Απο την  κλιματικη αλλαγη στην κλιματικη κριση

Εδώ και περισσότερα από σαράντα χρόνια, ήδη από τη δεκαετία του ’70, τόσο προσωπικά εγώ, όσο και άλλοι αγαπημένοι και αξιόλογοι συνάδελφοι στην Ελλάδα και στο εξωτερικό, μιλήσαμε, δημοσιεύσαμε, διδάξαμε, αντιπαρατεθήκαμε, συγκρουσθήκαμε, επιμένοντας με πείσμα στο θέμα των επιπτώσεων των ανθρώπινων οικονομικών και άλλων δραστηριοτήτων πάνω στο πλανητικό φυσικό περιβάλλον που υπομονετικά μας φιλοξενεί, δεχόμενο σιωπηλά τις απαράδεκτες, εγωιστικές και βραχυχρόνιας αποτελεσματικότητας προκλήσεις μας.

Συνάδελφοι, οπαδοί και θιασώτες της λεγόμενης «οικονομικής ορθοδοξίας» μάς βάφτισαν «ανορθόδοξους οικονομολόγους», μας είπαν οικολόγους, μας χαρακτήρισαν ρομαντικούς, επιχειρώντας να μας απαξιώσουν, ενώ αρκετοί εξ ημών αναζητήσαμε διαφορετικούς και πιο πρόσφορους χώρους έκφρασης.

―Επιμείναμε στην υιοθέτηση της μακροχρόνιας προοπτικής και στην αποβολή της εμμονής στη βραχυχρόνια αποτελεσματικότητα.

―Επιμείναμε στον σεβασμό της ζωής, στον σεβασμό της υπόθεσης της ζωής, που αποτελεί τη μοναδική ελπίδα μέσα σε ένα νεκρό σύμπαν.

―Επιμείναμε στο γεγονός ότι η Φύση αντιδρά συνήθως παθητικά, ούσα όμως πάντα ο νικητής.

―Επιμείναμε ότι ο άκρατος ανθρωποκεντρισμός μας απειλεί την ίδια μας την ύπαρξη, ενώ μακροχρόνια απειλεί την ίδια την υπόθεση της ζωής.

―Επιμείναμε ότι η ορθόδοξη και επικρατούσα αντίληψη για το κέρδος, το άμεσο όφελος, ο ηδονισμός και η απόλαυση της πρόσκαιρης ζωής μας αποτελούν απειλές για τις ισορροπίες και την αρμονία του πλανήτη των λεπτών αλληλεξαρτήσεων, αλληλεπιδράσεων και ευαισθησιών.

Επιμείναμε όμως εις μάτην!

Το ανθρώπινο σύστημα οργάνωσης έμοιαζε να έχει επιλέξει μία έντονη αλλά σύντομη ζωή! Τα χρόνια πέρασαν και ξαφνικά να ’μαστε μπροστά σε όλα αυτά τα επικίνδυνα για τα οποία, κρούοντας τον κώδωνα του κινδύνου, συχνά λοιδορηθήκαμε! Κλιματική αλλαγή με απίστευτες καταστροφές και ανακατατάξεις προ των πυλών! Και τα κατεστημένα παγκοσμίως συμφέροντα βαφτίζουν τώρα την κλιματική αλλαγή… κλιματική κρίση, ελπίζοντας ότι το ξεπέρασμα της κρίσης αυτής θα επαναφέρει το σύστημα οργάνωσης στην προτεραία κατάσταση! Γιατί, βέβαια, η έννοια της κρίσης είναι έννοια συντηρητική, ενώ η αλλαγή είναι διαδικασία αμετάκλητη, που επιτρέπει την ανάδυση μιας νέας πραγματικότητας μη ευνοϊκής για τα κατεστημένα συμφέροντα και τις κατεστημένες αντιλήψεις!

Ο πλανήτης Γη διέρχεται μια έντονη εντροπιακή φάση εξέλιξης, και το λογικό ον, που δεν έπαψε ποτέ να παραλογίζεται μέσα στις άπειρες ατέλειές του, παρατηρεί εναγωνίως την αυξανόμενη αποδιοργάνωση του συνόλου, σχεδόν, των συστημάτων του! Δεν θέλω να πιστέψω ότι είναι αργά και απορρίπτω την απαισιοδοξία επ’ αυτού. Πιστεύω όμως ότι έστω και τώρα οφείλουμε να αρχίσουμε να σκεφτόμαστε μακροχρόνια, με βάση τη μακροχρόνια προοπτική, απορρίπτοντας πλήθος από τις κατεστημένες και μηχανιστικής προέλευσης παραδοχές μας!

Σεβασμός στην υπόθεση της ζωής, σεβασμός στον πλανήτη που μας φιλοξενεί, αποδοχή της μετριότητάς μας, προβληματισμός μακροχρόνιος και αναζήτηση νέων τρόπων οργάνωσης, ίσως αποτελούν μία από τις υποχρεωτικές επιλογές που μπροστά μας ανοίγονται πριν να είναι απελπιστικά αργά! «Φόβου Δία τον Νόμο της Εντροπίας, αυτόν που ορίζει το μέλλον σου και προσδιορίζει την ύπαρξή σου», λέει κάπου ο Μεφιστοφελής απευθυνόμενος στον αρχηγό των Θεών!

Ας προσέξουμε λοιπόν κι ας πάψουμε, ως ελεύθεροι πολίτες, να σιωπούμε κατά τρόπο που αναιρεί την ίδια την ελευθερία μας! Κι ας επανακάμψουμε στην ερμηνεία των όρων και των εννοιών, όπως ο ρεαλισμός, ο ρομαντισμός, η ανάπτυξη, η ευτυχία και τόσες άλλες που συνθέτουν το εννοιολογικό οπλοστάσιο της πεπερασμένης ζωής μας. Έτσι απλά, για να συνεχίσουμε να λεγόμαστε άνθρωποι, που άνω θρώσκουν!

Επιτρέψτε μου να παραθέσω παρακάτω κείμενο του Αμερικανού συγγραφέα David Brower, το οποίο είναι σήμερα ιδιαίτερα επίκαιρο και με τρόπο επιβλητικό τοποθετεί την οικονομική και τεχνολογική εποχή μας στην κοσμική προοπτική, που είναι εκείνη του φυσικού περιβάλλοντος και της ανθρώπινης ταπεινότητας. Λέγει λοιπόν ο David Brower:

«[…] Ας πάρουμε τις εξής μέρες της Γένεσης σαν εικόνα για την αναπαράσταση εκείνου, που, στην πραγματικότητα, πραγματοποιήθηκε σε τέσσερα περίπου δισεκατομμύρια χρόνια: Μία μέρα είναι επομένως ίση με εξακόσια εξήντα περίπου εκατομμύρια χρόνια, ο πλανήτης μας γεννήθηκε τη Δευτέρα, την ώρα μηδέν. Τη Δευτέρα, την Τρίτη και την Τετάρτη μέχρι το μεσημέρι η Γη σχηματίζεται. Η ζωή αρχίζει την Τετάρτη το μεσημέρι και αναπτύσσεται σε όλη της την οργανική ομορφιά στη διάρκεια των τριών επόμενων ημερών. Το Σάββατο, στις τέσσερις το απόγευμα, μόλις εμφανίζονται τα μεγάλα ερπετά (δεινόσαυροι κ.ά.). Πέντε ώρες αργότερα, στις εννέα το βράδυ, όταν τα δέντρα φυτρώνουν από τη γη, τα μεγάλα ερπετά εξαφανίζονται. Ο άνθρωπος δεν εμφανίζεται πάρα το Σάββατο το βράδυ, μεσάνυχτα πάρα τρία λεπτά. Ένα τέταρτο του δευτερολέπτου πριν τα μεσάνυχτα γεννιέται ο Χριστός. Ένα τεσσαρακοστό του δευτερολέπτου πριν τα μεσάνυχτα, αρχίζει η βιομηχανική επανάσταση. Τώρα είναι μεσάνυχτα, Σάββατο βράδυ, και περιτριγυριζόμαστε από ανθρώπους που πιστεύουν ότι αυτό που κάνουν εδώ και ένα τεσσαρακοστό του δευτερολέπτου μπορεί να διαρκέσει επ’ αόριστο […]».

Κάπως έτσι έχουν τα πράγματα. Κι, όπως φαίνεται, ήλθε η ώρα του ελεύθερου στοχασμού, του προβληματισμού, και της διαφύλαξης της κατακτημένης από τις εμπειρίες Σοφίας.

Έχουμε υποχρέωση απέναντι στην υπόθεση της ζωής και στην αξιοπρέπειά μας!

Δεν υπάρχουν περιθώρια αναβολών!

*Ο Γιώργος Χατζηκωνσταντίνου είναι Ομότιμος Καθηγητής Οικονομικής Θεωρίας του Τμήματος Οικονομικών Επιστημών του ΔΠΘ.

Ακολουθήστε το paratiritis-news.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.