«Κανεις ποτε δεν το ΄μαθε»: Ο Χαρης Μιχαλοπουλος «επιστρεφει» στον γενεθλιο τοπο του

«Η αγωνία που έχει ο Σολωμός για την πνευματική υπέρβαση των δυσκολιών που θέτει η ύλη, σε αυτή την εξαιρετικά δύσκολη αποπνικτική καθημερινότητα τον καθιστά σύγχρονο»

Στον γενέθλιο τόπο του, την Καβάλα, «επιστρέφει» την προσεχή Δευτέρα, 26 Ιουλίου ο Επίκουρος Καθηγητής Λατινικής Φιλολογία του Τμήματος Ελληνικής Φιλολογίας του ΔΠΘ και ποιητής Χάρης Μιχαλόπουλος.

«Επιστρέφει» με την ιδιότητα του «πρωταγωνιστή» δια των γραφομένων του καθώς υπογράφει την παράσταση «Κανείς ποτέ δεν το ‘μαθε…» που «ανεβαίνει» στο 7ο Δημοτικό Σχολείο Καβάλας (Φάρος) στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Φιλίππων.

Πρόκειται για την πρώτη προσπάθεια του κ. Μιχαλόπουλου στη θεατρική γραφή, κατόπιν πρόσκλησης του Καλλιτεχνικού Διευθυντή του Φεστιβάλ Θοδωρή Γκόνη, που εμπνεύστηκε άλλωστε και το φετινό παράλληλο αφιέρωμα στον Διονύσιο Σολωμό, μέσα από τρία θεατρικά κείμενα που γράφτηκαν αποκλειστικά στο πλαίσιο του αφιερώματος της διοργάνωσης για τα 200 χρόνια από την Ελληνική Επανάσταση με τίτλο «Διονύσιος Σολωμός-Ύμνος εις την Ελευθερίαν».

Ο Χάρης Μιχαλόπουλος, ο Άκης Δήμου και η Γλυκερία Μπασδέκη, «υπογράφουν» ισάριθμα θεατρικά κείμενα που γράφτηκαν «κατά παραγγελία» του Φεστιβάλ Φιλίππων και «σκύβουν» επάνω στο έργο του εθνικού μας ποιητή· αφήνουν τη δική τους «παρακαταθήκη» στο Φεστιβάλ Φιλίππων και τους εθνικούς εορτασμούς για τη σημαντική επέτειο και μέσα από τον Λόγο τους «γράφουν» μια παράλληλη «ιστορία» ενός από τους σημαντικότερους θεσμούς πολιτισμού της Ελλάδας.

Στην περίπτωση του πρώτου το «Κανείς ποτέ δεν το ‘μαθε» παρουσιάζεται την Δευτέρα σε σκηνοθετική επιμέλεια των Κατερίνα Συμεωνίδου και Δέσποινα Παπάζογλου, η οποία πρωταγωνιστεί και επί σκηνής.

Χάρης Μιχαλόπουλος όμως …

ΠτΘ: κ. Μιχαλόπουλε επιστρέφετε στον γενέθλιο τόπο σας, την Καβάλα και συγκεκριμένα στο Φεστιβάλ Φιλίππων για την παρουσίαση του πρώτου θεατρικού σας έργου. Το «Κανείς ποτέ δεν το ‘μαθε», που αποτελεί έναν θεατρικό μονόλογο, αφιερωμένο τρόπον τινά στον Διονύσιο Σολωμό.

Χ.Μ.: Είναι μια ευτυχής συγκυρία, και σύμπραξη που οφείλεται σε μια ιδέα και σε πρόσκληση-πρόκληση για μένα -γιατί φεύγω λιγάκι από τα στενά ποιητικά μου νερά για να πάω προς το χώρο της θεατρικής σκηνής– του Καλλιτεχνικού Διευθυντή του Φεστιβάλ Θοδωρή Γκόνη. Στο πλαίσιο του φετινού αφιερώματος στον Διονύσιο Σολωμό, μου έγινε η πρόταση να συγγράψω έναν γυναικείο μονόλογο, που ανεβαίνει τη Δευτέρα στις 26 του μήνα στην Καβάλα, στη Χερσόνησο της Παναγίας, με τη μορφή ενός θεατρικού αναλογίου.

«Τα διακόσια χρόνια από την Ελληνική Επανάσταση δίνουν αφορμή να μην “εγκλωβιστούμε” σε αναμενόμενες εξάρσεις, που μάλλον παραμένουν ρητορικά κατασκευάσματα και δεν έχουν συνέχεια»

ΠτΘ: Πώς κρίνετε την επιλογή του κ. Γκόνη να ασχοληθεί με Διονύσιο Σολωμό και το έργο του, μιας και το  «Κανείς ποτέ δεν το έμαθε», αποτελεί μέρος της παρουσίασης τριών έργων που αφορούν στον Διονύσιο Σολωμό και το έργο του. Πολύ δε περισσότερο σε εποχές που οι «μεγάλοι» άνθρωποι των γραμμάτων και τεχνών δεν είναι ιδιαίτερα δημοφιλείς;

Χ.Μ.: Εγώ λόγω της καταγωγής μου από την Καβάλα, μεγάλωσα στο Φεστιβάλ Φιλίππων. Οι αναμνήσεις μου από πολύ μικρή παιδική ηλικία είναι από τις καλοκαιρινές θεατρικές παραστάσεις που δίνονταν στο Φεστιβάλ Φιλίππων, το οποίο είναι το δεύτερο πιο σημαντικό φεστιβάλ του καλοκαιριού, μετά από εκείνο της Επιδαύρου. Καμιά φορά ξεχνάμε σημαντικούς πολιτιστικούς θεσμούς που έχουμε στην περιοχή μας. Δεν είναι τυχαίο ότι το Κρατικό Θέατρο Βορείου Ελλάδος παραδοσιακά μέχρι πριν από λίγα χρόνια, στην καλοκαιρινή πρεμιέρα του, την όποια τραγωδία ανέβαζε, την έκανε στους Φιλίππους. Μετά την άφιξη του Θοδωρή Γκόνη ως Καλλιτεχνικού Διευθυντή, το Φεστιβάλ Φιλίππων μπαίνει σε μια νέα φάση, μια φάση ανανέωσης, όπου συνδυάζει το παλιό βαρύ πρόγραμμα των παραστάσεων αρχαίου δράματος, με ένα αφιέρωμα. Και είναι εξαιρετικό το ότι ο Γκόνης ξεκινάει από τα κείμενα και κάνει αυτά τα αφιερώματα σε σημαντικούς ποιητές.

Γιατί όμως ο Σολωμός; Προφανώς τα διακόσια χρόνια από την Ελληνική Επανάσταση δίνουν μια αφορμή για να πάμε λίγο πιο πέρα. Να μην «εγκλωβιστούμε» σε αναμενόμενες εξάρσεις περί της Ελληνικής Επανάστασης, που μάλλον παραμένουν ρητορικά κατασκευάσματα και δεν έχουν συνέχεια. Ο Σολωμός για μένα, και για πολλούς άλλους, είναι ένας σύγχρονος ποιητής, πάντα επίκαιρος, γι’ αυτό και κλασικός. Αυτό το αίτημα για τη γλώσσα, το αίτημα για την αλήθεια που εμμονικά τον καταδιώκει στο έργο του – μην ξεχνάμε και την περίφημη ρήση του ότι «το έθνος πρέπει να θεωρεί εθνικό ότι είναι αληθές» – νομίζω ότι τον φέρνει, και με δεδομένες τις πολιτικές εξελίξεις, τις διεθνείς εξελίξεις της εποχής μας, στο επίκεντρο της ζωής μας. Για μένα ακόμα πιο επίκαιρο και σύγχρονο τον καθιστά η αγωνία του -που διατρέχει κυρίως το ώριμο έργο του- για την εσωτερική πάλη του ανθρώπου, για τη νίκη του πνεύματος έναντι της ύλης. Αυτή η αγωνία που έχει ο Σολωμός για την πνευματική υπέρβαση των δυσκολιών που θέτει η ύλη. Θεωρώ ότι σε αυτή την εξαιρετικά δύσκολη αποπνικτική, και με οικονομικούς και κοινωνικούς όρους, καθημερινότητά μας, νομίζω ότι τον καθιστά πραγματικά σύγχρονο. Ξαναδιαβάζοντας τον μάλιστα με άλλον τρόπο, με άλλα μάτια, που νομίζω ότι επιδιώκει να κάνει ο Θοδωρής Γκόνης φέτος με το αφιέρωμα που κάνει. Το να ξαναδιαβάσουμε τον Σολωμό με έναν τρόπο σύγχρονο, χωρίς να του αφαιρεί τον χαρακτηρισμό του εθνικού ποιητή, αν και δεν ξέρω ακριβώς τι μπορεί να σημαίνει εθνικός ποιητής. Είναι εθνικός γιατί είναι σύγχρονος, γιατί θέτει καίρια προβλήματα, της εποχής μας και του καιρού.

«Οι ρωγμές που δημιουργεί η αποσπασματική διάσωση του έργου του Σολωμού, ευκαιρία για έναν δημιουργό να επενδύσει με μυθοπλαστικά στοιχεία ένα νέο κείμενο»

ΠτΘ: Μιλάμε για έναν γυναικείο μονόλογο που έχει γραφτεί από έναν άντρα. Πώς μπήκατε σε αυτή τη διαδικασία, δεδομένου ότι λάβατε  «λευκή επιταγή» από τον Θοδωρή Γκόνη, για τη συμμετοχή σας σε αυτή τη σειρά των παραστάσεων. Πώς ήρθε στα χέρια σας το υλικό και πώς το διαχειριστήκατε;

Χ.Μ.: Το έργο του Σολωμού σώζεται αποσπασματικά. Αυτή η αποσπασματικότητα εκ των πραγμάτων δημιουργεί ρωγμές και για έναν δημιουργό αυτές οι ρωγμές είναι η καταλληλότερη ευκαιρία για να επενδύσει με ψέμα και να δημιουργήσει μυθοπλαστικά ένα νέο κείμενο, μια νέα εκδοχή της πραγματικότητας. Το  «Κανείς ποτέ δεν το έμαθε», που αποτελεί μια φράση από τα τελευταία κείμενα του Διονύσιου Σολωμού που σώζονται, είναι γραμμένο στα ιταλικά και σε πεζό λόγο και φέρει τον τίτλο «Γυναίκα με το Μαγνάδι», η γυναίκα με την κουκούλα δηλαδή. Είναι ένας μονόλογος που κινείται ανάμεσα στο ψέμα και την αλήθεια, ανάμεσα στη μυθοπλασία και την πραγματικότητα. Μιλά η Μάρθα που δεν είναι ένα υπαρκτό πρόσωπο, αλλά μια φιγούρα λογοτεχνική, για την οποία ξέρουμε ότι την χρησιμοποίησε ο Σολωμός στους «Ελεύθερους Πολιορκημένους». Δυστυχώς αυτό το κομμάτι με τη Μάρθα πρωταγωνίστρια σε κάποιο επεισόδιο, δεν σώθηκε στα χειρόγραφα του Σολωμού που έχουν έρθει. Αυτή τη Μάρθα ζωντανεύω, της δίνω σάρκα και οστά, και κυρίως της δίνω λόγο να μας αποκαλύψει τη σχέση της με τον Διονύσιο Σολωμό καθώς και μια εκδοχή του πολύ πιο ανθρώπινη. Θα μας μιλήσει για έναν Σολωμό καθημερινό, προσιτό και ταυτόχρονα απόμακρο, έναν Σολωμό με αδυναμίες, πάθη, έναν Σολωμό του φωτός, αλλά και του σκοταδιού.

Γιατί όμως ο Σολωμός; Προφανώς τα διακόσια χρόνια από την Ελληνική Επανάσταση δίνουν μια αφορμή για να πάμε λίγο πιο πέρα. Να μην «εγκλωβιστούμε» σε αναμενόμενες εξάρσεις περί της Ελληνικής Επανάστασης, που μάλλον παραμένουν ρητορικά κατασκευάσματα και δεν έχουν συνέχεια. Ο Σολωμός για μένα, και για πολλούς άλλους, είναι ένας σύγχρονος ποιητής, πάντα επίκαιρος, γι’ αυτό και κλασικός. Αυτό το αίτημα για τη γλώσσα, το αίτημα για την αλήθεια που εμμονικά τον καταδιώκει στο έργο του – μην ξεχνάμε και την περίφημη ρήση του ότι «το έθνος πρέπει να θεωρεί εθνικό ότι είναι αληθές» – νομίζω ότι τον φέρνει, και με δεδομένες τις πολιτικές εξελίξεις, τις διεθνείς εξελίξεις της εποχής μας, στο επίκεντρο της ζωής μας. Για μένα ακόμα πιο επίκαιρο και σύγχρονο τον καθιστά η αγωνία του που διατρέχει κυρίως το ώριμο έργο του για την εσωτερική πάλη του ανθρώπου, για τη νίκη του πνεύματος έναντι της ύλης.

ΠτΘ: Συμπράττετε με δύο γυναίκες, τη Δέσποινα Παπάζογλου και την Κατερίνα Συμεωνίδου, που έχουν και τη σκηνοθετική επιμέλεια…

Χ.Μ.: Η Δέσποινα Παπάζογλου ενσαρκώνει τη Μάρθα και ταυτόχρονα, από κοινού με την Κατερίνα Συμεωνίδου, έχουν αναλάβει και την σκηνοθετική επιμέλεια. Το έργο του Σολωμού είναι διάσπαρτο από γυναικείες μορφές. Ωστόσο ο καθαρά «ερωτικός» Σολωμός εντοπίζεται σε ελάχιστα κείμενα κι αυτό ήταν μια πρόκληση για μένα. Πίσω από τη Μάρθα θα κρυφτούν πολλές από τις γυναικείες μορφές που συναντάμε στο έργο του Σολωμού. Η Μάρθα κινείται ανάμεσα στην πραγματικότητα και τη λογοτεχνία, φέρνει μέσα από τις αναμνήσεις τις πολλά από τα αποσπάσματα του έργου του Σολωμού, και θα μας δώσει και κάποιες απαντήσεις, μυθοπλαστικές, σχετικά με το τι απέγιναν αυτά τα περίφημα σολωμικά χειρόγραφα που έχουν χαθεί. Ποια ήταν η τύχη τους, γιατί δεν έφτασαν σε μας, μέσα σε μια αναδρομική αφήγηση της ζωής της που κάνει κοντά στον Κόντε Διονύσιο.

«Την συνέχεια μου ή μη στο θεατρικό κείμενο θα την δείξει η σκηνή»

ΠτΘ: Είναι η πρώτη σας δοκιμή στο θεατρικό κείμενο. Θα το συνεχίσετε;

Χ.Μ.: Θα το δείξει η σκηνή και θα φανεί στο χειροκρότημα φαντάζομαι. Ήταν μια πρόκληση για μένα, χάρηκα τη διαδικασία αυτή, και η μέχρι τώρα συνεργασία μου και με τη Δέσποινα και με την Κατερίνα, μου έδειξαν έναν νέο χώρο με πολύ διαφορετική, πολύ όμορφη και προκλητική λογική. Ελπίζω και εύχομαι να υπάρχει συνέχεια, αλλά αυτό θα το δείξει ο χρόνος που κρίνει τα πάντα και βέβαια η απήχηση που μπορεί να έχει ένα τέτοιο εγχείρημα από το κοινό.

Ακολουθήστε το paratiritis-news.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.