Η συμφωνια των ποσοστων που σφραγισε τη μοιρα της Ελλαδας κατα τον αιματηρο εμφυλιο του 1945-49

Στις 9 Οκτωβρίου 1944 ο Ουίνστον Τσόρτσιλ, ο πρωθυπουργός της Βρετανίας, ταξίδεψε στη Μόσχα προκειμένου να συναντήσει τον κυριότερο αντίπαλό του στο ευρωπαϊκό πεδίο κυριαρχίας, τον Ιωσήφ Στάλιν. Η επικείμενη ήττα του Αδόλφου Χίτλερ που ήταν επικίνδυνα κοντά, έκανε τους δύο ηγέτες να θελήσουν να καθορίσουν μία ώρα αρχύτερα τις τύχες και τις σφαίρες επιρροής τής μεταπολεμικής Ευρώπης μεταξύ των δύο υπερδυνάμεων. Η κίνηση οφειλόταν καθαρά σε βρετανική πρωτοβουλία και, παρά την επιμονή του Αμερικανού προέδρου Φράνκλιν Ρούσβελτ, ο πρέσβης των ΗΠΑ στη Μόσχα, Έιβερελ Χάρριμαν δεν προσκλήθηκε στη συνάντηση.

Η συνάντηση αυτή στη Μόσχα, μεταξύ ενός δικτάτορα και ενός κοινοβουλευτικού πρωθυπουργού, έμεινε στη ιστορία ως «Συμφωνία των ποσοστών», αφού με αυτήν καθορίστηκαν εντελώς κυνικά οι σφαίρες επιρροής της ΕΣΣΔ και της Βρετανίας στο σημείο που ήταν το μήλον της έριδος ανάμεσα στις δύο υπερδυνάμεις: τα Βαλκάνια.
Έτσι, η ΕΣΣΔ συμφώνησε ότι η Ελλάδα ανήκε παραδοσιακά, καθ’ όλη τη διάρκεια του 20ού αιώνα, στη βρετανική σφαίρα επιρροής. Δεν υπήρχε λόγος να αλλάξει κάτι και επομένως το ποσοστό κυριαρχίας της Βρετανίας σε αυτήν ορίστηκε στο 90%, ενώ της ΕΣΣΔ στο 10%. Ακριβώς το ανάποδο ποσοστό ίσχυε για τη Ρουμανία, η οποία πάντοτε ανήκε στη σοβιετική σφαίρα επιρροής. Πρόβλημα υπήρξε στη μοιρασιά της Γιουγκοσλαβίας, όπου  τελικά οι δύο ηγέτες συμφώνησαν να τη μοιράσουν ακριβώς στη μέση, έχοντας η κάθε μία σε αυτήν 50% επιρροή. Αγκάθι ήταν επίσης η περίπτωση της Βουλγαρίας και της Ουγγαρίας. Εκεί, μετά από πολλές διαφωνίες, οι δύο δυνάμεις συμφώνησαν να μοιράσουν την Ουγγαρία και πάλι στη μέση, ενώ στη Βουλγαρία αποφάσισαν να κρατήσει ο Τσόρτσιλ μόνο το 25% της επιρροής του.

Στην πράξη, γνωρίζοντας τι επακολούθησε, βλέπουμε ότι ο Στάλιν σεβάστηκε απόλυτα το μέρος της συμφωνίας που αφορούσε την Ελλάδα, κάνοντάς μας να σκεφτούμε ότι ο αγώνας των Ελλήνων ανταρτών στον εμφύλιο ήταν χαμένος από πρώτο χέρι, αλλά στην περίπτωση της Γιουγκοσλαβίας η συμφωνία δεν τηρήθηκε κατά γράμμα, αφού, μέσω του κομμουνιστή ηγέτη Τίτο, η χώρα εντάχθηκε τελικά πλήρως στη σοβιετική σφαίρα επιρροής.

Πάντως, την εποχή που υπογράφτηκε, η συμφωνία καθησύχασε τον Τσόρτσιλ σχετικά με την επιρροή της Βρετανίας στην ανατολική Μεσόγειο. Στην πράξη, ο πρωθυπουργός είχε υποσχεθεί ότι θα ενημέρωνε αναλυτικά τους Αμερικανούς για τη συμφωνία αυτή, κάτι που όμως δεν έγινε τελικά ποτέ.  Η συμφωνία άφηνε απόλυτα ικανοποιημένο και τον σοβιετικό δικτάτορα, αφού του άφηνε ελεύθερο το πεδίο στην ανατολική Ευρώπη.

*Η Λεύκη Σαραντινού είναι φιλόλογος, ιστορικός και συγγραφέας. Το πιο πρόσφατο βιβλίο της είναι το παιδικό βιβλίο  «Οι Άθλοι του Ηρακλή», Εκδόσεις Γράφημα, Θεσσαλονίκη 2020.
 

Ακολουθήστε το paratiritis-news.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.