Μαρια Δημαση: «Το Τμημα Γλωσσας, Φιλολογιας και Πολιτισμου Παρευξεινιων χωρων δεν καταργειται, εξελισσεται»

Στο καίριο ζήτημα των ημερών, τόσο για την πανεπιστημιακή κοινότητα του ΔΠΘ, όσο και για την τοπική κοινωνία, ήτοι τα όσα περιλαμβάνει το νομοσχέδιο που βρίσκεται υπό διαβούλευση για τα ιδιωτικά πανεπιστήμια, με ειδικές ωστόσο προβλέψεις για το Πανεπιστημιακό Ίδρυμα της περιοχής μας, μεταξύ των οποίων και η κατάργηση της αυτοτέλειας των τμημάτων της Σχολής Κλασικών και Ανθρωπιστικών Σπουδών του ΔΠΘ, τοποθετήθηκε μιλώντας στο «Ράδιο Παρατηρητής 94fm» η αναπληρώτρια πρόεδρος του  Τμήματος Γλώσσας, Φιλολογίας και Πολιτισμού Παρευξεινίων Χωρών κ. Μαρία Δημάση.

Η τοποθέτηση της κ. Δημάση είναι και η πρώτη δημόσια τοποθέτηση από πλευράς των μελών του Τμήματος, διοίκησης και διδασκόντων, και έρχεται σε συνέχεια δριμειών αντιδράσεων τόσο από τα μέλη του διδακτικού προσωπικού όσο και αποφοίτων των Τμημάτων Ελληνικής Φιλολογίας και Ιστορίας και Εθνολογίας, καθώς και σε συνέχεια ψηφισμάτων «υποστήριξης» από λοιπά ανθρωπιστικά τμήματα ελληνικών πανεπιστημίων, και όχι μόνο, που αντιτίθενται στους προαναφερθέντες σχεδιασμούς καταγγέλλοντας και την χρόνια και στοχευμένη υποβάθμιση των ανθρωπιστικών σπουδών.

Μαρία Δημάση όμως…

«Ως Τμήμα είχαμε ήδη αντιληφθεί την κατάσταση που διαμορφωνόταν  και είχαμε ήδη αποφασίσει ότι έπρεπε να  προσαρμοστούμε στις αλλαγές»

ΠτΘ: κ.Δημάση στο νομοσχέδιο που βρίσκεται υπό δημόσια διαβούλευση, στις διατάξεις για την ανάπτυξη του ΔΠΘ, προβλέπεται μεταξύ άλλων η άρση της αυτοτέλειας των τμημάτων της ΣΚΑΣ. Έχουν υπάρξει ήδη αντιδράσεις από τα δύο άλλα τμήματα, το Τμήμα Ιστορίας και Εθνολογίας και το Τμήμα Ελληνικής Φιλολογίας. Ποια η θέση του Τμήματος Παρευξεινίων όπως μπορείτε εσείς να την εκφράσετε;

Μ.Δ.: Εμείς, ως τμήμα δεν έχουμε οδηγηθεί στη δημοσίευση ενός ψηφίσματος και δεν το κάναμε όχι επειδή δεν έχουμε άποψη. Το τμήμα Γλώσσας Φιλολογίας Πολιτισμού και Παρευξείνιων Χωρών ιδρύθηκε το 2000.  Τον Δεκέμβριο του 2017 κλήθηκα ως πρόεδρος από τον τότε γραμματέα του Υπουργείου Παιδείας  για  την τριτοβάθμια, τον κ. Αγγελόπουλο, ο οποίος μου έκρουσε τον κώδωνα και μου είπε ότι το τμήμα αυτό θα πρέπει να  έχει έναν πολύ πιο  συγκεκριμένο τίτλο, πιο σαφές πρόγραμμα μαθημάτων και έτσι ώστε οι απόφοιτοί του να οδηγηθούν στη διασφάλιση περισσότερο σαφών επαγγελματικών δικαιωμάτων. Γιατί τα επαγγελματικά δικαιώματα είναι κάτι που  προσδιορίζεται από την ταυτότητα του προγράμματος σπουδών. Από το 2018 ομόφωνα η συνέλευση του τμήματος αποφάσισε την  αλλαγή και τη μετονομασία του τμήματος σε Τμήμα Παρευξείνιων  Σπουδών με δυο κατευθύνσεις, η μια κατεύθυνση θα ήταν παρευξείνιες φιλολογίες με εξειδικεύσεις στη ρουμανική, τη βουλγαρική, τη  ρωσική, την τουρκική  και η δεύτερη κατεύθυνση να  ήταν πολιτισμός του παρευξείνιου χώρου. Ο στόχος ήταν σαφής,  να υπάρχουν περισσότερο στοχευμένες σπουδές στη φιλολογία, γιατί τώρα είμαστε ένα  τμήμα που καλύπτει ένα ευρύ φάσμα  αντικειμένων, με  αποτέλεσμα να  μην  υπάρχει εξειδίκευση που χρειάζεται, τουλάχιστον στο επίπεδο της φιλολογίας. Είχαμε προχωρήσει πάρα πολύ και την διετία ‘20 – ’21,  είχαμε συγκροτήσει ένα πρώτο πρόγραμμα  σπουδών για να προχωρήσουμε. Επιρρίπτω σοβαρές ευθύνες στον εαυτό μου, για το γεγονός ότι στις δύο θητείες μου ως πρόεδρος, ενώ η συντριπτική πλειονότητα των μελών της συνέλευσης ήταν υπέρ  της μετονομασίας και της αλλαγής του  προγράμματος σπουδών του τμήματος, εγώ πίστευα ότι ένα  τέτοιο εγχείρημα ήταν πάρα πολύ σοβαρό και δεν  περίσσευε κανένας και  έπρεπε να  είναι απολύτως ομόφωνη η απόφαση. Υπήρξε ένας μικρός αριθμός, 3-4 ατόμων κατά περίπτωση – οι οποίοι για λόγους που ακόμα δεν έχω καταλάβει, πιθανολογώ  ότι  αισθάνονται περισσότερο ασφαλείς στη διαμορφωμένη κατάσταση – με αποτέλεσμα να μην  προλάβουμε τις καταστάσεις και τώρα πλέον εκείνο το τμήμα στο οποίο  είχαμε καταλήξει είναι παρωχημένο.  Άρα εμείς ως Τμήμα Παρευξεινίων είχαμε ήδη αντιληφθεί την  κατάσταση που διαμορφωνόταν  και είχαμε ήδη αποφασίσει  ότι  έπρεπε να  προσαρμοστούμε στις αλλαγές είτε σε επιστημονικό επίπεδο  είτε σε επίπεδο αγοράς εργασίας.

«Υπήρχε μια παθογένεια ετών, την οποία είχαμε την γενναιότητα και την  αποφασιστικότητα να διαπιστώσουμε, να διαγνώσουμε τα προβλήματα και να σταθούμε απέναντί της»

ΠτΘ: Οι οποίες συνεπάγονταν σε μεγαλύτερη εξειδίκευση των επιστημονικών σας αντικειμένων;

Μ.Δ.:  Ακριβώς. Δεν  μπορεί ο κάθε απόφοιτος του τμήματος, ενώ δεν έχει επιλέξει μαθήματα διδακτικής, για παράδειγμα όταν πάρει το πτυχίο  του, να θέλει να  ονομάζεται φιλόλογος της γλώσσας. Ούτε μπορεί αυτός που θέλει να ασχοληθεί με τον τουρισμό, τις επιχειρήσεις, το εμπόριο, στη Τουρκία, τη Ρουμανία, την Ελλάδα, με σημείο  αναφοράς της χώρας, να έχει τις ίδιες ακριβώς  σπουδές με αυτόν που θέλει να διδάξει τις γλώσσες. Υπήρχε λοιπόν μια εγγενή δυσκολία, μια παθογένεια ετών, την οποία είχαμε την γενναιότητα και την  αποφασιστικότητα να  διαπιστώσουμε, να διαγνώσουμε τα προβλήματα και να σταθούμε απέναντί της. Δεν  προλάβαμε. Εγώ  αναλαμβάνω το  ποσοστό  ευθύνης που μου αναλογεί.  Καμιά φορά  θα πρέπει να βαδίζουμε με την πλειοψηφία  και όχι με την απόλυτη ομοφωνία. Πιστεύω βέβαια  ακράδαντα ότι και τώρα το ίδιο θα έκανα, γιατί πιστεύω ότι σε ένα τέτοιο εγχείρημα πρέπει να είμαστε ενωμένοι.

«Στηρίζω το κείμενο της Κοσμητείας το οποίο πρότεινε τρία  προγράμματα σπουδών και όχι δυο»

ΠτΘ: Και τώρα;

Μ.Δ.: Ακολουθούμε την κατάσταση που διαμορφώνεται τώρα.  Εμείς γνωρίζαμε κάποια πράγματα περίπου από τον Ιούνιο-Ιούλιο όταν άρχισε να αναπτύσσεται ο σχετικός διάλογος για το μέλλον της Σχολής Κλασικών και Ανθρωπιστικών Σπουδών. Ο Πρύτανης μίλησε προσωπικά με μέλη ΔΕΠ και τις διοικήσεις των τμημάτων, εξέφρασε τους προβληματισμούς του, κάλεσε τις διοικήσεις  και των τριών τμημάτων μόλις ξεκίνησε το νέο ακαδημαϊκό έτος για μια συζήτηση εφ’ όλης της ύλης όπου κατατέθηκαν οι προβληματισμοί, μας απαντούσε στον βαθμό που γνώριζε  πράγματα. Εμείς, εγώ τουλάχιστον έμενα σταθερή  μέχρι και πριν από έναν μήνα  λέγοντας ότι θα  προτιμούσα να υπάρχουν τρία τμήματα  και όχι προγράμματα σπουδών. Ακριβώς επειδή θεωρώ ότι το τμήμα έχει σαφέστερα όρια αυτοδιοίκησης  και αυτοπροσδιορισμού. Παρόλα  αυτά αντιλαμβάνομαι ότι δεν μπορεί ένα υπουργείο παιδείας ή η διοίκηση ενός πανεπιστημίου να μην θέλει τις θετικές εξελίξεις. Προφανώς είναι το θέμα πολιτικής ευθύνης και πολιτικής βούλησης πάνω απ’  όλα. Όπως εξελίσσεται η κατάσταση και με τους τίτλους των νέων προγραμμάτων  σπουδών λοιπόν, τα  δυο τμήματα, το Τμήμα Ελληνικής  Φιλολογίας  και  το Τμήμα Ιστορίας και  Εθνολογίας, εξελίσσονται σε ένα  νέο πρόγραμμα σπουδών  με τίτλο «Πρόγραμμα Σπουδών  Φιλολογίας, Ιστορίας και Ανθρωπολογίας». Στηρίζω το κείμενο της Κοσμητείας το οποίο πρότεινε τρία  προγράμματα σπουδών και όχι δυο, κυρίως επειδή δεν μπορώ να καταλάβω τη σύνδεση της ανθρωπολογίας με τη φιλολογία. Το ιστορία από φιλολογία το αντιλαμβάνομαι, είναι απολύτως κοντινοί  επιστημονικοί χώροι. Σε ό,τι αφορά το Παρευξεινίων τώρα που πολλοί είπαν πολλά, μέχρι ότι καλώς καταργείται, ότι δεν είχε λόγο ύπαρξης κ.α. στα οποία συνειδητά δεν βγήκαμε να απαντήσουμε σε ερώτηση που υποβάλαμε στον πρύτανη, ο οποίος ήρθε στη  συνέλευση του τμήματος, μετεξελίσσεται στο Πρόγραμμα Σπουδών «Ψηφιακές Εφαρμογές στον Πολιτισμό και τις Τέχνες». Ενοποιός παράγοντας είναι το συνενωμένο  της λέξης «πολιτισμός», το οποίο υπάρχει και στο υφιστάμενο τμήμα. Άρα εμείς τι κάναμε ως τμήμα, σε επίπεδο άτυπων συνεργασιών μεταξύ μας,  το 70%. τουλάχιστον των διδασκόντων με τους οποίους έχω συζητήσει.  Σκεφτήκαμε ότι στο νέο πρόγραμμα σπουδών δεν  θα χαθεί ούτε ίχνος από το επιστημονικό και ερευνητικό έργο που μέχρι τώρα έχει παραχθεί, γιατί και η γλώσσα, ο πολιτισμός, η λογοτεχνία και η ιστορία, εμπεριέχονται στον πολιτισμό στο νέο πρόγραμμα σπουδών.

«Αυτό που μας προβληματίζει είναι να είμαστε συμμέτοχοι και όχι αμέτοχοι και θεατές, σε ένα  έργο που θα γράφεται για μας χωρίς εμάς»

Φιλοδοξούμε και ευελπιστούμε να συμμετέχουμε στη συζήτηση που θα ανοίξει και στις ομάδες εργασίας οι οποίες θα αναλάβουν την εκπόνηση των προγραμμάτων σπουδών. Σε αυτή την περίπτωση θεωρούμε απαραίτητο, να συνεχίσει να υπάρχει και η παρουσία όλων  αυτών. Δεν λέω κατεύθυνση φιλολογίας. Δεν μπορώ να πω κάτι τέτοιο γιατί δεν γνωρίζω τις παραμέτρους. Επίσης θεωρούμε ότι κανένας από τους συναδέλφους μας δεν περισσεύει, κανένας δεν θα μείνει χωρίς γνωστικό αντικείμενο. Εγώ προσωπικά έχω κάτσει και είδα ότι η πλειονότητα των  μαθημάτων που καταθέσαμε ως πρόταση για την αλλαγή του τμήματος, στο Παρευξείνιων Σπουδών, κουμπώνει και δένει σε έναν πολύ  μεγάλο  βαθμό στη διάδοχη κατάσταση του τμήματος. Άρα εκείνο που εμάς μας προβληματίζει τώρα, είναι να  είμαστε συμμέτοχοι και όχι αμέτοχοι και θεατές, σε ένα έργο που θα γράφεται για μας χωρίς εμάς. Είμαι σίγουρη ότι δεν θα συμβεί, γιατί βλέπω πόσο σθεναρά ο πρύτανης στηρίζει και απαντάει σε αυτούς τους προβληματισμούς.  Έτσι που να καταθέσουνε την πρότασή μας για το ποια θα  είναι η κληρονομιά του υφιστάμενου τμήματος στο νέο πρόγραμμα σπουδών και πώς θα βοηθηθούν οι συνάδελφοι μου ώστε να  προσαρμόσουμε  και να εξελίξουμε τα γνωστικά τους αντικείμενα, γιατί η ομπρέλα είναι ο ψηφιακός προγραμματισμός.

«Το Πρόγραμμα Σπουδών για τις Ψηφιακές Εφαρμογές θα έχει πληθώρα πρωτοετών φοιτητών»

ΠτΘ: Εξασφαλίζεται ωστόσο το βασικό ζητούμενο της εξειδίκευσης όταν μιλάμε για ένα τμήμα με τρεις ή δύο κατευθύνσεις;

Μ.Δ.: Τα προγράμματα σπουδών ασφαλώς και θα έχουν εξειδικεύσεις. Δεν θα  μιλήσω για το πρώτο  πρόγραμμα  σπουδών, αλλά στο δεύτερο στο οποίο τοποθετώ τον εαυτό μου.  Φαντάζομαι ότι τα μέλη ΔΕΠ, τα οποία θα είναι μέλη ΔΕΠ του ενός τμήματος θα  ερωτηθούν, σε ποιο πρόγραμμα σπουδών θεωρούν θα είναι αποτελεσματικότεροι οι διδάσκοντες και οι διδάσκουσες. Εγώ τοποθετώ τον εαυτό μου στο ΠΚΣ,  Ψηφιακές Εφαρμογές στον Πολιτισμό και τις Τέχνες, διότι με την κουλτούρα ασχολούμαι και ως διδακτικολόγος και ως μελετητής της λογοτεχνίας και ως λογοτέχνης.  Άρα υπό αυτή την  έννοια νομίζω πως είναι  απολύτως εφικτή η εξειδίκευση στο δεύτερο ΠΚΣ και μπορώ να φανταστώ και  συγκεκριμένη  πρόσβαση στην αγορά εργασίας, τόσο στον δημόσιο όσο και στον ιδιωτικό τομέα.  Παρόλο που δεν διεκδίκησα ποτέ να χαρακτηριστώ ως άνθρωπος με προφητικές ιδιότητες και χαρίσματα, τα οποία δεν έχω, όμως η εμπειρία μου τα 44 χρόνια στην εκπαίδευση, μου  επιτρέπει να διατυπώσω την  άποψη ότι αυτό το ΠΚΣ θα έχει πληθώρα πρωτοετών φοιτητών. Θα αποτελέσει πόλο έλξης για πρωτοετείς φοιτητές, ακριβώς επειδή  είναι μοντέρνο και γοητευτικό ως αντικείμενο. Παρόλο που εμείς είχαμε διατυπώσει κάποιες προτάσεις για λίγο διαφορετικότερο τίτλο, έχω μάθει να σέβομαι αυτούς που έχουν την ευθύνη για την διατύπωση των προτάσεων και μένει να μας πείσουν  ότι είχαν περισσότερο δίκιο από μας. Αυτό που κάνουμε ως τμήμα είναι να μην  ομφαλοσκοπούμε. Δεν επιχειρηματολογήσαμε εναντίον του εγχειρήματος, σε αντίθεση με άλλα τμήματα, που μίλησαν μάλιστα για αδυναμία άλλων τμημάτων της σχολής.  Να υπενθυμίσω εδώ πως και τα τρία τμήματα της σχολής μας  πιστοποιήθηκαν, δηλαδή πέρασαν εξωτερική αξιολόγηση. Το Τμήμα Παρευξεινίων  αξιολογήθηκε με 8. Τα άλλα δύο με 5  και  6. Εμείς δεν βγήκαμε ποτέ να θριαμβολογήσουμε για αυτό. Στο τελευταίο ακαδημαϊκό έτος το μόνο  από  τα τρία τμήματα που παρουσίασε αύξηση στον αριθμό των εισακτέων, ήταν το Παρευξεινίων, άρα αυτό επίσης θα ήταν ψευδοεπιχείρημα. Στη Σύγκλητο, κάποιοι εκτός  των φοιτητών, ανέφεραν κάποιους προβληματισμούς, σε σχέση με το καθεστώς των εγγεγραμμένων φοιτητών, οι οποίοι και στα τρία τμήματα θα  ολοκληρώσουν τις σπουδές τους και θα πάρουν το πτυχίο τους με το υφιστάμενο πρόγραμμα σπουδών αυτού του τμήματος.

«Λαμβάνω υπόψη τη δέσμευσή του Πρύτανη ότι θα είναι συλλογική η προσπάθεια για τη μετάβαση στη νέα κατάσταση»

ΠτΘ: Άρα καταληκτικά κ. Δημάση, γνωρίζατε την ανάγκη της αλλαγής, δεν πιστεύατε στην «λύση» του ενός τμήματος, αλλά περιμένετε να δείτε την συνέχεια…

Μ.Δ.: Εμείς δεν φανταζόμασταν ποτέ ότι θα  γίνει μια μονοτμηματική σχολή. Και τον Ιούλιο που  έγινε η ημερίδα στην  οποία  βραβεύτηκαν τα μέλη ΔΕΠ  της σχολής στην τοποθέτησή μου είπα ότι εύχομαι και ελπίζω να  μείνουν τρία τμήματα στη σχολή.  Όσον αφορά τον Τμήμα Παρευξεινίων δεν καταργείται, εξελίσσεται. Το δήλωσε ρητά και ο πρύτανης ότι η διάδοχη κατάσταση είναι με το πρόγραμμα σπουδών «Ψηφιακές Εφαρμογές στον Πολιτισμό και τις Τέχνες», δεδομένης της σύνδεσης που δημιουργεί ο πολιτισμός ρητά. Ασφαλώς είχαμε κατανοήσει ότι έπρεπε να αλλάξουμε έγκαιρα και απλώς είχαμε προτείνει τμήμα. Τώρα μένει να αποδειχτεί ότι αυτό το εγχείρημα είναι καλά μελετημένο από τις αρμόδιες αρχές και για να επιτευχθεί δεν θα πρέπει να είμαστε σε μια κατάσταση μηδενισμού της προσπάθειας ή αντίδρασης. Όχι ότι δεν υπάρχουν επιχειρήματα, υπάρχουν αρκετά, αλλά σε ό,τι μας αφορά ο προβληματισμός μας είναι με κάποιον τρόπο στο ΦΕΚ που θα συνταχθεί και θα δημοσιευτεί, να διασφαλίζεται ό,τι το μικρότερο νέο πρόγραμμα σπουδών – καθώς αν το Παρευξεινίων εξελίσσεται στο δεύτερο πρόγραμμα  σπουδών, θα  έχει πολύ λιγότερα μέλη ΔΕΠ και διδάσκοντες από το πρώτο πρόγραμμα σπουδών – θα γίνονται σεβαστές οι προτάσεις του σε μια συναίνεση στην οποία δεν θα έχει ποτέ την πλειοψηφία. Θα νοιώθουμε ασφαλείς δηλαδή επειδή θέλουμε να συμβάλλουμε σε αυτή την αλλαγή που γίνεται. Το  στοίχημα είναι να αποδείξουμε ότι οι προβληματισμοί είναι στέρεοι, θα ληφθούν υπόψη όταν θα οριοθετηθεί η μελλοντική κατάσταση και να υποστηρίξουμε βιώσιμη σχολή με μοντέρνο γνωστικό αντικείμενο. Όπως είπα και στη Σύγκλητο, εμπιστευόμαστε τη διοίκηση του πανεπιστημίου – χωρίς  καμία διάθεση  διαπιστευτηρίων υποταγής – γιατί σέβομαι τη μέχρι τώρα στάση ενημέρωσης από τον πρύτανη. Λαμβάνω υπόψη τη δέσμευσή του ότι θα είναι συλλογική η προσπάθεια για τη μετάβαση στη νέα κατάσταση.  

Ακολουθήστε το paratiritis-news.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.