Ανεξαρτητο Συστημα Φυσικου Αεριου (ΑΣΦΑ) Αλεξανδρουπολης και τα «Τελη»

Ένα  από τα θέματα που κυριαρχούν ενόψει της επικείμενης έναρξης λειτουργίας του ΑΣΦΑ Αλεξανδρούπολης, είναι και αυτό των «τελών». Είναι δε απορίας άξιο, πως αυτό το θέμα δεν είχε συζητηθεί εδώ και χρόνια και αγνοήθηκε κυριολεκτικά. Δυστυχώς, για τα «τέλη» και τα οφέλη που μπορούν να προκύψουν, υπάρχει μεγάλη σύγχυση. Άλλοι αναφέρονται στα «τέλη διέλευσης», άλλοι στα «ανταποδοτικά» και άλλοι συγχέουν τα «ανταποδοτικά» με τα «αντισταθμιστικά», άλλοι δε φαίνεται να ερμηνεύουν ως «ανταποδοτικά» το βόλεμα ημετέρων κ.ο.κ.

Με την εμπειρία του παρελθόντος, καθώς είχα ασχοληθεί διεξοδικά με τα «τέλη» στην περίπτωση του πετρελαιαγωγού Μπουργκάς–Αλεξανδρούπολη, θα επιχειρήσω μια ανάλυση του θέματος, διευκρινίζοντας ότι το θέμα τουΑνεξάρτητου Σταθμού Φυσικού Αερίου(ΑΣΦΑ) Αλεξανδρούπολης, πρέπει να αντιμετωπιστεί κυρίως από τον Δήμο Αλεξανδρούπολης καθώς βρίσκεται αποκλειστικά στα δικά του διοικητικά όρια. 

Τέλη  διέλευσης

Τα «τέλη διέλευσης», γνωστάδιεθνώς και ως «Royalties», έχουν θεσπιστεί και αφορούν κυρίως τους αγωγούς μεταφοράς πετρελαίου και φυσικού αερίου. Έχουν την έννοια της καταβολής «διοδίων» για τη διέλευση των αγωγών μέσα από το έδαφος μιας χώρας.

Η Ελλάδα με τονΝ.2978/2001 κύρωσε τη Συμφωνία-Πλαίσιο του Κιέβου (1989) για το «Θεσμικό καθεστώς δημιουργίας διακρατικών συστημάτων μεταφοράς πετρελαίου και φυσικού αερίου». Θυμίζω ότι για τον πετρελαιαγωγό Μπουργκάς– Αλεξανδρούπολη, ο οποίος ήταν διακρατικόςπροβλέπονταν «τέλη διέλευσης» από το άρθρο 4 του Ν. 3558/2007«Συμφωνία για Συνεργασία στην Κατασκευή και την Εκμετάλλευση του Αγωγού πετρελαίου Μπουργκάς – Αλεξανδρούπολη»(ΦΕΚ 101 Α /14-5-2007)και από το άρθρο 1 της αριθ. 11/2008 Πράξης Υπουργικού Συμβουλίου (ΦΕΚ 184 Α/3-9-2008).

Για τον ΑΣΦΑ Αλεξανδρούπολης δεν προβλέπονταν «τέλη διέλευσης»,ίσως γιατί ξεκίνησε ως καθαρά εσωτερική-ελληνική υπόθεση καθώς στην αρχική άδεια προβλεπόταν η παροχή αερίου από τον ΑΣΦΑ Αλεξανδρούπολης μόνο στο εθνικό (ελληνικό) σύστημα φυσικού αερίου (ΕΣΦΑ).

Όμως, θα μπορούσαν να προβλεφτούν, στη συνέχεια, αφότου το 2020, εγκρίθηκε η σύνδεσή του με τον Διασυνδετήριο Αγωγό Ελλάδας-Βουλγαρίας(IGB).Η GASTRADE, το 2018 και το 2020, με αίτηση στη Ευρωπαϊκή Επιτροπή ζήτησε τη σύνδεσή του και με τον Διασυνδετήριο Αγωγό Ελλάδας-Βουλγαρίας (IGB), έναν αγωγό αμφίδρομης ροής φυσικού αερίου που συνδέει τα εθνικά δίκτυα μεταφοράς των δύο χωρών και ο οποίος τέθηκε σε λειτουργία τον Οκτώβριο του 2022. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, το 2020, με την C(2020)83771/25-11-2020 Απόφασή της ενέκρινε το αίτημα. Η ανάλογη σχετική Απόφαση της ΡΑΕ (ΦΕΚ 5941Β/31-12-2020) κοινοποιήθηκε και στη Ρυθμιστική Αρχή της Βουλγαρίας. Επίσης, ένας ακόμη λόγος που θα δικαιολογούσε την καταβολή«τελών διέλευσης» είναι και το γεγονός ότι, από τον Οκτώβριο του 2023, και η Βουλγαρία επιβάλλει «τέλη» στους αγωγούς που διέρχονται από το έδαφος της.

Ανταποδοτικά  τέλη

Όταν στην Ευρώπη συνειδητοποίησαν ότι σχεδόν κάθε έργο επιδρά στο περιβάλλον και τελικά στους ίδιους τους ανθρώπους, αποφάσισαν πριν την κατασκευή των έργων να ελέγχουν τις επιπτώσεις τους στο περιβάλλον και να τις περιορίζουν επιβάλλοντας μέτρα πρόληψης και προστασίας, εκδίδοντας από το 1984 και μετά Κοινοτικές Οδηγίες για το περιβάλλον.

Στα πλαίσια αυτά, εκδόθηκε στην Ελλάδα ο πρώτος και θεμελιώδης Νόμος 1650/86 «Για την προστασία του περιβάλλοντος»(ΦΕΚ 160 Α /16-10-1986) ο οποίος εξακολουθεί και ισχύει με μεταγενέστερες τροποποιήσεις του σε εφαρμογή νεώτερων Κοινοτικών Οδηγιών. Στον νόμο αυτό θεσπίστηκαν οι Μελέτες Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (ΜΠΕ) (άρθρο 3), καθώς καιτα «ανταποδοτικά τέλη» (άρθρο 6).  Η Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων(ΜΠΕ) είναι μια τεχνική μελέτη, που περιλαμβάνει την περιγραφή του έργου, του σχετικού νομικού πλαισίου, της υφιστάμενης κατάστασης του περιβάλλοντος, των ενδεχόμενων επιπτώσεων, καθώς και εναλλακτικές λύσεις, προτάσεις ή περιορισμούς με τους οποίους το έργο πρέπει να λειτουργήσει και να κατασκευαστεί. Έχει σκοπό αφενός την εκτίμηση των επιπτώσεων του έργου στο περιβάλλον και αφετέρου την πλήρη καταγραφή όλων των αναγκαίων μέτρων που πρέπει να ληφθούν για την αντιμετώπιση των επιπτώσεων αυτών.

Τα «Ανταποδοτικά τέλη» έχουν την έννοια του ανταλλάγματος ή της ανταπόδοσης, για τον κίνδυνο που ελλοχεύει η λειτουργία της εγκατάστασης η οποία στη Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων που προηγείται της έκδοσης άδειας λειτουργίας της είναι χαρακτηρισμένη ως «επικίνδυνη μονάδα» και εμπίπτει στην Κοινοτική Οδηγία Seveso. Τα τέλη αυτά βαρύνουν τον ιδιοκτήτη της μονάδας και καταβάλλονται άλλοτε εφάπαξ και άλλοτε περιστασιακά. Η Κοινοτική Οδηγία Seveso, η οποία ονομάστηκε έτσι με αφορμή μεγάλο ατύχημα στην ομώνυμη πόλη της Ιταλίας το 1976 και ψηφίστηκε το 1982 (Directive 82/501/EEC). Στη συνέχεια, λαμβάνοντας υπόψη την εμπειρία από ορισμένα ατυχήματα που είχαν συμβεί, αντικαταστάθηκε το 1996 από τη Seveso-II (Directive 96/82/EC) και το 2012 από την οδηγία Seveso III (Directive 2012/18/EU) η οποία βρίσκεται σε ισχύ σήμερα (ΚΥΑ  172058/11-2-2016,  ΦΕΚ 354Β/17-02-2016). 

Σύμφωνα με την ΜΠΕ για τον ΑΣΦΑ Αλεξανδρούπολης (Απόφαση ΥΠΕΚΑ 181707/27-3-2013) η πλωτή μονάδα εμπίπτει στην Οδηγία Seveso και χαρακτηρίζεται ως «επικίνδυνη μονάδα». Συνεπώς, οφείλει να καταβάλει «ανταποδοτικά τέλη».

Για την ιστορία αναφέρουμε ότι από το άρθρο 6 του Ν. 1650/86 που είχε τίτλο «Έλεγχος τήρησης περιβαλλο­ντικών όρων. Ανταποδοτικά τέλη» προβλεπόταν  ότι : «[…] με Κοινή Υπουργική Απόφαση, ύστερα από εισήγηση του οικείου Νομάρχη, ήταν δυνατόν να επιβάλλονται τέλη εις βάρος επιχειρήσεων που ασκούν δραστηριότητα που λόγω της φύσης, του μεγέθους ή της έντασης τους είναι πιθανόν να προκαλέσουν σοβαρές επιπτώσεις στο περιβάλλον, προκειμένου να κα­λυφθούν τα έξοδα κατασκευής και λειτουργίας συγκεκριμένων έργων και προγραμμάτων προστασίας […] τα πιο πάνω προγράμματα εκτελούνται από τους ΟΤΑ ή άλλους φορείς» Όμως, το άρθρο αυτό καταργήθηκε και με τη νεώτερη νομοθεσία (Ν. 3889/2010, 4014/2011 και 4281/2014) τα Ανταποδοτικά τέλη καταβάλλονται από τον υπόχρεο φορέα του έργου ή της δραστηριότητας σε ειδικό λογαριασμό υπέρ του Πράσινου Ταμείου(βλ.Ν.3889/2010 και Π.Δ 26/2019) και διατίθενται για έργα και δραστηριότητες που αποσκοπούν στην αποκατάσταση, αναβάθμιση, προστασία και διαχείριση του περιβάλλοντος, καθώς και στη βελτιστοποίηση της εφαρμογής των διαδικασιών περιβαλλοντικής αδειοδότησης και του ελέγχου τήρησης των περιβαλλοντικών όρων έργων και δραστηριοτήτων.

Οι λεπτομέρειες καθορίζονται με ΚΥΑ του Υπουργού Οικονομικών και Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής.

Το Πράσινο Ταμείο μπορεί να χρηματοδοτεί προγράμματα που καταρτίζονται από το Υπουργείο Περιβάλλοντος Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής ή άλλα Υπουργεία και τους εποπτευόμενους οργανισμούς τους,  αποκεντρωμένες γενικές διοικήσεις, οργανισμούς τοπικής αυτοδιοίκησης, νομικά πρόσωπα του ευρύτερου δημοσίου τομέα, όπως αυτός οριοθετείται από τις διατάξεις του άρθρου 1 του ν. 1256/1982, και σωματεία ή άλλης μορφής ενώσεις νομικών και φυσικών προσώπων, τα οποία στοχεύουν σύμφωνα με τους καταστατικούς τους σκοπούς στην προστασία, αναβάθμιση και αποκατάσταση του περιβάλλοντος. 

Αντισταθμιστικά  οφέλη

Ο όρος «αντισταθμιστικά οφέλη» είναι κυρίως όρος πολιτικός. Δεν προβλέπεται από κάποιο νομοθέτημα όπως συμβαίνει με τα «ανταποδοτικά τέλη» και τα «τέλη διέλευσης». Μπορούν όμως να δοθούν μέσα από κάποια κυβερνητική εξαγγελία ή δέσμευση η οποία θα εξασφαλιστεί μέσω υπουργικής Απόφασης ή Συμφωνίας των «μερών». Στην Αλεξανδρούπολη έχουμε πικρή εμπειρία από τα «αντισταθμιστικά». Η «Μαρίνα Αλεξανδρούπολης» ως αντισταθμιστικό όφελος (άρθρο 2 παρ.Α6 της αριθ. 600/3-04-1995 Απόφασης Υπουργού Τουρισμού ΦΕΚ 269Β/10-4-1995)για την λειτουργία του Καζίνο στην Ξάνθη, δεν υλοποιήθηκε πότε και ουδέποτε ανέλαβε κάποιος την πολιτική ευθύνη για αυτό που χάθηκε. Κάτι ανάλογο θα μπορούσε να γίνει και με τον ΑΣΦΑ Αλεξανδρούπολης, ο οποίος σε όλη του την έκταση (ξηρά και θάλασσα) βρίσκεται αποκλειστικά στον Δήμο Αλεξανδρούπολης.

Σήμερα, τα Αντισταθμιστικά οφέλη προκύπτουν μέσα από το θεσμό της Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης,ενός θεσμού που δημιουργήθηκε με πρωτοβουλία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής το 1995 και στην Ελλάδα άρχισε να εφαρμόζεται επίσημα από το 2000. Εταιρική κοινωνική ευθύνη είναι το σύνολο των ενεργειών μιας επιχείρησης, οι οποίες απορρέουν από ηθική και όχι νομική υποχρέωση και στοχεύουν στο να συμβάλουν στην αντιμετώπιση περιβαλλοντικών και κοινωνικών ζητημάτων στην περιοχή που αυτή δραστηριοποιείται. Στον Έβρο και στους ανθρώπους της Τοπικής Αυτοδιοίκησης υπάρχει η σχετική εμπειρία περί των αντισταθμιστικών οφελών, λόγω του ΤΑΡ.

Στον ΑΣΦΑ Αλεξανδρούπολης (GASTRADE) σήμερα, συμμετέχουν με ποσοστό (20%) ο καθένας : Ελένη-Ασημίνα Κοπελούζου (ιδρυτικό στέλεχος της GASTRADE), GASLOGLTD(εταιρεία συμφερόντων Πήτερ Λιβανού που διαχειρίζεται πλοία μεταφοράς LNG), ΔΕΠΑ Εμπορίας Α.Ε (δραστηριοποιείται στην προμήθεια, χονδρική και λιανική εμπορία φυσικού αερίου στην Ελλάδα), ΔΕΣΦΑ (έχει στην κυριότητά του, λειτουργεί, συντηρεί, διαχειρίζεται, εκμεταλλεύεται και αναπτύσσει το Εθνικό Σύστημα Φυσικού Αερίου της Ελλάδας) και η BULGΑRTRANSGAS (διαχειριστής συστήματος μεταφοράς και αποθήκευσης φυσικού αερίου της Βουλγαρίας). Αξίζει να σημειωθεί ότι η GASTRADE το 2010 ξεκίνησε με αρχικό μετοχικό κεφάλαιο 60.000 ευρώ και σήμερα, λίγο πριν την έναρξη της εμπορικής της λειτουργίας, ξεπερνά τα 15.000.000 ευρώ.

Ποιοι όμως από τους Τοπικούς μας Άρχοντες, θα μιλήσουν ξεκάθαρα για όλα αυτά και ποιοι θα παλέψουν να κερδίσουμε από αυτά; Ποιοι, θα μας εξασφαλίσουν ότι δεν θα εξανεμιστούν και δεν θα γίνουν «αέρας κοπανιστός» τα τέλη και τα οφέλη που μπορούν να προκύψουν από τον Α.Σ.Φ.Α Αλεξανδρούπολης;

Αλεξανδρούπολη, Ιανουάριος  2024

Ακολουθήστε το paratiritis-news.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.