Λεων Α. Ναρ: «Προσπαθω να βρω του νηματος την ακρη στο εργο του Θαναση»
Γεμάτος νιάτα ήταν το απόγευμα της Παρασκευής, 10 Μαρτίου ο δεύτερος όροφος του βιβλιοπωλείου «Δημοκρίτειο» όπου έλαβε χώρα η παρουσίαση του βιβλίου του Λέων Α. Ναρ με τίτλο «Να βρω ξανά του νήματος την άκρη…».
Σαν άλλη συναυλία του «πρωταγωνιστή» του βιβλίου, αγαπημένου τραγουδοποιού μικρότερων αλλά και μεγαλύτερων Θανάση Παπακωνσταντίνου, με το «έργο» του οποίου, τους στίχους και τις πηγές έμπνευσής του καταπιάνεται ο συγγραφέας στο βιβλίο του που κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις «Πατάκης».
Ένας τραγουδοποιός που αφυπνίζει συνειδήσεις και γεννά προβληματισμούς, αλλά και λέξεις όπως αυτές που προέκυψαν κατά τις συζητήσεις του με τον Λέων Α. Ναρ, τον συγγραφέα του βιβλίου τις ημέρες της πανδημίας και αποτέλεσαν το «σχεδίασμα» αυτό όπως το χαρακτηρίζει ο ίδιος στον υπότιτλο του.
Οι νέοι αλλά και οι λίγο μεγαλύτεροι της πόλης έδωσαν το «παρών», στο σύνολό τους ακροατές του Θανάση και αναγνώστες του πολυγραφότατου συγγραφέα Λέων Α. Ναρ έδωσαν το παρών στην παρουσίαση, η οποία ξεκίνησε με την εισήγηση της αναπληρώτριας καθηγήτριας του Τμήματος Ιστορίας και Εθνολογίας του ΔΠΘ κ.Ελπίδας Βόγλη (σ.σ.: ολόκληρη η εισήγηση της βρίσκεται εδώ).
Λέων Α. Ναρ όμως με τα όσα μοιράστηκε στο «Ράδιο Παρατηρητής 94fm» λίγες ώρες πριν την άφιξή του στην πόλη μας…
«Το “σχεδίασμα” επιχειρεί να δείξει πως το βιβλίο δεν είναι μονογραφή»
ΠτΘ: Είστε ένας πολυγραφότατος συγγραφέας, φιλόλογος και αρθρογράφος που αυτή τη φορά αποφασίσατε να καταπιαστείτε με τον Θανάση Παπακωνσταντίνου σε ένα «σχεδίασμα», όπως γράφετε στον υπότιτλο του βιβλίου. Πώς μπήκατε σε αυτή τη διαδικασία να ασχοληθείτε με τον Θανάση;
Λ.Ν.: Αυτό το βιβλίο ολοκληρώθηκε κατά τη διάρκεια της καραντίνας. Είμαι και εγώ ακροατής του εδώ και πολλά χρόνια, ήδη από την δεκαετία του ‘90 και σίγουρα με τράβηξε αυτό που ελκύει και τους περισσότερους, διερωτήθηκα για το περιεχόμενο της πρότασης του Θανάση σε σχέση με τη μουσική του, τον ήχο, τη συνολική του παρουσία. Είχα μια επαφή τότε με τα στούντιο που γράφανε πολλά από τα αριστουργήματα της ελληνικής δισκογραφίας το Αγροτικόν, του Νίκου Παπάζογλου, οπότε παρακολουθούσα όλη αυτή τη σκηνή και είχα και μνήμες από πάρα πολλά live που έχω δει, όχι μόνο του Θανάση, του Σωκράτη Μάλαμα, του Δημήτρη Ζερβουδάκη των συγκροτημάτων Τρύπες και Ξύλινα Σπαθιά, κλπ. αυτή τη γενιά που ξεκινάει από τη Θεσσαλονίκη, αλλά σημαδεύει όλη την ελληνική δισκογραφία. Στην καραντίνα λοιπόν είχαμε χρόνο και εγώ και ο Θανάσης, που μου έκανε τη μέγιστη τιμή να ακούσει τη σκέψη μου, ανταποκρίθηκε, και έτσι προέκυψε αυτό το βιβλίο που είναι δυο μέρη. Στο πρώτο μελετάω τους στίχους του, ακουμπώντας λίγο και κάποιες πτυχές και από την άλλη ενσωματώνονται στην όλη ανάπτυξη και οι σκέψεις του Θανάση σε σχέση με κάποια ερωτήματα που θέτω. Το «σχεδίασμα» εξηγείται αν σκεφτούμε ότι έπρεπε να οριοθετήσω το βιβλίο. Στην αρχή ήταν διπλάσιο, αλλά δεν ήθελα να είναι όπως άλλα βιβλία που είναι λίγο πιο ακαδημαϊκά, πιο βαριά, φιλολογικά, οπότε το «σχεδίασμα» θέλει να δείξει ότι δεν είναι κάποια μονογραφία. Μπορεί να το παρακολουθήσει και ένας όχι φανατικός θαυμαστής του Θανάση. Αυτό εξηγεί και το γεγονός ότι τώρα μπαίνουμε στην 6η έκδοση, κάτι που δεν το περίμενα ούτε κι εγώ όταν ξεκίνησε όλη αυτή η ιστορία.
«Το βιβλίο συστήνει το έργο του Θανάση σε κάποιον που μπορεί και να μην το γνωρίζει ή και σε αυτόν που το γνωρίζει τον βοηθά να κάνει μια σούμα των όσων έχει εισπράξει»
ΠτΘ: Ο Θανάσης Παπακωνσταντίνου είναι ένας καλλιτέχνης οι στίχοι και η μουσική του οποίου προσφέρουν την ελευθερία να βάλει ο κάθε ακροατής και η κάθε ακροάτρια το νόημα και τις εικόνες που επιθυμεί. Δεν φοβηθήκατε να μπείτε στην διαδικασία να τον «ερμηνεύσετε»;
Λ.Ν.: Όχι γιατί δεν μπαίνουμε στη διαδικασία να ερμηνεύσουμε τι θέλουν να πουν τα τραγούδια. Αναζητώ λίγο τις πηγές έμπνευσής τους, ταξιδεύουμε δηλαδή σε μέρη που ενδεχομένως δεν έχουμε ξανακούσει, υποστηρίζουμε λίγο πραγματολογικά αρκετά πρόσωπα της σύγχρονης ζωής και ιστορίας που τον απασχολούν και εξετάζουμε λίγο τις θεματικές του. Οι θεματικές του μοιάζουν να μην πρωτοτυπούν, για παράδειγμα η φύση, που δεσπόζει στο έργο του ή τα δημοτικά τραγούδια. Έχει δεκάδες παραπομπές στα παραδοσιακά δημοτικά τραγούδια και βέβαια πολύ έντονη κοινωνικοπολιτική οπτική. Δεν ήθελα να κουνήσω το δάχτυλο στον αναγνώστη και να του υποδείξω πώς να ερμηνεύσει το έργο, αλλά αντίθετα το βιβλίο αυτό συστήνει το έργο του σε κάποιον που μπορεί και να μην το γνωρίζει ή και σε αυτόν που το γνωρίζει, ώστε να κάνει μια σούμα των όσων έχει εισπράξει, των όσων έχει προσλάβει, ακούγοντας πολλά στοιχεία αυτού του έργου. Είναι αυτοί οι στίχοι του οι μαγικοί που μας τραβάνε, οι στίχοι που δίνει φωνή στους ανθρώπους που δεν έχουν πάντοτε τη δύναμη να ακουστούν. Τραγούδια που έχουν κοινά όνειρα, για τον κρυφό πόνο που μπορεί να κουβαλάει ο καθένας μας. Η δική μου δουλειά είναι ακριβώς αυτή, η δουλειά πίσω από την συγγραφή, πως αυτά τα τραγούδια προέκυψαν.
Στην αρχή του είχα ζητήσει να μου δώσει τρία τραγούδια, πάνω στα οποία να υπάρχει η πρώτη γραφή, πώς τα εμπνεύστηκε δηλαδή και η τελευταία, ώστε να μπορεί ο αναγνώστης να δει τι αλλαγές κάνει. Τελικά δεν κατάφερα να τον πείσω να μου δώσει τρία, μου έδωσε ένα τραγούδι, «Το Θηρίο», στο οποίο η επέμβαση που έκανε είναι πολύ χαρακτηριστική. Βέβαια, όταν είδε το βιβλίο μου τυπωμένο, μου λέει, «τελικά είχες δίκιο, έπρεπε να σου δώσω τρία τραγούδια» όπως επίσης είπε ότι «τώρα που είδα την πρώτη εκδοχή γραμμένη συγκριτικά με την άλλη, σκέφτηκα μήπως ήταν καλύτερη η πρώτη;». Αυτό το βιβλίο αυτή την αφορμή δίνει για κουβέντα.
«Ο Θανάσης είναι ένας ποιητής συνδυαστικά πρωτότυπος»
ΠτΘ: Στις σελίδες του βιβλίου σας τόσο εσείς όσο και ο κ.Άκης Σακισλόγλου που υπογράφει τον πρόλογο του βιβλίου τον χαρακτηρίζετε ως κοινωνικό ποιητή, γεγονός που ο ίδιος δεν αποδέχεται…
Λ.Ν.: Απόλυτα δεν το αποδέχεται με τη λογική ότι θα έπεφτε νομίζω στην ίδια παγίδα στην οποία έμμεσα πέσαμε κι εμείς προηγουμένως, δηλαδή θα ήταν δύσκολο γι’ αυτόν να παραδεχτεί ότι είναι, αλλά τελικά νομίζω ότι είναι. Έχουμε ξεχάσει τις λέξεις κοινωνική οπτική, πολιτική οπτική. Η πολιτική στην Ελλάδα ταυτίζεται με τα κόμματα. Είναι όμως κάτι εντελώς διαφορετικό. Άρα νομίζω ότι και ο ίδιος δεν θα μπορούσε να κάνει αλλιώς και να παραδεχτεί αυτή την οπτική, μιλάει το έργο του όμως. Αυτός ο άνθρωπος πειραματίζεται εξακολουθητικά και είναι πολύ σημαντικό το ότι δεν «φωνάζει», ενώ παράλληλα μας θέτει βροντερούς προβληματισμούς με τόσο χαμηλότερων τόνων στίχους. Γι’ αυτό τον χαρακτηρίζω ποιητή συνδυαστικά πρωτότυπο. Θεωρώ δηλαδή το έργο του, κι αυτό είναι ένα στοιχείο που ενδεχομένως του άρεσε πιο πολύ απ’ όλα στο βιβλίο του, το ότι τον χαρακτήρισα «ανισόρροπα ισορροπημένο». Γενικά έχει μια ισορροπία μέσα στην παντελή ανισορροπία.
ΠτΘ: κ. Ναρ κατά την έως τώρα συγγραφική σας πορεία έχετε ασχοληθεί με πολύ διαφορετική θεματολογία. Σας δυσκόλεψε καθόλου η γραφή του συγκεκριμένου πονήματος;
Λ.Ν.: Κάθε βιβλίο έχει την ιδιαιτερότητά του. Εμένα ένα κομμάτι της συγγραφικής μου παραγωγής είναι εστιασμένο στην ιστορία των Εβραίων. Είχαμε κάνει μία έκδοση με το Ίδρυμα της Βουλής, επίσης ένα μεταδιδακτορικό μου πόνημα αφορά στις συνθήκες που επικράτησαν στη Θεσσαλονίκη μετά την επιστροφή των εβραίων από τα στρατόπεδα συγκέντρωσης, όπως επίσης και το διδακτορικό μου είναι για τον Γιοσέφ Ελιγιά, τη μεγαλύτερη προσωπικότητα Εβραίου δημιουργού στα ελληνικά γράμματα. Πέρα από την ερευνητική μου δουλειά θεωρώ ότι καταθέτω και τα μεράκια μου, ένα εκ των οποίων από κατατέθηκε το 2014 όταν είχα γράψει μια μελέτη για τα συνθήματα των γηπέδων. Εκεί ήταν ένα κομμάτι του εαυτού μου και κάτι ανάλογο νομίζω είναι ο Θανάσης ή τα θεατρικά μου έργα. Δεν μου αρέσει να με κατατάσσω κάπου, απλά είναι κάτι που με συγκινεί και επιλέγω αυτό που θεωρώ το πιο κατάλληλο μέσο για να φέρω το λόγο εκεί που θέλω. Άλλες φορές θα είναι πιο βαρύ βιβλίο, πιο ακαδημαϊκή μελέτη, άλλες φορές απευθύνεται σε περισσότερο κόσμο, όπως το βιβλίο του Θανάση ή το πρώτο μου βιβλίο για την ελληνική καταγωγή του Σαρκοζί, πριν πολλά χρόνια. Διαλέγεις το μέσο και το καταθέτεις. Και η θεατρική γραφή είναι πάντοτε μια σταθερά μου.
«Δεν θέλω να με οριοθετεί το σχήμα της γραφής»
ΠτΘ: Έχετε καταπιαστεί με κάτι σε σχέση με τη συνέχεια της συγγραφής σας;
Λ.Ν.: Αρχικά έχουμε προγραμματισμένες παρουσιάσεις και σε άλλες πόλεις. Του χρόνου θα ανέβει πάλι στην Αθήνα ένα άλλο έργο, για τα 80 χρόνια από τη στιγμή που έφυγε το πρώτο βαγόνι για το Άουσβιτς από τη Θεσσαλονίκη. Είμαι εγγονός επιζώντων του Ολοκαυτώματος, γεγονός που με «έτρωγε» μέσα μου και μου βγήκε σε μια θεατρική εκδοχή ένα έργο. Άλλες φορές σε κάτι επόμενο μπορεί να επιστρέψω στην έρευνα. Δεν θέλω να με οριοθετεί το σχήμα γραφής. Θέλω να είμαι ελεύθερος, σαν τον Θανάση, να γράφω αυτό που μου έρχεται περισσότερο.
ΠτΘ: Αν και δύσκολα θα μπορούσε κανείς να ξεχωρίσει ένα στίχο του Θανάση Παπακωνσταντίνου, ποιος θα ήταν αυτός που χαρακτηρίζει το βιβλίο σας;
Λ.Ν.: Θα απαντήσω διπλωματικά, το «Να βρω ξανά του νήματος την άκρη». Γιατί θεωρώ ότι ο Θανάσης ψάχνει να βρει του νήματος την άκρη στην τραγουδοποιία, κι εγώ προσπαθώ να βρω του νήματος την άκρη στο έργο του Θανάση. Οπότε επειδή ψάχνω αενάως για να το βρω, δεν θα μπορούσα να ξεχωρίσω κάποιο τραγούδι. Είναι λίγο απ’ όλα. Υβριδικό με την καλή έννοια του όρου, όπως και το έργο του είναι συνδυαστικά πρωτότυπο, άρα πραγματικά δεν μπορώ να απομονώσω κάποιο.
Ακολουθήστε το paratiritis-news.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.
