Η λογοτεχνικη Γη των Κικονων επανερχεται για να δροσισει δραστικα το καλοκαιρι μας
Αφροδίτη Ευαγγελίδου-Τσέτλακα, «Η φωνή της Γης των Κικόνων», εκδ. Παρατηρητής της Θράκης, Κομοτηνή 2023, σ. 264
Υπάρχει τρόπος να συνδεθούν η Θράκη και η ακριτική Κομοτηνή με τη Γαλλία και την Πόλη του Φωτός, και ταυτόχρονα το παρελθόν με το παρόν; Όλα είναι εφικτά εντός της λογοτεχνικής σφαίρας, και στο νέο μυθιστόρημα της Αφροδίτης Ευαγγελίδου-Τσέτλακα, «Η φωνή της Γης των Κικόνων», που καταφέρνει να συγκεράσει όλα τα παραπάνω.
Η κ. Ευαγγελίδου-Τσέτλακα συνεχίζει δυναμικά το 2023 τη λογοτεχνική της πορεία, ολοκληρώνοντας τη διλογία της «Η Γη των Κικόνων», δεκαεπτά χρόνια μετά το πρώτο της μυθιστόρημα «Το αγόρι από τη Γη των Κικόνων» (εκδ. Παρατηρητής της Θράκης, Κομοτηνή 2006), με το νέο της λογοτεχνικό έργο να αφιερώνεται στην αείμνηστη και πολυαγαπημένη της κόρη Σούλη: «Ήταν τότε που “οι Θεοί ευλογούσαν…”. Πήρες τα χειρόγραφά μου, Σούλη, και τα διάβασες. Μου είπες: “Μανούλα, να τα εκδώσεις”. Και μετά σιωπή… Ήταν τότε που “οι Θεοί σιωπούσαν…”. Όμως, η φωνή σου ερχόταν κατά καιρούς και ψιθύριζε: “Μανούλα, να τα εκδώσεις”. Ήταν κάτι πολύ δύσκολο. Ένα αλαλούμ στα χειρόγραφα κι εγώ χαμένη στον κόσμο της σιωπής. Όμως, η φωνή σου ήταν επιταγή. Και μένα τα βήματά μου με οδήγησαν σε αγαπημένους από παλιά φίλους. Η Μαντώ, η ηρωίδα μου, πρόσωπο μυθοπλασίας, αλλά και διαχρονικά υπαρκτό. Νέα γυναίκα, γεννημένη από τα σπλάχνα της θρακικής Γης και γαλουχημένη με ένα όραμα: να είναι η Θράκη μας, η Μεγάλη Γη, ευλογημένη!», αναφέρει χαρακτηριστικά στο τρυφερό σημείωμα, εν είδει αφιέρωσης, στην αρχή του βιβλίου.
Το νέο της πεζογράφημα, που κυκλοφορεί και αυτό από τις εκδόσεις Παρατηρητής της Θράκης, εξιστορεί στα 27 του κεφάλαια μια συναρπαστική ερωτική ιστορία. Προσφέρει, παράλληλα, ένα ταξίδι στα δύσκολα μονοπάτια της ενηλικίωσης, ένα ταξίδι στην οθωμανική Γκιουμουλτζίνα και τις κορυφαίες φυσιογνωμίες της, όπως τον Απόστολο Σούζο και τον Νέστορα Τσανακλή, στην προσφυγική Θράκη του ’23, στη νεότερη Κομοτηνή αλλά και στο γοητευτικό Παρίσι, με συνοδοιπόρους τον Θεοφάνη και τον Γιάννη, τη Μαντώ και τον Νάσο, τον Νίκολας και τον Πιερ, την Ερμίνα και την Ιουλία και πολλούς ακόμη ήρωες.
Πρωταγωνίστρια του βιβλίου είναι η Μαντώ, απόγονος των πρώτων Ηπειρωτών κατοίκων της Κομοτηνής από την πλευρά του πατέρα της, ενώ από τη μητέρα της είχε προσφυγική καταγωγή, μιας και οι πρόγονοί της εγκατέλειψαν την Αδριανούπολη και εγκαταστάθηκαν στην Κομοτηνή. Η Μαντώ, κόντρα στην πατρική παράδοση της ενασχόλησης με τη Νομική, αποφασίζει να χαράξει τον δικό της δρόμο στη ζωή, παρά τους φόβους της οικογένειάς της και των ευρύτερων μελών της: «Μη φεύγεις, παιδί μου, για τόσο μακριά. Εσένα η ζωή σου μέχρι τώρα ήταν η πόλη σου και η Στρύμη, ο κόσμος σου ο γνώριμος κι αυτοί που σ’ αγαπούν και σε φροντίζουν. Εκεί μακριά ποιος θα σε νοιαστεί;» (σ. 42). Ακολουθώντας τα όνειρά της πηγαίνει για σπουδές στην Πόλη του Φωτός, το Παρίσι. Με βαθιά και έντονη φεμινιστική ιδεολογία να τη διακατέχει, η ηρωίδα μας ζει ανάμεσα σε μαγευτικά τοπία, ερωτεύεται και την ερωτεύονται, παρακάμπτοντας ορισμένες φορές τους προσωπικούς της φραγμούς, καταλήγοντας σε λάθη και αυταπάτες, όπως συμπεραίνει αργότερα.
Έχουμε να κάνουμε με ένα φαινομενικά τρυφερό ερωτικό μυθιστόρημα, γεμάτο ταξίδια και εναλλαγές σε μαγευτικά τοπία, με αφετηρία τη Θράκη μέχρι και το μακρινό Παρίσι. Ταυτόχρονα δεν λείπουν και τα ασταμάτητα νοητά ταξίδια στο παρελθόν της ιστορίας της οικογένειάς της που έζησε στην Γκιουμουλτζίνα και το αγρόκτημα της Στρύμης, με πρωταγωνιστές τους παππούδες της Θεοφάνη και Βασίλω, Γιάννη Εφέντη, Ηρακλή, Ευπραξία, την κόρη τους Ιουλία, αλλά και τους γονείς, τους Μάξιμο και Ερμίνα.
Πρόκειται για ένα βιβλίο που σε παρακινεί να ονειρευτείς, να κυνηγήσεις τις επιθυμίες σου, ακόμα και όταν αυτό είναι πρακτικά αδύνατο. Επιπλέον, η αβίαστη γραφή και η μαγευτική εξιστόρηση των γεγονότων οδηγούν τον αναγνώστη σε ένα συνεχές συναισθηματικό roller coaster. Εκεί που νιώθεις χαρά, ελπίδα και ενθουσιασμό, ξαφνικά σε κυριεύουν στεναχώρια, θλίψη και πόνος. Ακόμα και τα δυσάρεστα όμως συναισθήματα γρήγορα εξαφανίζονται, χάρη στη ζωντάνια της ηρωίδας και τη δίψα της για ζωή, που προσφέρουν ελπίδα ακόμα και όταν όλα φαίνονται μάταια.
Ένα μυθιστόρημα που «συνομιλεί» με την ιστορία της Κομοτηνής, με την ιστορία της Θράκης
Ακολουθούν μερικά ενδεικτικά αποσπάσματα που θα μας εισάγουν στον μυθιστορηματικό κόσμο της συγγραφέως, ο οποίος, όπως προαναφέραμε, διαπλέκεται με την πορεία της πόλης μας, από την οθωμανική κατοχή μέχρι και την ενσωμάτωσή της στον εθνικό κορμό:
—«Τούτη την πολύπαθη θρακική γη αγάπησε ο Θεοφάνης. Κι όταν κατά καιρούς ξυπνούσε µέσα του ο ταξιδευτής κι έφευγε από κοντά της, γρήγορα επέστρεφε. Τότε στη Βραΐλα, όταν βρήκε τον πατέρα του σε άθλια κατάσταση και πριν αυτός πεθάνει, τον ενθάρρυνε κάπου να ριζώσει. Κι όταν ο Θεοφάνης του είπε πως σκέφτεται να πάει στη Θράκη, και ειδικά στην Γκιουµουλτζίνα, του είπε: “Να πας να βρεις τον Μιχάλη τον Σούζο· είναι κοντοχωριανός µας απ’ τον Ασπράγγελο του Ζαγοριού. Στα νιάτα µας, κάποια στιγµή, οι δρόµοι µας συναπαντήθηκαν. Παλιά ιστορία, πού να στα λέω τώρα… Επέµενε τότε να πάω κοντά του στην Γκιουµουλτζίνα κι είναι σήμερα μεγαλέµπορας της Θράκης. Έχει συναλλαγές µε όλα τα γνωστά εµπορικά κέντρα της Ευρώπης. Σ’ αυτόν θα πας, θα µιλήσεις για µένα, σίγουρα θα µε θυµάται”.
Σ’ αυτόν πήγε κατ’ ευθείαν όταν ήλθε στην Γκιουµουλτζίνα ο Θεοφάνης. Κι αυτός τον δέχτηκε µε πατρική αγάπη, γιατί θυµήθηκε τον Κωνσταντή, τον κοντοχωριανό του.
Θαύµασε ο Θεοφάνης τις τεράστιες, για την εποχή εκείνη, εµπορικές δραστηριότητες της εταιρείας “Μ. Σούζος και Σία”. Μαζί µε τον πατέρα Σούζο ένωσε και τις δικές του δυνάµεις και ο γιος του Απόστολος Σούζος, τον οποίο ο πατέρας του, που ήταν σχεδόν αγράµµατος, τον έστειλε στη Σµύρνη, στην εκεί Εµπορική Σχολή, από την οποία αποφοίτησε µε τον βαθµό “Άριστα”. Ενωµένες τώρα από τη µια µεριά, η επιχειρηµατικότητα του πατέρα και η βαθιά γνώση του για το εµπόριο, και από την άλλη, οι θεωρητικές γραµµατικές γνώσεις του γιου, προήγαγαν την εταιρεία σε αξιοζήλευτο σηµείο και την έκαναν γνωστή σε όλο τον εµπορικό κόσµο, δεδοµένου ότι και τα κεφάλαια της εταιρείας ήταν πάµπολλα και η κτηµατική περιουσία µεγάλη. Στην εταιρεία “Μ. Σούζος και Υιός” δούλεψε ο Θεοφάνης τον πρώτο καιρό και συνδέθηκε φιλικά µε τον Απόστολο Σούζο.
Δυστυχώς όµως, οι πόλεµοι, η ρευστότητα των καιρών και ατυχείς συγκυρίες χτύπησαν καίρια την Εταιρεία, η οποία αναγκάστηκε να κηρύξει πτώχευση. Ο Απόστολος Σούζος δεν έχασε το θάρρος του. Έχοντας εμπιστοσύνη στις γνώσεις του, έφυγε για την Αίγυπτο, το Κάιρο, όπου προσελήφθη ως λογιστής στον Εµπορικό Οίκο Νέστορος Τσανακλή» (σ. 24-25).
Ένα μυθιστόρημα που «μοσχοβολάει» έρωτα
Ερωτικό μυθιστόρημα όμως κατά βάση το νέο πεζογράφημα της κ Ευαγγελίδου-Τσέτλακα, οπότε δεν θα μπορούσαμε να παραλείψουμε και ένα χαρακτηριστικό απόσπασμα:
—«Ο Νάσος… Ο Νίκολας… Δύο άντρες στη ζωή μου! Τι έδωσα; Τι πήρα από τις σχέσεις αυτές; Ο Νάσος… Τι ήταν για μένα ο Νάσος; Η δεδομένη αγάπη και φιλία που όσο την είχα, δεν την είχα εκτιμήσει όσο έπρεπε. Ήταν ο μοναδικός μου φίλος, ο σύντροφός μου σε όλα τα στάδια της ζωής μου, ο εξομολογητής των μικρών, τρυφερών μυστικών μου. Από εκεί και πέρα; Πόσο κοντά είναι η φιλία με τον έρωτα; Πώς μπορεί κανείς να περάσει αυτή την ευαίσθητη διαχωριστική γραμμή; Άραγε υπέβοσκαν ανάμεσά μας κάποια ψήγματα έρωτα που δεν ήρθαν στο φως, επειδή δεν σκάψαμε βαθιά μέσα μας;
Αναρωτιέμαι, γιατί όταν σκέφτομαι τον Νάσο, όταν μιλώ για τη σχέση μας, για τα συναισθήματά μας, χρησιμοποιώ πάντα τον πληθυντικό αριθμό; Γιατί άραγε υπήρξε αυτή η καταλυτική ταύτιση των δύο εγώ μας; Αυθαιρεσία δική μου, γιατί δεν άφησα τον Νάσο να εκφραστεί σαν αυτόνομη προσωπικότητα, παρ’ όλο που σε όλες τις ενέργειες που αφορούσαν στη δράση μας, στην πρακτική αντιμετώπιση γεγονότων, προβλημάτων, πράξεων ο Νάσος ήταν ο δυνατός, ο αποφασιστικός, που έπαιρνε τα ρίσκα. Όμως, στον συναισθηματικό τομέα τον αφόπλισα, του στέρησα τη δυνατότητα να εκφραστεί, να δείξει και την άλλη πλευρά του· του άντρα με τη φλόγα του έρωτα που έβλεπα στα μάτια του. Κάτι τέτοιες στιγμές έπαιρνα το ύφος της δυνατής, της υπεράνω ερωτικών παθών και του έκοβα τη φόρα. Άλλα και σε στιγμές δικής μου αδυναμίας, δεν τον άφησα να υπερβεί αυτή την ευαίσθητη διαχωριστική γραμμή, γιατί φοβόμουν την επόμενη στιγμή. Ήμουν σίγουρη για τη δυνατή μας φιλία. Δεν ήμουν όμως σίγουρη για τον έρωτα. […]
Και ο Νίκολας; Τι ήταν για μένα; Ο έρωτας αλλά και το ολέθριο πάθος. Μαζί του ένιωσα τη δύναμη και τη γοητεία της σαρκικής επαφής σε όλη της την ένταση, αλλά και την απογοήτευση της απομόνωσης… Γιατί δεν υπήρχε το μετά: η γαλήνη μετά το πάθος, το απαλό χάδι στο ιδρωμένο μέτωπο, η χαλάρωση της σάρκας, μα και της ψυχής. Υπήρχαν μόνο τα ακατάστατα στρωσίδια, η ιδιάζουσα οσμή του “χόρτου”, η αποχαύνωση, ο ληθαργικός ύπνος και η πικρή, στυφή γεύση στο στόμα και στην ψυχή. Το ένιωθα, δεν ήταν αυτός ο έρωτας που ονειρευόμουν. Ήθελα το σμίξιμο με τον άντρα που ποθούσα να έχει καθαρό πρόσωπο και να πηγάζει από τις αρχέγονες παρορμήσεις της ψυχής και του σώματος κι όχι από ουσίες […]».
Καλοτάξιδο να είναι, και συναρπαστικοί οι πλόες του στις θάλασσες της μνήμης του κόσμου, της συνύπαρξης στη Θράκη και των ερώτων… Δροσιά πραγματική το καλοκαίρι.
Λίγα λόγια για την Αφροδίτη Ευαγγελίδου-Τσέτλακα
Η Αφροδίτη Ευαγγελίδου-Τσέτλακα γεννήθηκε στην Αριδαία του ν. Πέλλας. Είναι πτυχιούχος της Παιδαγωγικής Ακαδημίας της Θεσσαλονίκης και εργάστηκε ως εκπαιδευτικός σε πολλά δημοτικά σχολεία των ν. Αττικής, Πέλλας και Ροδόπης. Έζησε για πολλά χρόνια στην Κομοτηνή, συμμετέχοντας ενεργά σε συλλόγους της πόλης με κοινωνικό, επιστημονικό και πολιτιστικό χαρακτήρα. Συγκεκριμένα, υπήρξε μέλος της Εταιρείας Παιδαγωγικών Επιστημών Κομοτηνής, της Φιλοπτώχου Αδελφότητος Κυριών Κομοτηνής, του ΔΣ της ΧΕΝ Κομοτηνής και της Ομάδας Βιβλίου της.
Επίσης, έχει δημοσιεύσει άρθρα, επιφυλλίδες, ταξιδιωτικές εμπειρίες και βιβλιοπαρουσιάσεις στον έντυπο και ηλεκτρονικό τύπο, και έχει συνεργαστεί με την ημερήσια τοπική εφημερίδα της Κομοτηνής «Πατρίδα». Είναι μέλος της «Γυναικείας Λογοτεχνικής Συντροφιάς» στην Αθήνα. Για το συγγραφικό της έργο έχει λάβει:
● Το 1997, βραβείο (παμψηφεί) στον προκηρυχθέντα από την «Εταιρεία Λογοτεχνών Νοτιοδυτικής Ελλάδος» στην Πάτρα Πανελλήνιο Διαγωνισμό, για τη συλλογή διηγημάτων της με τίτλο, «Αέρινη Πολιτεία».
● Το 1999, εύφημη μνεία πρωτοεμφανιζόμενου συγγραφέα από τη «Γυναικεία Λογοτεχνική Συντροφιά» (Αθήνα) και τις εκδόσεις Φυτράκη για το μυθιστόρημά της, «Της Ειρήνης και του Πολέμου».
● Το 2000, έπαινο από τη «Γυναικεία Λογοτεχνική Συντροφιά» στον Πανελλήνιο Διαγωνισμό με θέμα τη μάνα ως διαχρονικό σύμβολο αγάπης, προσφοράς και θυσίας για το μυθιστόρημά της, «Πέρσα, Μωρή!».
● Το 2004, βράβευση από την «Εταιρεία Παιδαγωγικών Επιστημών» Κομοτηνής για το συνολικό της έργο.
Έχει ακόμη γράψει την ιστορική μελέτη «Φιλόπτωχος Κομοτηνής, 1912-2003: Ένας αιώνας προσφοράς – Μία διαδρομή προσφοράς με αρχή χωρίς τέλος» (εκδ. Φιλόπτωχος Αδελφότης Κυριών Κοµοτηνής – Νομαρχία Ροδόπης, 2003), τα μυθιστορήματα «Το αγόρι από τη Γη των Κικόνων» (εκδ. Παρατηρητής της Θράκης, 2006), «Ταξιδιώτες του Αιώνα» (εκδ. Ερωδιός, 2015), καθώς και τα υπό έκδοση, «Άννα των Ανέμων» και «Οι Δασκάλες της Μοναξιάς».
*Η Αναστασία Χαλβατζοπούλου είναι τεταρτοετής φοιτήτρια του Τμήματος Ελληνικής Φιλολογίας ΔΠΘ και επιμελήθηκε το παρόν κείμενο στο πλαίσιο της πρακτικής της άσκησης τον Μάιο του 2023.
—Μπορείτε να βρείτε το βιβλίο της Αφροδίτης Ευαγγελίδου-Τσέτλακα, «Η φωνή της Γης των Κικόνων» στην ιστοσελίδα των εκδόσεων www.paratiritisbook.gr καθώς και στα βιβλιοπωλεία.
Ακολουθήστε το paratiritis-news.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.
