Γιατι αλλαξε η Ευρωπη;

Ο Ούλριχ Μπεκ στην «Επινόηση του Πολιτικού» διαπίστωνε πως «μια Δύση χωρίς την Ανατολή παύει πλέον να είναι Δύση. Μια νικηφόρα Δύση χωρίς την ηττημένη Ανατολή χάνει πολλά από τη δόξα και την αστραφτερότητα αυτής της υπεροχής. Διότι έχασε αυτό ακριβώς που την έκανε να είναι Δύση, την εξωτερική αντίθεση που επέτρεπε να τιθασεύονται οι εσωτερικές αντιθέσεις και να επιβάλλονται και να διευθετούνται τα ίδια συμφέροντα. Η Δύση που έπαψε να είναι Δύση πρέπει πλέον να αντιμετωπίσει τα προβλήματά της πολιτικά». Και συνεχίζει: «Όχι μόνο διαλύθηκε η παγκόσμια τάξη Ανατολής – Δύσης, αλλά τώρα χάνονται και οι βεβαιότητες και τα αυτονόητα του δυτικού – δημοκρατικού καπιταλισμού. Τόση διάλυση δεν υπήρξε ποτέ!». Αυτό ακριβώς συνέβη στην Ευρώπη. Έτσι, ώστε μετά το τέλος του Ψυχρού πολέμου οι προσανατολισμοί είναι συγκεχυμένοι και θα πρέπει να αναθεωρηθούν. Δεν ισχύουν τα δεδομένα του παρελθόντος στα οποία οι έλληνες πολιτικοί συνεχίζουν να θεμελιώνουν τα επιχειρήματά τους. Η ρήση «ανήκομεν εις την Δύσιν» δεν ισχύει πλέον. Υπάρχει όμως και μία άλλη διαπίστωση την οποία βιώνουμε σήμερα: Όταν ο Κωνσταντίνος  Καραμανλής έβαζε τη χώρα στις –τότε- ευρωπαϊκές δομές, οι αρχές της Ευρώπης ήταν εντελώς διαφορετικές. Η ΕΟΚ οικοδομείτο ως απάντηση στην ΚΟΜΕΚΟΝ, την αντίστοιχη οικονομική ένωση των ανατολικών κρατών, πάνω σε δημοκρατικές αρχές εξ αιτίας του αντίπαλου ιδεολογικού δέους του σοσιαλισμού. Τι μεσολάβησε και οδήγησε στη σημερινή οβιδιακή αλλαγή των ευρωπαϊκών αρχών; Γιατί η Ευρώπη δεν προχώρησε στην εμβάθυνση αλλά στις συνεχείς διευρύνσεις; Γιατί συρρικνώνεται η δημοκρατία στα όρια του ολοκληρωτισμού; 
 
Οι απαντήσεις θα πρέπει να αναζητηθούν στη διάλυση του Συμφώνου της Βαρσοβίας και της ΕΣΣΔ που επαναχάραξαν τον χάρτη της Ευρώπης και ανέτρεψαν τους συσχετισμούς μέσα στο διαμορφούμενο μέχρι τότε οικοδόμημα της ΕΟΚ. Συγκεκριμένα:
 
1. Η σημαντικότερη επίπτωση της διάλυσης της ΕΣΣΔ στην πορεία της ευρωπαϊκής ενοποίησης, εστιάζεται στο γεγονός ότι τροχοπέδησε δια παντός την εμβάθυνση η οποία ήταν εφικτή στο τότε ολιγομελές σχήμα, το οποίο απαρτίζονταν κατά κανόνα από αναπτυγμένες χώρες. Γιατί; Διότι η ενοποίηση της Γερμανίας ανέτρεψε τους μέχρι τότε συσχετισμούς εντός της ΕΟΚ. Στην ισχύ μάλιστα της Γερμανίας προσετέθη και η αύξηση της επιρροής της εντός του ευρωπαϊκού οικοδομήματος με την ένταξη στις ευρωπαϊκές δομές των ανατολικών κρατών, αποδυναμωμένων οικονομικά, όπως οι Βαλτικές χώρες, οι χώρες της Μεσευρώπης, η Σλοβενία, η Κροατία, επί των οποίων ιστορικά ασκούσε επιρροή. Με συνέπεια να μπορεί να προβάλει ζητήματα και να ασκεί πιέσεις και μέσω αυτών, όπως συνέβη πρόσφατα με τις αντιδράσεις τους στις διαπραγματεύσεις για το ελληνικό χρέος. Έτσι, τα 12 κράτη μέλη της ΕΟΚ που υφίσταντο κατά τη διάλυση της ΕΣΣΔ αυξήθηκαν το 1995 σε 15 για να ακολουθήσουν οι διευρύνσεις του 2004, του 2007 και του 2013, με την ένταξη δυσανάλογα μεγάλου αριθμού χωρών στην ΕΕ και στην Ευρωζώνη που κατέστησαν ανέφικτη την πολιτική εμβάθυνση  αλλά και την οικονομική ενοποίηση λόγω της μεγάλης οικονομικής απόκλισής τους.
 
2. Με τη διάλυση της ΕΣΣΔ και του Συμφώνου της Βαρσοβίας, η Ε.Ε. απεμπόλησε τις δημοκρατικές αρχές και την υποσχόμενη ευημερία πάνω στις οποίες οικοδομείτο η ΕΟΚ, τις οποίες διασφάλιζε η απειλή του αντίπαλου ιδεολογικού δέους. Δεν υπήρχε πλέον λόγος το κεφάλαιο να προβαίνει σε παραχωρήσεις. Ούτε βέβαια είναι τυχαίο ότι μετά το 1989 άρχισαν οι μεταναστευτικές ροές προς την Ευρώπη που αποκαθηλώνουν τα «κεκτημένα» των εργαζόμενων. Ο διάσημος οικονομολόγος Σαμίρ Αμίν, σε πρόσφατη συνέντευξη σε αθηναϊκή εφημερίδα, επισήμανε: «Όπως είπε κάποτε με κάθε ειλικρίνεια, ο κεντροδεξιός πρόεδρος της Γαλλίας Ζισκάρ ντ’ Εστέν, η Ευρωπαϊκή ενοποίηση καθιστά τον σοσιαλισμό παράνομο. Σήμερα παράνομος στο πλαίσιο της Ε.Ε., είναι όχι μόνο ο σοσιαλισμός αλλά και ο κεϊνσιανισμός», δηλαδή ο κοινωνικός χαρακτήρας του κράτους.
 
Συμπερασματικά, ενώ η ΕΟΚ όδευε προς την εμβάθυνσή της λόγω της ολιγομελούς σύνθεσής της και του υψηλού οικονομικού επιπέδου των κρατών μελών, η πολυδιάσπαση της ΕΣΣΔ και η διάλυση του Συμφώνου της Βαρσοβίας διαφοροποίησε πλήρως τα δεδομένα και τους συσχετισμούς και υπονόμευσε την πορεία ολοκλήρωσης στο διηνεκές μέλλον. Η Συνθήκη του Μάαστριχτ υποκατέστησε τις αρχές της δημοκρατίας και της ευημερίας επί των οποίων οικοδομείτο η ΕΟΚ με τον νεοφιλελευθερισμό, και η οικονομική ισχύς της ενωμένης Γερμανίας, σε συνδυασμό με τις συνεχείς διευρύνσεις, υποκατέστησε την ισοτιμία των κρατών με την ηγεμονία του Βερολίνου. Βέβαια υπάρχει και ένας πρόσθετος λόγος που αποτρέπει την ευρωπαϊκή ενοποίηση: Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι χωρίς έθνη – κράτη δεν θα υπήρχε ο ιμπεριαλισμός, το υψηλότερο στάδιο του καπιταλισμού, διότι θα μηδενίζονταν οι δυνατότητες εκμετάλλευσης των ασθενέστερων κρατών από τα ισχυρότερα. Σε μια ενοποιημένη Ευρώπη χωρίς εσωτερικά σύνορα, πώς θα εκμεταλλεύονταν η Γερμανία τα άλλα μέλη εκτινάσσοντας στα ύψη τα πλεονάσματα του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών της και καταβαραθρώνοντας των υπολοίπων μελών; Ταυτόχρονα τα σύνορα κρατούν κατακερματισμένους του ευρωπαίους εργαζόμενους και αποδυναμώνουν τις αντιδράσεις τους ενώ το ευρωπαϊκό κεφάλαιο έχει ενοποιηθεί. Ένα αρνητικό αποτέλεσμα σε δημοψήφισμα σε μια χώρα μπορεί να υποβαθμιστεί, όπως συνέβη επανειλημμένα, αλλά ένα δημοψήφισμα στο σύνολο της ενοποιημένης Ευρώπης θα είχε καταλυτικές συνέπειες.
 
Αλεξανδρούπολη, 9-7-2015

Ακολουθήστε το paratiritis-news.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.