Zωη Γαβριηλιδου*, «Το βιβλιο του Σ. Κιοσσε και της Ν. Δαλακουρα αποτελει μια προταση εκδημοκρατισμου του μουσειου, ανοιγματος του στο ευρυτερο κοινο»

Μουσειακό είδος! Μια έκφραση με αρνητικές συνδηλώσεις, παρόμοια του μυρίζει ναφθαλίνη. Υποδηλώνει τη στερεοτυπική αντίληψη που επικρατεί για τα μουσεία ως χώρους συνήθως καθόλου ελκυστικούς ή λειτουργικούς που συνδέονται στενά με το παρελθόν και διασώζουν παλαιά είδη.

Το βιβλίο «Μεταγράφοντας την τέχνη» του Σπύρου Κιοσσέ και της Νάγιας Δαλακούρα έρχεται να σπάσει αυτά τα στερεότυπα και να μας δείξει πόσο δημιουργική μπορεί να είναι μια επίσκεψη σε ένα μουσείο και παράλληλα πόσο εκπαιδευτική. Μας δίνει μια εναλλακτική προσέγγιση του μουσείου ως χώρου ψυχαγωγίας και δημιουργικής ενασχόλησης, αλλά και το κλειδί του πώς να μάθουμε στα παιδιά, αλλά και στους ενήλικους, να «διαβάζουν» τα εκθέματα, να ακούν τις ιστορίες που έχουν να μας αφηγηθούν και κατόπιν να τις αναπλάθουν δημιουργικά μέσα από μια βιωματική διαδικασία. Μας δείχνει τα βήματα του πώς να τα βοηθήσουμε να προσεγγίσουν τα εκθέματα, να γίνουν κριτικοί «αναγνώστες» των εκθεμάτων και πώς να δομούν διαφορετικές ερμηνείες  τους. Έτσι, μας βοηθά να δούμε τα μουσεία ως πολυλειτουργικούς χώρους, όπου οι μαθητές βιώνουν έντονα συναισθήματα, συζητούν, διεπιδρούν, διασκεδάζουν, ψυχαγωγούνται, μαθαίνουν και έρχονται σε επαφή με την πολιτισμική κληρονομιά. Μας προτείνει να παντρέψουμε τις εικόνες και τα εκθέματα με τις λέξεις, για την ακρίβεια να χρησιμοποιήσουμε δημιουργικά το πρωτογενές υλικό, τις λέξεις με αφορμή τα αντικείμενα που υπάρχουν σε ένα βιβλίο. Όταν διδάσκω δημιουργική γραφή έχω μια ενότητα που τιτλοφορείται: Γράφω με αφορμή ένα τραγούδι, ένα συναίσθημα, ένα αντικείμενο που έχω στην τσέπη μου… Δεν είχα σκεφτεί ποτέ να προσθέσω γράφω με αφορμή την επίσκεψη σε ένα μουσείο…

Παράλληλα αυτό το βιβλίο ενδυναμώνει τη σχέση μουσείου-επισκέπτη και μας δείχνει πώς να αξιοποιήσουμε το μουσείο για να οικοδομήσουμε γνώση μέσω της αλληλεπίδρασης με το πλαίσιο και πώς να παρακάμψουμε τη μονόδρομη, γραμμική κίνηση μηνυμάτων από τον πομπό στον δέκτη και να στραφούμε σε μια εποικοδομητική, επικοινωνιακή, δημιουργική αμφίδρομη εμπειρία.

Από την άλλη πλευρά, η επίσκεψη σε ένα μουσείο, αποτελεί συνήθως προνόμιο ατόμων συγκεκριμένου μορφωτικού-οικονομικού επιπέδου ενώ άλλες ομάδες σχεδόν αποκλείονται από την απόλαυση του συγκεκριμένου πολιτισμικού αγαθού. Το βιβλίο που παρουσιάζουμε σήμερα αποτελεί ταυτόχρονα και μια πρόταση εκδημοκρατισμού του μουσείου, ανοίγματός του στο ευρύτερο κοινό δείχνοντάς μας πώς να δημιουργήσουμε θετικές, εμπλουτιστικές, ενδυναμωτικές εμπειρίες σε όλους τους μαθητές ακόμη και σε εκείνους που σε διαφορετική περίπτωση δεν θα είχαν πρόσβαση σε αυτά, αυξάνοντας αυτό που ονομάζουμε εμπειρίες ζωής.

Το βιβλίο περιλαμβάνει τρία διακριτά μέρη:

—μια στιβαρή θεωρητική εισαγωγή που μυεί τον αναγνώστη στις βασικές έννοιες της δημιουργικής γραφής σε διάλογο με τη μουσειοπαιδαγωγική.

—Ακολουθούν δραστηριότητες δημιουργικής γραφής που με λίγη φαντασία μπορούν να εφαρμοστούν σε διαφορετικά πλαίσια,

—ενώ στο τέλος όλη η πρόταση βρίσκει εφαρμογή στο συγκεκριμένο υλικό της Παπαδριέλλειου Πινακοθήκης.

Οι δραστηριότητες είναι πρωτότυπες, νοητικά προκλητικές και δομημένες με τέτοιον τρόπο ώστε να καλλιεργούν στρατηγικές μάθησης, αυτήν τη δεξιότητα δηλαδή τού μαθαίνω πώς να μαθαίνω, να αναπτύσσουν τη δημιουργική αλλά και την κριτική σκέψη, την καλλιέργεια κοινωνικών δεξιοτήτων αλλά και την αύξηση των εμπειριών ζωής των συμμετεχόντων.

Το ύφος του βιβλίου, καθόλου διδακτικό, ρέει αβίαστα και μας παρασέρνει να μην το αφήσουμε μέχρι να διαβάσουμε την τελευταία λέξη. Εντάξει, δεν εκπλήσσομαι. Γνωρίζω καλά το αψεγάδιαστο ύφος του Σπύρου του Κιοσσέ και της Νάγιας Δαλακούρα.

Ας είναι καλοτάξιδο το βιβλίο!

*Η Ζωή Γαβριηλίδου είναι Καθηγήτρια και Αντιπρύτανης Ακαδημαϊκών Υποθέσεων και Φοιτητικής Μέριμνας του ΔΠΘ.  Το κείμενο είναι η ομιλία της στην εκδήλωση παρουσίασης του βιβλίου των Σπύρου Κιοσσέ και Νάγιας Δαλακούρα, «Μετα-γράφοντας την τέχνη: Μουσεία, πινακοθήκες και χώροι πολιτισμικής κληρονομιάς ως τόποι δημιουργικής γραφής» (εκδ. Κλειδάριθμος, Αθήνα 2021), που διοργανώθηκε την Παρασκευή 5 Νοεμβρίου 2021, στην Τσανάκλειο Δημοτική Βιβλιοθήκη Κομοτηνής.

Ακολουθήστε το paratiritis-news.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.