ΛΑΟΓΡΑΦΙΑ: ΜΙΑ ΕΠΙΣΤΗΜΗ ΣΕ ΔΙΑΡΚΗ ΑΜΦΙΣΒΗΤΗΣΗ

[Τώρα που η διαβούλευση του Υπουργείου Παιδείας, μετά την κατάθεση του νομοσχεδίου για την ίδρυση μη κρατικών πανεπιστημίων, που μεταξύ άλλων συμπεριλαμβάνει και την κατάργηση του Τμήματος Ιστορίας και Εθνολογίας του ΔΠΘ και τη συγχώνευσή του σε μια μονοτμηματική σχολή  Ανθρωπιστικών Σπουδών, έχει ανοίξει,

ο Καθηγητής Κοινωνικής Λαογραφίας του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων κ. Βασίλης Νιτσιάκος επαναφέρει το ζήτημα της πορείας της επιστήμης της Λαογραφίας στον ελληνικό ακαδημαϊκό χάρτη θεραπευομένων αντικειμένων, θέτοντας εποικοδομητικά ερωτήματα για το μέλλον μιας επιστήμης που πολλά συνεισέφερε στον έλληνα πολιτισμό, εκδημοκρατικοποιώντας τον με την ανάδειξη των επάλληλων, αλλά και παράλληλων, πολιτισμικών του εκφράσεων, καταγράφοντας τον λαϊκό πολιτισμό αλλά και ανοίγοντάς τον σε διάλογο με τους λαϊκούς πολιτισμούς ομόρων ή μη  λαών με κοινά ή μη ιστορικά συμφραζόμενα.]

ΛΑΟΓΡΑΦΙΑ: ΜΙΑ ΕΠΙΣΤΗΜΗ ΣΕ ΔΙΑΡΚΗ ΑΜΦΙΣΒΗΤΗΣΗ

του Βασίλη Νιτσιάκου*

Αυτές τις μέρες ανακοινώθηκε από το Υπουργείο Παιδείας, ανάμεσα στα άλλα, η κατάργηση του Τμήματος Ιστορίας και Εθνολογίας και η συγχώνευσή του σε μια μονοτμηματική σχολή Ανθρωπιστικών Σπουδών, η οποία θα έχει τρεις κατευθύνσεις: Φιλολογία, Ιστορία και Ανθρωπολογία.

Στο Τμήμα Ιστορίας και Εθνολογίας θεραπεύεται συστηματικά η Λαογραφία από την ίδρυσή του και μάλιστα ένα από τα πρώτα εκλεγέντα μέλη ήταν λαογράφος. Λειτουργεί δε εδώ και πολλά χρόνια Εργαστήριο Λαογραφίας και Κοινωνικής Ανθρωπολογίας. Η σταδιακή  «απόσβεση» του τίτλου «Εθνολογία» δικαιολογείται από τις διεθνείς εξελίξεις, με την έννοια ότι παντού η Εθνολογία έχει αντικατασταθεί από την Κοινωνική Ανθρωπολογία  (ακόμα και στη Γαλλία που είχε ισχυρή παράδοση Εθνολογίας).

Η υιοθέτηση του όρου Ανθρωπολογία γενικά συνάδει με την τάση διεθνώς όλα τα πεδία, οι κλάδοι, οι σχολές κ.λπ. με τις ποικιλώνυμες ονομασίες να τεθούν υπό τη σκέπη μιας γενικής Ανθρωπολογίας. Υποθέτω κάπως έτσι και η Λαογραφία θα συμπεριληφθεί στο νέο σχήμα  (φαντάζομαι ερήμην των συγκεκριμένων λαογράφων, που από όσο γνωρίζω υποστηρίζουν την πλήρη αυτονομία και ανεξαρτησία του κλάδου της Λαογραφίας).

Σκέφτομαι πως κάτι παρεμφερές συνέβη πριν πολλά χρόνια και στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας. Είχε ιδρυθεί Τμήμα Ιστορίας, Αρχαιολογίας και Λαογραφίας, ο πρώτος εκλεγείς καθηγητής ήταν λαογράφος και μετά από λίγο καιρό μετονομάστηκε σε Τμήμα Ιστορίας, Αρχαιολογίας και Κοινωνικής Ανθρωπολογίας, δηλαδή η Λαογραφία αντικαταστάθηκε από την Κοινωνική Ανθρωπολογία με το σκεπτικό βασικά ότι η Λαογραφία «εξεμέτρησε τον βίον της», εξετέλεσε την εθνική της αποστολή και δεν έχει πια λόγο ύπαρξης! Είναι χαρακτηριστικό το γεγονός ότι με την αφυπηρέτηση του καθηγητή Λαογραφίας ούτε λόγος για την προκήρυξη ανάλογης θέσης ΔΕΠ….

Γιατί συμβαίνουν όλα αυτά; Φταίνε οι κακοί ανθρωπολόγοι, η ξελογιάστρα Ανθρωπολογία και οι εθνο-αποδομητές; Φταίνε κάποια κέντρα που απεργάζονται την αποδόμηση της εθνικής μας ταυτότητας, του εθνικού μας είναι, που υποτίθεται ότι υπηρέτησε και υπηρετεί η Λαογραφία; Φταίει η σύγχυση της επιστημονικής με την ερασιτεχνική λαογραφία; Το ξέφραγο αμπέλι; Ή μήπως φταίμε κι εμείς, οι εκπρόσωποί της στον ακαδημαϊκό χώρο;

Σε ποια άλλη επιστήμη ο χώρος είναι τόσο ξέφραγο αμπέλι; Σε ποια άλλη επιστήμη μπορεί κανείς να δει φως και να μπει; Σε ποια άλλη επιστήμη μπορεί να γίνει κανείς ακόμα και καθηγητής δίχως να έχει κάνει συστηματικές σπουδές στον κλάδο, ακόμα και να μην έχει παρακολουθήσει ούτε ένα μάθημα Λαογραφίας σε προπτυχιακό και μεταπτυχιακό επίπεδο; Σε ποια άλλη επιστήμη θεωρείται ότι ο καθένας μπορεί εύκολα να πάρει διδακτορικό δίπλωμα;

Ας μην  ψάχνουμε, λοιπόν, σκοτεινές δυνάμεις που εχθρεύονται τη Λαογραφία, ούτε άλλοθι για τη διαρκή περιθωριοποίησή της. Ας δούμε τι δεν κάναμε και ακόμα δεν κάνουμε εμείς σωστά. Η Λαογραφία ή θα είναι ανθρωπολογική επιστήμη ή δεν θα είναι τίποτα. Αλλά με ποιον επιστημολογικά ενδεδειγμένο τρόπο;

*Ο Βασίλης Νιτσιάκος είναι Καθηγητής Κοινωνικής Λαογραφίας του Τμήματος Ιστορίας και Αρχαιολογίας της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων.

Ακολουθήστε το paratiritis-news.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.