Γνωριζοντας την ευθραυστη Μαρια… και τη γυναικα-θρυλο Καλλας

Μία συναρπαστική αυτοπροσωπογραφία της κορυφαίας Ελληνίδας υψιφώνου

Τομ Βολφ (επιμ.), «Μαρία Κάλλας: Γράμματα και αναμνήσεις», Ανδρέας Παππάς μτφρ., εκδ. Πατάκη, Αθήνα 2020, σ. 496.

Μία αξιόπιστη βιογραφία της Κάλλας, της μεγαλύτερης, ίσως, υψιφώνου του 20ού αιώνα, μας προσφέρει ο Τομ Βολφ μέσω της δικής της πρωτοπρόσωπης αφήγησης. Ο Τομ Βολφ δεν είναι, επομένως, ο συγγραφέας του παρόντος έργου –αντιθέτως συγγραφέας θα πρέπει να θεωρηθεί η ίδια Κάλλας.

Ο Τομ Βολφ ήταν όμως αυτός ο οποίος με υπομονή και αγάπη συγκέντρωσε, μετέφρασε, ταξινόμησε και υπομνημάτισε τις επιστολές της Μαρίας. Είναι επίσης ο δημιουργός της γνωστής ταινίας “Maria by Callas”, καθώς επίσης και μεγάλος θαυμαστής και ακροατής της μουσικής της Κάλλας.

Το παρόν αυτό πόνημα περιλαμβάνει έναν πρόλογο του Τομ Βολφ καθώς και ένα γράμμα από τον ίδιο, το οποίο απευθύνεται στην ίδια την Κάλλας στην αρχή του βιβλίου και εξηγεί το πώς παρακινήθηκε να μελετήσει τη ζωή της. Κατόπιν, σειρά έχει η αφήγηση των αναμνήσεων της ζωής της από την ίδια τη μεγάλη καλλιτέχνιδα, την οποία επιχείρησε μία φορά το 1957 και άλλη μία το 1977. Στο ενδιάμεσο, μεταξύ των δύο αυτών αφηγήσεων, παρεμβάλλονται ιδιόχειρες επιστολές της Κάλλας προς διάφορα πρόσωπα, όπως μουσικούς, συναδέλφους, διάσημους, φίλους, μαέστρους, τον πρώτο της σύζυγο, Τζιοβάννι Μπατίστα Μενεγκίνι, την αγαπημένη της δασκάλα στην Αθήνα, Ελβίρα ντε Ιντάλγκο, και μία μόνο προς τον έτερο αγαπημένο της, τον Αριστοτέλη Ωνάση. Λιγότερες είναι οι επιστολές που απευθύνονται στην ίδια την Κάλλας.

Εξίσου κατατοπιστικοί στην παρακολούθηση της πορείας της ζωής και της καριέρας τής μεγάλης σοπράνο είναι οι πίνακες οι οποίοι περιλαμβάνουν τις παραστάσεις και τα ρεσιτάλ της ανά την υφήλιο, καθώς και το φωτογραφικό υλικό που της συνοδεύει.
Από τα παιδικά της χρόνια στη Νέα Υόρκη όπου γεννήθηκε και στα πρώτα της βήματα στο κλασικό τραγούδι, στην Αθήνα της Κατοχής, και στα μαθήματα με τη σπουδαία ντε Ιντάλγκο, ο αναγνώστης θα κατανοήσει ποιες ήταν οι επιρροές που διαμόρφωσαν τη μεγάλη «Ντίβα». Οπωσδήποτε, θα εκπλαγεί με τη μεγάλη εργατικότητα της Κάλλας που συνόδευε το μεγάλο και πηγαίο ταλέντο της, και θα θαυμάσει τη μανία της να μην τραγουδάει στις μεγάλες σκηνές του κόσμου αν δεν αισθανόταν ότι μπορούσε να αποδώσει το 100% (ή έστω το 95%) των φωνητικών δυνατοτήτων της, μια μανία την οποία πλήρωσε ουκ ολίγες φορές με ζωηρές αποδοκιμασίες, όπως στη Ρώμη το 1958.

Σκάλα του Μιλάνου, Royal Opera House του Λονδίνου, Παρίσι, Βερολίνο, Αθήνα, Βιέννη, ακόμη και Μεξικό και Αργεντινή, η μεγάλη σοπράνο δούλεψε εντατικότατα κατά τη δεκαετία του ’50, ερμηνεύοντας μοναδικά πολλούς γνωστούς ρόλους του διεθνούς ρεπερτορίου, όπως τη Μήδεια του Κερουμπίνι, την Τζιοκόντα του Πονκιέλλι, την Τραβιάτα του Βέρντι,  την Τόσκα του Πουτσίνι. Η ίδια ξεχώρισε και ταυτίστηκε περισσότερο από όλες τις ηρωίδες που ερμήνευσε με τη Νόρμα του Μπελίνι, ηρωίδα την οποία υποδύθηκε συνολικά πάνω από ενενήντα φορές σε οκτώ χώρες.

Ο Τομ Βολφ μας επιτρέπει να δούμε για πρώτη φορά όχι τη Μαρία πίσω από την Κάλλας, αλλά τόσο τη Μαρία όσο και την Κάλλας να συνυπάρχουν ταυτόχρονα στους ρόλους που ερμήνευσε, τις φιλίες της, τις συνεργασίες της, αλλά και την ερωτική της ζωή.

Το βιβλίο αυτό εκπληρώνει, θα λέγαμε, επομένως, την επιθυμία της ίδιας της Κάλλας για να γράψει μία αυτοβιογραφία της, απαλλαγμένη από όλα εκείνα τα ψεύδη τα οποία κατά καιρούς έλεγαν γι’ αυτήν οι «κακές γλώσσες». Την επιθυμία της αυτή δεν πρόλαβε να την ολοκληρώσει, αφού πέθανε ξαφνικά στο διαμέρισμά της στο Παρίσι το 1977 σε ηλικία 53 ετών.

Ένα βιβλίο το οποίο  αποτελεί φόρο τιμής στη μεγάλη καλλιτέχνιδα το οποίο θα διαβαστεί άνετα και με μεγάλο ενδιαφέρον από μουσικούς και μη. Τολμώ να πω και εγώ όμως, πως, ως δασκάλα φωνητικής, μουσικός, σοπράνο και φανατική ακροάτρια της υπέροχης αυτής τέχνης που λέγεται όπερα, το βιβλίο αυτό θα συγκινήσει ιδιαίτερα όσους σχετίζονται με οποιονδήποτε τρόπο με τη θεϊκή αυτή τέχνη. Επιπλέον, θα τους διαφωτίσει, αφού η μεγάλη Ελληνίδα σοπράνο αποκαλύπτει στις αναμνήσεις της κάποια βασικά σημεία της φτασμένης τεχνικής της στο τραγούδι, τα οποία μπορούν να αποτελέσουν χρήσιμο οδηγό για τους νέους σπουδαστές του κλασικού τραγουδιού.

*Η Λεύκη Σαραντινού είναι φιλόλογος, ιστορικός και συγγραφέας. Τελευταίο της βιβλίο η ιστορική μελέτη «Μύθοι που έγιναν ιστορία», εκδ. Ενάλιος, Αθήνα 2020.

google-news Ακολουθήστε το paratiritis-news.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.