Κουριερ σε ρολο ψυχαναλυτη

Η επικοινωνία στη σημερινή πραγματικότητα έχει γίνει ιδιαίτερα περίπλοκη. Έπειτα από αλλεπάλληλα χτυπήματα, όπως η οικονομική κρίση και ο κορωνοϊός, οι συνθήκες συμβίωσης έχουν γίνει αρκετά σύνθετες, με τις ανθρώπινες σχέσεις να περνούν και αυτές κρίση.

Το «Πες της» του Χρήστου Οικονόμου, που πρόσφατα κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Πόλις, πραγματεύεται μια αντίστοιχη πραγματικότητα, αντικατοπτρίζοντάς την επιτυχώς. Μετά την τελευταία κυκλοφορία του, «Χωρίς μαγνητόφωνο»» (2018, εκδ. Πόλις), αλλά και τις προγενέστερες επιτυχίες «Οι κόρες του ηφαιστείου» (2017, εκδ. Πόλις), «Το καλό θα ’ρθει από τη θάλασσα» (2014, εκδ. Πόλις) κ.ά., ο Χρήστος Οικονόμου επανέρχεται δυναμικά, για να μας παρουσιάσει την ισχύουσα καθημερινότητα γύρω από τις ανθρώπινες σχέσεις, μέσα από έναν προσωπικό «μονόλογο».

Πρόκειται για την ιστορία μιας γυναίκας που δουλεύει σε εταιρεία ταχυμεταφορών, της οποίας δεν μαθαίνουμε ποτέ το όνομα. Την ανακαλύπτουμε όμως μέσα από τις ιστορίες των ανθρώπων που παραλαμβάνουν τα δέματά τους και την κοινωνική τους αλληλεπίδραση. Τα σκηνικά εναλλάσσονται συνεχώς: πότε βουνό, πότε θάλασσα, πότε Πήλιο, πότε Πειραιάς, πολυκατοικίες με ή χωρίς ασανσέρ, σε μια δουλειά που δεν έχει το τυπικό ωράριο, κάθε παραλήπτης είναι και μια ξεχωριστή περίπτωση. Άνθρωποι καλοί, αγενείς, βασανισμένοι, περίεργοι, πληγωμένοι, απομονωμένοι από τη ζωή, ο καθένας διαθέτει ποικίλα συναισθήματα. Σε κάποιες ιστορίες υπάρχει συζήτηση, σε άλλες μόνο σιωπή, ευχαριστίες με βλέμματα και νεύματα. 

Μέσα από την ιστορία της κούριερ αναδεικνύονται αρκετές πτυχές των ανθρώπων της σημερινής εποχής. Η κούριερ επικοινωνεί μαζί τους, προσπαθώντας να απαλύνει όσο μπορεί τον πόνο τους. Βάσανα, σκέψεις και ανησυχίες κατακλύζουν τις σελίδες, πότε με έντονο ύφος, πότε με εξομολογητικό χαρακτήρα και πότε με συμβουλευτικό τόνο, με σκοπό να πάρουν την απαιτούμενη ανάσα που χρειάζονται για να συνεχίσουν. Η κούριερ έχει και μια πολύ καλή φίλη, τη Λένα, το αγαπημένο της «συνομιλιακό ταίρι», με την οποία, όποτε συναντιούνται, ανοίγουν τους «ασκούς» των σκέψεων και των συναισθημάτων τους, ανακαλύπτοντας μέσα από αυτές τις συζητήσεις πως η κούριερ ήταν ένα άτυχο κορίτσι, που θα μπορούσε κάλλιστα να βρίσκεται στη θέση των παραληπτών της. 

Μέσα από την πρωτοπρόσωπη αφήγηση γίνονται γνωστά η μοναχικότητα που έχει κατακλύσει την κοινωνία μας, τα πάθη των ηρώων και οι πληγές τους, συνέπεια των προσωπικών τους βιωμάτων που έχουν σχέση με γενικότερα προβλήματα που αντιμετώπισε η ελληνική κοινωνία την τελευταία δεκαετία. Άνθρωποι κλεισμένοι σε διαμερίσματα και απομονωμένες περιοχές κλείνονται όλο και περισσότερο στον εαυτό τους, με την ηρωίδα μας να εμφανίζεται στο κατώφλι τους, σαν ένας εν κινήσει ψυχαναλυτής, που θα γίνει ο αποδέκτης όποιου μηνύματος ο παραλήπτης επιθυμεί να μοιραστεί.

Έχουμε να κάνουμε με ένα βιβλίο, το οποίο δύσκολα μπορούμε να εντάξουμε με σιγουριά σε κάποιο είδος. Δεν είναι ούτε μυθιστόρημα, καθώς οι χαρακτήρες που παρελαύνουν είναι τόσοι πολλοί, που θα λέγαμε πως δεν προλαβαίνουν να «ξεδιπλωθούν», με τη νουβέλα να πλαισιώνει καλύτερα το συγκεκριμένο λογοτεχνικό έργο, κυρίως λόγω της συντομίας του.

Όσον αφορά τον τίτλο του έργου, αποτελεί επτασφράγιστο μυστικό μέχρι το τέλος και αποκαλύπτεται μέσα από μια φράση, επιβεβαιώνοντας με αυτόν τον τρόπο πως, παρόλο που το βιβλίο καταγράφει ιστορίες πολλών διαφορετικών ατόμων, στρέφεται γύρω από την κύρια ιστορία, αυτή της πρωταγωνίστριάς μας.

Ελένη Πατσιατζή: «Ο καθημερινός βίος των ανθρώπων ξεδιπλώνεται με έναν λόγο προφορικό, άμεσο, γοργό, έντονα θεατρικό»

Η Ελένη Πατσιατζή, υποψήφια διαδακτόρισσα Ιστορίας και μέλος του ΔΣ του Ομίλου για την Ιστορική Εκπαίδευση στην Ελλάδα, γράφει για το «Πες της» στο “frear”: «Ο καθημερινός βίος των ανθρώπων ξεδιπλώνεται με έναν λόγο προφορικό, άμεσο, γοργό, έντονα θεατρικό, που άλλοτε πάλλεται στη μικροπερίοδη μορφή του κι άλλοτε αντέχει ακαταπόνητα στον μαραθώνιο της αστιξίας.

Ο Οικονόμου αυτή τη φορά επιτυγχάνει, επίσης, κάτι εξαιρετικά δύσκολο από άποψη δομής. Ενσωματώνει στην περιορισμένη φόρμα της νουβέλας πλήθος μικροαφηγήσεων που διαδέχονται με ασθματικό ρυθμό η μία την άλλη και παράλληλα, όλο αυτό το σύνθετο υλικό, το οργανώνει σε ένα ενιαίο σύνολο με σαφή και συμπαγή δομή, χτίζοντας ήδη από την πρώτη σελίδα, προσεκτικά,  μια ατμόσφαιρα μυστηρίου, επαπειλούμενης ανατροπής και υφέρπουσας έντασης. Διάσπαρτα, όσο προχωρά η αφήγηση, παράλληλα με κοινωνικά σχόλια, εγκιβωτίζει σημεία εξαιρετικής ποιητικότητας, που θυμίζουν τη λυρικότητα των παπαδιαμαντικών  περιγραφών. Είναι σαφές ότι έχει κατακτήσει τα εκφραστικά του μέσα, κινείται με άνεση ανάμεσα στον ρεαλισμό, στον ποιητικό λόγο και τον πικρό σαρκασμό, αποδεικνύοντας τη μυθοπλαστική του δεινότητα, την άνεσή του να παρατηρεί και να εκφράζει τις σύγχρονες κοινωνικές ροπές και τάσεις, να τις μεταστοιχειώνει σε υψηλού επιπέδου λογοτεχνία.

Για μια ακόμη φορά τον Οικονόμου τον απασχολεί το ανθρώπινο δράμα. Έχει την ικανότητα να πλάθει ιστορίες με μαστοριά, με έμφαση στη λεπτομέρεια, να ενσωματώνει στο σώμα του κειμένου τον κοινωνικό σχολιασμό του αδιαφορώντας αν κάποιοι/-ες ενοχληθούν από την οπτική του».

Λίγα λόγια για τον Χρήστο Οικονόμου

Ο Χρήστος Οικονόμου γεννήθηκε το 1970 στην Αθήνα. Στην πεζογραφία εμφανίστηκε το 2003 με τη συλλογή διηγημάτων «Η γυναίκα στα κάγκελα» (εκδ. Ελληνικά Γράμματα), ενώ η δεύτερη συλλογή διηγημάτων του, «Κάτι θα γίνει, θα δεις» (εκδ. Πόλις, 2010), τιμήθηκε με το Κρατικό Βραβείο Διηγήματος και μεταφράστηκε στα ιταλικά (Editori Riuniti, 2012) και στα γερμανικά (C.H. Beck, 2013). Διηγήματά του έχουν μεταφραστεί σε επτά γλώσσες συνολικά και έχουν μεταφερθεί στο θέατρο και στον κινηματογράφο.

*Η Αναστασία Χαλβατζοπούλου είναι τεταρτοετής φοιτήτρια του Τμήματος Ελληνικής Φιλολογίας ΔΠΘ και επιμελήθηκε το παρόν κείμενο στο πλαίσιο της πρακτικής της άσκησης τον Μάιο του 2023.

Ακολουθήστε το paratiritis-news.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.