δεν πρέπει να γίνουν άκριτα, αλλά με βάση τις δυνατότητες του συστήματος ώστε να ευδοκιμήσουν συγκεκριμένα δασοπονικά είδη.

Αυτό δεν σημαίνει πως τα φυσικά κωνοφόρα δάση θα πρέπει να τα αλλάξουμε επειδή αν υπάρχουν πλατύφυλλα δεν κινδυνεύουμε από πυρκαγιά, και ο τρόπος που θα προσεγγιστεί το θέμα πρέπει να είναι πολυπαραγοντικός και πολυδιαστατικός.

Άλλωστε σήμερα ζούμε τα επίχειρα του ονείρου των δεκαετιών του ’70 και του ’80 να γίνουμε αυτάρκεις σε ξυλεία, που γέμισε φυτείες και πυκνές δασώσεις, ιδιαίτερα στις περιοχές οι οποίες κάηκαν στις φετινές πυρκαγιές.

Ο κίνδυνος που δημιουργήθηκε από αυτή την δάσωση είναι γνωστός, και μάλιστα μόλις πρόσφατα ο κ. Μήλιος συμμετείχε σε δημοσίευση έρευνας, που αφορούσε την συγκεκριμένη περιοχή, στην οποία τόνιζε τον αρνητικό αντίκτυπο της δάσωσης με κωνοφόρα σε αυτή όσο αφορά τις δασικές πυρκαγιές, και την ανάγκη δάσωσης με πλατύφυλλα, όπου είναι δυνατό.

«Εκεί που θα χρειαστεί να κάνεις αναδάσωση, θα ψάξεις να βρεις τι πλατύφυλλο μπορείς να βάλεις» τόνισε χαρακτηριστικά, και εκεί που δεν θέλουμε να είναι γυμνή η έκταση και να μην υπάρχουν πεύκα, δεν έχουμε κανένα λόγο να τα βάλουμε.

Ακόμα και εκεί που υπάρχουν, θα πρέπει να γίνει προσπάθεια να γίνει παραλλαγή και να αλλάξει κατά το δυνατόν η σύνθεση, ευνοώντας την ήδη υπάρχουσα πλατύφυλλη βλάστηση, ή όπου είναι δυνατόν να βάλουμε πλατύφυλλα.

Όμως αυτό δεν μπορεί να γίνει σε μεγάλη έκταση, μιας και το οικονομικό κόστος θα είναι τεράστιο, όπως τεράστιο θα είναι το κόστος, πέρα από τα ευχολόγια, της διαχείρισης των δασών όπως θα θέλαμε, κάτι που καθιστά απαραίτητη, τουλάχιστον σε πρώτη φάση, την προτεραιοποίηση.

Ανάγκη διαφορετικής προσέγγισης στη διαχείριση

Παράλληλα, χρειάζονται και διαφορετικές προσεγγίσεις και στη διαχείριση, γιατί άλλο είναι το σχέδιο προστασίας από δασικές πυρκαγιές μιας περιοχής αστικής η περιαστικής, άλλο το σχέδιο χειρισμού της βλάστησης σε επικίνδυνα για πυρκαγιές οικοσυστήματα, και άλλο σε δάση που δεν κινδυνεύουν από πυρκαγιά, ή αν εκδηλωθεί σε αυτά, αυτή θα αντιμετωπιστεί πιο εύκολα.

Αυτό όμως απαιτεί τη δημιουργία θεσμών κι οργάνων με μόνιμη λειτουργία, στα οποία θα συμμετέχουν εμπλεκόμενοι από όλες τις πλευρές, αλλά και θα φέρνουν κοντά την ακαδημία στην πράξη, η οποία αυτή τη στιγμή είναι εντελώς αποκομμένη, με τα πανεπιστήμια να αντιμετωπίζονται όπως οι ιδιώτες, και η πολιτεία δεν πατά επάνω στη γνώση που δημοσιεύεται.

Ακόμα και όταν γίνονται έρευνες και μελέτες αποκατάστασης, η εφαρμογή μετά την παράδοση τους, είναι αμφίβολη για τον κ. Μήλιο.

Αυτό που χρειάζεται είναι να υπάρχουν τόσο κεντρικά, όσο και τοπικά, μόνιμα όργανα που θα βοηθούν στη ώσμωση μεταξύ της έρευνας και της πράξης, συνεχής εκπαίδευση των δασολόγων στις υπηρεσίες, και ανταλλαγή απόψεων ώστε να καταλήξουν σε μια κοινή λύση.

«Πρέπει γενικότερα να δημιουργηθούν φορείς που θα συνδέουν την έρευνα με την πράξη και τη διαχείριση» με την δασική υπηρεσία να έχει προτεραιότητα στο χειρισμό των δασών και την πρόληψη, κάτι το οποίο δεν μπορεί να απαιτηθεί από την Πυροσβεστική Υπηρεσία.

Την ίδια ώρα, θα πρέπει να υπάρξουν, ιδίως στις αστικές περιοχές, ζώνες προστασίας αλλά και σενάρια, σε περίπτωση πυρκαγιών, που θα αντιμετωπιστούν με έργα, ως άμεση προτεραιότητα και στη συνέχεια να προσπαθήσουμε να προστατεύσουμε τα οικοσυστήματά μας.

Χρειάζεται μακροπρόθεσμη διαχείριση

Οι φωτιές στα πεύκα, τόνισε, είναι αναπόφευκτες, το πρόβλημα είναι πως τώρα έχουμε πολύ μεγαλύτερες καταστροφές.

Και μπορεί όλοι να μιλάνε για διαχείριση, όμως το πιθανότερο είναι πως δεν θα μειωθούν οι κίνδυνοι πυρκαγιάς, και δεν είναι σίγουρος αν αυτό θα γίνει σε μεγάλο βαθμό αν συνεχιστεί αυτή η πορεία με το κλίμα. Αυτό λόγω της επιθετικότητας των συνθηκών που βλέπουμε λόγω της κλιματικής αλλαγής, και αν συνεχιστεί αυτό το φαινόμενο, με αυτούς τους ρυθμούς, δεν είναι καθόλου αισιόδοξος για το μέλλον, όπου μπορεί να κληθούμε να διαλέξουμε τι θα σώσουμε πρώτο, πού θα μπορέσουμε να επέμβουμε μετά, και στο τέλος να διαχειριστούμε τα οικοσυστήματα.

Όλα αυτά θέλουν χρήματα, στη δασική υπηρεσία, σε προσωπικό, και σε έργα. «Όποιος θέλει να θωρακίσει τη χώρα για τα επόμενα 30-40 χρόνια, πρέπει να ξεκινήσουμε σε αυτή την κατεύθυνση άμεσα» τόνισε ο κ. Μήλιος. Ακόμα και εδώ όμως, το μέλλον είναι αβέβαιο, με τον καθηγητή να θεωρεί πως αυτά που συμβαίνουν τώρα μπορεί να ξεπεράσουν τις μέχρι τώρα προσεγγίσεις διαχείρισης, και σίγουρα δεν υπάρχουν εύκολες λύσεις.

«Δεν χρειαζόμαστε μεγαλοστομίες, είναι κλιματικό θέμα, μακροπρόθεσμης διαχείρισης» σημείωσε. Όσο για τις φήμες για τις πηγές της πυρκαγιάς, δεν θέλησε να τοποθετηθεί, γιατί δεν είναι της ειδικότητας του, παρόλα αυτά σημείωσε η σωστή διαχείριση θα μπορούσε να αποτρέψει το μέγεθος, αλλά και τους κινδύνους για τους οικισμούς.

Ενίσχυση με προσωπικό και δυνατότητες για τη Δασική Υπηρεσία

Ειδικά για την δασική υπηρεσία, και την μέχρι τώρα προσέγγιση όσο αφορά την κοπή δέντρων ιδιαίτερα σε περιαστικές περιοχές, ο κ. Καθηγητής επισήμανε πως η υπηρεσία ακολουθεί τους νόμους, όπως αυτοί έχουν ψηφιστεί.

«Να μην κοιτάμε το δέντρο και να χάνουμε το δάσος» τόνισε, επισημαίνοντας πως ενδεχόμενα κάποιες λύσεις να μην είναι οικολογικές σύμφωνα με την σημερινή μας προσέγγιση, αλλά όπως έλεγε ένας καθηγητής, του, ένα υγιές περιαστικό οικοσύστημα για να διατηρηθεί, πρέπει να υπάρχει ένα υγιές αστικό σύστημα, και το αντίθετο.

«Τα έργα προστασίας, όσο και αν φαίνονται άσχημα σε κάποιους, πρέπει να τα βλέπουμε με ανοιχτότερο μυαλό» σημειώνοντας πως όλα είναι πολιτικές αποφάσεις, και ο χειρισμός των οικοσυστημάτων έχει το πολιτικό και το οικονομικό κόστος, αλλά μπροστά από το οικονομικό και περιβαλλοντικό κόστος.

Μια από τις προτάσεις είναι σε περίπτωση πυρκαγιάς να υπάρχουν δασεργάτες, μαζί με τους συνεταιρισμούς, που θα κάνουν μεγάλη παρέμβαση στο δάσος στο μέτωπο της φωτιάς, και να κάνουν αντιπυρικές ζώνες, με οδηγίες, και ας χαθεί μέρος του δάσους από την κοπή αυτή. «Αν η τάση μας είναι να κάνουμε τη δασική υπηρεσία πολεοδομία, δεν θα καταφέρουμε τίποτα» σημείωσε, δηλαδή να μειωθεί σε προσωπικό, και η δουλειά να γίνεται από ιδιώτες, με αυτή να δίνει μόνο άδειες.

«Η δασική Υπηρεσία πρέπει να είναι ένας οργανισμός ο οποίος θα μπορεί να επέμβει ανά πάσα στιγμή ως ένα βαθμό, και να διαχειρίζεται τα δάση» σημείωσε, για να προσθέσει ακόμα πως θα πρέπει να αλλάξει επιπλέον η νομοθεσία όσο αφορά τα κτίρια και τις περιαστικές περιοχές, με τη λήψη της πολιτικής απόφασης: τι είναι νόμιμο, τι είναι παράνομο, τι πρέπει να γκρεμιστεί, τι δεν πρέπει.

Εκεί οι πολιτικοί έχουν την μεγαλύτερη ευθύνη διαχρονικά, και να υπάρξει πίεση ώστε να αλλάξει το σύστημα, χωρίς να καλλιεργούνται ευσεβείς πόθοι και πληροφορίες, που δεν εφάπτονται στην πραγματικότητα.

Ακολουθήστε το paratiritis-news.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.