Με συγκινηση αλλα και ευλαβεια

Το βιβλίο του Θανάση Μουσόπουλου με τίτλο «Μενέλαος Λουντέμης (1912 – 1977), Ένας πρόσφυγας ποιητής και αγωνιστής», εκδόθηκε το 2022 από τις εκδόσεις ΣΠΑΝΙΔΗ και το εξώφυλλο φιλοτέχνησε η ζωγράφος Σπυριδούλα Γραμμένου.

Νιώθω πως είμαι αδύναμη να σχολιάσω και να κρίνω το αναφερόμενο βιβλίο του ποιητή, συγγραφέα, φιλόλογου, ιστορικού και λαογράφου Θανάση Μουσόπουλου που επί πενήντα χρόνια προσφέρει στον τόπο μας, στη Θράκη μας τον ίδιο του τον εαυτό, στα γράμματα και στον πολιτισμό.   

Στέκομαι, λοιπόν, με συγκίνηση αλλά και ευλάβεια στο αναφερόμενο βιβλίο, που γράφτηκε για τα εκατό χρόνια από τη Μικρασιατική καταστροφή, τη «Μικρασιατική πληγή», όπως την ονομάζει ο συγγραφέας, μια και ο Μ. Λουντέμης ο ποιητής, ήταν πρόσφυγας και αγωνιστής. Στο βιβλίο αυτό βλέπουμε να προσεγγίζει το πολύπλευρο έργο του Μ. Λουντέμη και να τονίζει από τη μια τον αγωνιστικό του χαρακτήρα και από την άλλη την προσφυγιά του 1922.

Δυσκολεύομαι πράγματι να εντρυφήσω όλα αυτά που ανακαλύπτω και ειλικρινά φοβάμαι μην τον αδικήσω. Αναρωτιέμαι αν τελικά είναι μια εργασία, μια μελέτη, μια διατριβή ή όλα μαζί;… Στη συνέχεια παραθέτονται στοιχεία που υπάρχουν από το ανέκδοτο βιβλίο του συγγραφέα που γράφτηκε το 2016 αλλά και από τα βιβλία του που γράφτηκαν το 2014 έως το 2020 και στα οποία αναφέρεται η σχέση που υπήρχε ανάμεσα στον Μενέλαο Λουντέμη και στον Κώστα Βάρναλη.

Φτάνοντας στη Μικρασιατική καταστροφή παραθέτει αποσπάσματα από τα έργα του Μ. Λουντέμη, καθώς και τις απόψεις του ποιητή που αναφέρονται στις πατρίδες που εγκατέλειψαν, στον πόλεμο, στις άλλοτε ευτυχισμένες στιγμές, στη Μικρασιατική εκστρατεία, στην καταστροφή, στη βίαιη μετακίνηση των προσφύγων, στην αντιμετώπισή τους από τους ντόπιους, στον αγώνα επιβίωσής τους, στην ενσωμάτωσής τους, στην πρόοδο και στη δημιουργία στη νέα πατρίδα. Στην πορεία φτάνει στην αναφορά των έργων του όπως

α) στο Μικρό Σουκρή, β) στο Άουσβιτς και γ) Είμαι καλά, όπου τονίζει την ιστορία αλλά και την ανθρώπινη πλευρά των γεγονότων, που όλα αυτά έμειναν χαραγμένα στη μνήμη κάθε δημοκρατικού ανθρώπου που αγωνίζεται και παλεύει για ελευθερία και δημοκρατία με οποιοδήποτε κόστος. Όλα αυτά που διαβάζει ο αναγνώστης σκέφτεται τα «πολιτικά» κείμενα του Λουντέμη που είναι συνυφασμένα με την ιστορία της ανθρωπότητας και του γεννιούνται ενδόμυχα οι σκέψεις πως δεν πρέπει να συμβούν άλλα λάθη. Δυστυχώς τα ίδια και ίσως χειρότερα συμβαίνουν στους καιρούς που ζούμε, αφού η ανθρώπινη ζωή έπαψε να έχει αξία και αντί η τεχνολογική εξέλιξη και η πρόοδος να καλυτερεύσει τη ζωή των ανθρώπων γίνονται πύραυλοι, ντρόουν και κάθε πολεμική κατασκευή που σκοπό έχει να εξολοθρεύσει τον άνθρωπο. Άδικα φωνάζουν οι οικολογικές οργανώσεις για την καταστροφή του πλανήτη και πως ο άνθρωπος θα χάσει για μια ακόμη φορά τον παράδεισο… Δυστυχώς την έπαρση και την αλαζονεία των μεγάλων της γης, εγώ θα πω των ανεγκέφαλων της γης, την πληρώνουν οι λαοί αφού αυτοί αποφασίζουν ερήμην τους για τη μοίρα τους.

Πηγαίνοντας προς το τέλος γίνεται αναφορά στα έργα του Λουντέμη που μεταφράστηκαν σε ξένες γλώσσες και το βιβλίο κλείνει με επιλεγμένα αποσπάσματα από το ποιητικό έργο του Μ. Λουντέμη. Πρέπει εδώ να τονίσω πως σε όλο το έργο του Λουντέμη που περιγράφεται στο βιβλίο του Θανάση Μουσόπουλου, υπάρχει μια ροή γεγονότων που δεν κουράζουν, αλλά συναρπάζουν και κρατούν σε εγρήγορση τον αναγνώστη και αυτό οφείλεται όχι μόνο στο ταλέντο που διαθέτει ο συγγραφέας, αλλά και στη διδακτική και συγγραφική πείρα των πενήντα χρόνων δουλειάς και προσφοράς στον τόπο.

Πριν ολοκληρώσω τις σκέψεις μου θα σταθώ στη θέση του Μ. Λουντέμη στη λογοτεχνική του πορεία στα κείμενα, στα αποσπάσματα των έργων του και ιδιαίτερα των ποιητικών που εμένα προσωπικά με εκφράζουν, γιατί νιώθω περισσότερο ποιήτρια παρά πεζογράφος. Κάποτε ο τούρκος συγγραφέας Παμούκ είπε τα εξής: Ο ποιητής μπορεί να γράψει πεζό, ο συγγραφέας δύσκολα να γράψει ποίηση. Ξεχώρισα, λοιπόν, την «Πυρπολημένη μνήμη – 1975». ΕΛΛΑΔΑ 1967- 1974.

Εγώ  –σ’ αυτόν τον κόσμο –

Μια μόνο προσταγή γνώρισα:

Κείνην που σε προστάζει για τα ψηλά

Για έναν ωραίο ανήφορο

Όπου σε περιμένει ίσως ο Σταυρός

Μα μπορεί και ένα κλωναράκι δάφνη

Μα εσείς αυτόν τον καθαγιασμένο ανήφορο

Δεν θα τον ανεβείτε. Ποτέ. /

Γιατί σε τέτοιες κορυφές – οι άνθρωποι–  Ποτέ δεν ανεβαίνουν

έ ρ π ο ν τ α ς.

Θα κλείσω με το παρακάτω:

Αν ήρθες σ’ αυτόν τον κόσμο

για να μετρήσεις τα χρόνια σου και να ζήσεις μια φρόνιμη ζωή

δεν έχεις να φοβηθείς τίποτε. Μα αν είναι να χαθεί κάποτε ο κόσμος

θα χαθεί από τους φρόνιμους, Γιατί αυτοί κάνουν τους ισχυρούς ισχυρότερους .

Ξάνθη, Φεβρουάριος 2023

*Η Βάσω Τριανταφυλλίδου- Κηπουρού είναι τακτικό μέλος της Ένωσης Ελλήνων Λογοτεχνών

Ακολουθήστε το paratiritis-news.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.