Αλεξανδρα Γκεμιτζη: «Δεν εχει χαθει ακομα τιποτα• η φυση  θα ξαναπρασινισει»

«Η εμφάνιση της συγκεκριμένης καταστροφής είναι κάτι αναμενόμενο μετά από μια τόσο παρατεταμένη περίοδο ξηρασίας»

Μια πιο αναλυτική συζήτηση επί των σκέψεων που κατέθεσε δια μέσου της ηλεκτρονικής σελίδας του «ΠτΘ» σε άρθρο της με τίτλο «Λίγες σκέψεις μετά την καταστροφή» σε σχέση με τα αίτια των πυρκαγιών που συνεχίζουν να μαίνονται και στην περιοχή μας, αλλά και τα όσα μπορούν να γίνουν την επόμενη ημέρα είχε η Καθηγήτρια του Τμήματος Μηχανικών Περιβάλλοντος του ΔΠΘ με την δημοσιογράφο Νατάσσα Βαφειάδου στο «Ράδιο Παρατηρητής 94fm».

Καλεσμένη στην εκπομπή «Με το Ν και με το Β» η κ.Γκεμιτζή στα ερευνητικά ενδιαφέροντα της οποίας συναντά κανείς και θέματα δασικών πυρκαγιών και περιβαλλοντικής παρακολούθησης, μίλησε για τις συνθήκες της ξηρασίας και μια σειρά δεικτών που κυριαρχούν και διαμορφώνουν εύφορο έδαφος για την εκδήλωση πυρκαγιών, μεταξύ άλλων και ως «απάντηση» της επιστήμης στα όσα ατεκμηρίωτα διασπείρονται δια διαφόρων καναλιών επικοινωνίας για τα αίτια ή τους «υπαίτιους» των μετώπων, καθώς και για το τι μπορεί να γίνει την επόμενη ημέρα.

Με το αισιόδοξο και αναγκαίο τις ημέρες αυτές ειδικά μήνυμα, πως η φύση αναγεννάτε, αρκεί και εμείς, οι άνθρωποι, να βάλουμε έστω ένα μικρό αλλά στοχευμένο, χέρι βοηθείας.

Αλεξάνδρα Γκεμιτζή όμως…

ΠτΘ: κ.Γκεμιτζή έχει ήδη ανοίξει μια τεράστια συζήτηση σε σχέση με τα αίτια των πυρκαγιών που εκδηλώθηκαν και συνεχίζουν να μαίνονται σε Ροδόπη και Έβρο και δυστυχώς με την «επέλαση» των social media μια μεγάλη ομάδα πολιτών καταλήγει σε αυθαίρετα συμπεράσματα, όπως για παράδειγμα ότι πρόκειται για οργανωμένο σχέδιο μη νόμιμων μεταναστών, όταν η ίδια η επιστήμη και ο κλάδος που υπηρετείτε κι εσείς, κυρίως την επόμενη μέρα, θα είναι  ο καθ’ ύλην αρμόδιος ούτως ώστε να  ρίξει άπλετο φως σε αυτά και κυρίως με ορθά τεκμηριωμένες απαντήσεις. Κι όλα αυτά παρά το γεγονός ότι βλέπουμε μπροστά μας, την αλλαγή που εκτυλίσσεται σε επίπεδο περιβάλλοντος και κλιματικής αλλαγής…

Α.Γ.: Σωστά. Τουλάχιστον την τελευταία διετία,  έχουμε μια παρατεταμένη ξηρασία, με όλους τους δείκτες που αφορούν την ξηρασία – η ξηρασία εδάφους, η θερμοκρασία εδάφους, οι δείκτες ξηρότητας βλάστησης κ.α. – δείχνουν μια έντονη πτωτική τάση.  Τόσο από τους σταθμούς εδάφους που έχουμε εγκατεστημένους στην περιοχή – και αυτό είναι έργο του Δημοκριτείου και πρέπει να αναγνωριστεί-  αλλά και από δορυφορικά δεδομένα που μας προσφέρουν οι δυο μεγαλύτερες διεθνικές υπηρεσίες η NASA και η  European Space Agency.  Οπότε παρακολουθώντας όλα αυτά και σημειώνοντας τα δεδομένα, είμαστε πλέον σίγουροι ότι διανύουμε μια περίοδο εντονότατης ξηρασίας, με μεγάλη πτώση και των επιφανειακών και των υπογείων υδάτων και όλα τα επακόλουθα. Κατά τη δική μου άποψη η εμφάνιση της συγκεκριμένης καταστροφής είναι κάτι αναμενόμενο μετά από μια τόσο παρατεταμένη περίοδο ξηρασίας. Άλλωστε τέτοια αναφέρονται συνεχώς και στη διεθνή βιβλιογραφία και πιστεύω ότι  αυτή η τεράστια καταστροφή που  έχει συμβεί στην περιοχή μας και ιδιαίτερα στην περιοχή της Δαδιάς, θα αποτελέσει πεδίο έρευνας εκτεταμένο και αντικείμενα πολλών δημοσιεύσεων από δω και πέρα.

«Η επανάληψη μεγάλων μετώπων πυρκαγιάς δείχνουν πως περιοχές που δεν θεωρούσαμε ιδιαιτέρως τρωτές, να έχουν πλέον περάσει στην ζώνη των τρωτών»

ΠτΘ: Η  υφιστάμενη  κατάσταση με την παρατεταμένη ξηρασία και ό,τι αυτό συνεπάγεται για την εκδήλωση και τέτοιων πυρκαγιών, δεν είναι φαινόμενο ελληνικό, αλλά είναι πλέον σε παγκόσμιο επίπεδο, εξ ου και έχουμε δει και αντίστοιχου μεγέθους καταστροφές, ή και λίγο μικρότερες ή λίγο μεγαλύτερες…

Α.Γ.: Ο Καναδάς, μια περιοχή που δεν είμαστε συνηθισμένοι να  βλέπουμε τέτοιες εκτεταμένες φωτιές, είχε φέτος ιδιαίτερα έντονα φαινόμενα. Στην περιοχή της Ροδόπης επίσης δεν ήμασταν συνηθισμένοι να βλέπουμε τέτοια γεγονότα φωτιάς. Πέρυσι όμως το είδαμε και φέτος επαναλήφθηκε, που σημαίνει ότι οι περιοχές που δεν θεωρούσαμε πλέον ιδιαιτέρως τρωτές, έχουν περάσει κι αυτές στη ζώνη των τρωτών περιοχών και στις οποίες πρέπει να ρίξουμε την προσοχή μας.

«Θα κάνω ό,τι μπορώ να κάνω μια κοινωνία πιο συμπεριληπτική, τουλάχιστον αυτός πρέπει να είναι ο ρόλος των πανεπιστημιακών δασκάλων»

ΠτΘ: Άρα ως «αντίδοτο» σε όσους υποστηρίζουν πως αυθαίρετα σενάρια συνομωσίας για τα αίτια της πυρκαγιάς, έρχονται τα επιστημονικά δεδομένα να αποδείξουν πως ναι μεν σαφώς μπορούν να υπάρχουν μέτωπα από ανθρώπινη παρέμβαση, αλλά και όλα τα υπόλοιπα στοιχεία κατατείνουν ότι πλέον υπάρχει πρόσφορο έδαφος για την εκδήλωση τους από άλλα αίτια…

Α.Γ.: Για μένα είναι ξεκάθαρο ότι και η πρώτη φωτιά στην Αλεξανδρούπολη ξέσπασε λόγω κεραυνών, γεγονός που νομίζω πως πλέον είναι γενικότερα αποδεκτό. Χτύπησε σε στύλο  της ΔΕΗ κεραυνός και από και πέρα εκδηλώθηκε πυρκαγιά, σε συνθήκες που ήταν εξαιρετικά ευνοϊκές για την επέκταση της,  πετώντας σπίθες σε πολύ μεγάλες αποστάσεις. Οπότε όλες αυτές οι θεωρίες συνωμοσίας δεν με πείθουνε, διότι η φωτιά, με τέτοιες συνθήκες μπορούσε να μεταφερθεί. Δεν  αποκλείω το γεγονός ότι κάποιες δραστηριότητες μέσα στο δάσος, ακούσιες κατά τη δική μου άποψη, να οδήγησαν σε αυτές ωστόσο δεν βλέπω συντονισμένο σχέδιο να «χτυπήσουν» τη χώρα μας και όλα αυτά που λέγονται. Άλλωστε οι άνθρωποι οι οποίοι έρχονται, οι μετανάστες, με τον τρόπο που έρχονται, από τα σύνορά μας, βρίσκονται στα όρια της επιβίωσης. Ο  άνθρωπος σε αυτά τα όρια, νομίζω ότι επανειλημμένες φορές στην  ιστορία το έχουμε δει, μπορεί να κάνει το οτιδήποτε. Μπορεί να ανάψει φωτιά στο δάσος να ψήσει κάτι να φάει και  για να ζεσταθεί και δεν νομίζω ότι εκείνη την ώρα θα σκεφτεί να «εκδικηθεί» τη χώρα  μας, και γιατί να την εκδικηθεί άλλωστε;

Τα όρια που περνάει ο καθένας μας ώστε να βρεθεί από τη μια πλευρά στην άλλη,  είναι λίγο δυσδιάκριτα. Κι  εγώ βρίσκω τον  εαυτό  μου  να  είμαι λίγο σκεπτική απέναντι σε αυτό που συμβαίνει αυτή τη στιγμή, αλλά εξακολουθώ να έχω μέσα μου αρκετές δυνάμεις και να κάνω την αυτοκριτική μου ώστε να μην περάσω στην «απέναντι πλευρά». Εννοώ είναι σαν τη μαύρη τρύπα.  Όταν βρεθείς στα γεγονότα της μαύρης τρύπας, πλέον ούτε το φως μπορεί να ξεφύγει από κει, σε καταπίνει. Έτσι και ο ρατσισμός σε καταπίνει. Πολλοί  άνθρωποι αυτή τη στιγμή, αν παρακολουθήσει κανείς τα social media ή τον εθνικό τύπο, βρίσκονται στα όρια αυτού του λόγω των γεγονότων, να περάσουν δηλαδή τα όρια του ρατσισμού και να τους «καταπιεί». Φανταστείτε ότι ο ίδιος ο Καζαντζάκης που έγραψε το «Ο Χριστός ξανασταυρώνεται» που είναι ένα τόσο αντιρατσιστικό έργο είχε περίοδο της ζωής του αμφιλεγόμενη με την περίοδο του Φράνκο στην Ισπανία, όταν έγραφε τις ταξιδιωτικές του σημειώσεις. Είναι μια περίοδος που όλοι μπορούμε να αντιμετωπίσουμε τέτοια γεγονότα, τέτοιες περιόδους αμφισβήτησης και ροπής προς τον ρατσισμό.  Δεν θέλω να στοχοποιήσω ανθρώπους ή ομάδες ανθρώπους, αλλά με λυπεί να βλέπω στο Κοινοβούλιο αμιγώς ρατσιστικά μορφώματα. Από την δική μου πλευρά θα κάνω ό,τι μπορώ να αλλάξω αυτή την άποψη, να κάνω μια κοινωνία πιο συμπεριληπτική. Τουλάχιστον αυτός πρέπει να είναι ο ρόλος των πανεπιστημιακών δασκάλων. Και αυτός πέραν από τον αμιγώς επιστημονικό τους ρόλο.

«Η φύση θα βρει  από μόνη της τη λύση εφόσον τη βοηθήσουμε κι εμείς με μικρά, πολύ στοχευμένα μέτρα»

ΠτΘ: Τα δεδομένα ωστόσο είναι απτά ως προς τα αποτελέσματα των μετώπων. Τι θα μπορούσε κατά την άποψή σας να γίνει τώρα και κυρίως την επόμενη ημέρα, της πλήρους κατάσβεσης τους;

Α.Γ.: Την επόμενη μέρα πρέπει να πάρουμε μέτρα που παίρνουμε σε κάθε πυρόπληκτη περιοχή. Δηλαδή μέτρα για την αντιμετώπιση των άμεσων επιπτώσεων, δηλαδή να αποφύγουμε τη διάβρωση, και φυσικά να βοηθήσουμε τους ανθρώπους και τη χλωρίδα και την πανίδα που έχει πληγεί από την καταστροφή. Υπάρχει ένας μεγάλος διάλογος για το κατά πόσο η ανθρωπογενής  εισροή στο καμένο  δάσος ευνοεί. Κατά τη γνώμη  μου η  φύση θα βρει  από μόνη της τη λύση εφόσον τη βοηθήσουμε κι εμείς με μικρά, πολύ στοχευμένα μέτρα, όπως το ότι πρέπει να κρατήσουμε το έδαφος στη θέση του.  Είναι ένα φαινόμενο που μετά τις πυρκαγιές ούτως ή άλλως το παρατηρούμε συνέχεια. Πρέπει λοιπόν να κρατήσουμε το έδαφος με μικρούς φραγμούς, όπως πρέπει να κρατήσουμε οπωσδήποτε και τα υδάτινα αποθέματά μας, που αυτή τη στιγμή είναι πάρα πολύ πεσμένα. Αν είχαμε μικρές δεξαμενές στο βουνό -κάτι που το λέμε συνέχεια- και θα μπορούσαν να ανασχεθούν τα πλημμυρικά φαινόμενα που περιμένουμε να έχουμε τον χειμώνα, και θα  συγκρατούνταν το έδαφος. Αυτά είναι  κάποια  μικρά έργα που πρέπει να γίνουν στοχευμένα στον  ορεινό όγκο. Αυτό θα βοηθήσει πάρα πολύ  να αντιμετωπίσουμε όποια ξηρασία έρθει, αλλά και τα πλημμυρικά φαινόμενα.

Αυτό που παρατηρώ, τουλάχιστον και από τη διεθνή βιβλιογραφία, χωρίς να θέλω να ρίξω κάποια ευθύνη στη χώρα μας αυτή τη στιγμή, είναι ότι τα δάση γενικότερα δεν έχουν τον σταθεροποιητικό ρόλο στην απορρόφηση άνθρακα και αυτό γιατί δεν γίνεται σωστή διαχείριση. Δεν καθαρίζονται, υπάρχουν πολλά νεκρά ή γερασμένα δέντρα, που πλέον δεν αποτελούν καταβόθρα του άνθρακα, όπως θα έπρεπε να είναι. Ένα υγιές δέντρο είναι  μια καταβόθρα του άνθρακα, δηλαδή καταναλώνει άνθρακα και  με αυτόν τον τρόπο εξισορροπεί την ανθρώπινη  επέμβαση, την ανθρώπινη εκπομπή αερίων του θερμοκηπίου.  Άρα εξισορροπεί και το κλίμα.  Αντιθέτως, τα δάση μας αυτή τη στιγμή έχουν πολλά νεκρά δέντρα, πολύ ξερή βιομάζα που μπορεί να προσφέρει καύσιμο. Δεν έχει γίνει διαχείριση  και φυσικά αυτό δεν περιορίζεται μόνο στην Ελλάδα. Χαρακτηριστικό είναι το φαινόμενο  στην περιοχή του Αμαζονίου, που είχαμε και τις εκτεταμένες πυρκαγιές σχετικά πρόσφατα, όπου πλέον τα δάση του όπως λένε οι πρόσφατες δημοσιεύσεις είναι πηγή διοξειδίου του άνθρακα και όχι για καταβόθρα. Δηλαδή ο πνεύμονας τη Γης έχει πλέον γίνει παραγωγός εκπομπών αερίων θερμοκηπίου και όχι καταβόθρα. Αυτό είναι κάτι πάρα πολύ ανησυχητικό ως προς την αντιμετώπιση του φαινομένου της κλιματικής αλλαγής.

Επομένως πρέπει τα δάση μας να τα κρατήσουμε υγιή και καθαρά, και για αυτό πρέπει να εργαστούν οι άνθρωποι μέσα σε αυτά.  Και δασολόγοι και πρέπει να υπάρχει φύλαξη των δασών, επιτήρηση των δασών, ώστε η οποιαδήποτε πυρκαγιά να εντοπίζεται άμεσα. Θα πρέπει να υπάρξουν τα οπτικά μέσα και φυσικά ενίσχυση της Πυροσβεστικής Υπηρεσίας, της οποίας την τεράστια προσφορά αναγνωρίζουμε νομίζω όλοι και φυσικά ο εθελοντισμός. Οι εθελοντές μπορούν και θέλουν να προσφέρουν πάρα πολλά, ωστόσο θα πρέπει να είναι οργανωμένοι, εκπαιδευμένοι και να έχουν τα κατάλληλα μέσα. Το να πάμε έτσι όπως είμαστε αυτή τη στιγμή  ανεκπαίδευτοι, μόνο τον εαυτό μας θα  φέρουμε σε κίνδυνο και θα έχουμε έξτρα προβλήματα. Πρέπει να υπάρξουν συλλογικότητες, άνθρωποι που ενδιαφέρονται και θέλουν  να δραστηριοποιηθούν, να προσφέρουν στον ελεύθερο χρόνο τους και την όρεξή τους σε αυτόν τον τομέα, τον εντοπισμό και  την αντιμετώπιση των δασικών πυρκαγιών. 

«Δεν έχει χαθεί ακόμα τίποτα• η φύση  θα ξαναπρασινίσει»

ΠτΘ: Δυστυχώς πάντα ενός πολύ μεγάλου μετώπου των πυρκαγιών ακολουθεί  ένας πολύ  δύσκολος χειμώνας. Υπάρχει κατά την άποψή σας ο χρόνος να οχυρωθούμε;

Α.Γ.: Νομίζω ότι υπάρχει αρκετός χρόνος να πάρουμε μέτρα πυροσβεστικού χαρακτήρα, δηλαδή  να δημιουργήσουμε κάποια μικρά πραγματάκια ανάσχεσης της ροής, ούτως ώστε να κρατήσουμε όσο το δυνατόν περισσότερο έδαφος μπορούμε. Ελπίζουμε να μην  έχουμε κατακλυσμιαίες βροχοπτώσεις, αν και η επιστήμη λέει το αντίθετο, ότι από δω και πέρα θα έχουμε όλο και περισσότερες κατακλυσμιαίες βροχοπτώσεις και περισσότερα πλημμυρικά φαινόμενα. Ας ελπίσουμε όμως ότι θα έχουμε έναν χειμώνα με ήπιες βροχοπτώσεις που θα μας δώσουν αυτόν τον χρόνο ώστε να μπορέσουμε να ολοκληρώσουμε τα έργα στον ορεινό όγκο. Πιστεύω όμως ότι θα μπορέσουμε να έχουμε κάποιο χρόνο ώστε να γίνουν κάποια μικρά έργα, να σώσουμε ότι είναι δυνατόν αυτή τη στιγμή και να αποφύγουμε τα χειρότερα που αφορούν τις πλημμυρικές παροχές. Κατά την δική μου άποψη, δεν έχει χαθεί ακόμα  τίποτα. Η φύση  θα ξαναπρασινίσει. Αυτό είναι το αισιόδοξο μήνυμα, αλλά  πρέπει να εργαστούμε όλοι μαζί, και οι τοπικοί μας άρχοντες να εστιάσουν ιδιαίτερα στα θέματα του περιβάλλοντος, που κατά την  άποψή μου από τις πολλές εκλογικές αναμετρήσεις, έχουν έρθει κάπως στην άκρη. Ο διάλογος δεν εστίασε σε θέματα περιβάλλοντος, που θα έπρεπε.

Ακολουθήστε το paratiritis-news.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.