Καινοτομος πρακτικη για την καταπολεμηση της σαλμονελας στην πτηνοτροφια και τα πτηνοτροφικα προιοντα

Πρόσφατα ο ΕΦΕΤ, διαπίστωσε την ύπαρξη μη ασφαλούς πτηνοτροφικού τροφίμου στο οποίο ανιχνεύθηκε το παθογόνο βακτήριο Salmonella spp., και διέταξε την άμεση ανάκληση και απόσυρση του από την αγορά. Τα βακτήρια της σαλμονέλας αποικίζουν τον εντερικό σωλήνα θερμόαιμων και ψυχρόαιμων ζώων και είναι ικανά να προκαλέσουν σαλμονέλωση, ένα τροφιμογενές νόσημα. 

Τα συμπτώματα της σαλμονέλας

Σήμερα η σαλμονέλα έχει αναγνωρισθεί ως ένας σημαντικός  ζωονοσογόνος παράγοντας, με σημαντικές υγειονομικές επιπτώσεις στα ζώα και στους ανθρώπους. Στον άνθρωπο η σαλμονέλα προκαλεί λοιμώξεις των εντέρων και έχει αποδειχθεί ότι είναι ένα από τα κυριότερα αίτια των τροφικών δηλητηριάσεων. Τα συμπτώματα της σαλμονέλωσης, είναι συνήθως ήπια (μόνο διάρροια), ενώ σε σοβαρότερες περιπτώσεις εκδηλώνονται με πυρετό, έμετο, διάρροια, κοιλιακό άλγος, αδυναμία και αφυδάτωση, ενώ στις πιο σοβαρές επιπλοκές συμπεριλαμβάνονται η περιτονίτιδα και η μηνιγγίτιδα. Σε περαιτέρω επιβάρυνση της νόσου μπορεί ο ασθενής να μεταπέσει σε σηπτικό shock (καταπληξία), οπότε κρίνεται απαραίτητη η θεραπεία με κατάλληλα αντιβιοτικά. Περισσότερο επιρρεπής στην σαλμονέλωση είναι τα βρέφη, τα μικρά παιδιά, οι ηλικιωμένοι, οι εγκυμονούσες και τα ανοσοκατασταλμένα άτομα.
 
Σύμφωνα με την έκθεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την Ασφάλεια των Τροφίμων, τις ζωονόσους, και την αντιμικροβιακή αντοχή στην Ευρωπαϊκή Κοινότητα κατά το έτος 2009, οι πιο συχνά απομονωμένοι  ορότυποι από τα κρούσματα σαλμονέλλωσης του ανθρώπου, ήταν οι  S. Enteritidis και S. Typhymurium. με μια από τις κυριότερες πηγές μόλυνσης την κατανάλωση μολυσμένων αυγών και μολυσμένου κρέατος κοτόπουλου. Η βακτηριακή εντερίτιδα που προκαλείται από το βακτήριο της σαλμονέλας, αποτελεί μεγάλο πρόβλημα και στην εκτροφή ορνίθων και προκαλεί σοβαρά οικονομικά προβλήματα στους κλάδους αυγοπαραγωγής και κρεοπαραγωγής, και το γεγονός ότι στο ζωντανό πτηνό η σαλμονέλα είναι κυρίως ασυμπτωματική καθιστά το πρόβλημα δυσεπίλυτο. 

Η απαγόρευση χρήσης αντιβιοτικών στα ζώα για την αντιμετώπιση της σαλμονέλας

Για πολλά χρόνια, η χρήση των αντιβιοτικών θεωρούνταν μία λύση σε ασθένειες που σχετίζονται με εντερικές λοιμώξεις με παθογόνα βακτήρια. Ωστόσο, η εξάπλωση βακτηρίων ανθεκτικών στα αντιβιοτικά, η οποία είναι μια άμεση συνέπεια της χρήση των αντιβιοτικών, έχει προβληματίσει επιστήμονες και καταναλωτές. Προσοχή δόθηκε στο θέμα, όταν κατάλοιπα αντιβιοτικών εντοπίστηκαν σε προϊόντα που προέρχονται από ζώα που έλαβαν θεραπεία με αντιβιοτικά και παράλληλα παρατηρήθηκε εξάπλωση της μικροβιακής αντίστασης σε αντιβιοτικά στον άνθρωπο λόγω της κατανάλωσης προϊόντων ζωικής παραγωγής μετά από μακροχρόνια και εκτεταμένη χρήση των αντιβιοτικών. Η ανάπτυξη της ανεπιθύμητης μικροβιακής αντοχής στα αντιβιοτικά οδήγησε στην απαγόρευση της χρήσης των αντιβιοτικών ως αυξητικούς παράγόντες σε ολόκληρη την Ευρωπαϊκή Ένωση το 2000. 

Η χρήση προβιοτικών η λύση στο πρόβλημα;

Προκειμένου να μειωθεί η χρήση αντιβιοτικών, υπάρχει μεγάλο εμπορικό ενδιαφέρον για την ανάπτυξη εναλλακτικών λύσεων στα αντιβιοτικά για την πτηνοτροφία, όπως η χρήση προβιοτικών και τροφών που έχουν υποστεί ζύμωση. Προβιοτικά ονομάζονται οι ζωντανοί μικροοργανισμοί που όταν χορηγούνται στο ζώο ή τον άνθρωπο, επιδρούν ευεργετικά στον ξενιστή μέσω της βελτίωσης των ιδιοτήτων της ιθαγενούς μικροχλωρίδας του. Ο άνθρωπος  κάνει χρήση μικροβίων για την προετοιμασία τροφίμων εδώ και χιλιάδες χρόνια. Σε όλο τον κόσμο μπορεί να συναντήσει κανείς ένα ευρύ φάσμα τροφίμων και ποτών που έχουν υποστεί ζύμωση και τα οποία συμβάλλουν σημαντικά στη διατροφή πολλών ανθρώπων (π.χ. το γιαούρτι, η μπύρα). Η ζύμωση των ζωοτροφών με προβιοτικά βακτήρια γαλακτικού οξέος παρέχει μία τροφή υψηλού γαλακτικού οξέος και χαμηλού pΗ που προσδίδει στις ζυμωμένες τροφές αντιμικροβιακή δράση, που τους επιτρέπει να αντιστέκονται στη μόλυνση από παθογόνους μικροοργανισμούς όπως η Salmonella spp.
 
Η καινοτόμος πρακτική της χρήσης της ζυμωμένη τροφής, ως βιοασφαλή μέθοδο αντικατάστασης των αντιβιοτικών που χρησιμοποιούνται ως αυξητικοί παραγόντες σε πτηνά, εξετάστηκε διεξοδικά, κατά την διάρκεια των διδακτορικών μου σπουδών στο Πανεπιστήμιο του Πλύμουθ, στην Αγγλία. Αποτέλεσμα των μελετών, ήταν η κατοχύρωση δύο πατέντων το 2009, που αφορούν σε δυο γαλακτοβακίλλους, ζωντανούς μικροοργανισμούς δηλαδή, που έχουν επιλεγεί για τις προβιοτικές τους ιδιότητες και συγκεκριμένα για την αντιμικροβιακή τους δράση ενάντια σε παθογόνους μικροοργανισμούς όπως η σαλμονέλα. 

Οι έρευνες της συγκεκριμένης μεθόδου στην Ελλάδα

Αυτήν την στιγμή οι έρευνες συνεχίζονται στην Ελλάδα, σε συνεργασία με το Ινστιτούτο Επιστήμης Ζωικής Παραγωγής Γιαννιτσών, μέσω του Προγράμματος «Εκπόνηση Σχεδίων Ερευνητικών και Τεχνολογικών Αναπτυξιακών Έργων Καινοτομίας (ΑγροΕΤΑΚ)», του Ελληνικού Γεωργικού Οργανισμού «ΔΗΜΗΤΡΑ», του Υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων. Συγκεκριμένα, εξετάστηκε η χρήση ζωοτροφών που χρησιμοποιούνται ευρέως στην Ελληνική πτηνοτροφία, ή ακόμη και των ζωοτροφών ελληνικής προέλευσης, ως υπόστρωμα για την παραγωγή υγρής ζυμωμένης τροφής.  Τα αποτελέσματα, συγκρινόμενα με προηγούμενες μελέτες, έδειξαν πως οι δυο γαλακτοβάκιλοι είναι ικανοί να ζυμώνουν ένα ευρύ φάσμα ζωοτροφών που χρησιμοποιούνται στην πτηνοτροφία. Εν συνεχεία, με πειράματα σε εμπορική εκτροφή βιολογικών πτηνοτροφικών προϊόντων, και σε συνεργασία με την Κτηνιατρική Σχολή του Α.Π.Θ, διαπιστώθηκε ότι η χορήγηση ζυμωμένης τροφής με τους συγκεκριμένους γαλακτοβακίλους, έχει θετική επίδραση στα παραγωγικά χαρακτηριστικά των ορνιθίων (π.χ. αύξηση βάρους), έχει την δυνατότητα να μειώνει τη διασπορά του παθογόνου μικροοργανισμού Salmonella στα ορνίθια και τέλος ότι μπορεί να συντελέσει στη μείωση του κόστους της διατροφής. 

Τα πλεονεκτήματα της χρήσης υγρής ζυμωμένης τροφής

Γενικά, η χρήση της υγρής ζυμωμένης τροφής στην Ελλάδα θα μπορούσε να θεωρηθεί καινοτόμος πρακτική και βιοασφαλής μέθοδος αντικατάστασης των αντιβιοτικών. Η ικανότητα της ζυμωμένης τροφής να ενισχύει την ανθεκτικότητας των ορνιθίων στη μόλυνση από τους μικροοργανισμούς της σαλμονέλας, θα ήταν προς όφελος τόσο των καταναλωτών όσο και των παραγωγών, όσον αφορά την υγεία των πτηνών και την ασφάλεια των προϊόντων πτηνοτροφίας. Η αντιμικροβιακή επίδραση, της παραγόμενης υγρής ζυμωμένης τροφής κατά της σαλμονέλας μειώνει τον κίνδυνο της κατανάλωσης μολυσμένου με βακτήρια της Salmonella κρέατος, και εν συνεχεία θα μπορούσε να βελτιώσει τη δημόσια υγεία σε επίπεδο χώρας. Επιπλέον, η χρήση ζωοτροφών ελληνικής προέλευσης ως υποστρώματα για την ζύμωση με τον επιλεγμένο γαλακτοβάκιλο, θα μπορούσε να ωφελήσει την ελληνική γεωργική βιομηχανία, η οποία πρέπει να γίνει πιο ποικιλόμορφη, και λιγότερο επιχορηγούμενη, προκειμένου να διατηρηθεί βιώσιμη.
 
*Η Σουμέλα Σαββίδου είναι BSc, MSc, PhD Μεταδιδακτορική Ερευνήτρια, ΕΛΓΟ-ΔΗΜΗΤΡΑ
 
Info
Η Πράξη Εκπόνηση σχεδίων Ερευνητικών και Τεχνολογικών Αναπτυξιακών έργων Καινοτομίας «ΑγροΕΤΑΚ» υλοποιείται στις Μονάδες του ΕΛΓΟ-ΔΗΜΗΤΡΑ και χρηματοδοτείται από το Επιχειρησιακό Πρόγραμμα “Ανάπτυξη Ανθρώπινου Δυναμικού”, θεματικός άξονας προτεραιότητας II “Ενίσχυση της Προσαρμοστικότητας του Ανθρώπινου Δυναμικού και των Επιχειρήσεων” (ΕΣΠΑ 2007-2013) με την συγχρηματοδότηση της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Ακολουθήστε το paratiritis-news.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.