Γιαννης Καλπουζος: «Στο “Καλντεριμι” ο αναγνωστης θα βρει πολλα κομματια του εαυτου του»
Το νέο του μυθιστόρημα με τίτλο «Καλντερίμι» που κυκλοφόρησε πριν από λίγο διάστημα από τις Εκδόσεις «Ψυχογιός» παρουσιάζει σήμερα, Τετάρτη, 5 Ιουλίου και ώρα 19:00 στην Δημοτική Βιβλιοθήκη Κομοτηνής ο Γιάννης Καλπούζος.
Ο δημοφιλής συγγραφέας αναμένεται να βρεθεί εκ νέου στην Κομοτηνή, ως καλεσμένος των Βιβλιοχαρτοπωλείων «Βαφειάδης» και της ΚΟΙΝΣΕΠ «Κομοτηνή Εν Δράσει» για να συνομιλήσει με τους αναγνώστες του, που θα δώσουν το παρών, για το νέο του συγγραφικό δημιούργημα μέσα από τις σελίδες του οποίου θα περιπλανηθούν στη Θεσσαλονίκη παρακολουθώντας την ιστορία και την εξέλιξή της μέσα από τις ζωές των ηρώων (τρεις γενιές), ακολουθώντας τους από το 1867 έως το 1919, ενώ οι μνήμες τους κλείνουν έναν κύκλο 99 χρόνων.
Με την αφορμή της παρουσίας του στην πόλη μας, ο κ.Γιάννης Καλπούζος μίλησε το πρωί της Τρίτης, 4 Ιουλίου στο «Ράδιο Παρατηρητής 94fm» για το «Καλντερίμι» την ιστορία που αυτό εξιστορεί αλλά και την «συνάφειά» στοιχείων αυτής με την πολυπολιτισμική Θράκη.
Γιάννης Καλπούζος όμως…
«Το νέο μου βιβλίο εμπεριέχει πολλά μηνύματα για την Κομοτηνή και την συνύπαρξη των φυλών»
ΠτΘ: κ.Καλπούζο το νέο σας μυθιστόρημα με τίτλο «Καλντερίμι», διαδραματίζεται στη Θεσσαλονίκη και σε έναν κύκλο ιστορικής μνήμης με χαρακτηριστικά πολυπολιτισμικότητας που και σε εμάς εδώ στη Ροδόπη και στη Θράκη ευρύτερα βεβαίως, είναι πάρα πολύ κοντά κοντά στην λογική και την κουλτούρα μας…
Γ.Κ.: Η Θεσσαλονίκη αυτή την περίοδο χαρακτηρίζεται από το πολυφυλετικό της περιβάλλον, τη «Βαβυλωνία» των γλωσσών που μιλούσαν οι κάτοικοί της. Η μεγαλύτερη αριθμητικά φυλή ήταν οι Εβραίοι, η δεύτερη οι μουσουλμάνοι με περίπου τους μισούς ντονμέδες, δηλαδή εξισλαμισμένους Εβραίους, τρίτη φυλή οι Έλληνες και υπήρχαν βέβαια Βούλγαροι, Σέρβοι, Αλβανοί, αρκετοί ευρωπαίοι που μένανε στον φραγκομαχαλά, και σαφέστατα έχει πολλά μηνύματα για την Κομοτηνή, για την Ξάνθη, για την συνύπαρξη των φυλών, αν και εκείνα τα χρόνια ήταν πάρα πολύ δύσκολη. Συνυπήρχαν οι άνθρωποι, αλλά δύσκολα αναπτύσσονταν σχέσεις φιλίας μεταξύ των άλλων φυλών, καθώς υπήρχε πολύ μεγάλη προκατάληψη και καχυποψία.
«Με ενδιαφέρει να αναπλάθω με ακρίβεια μια εποχή που δεν υπάρχει πια»
ΠτΘ: κ. Καλπούζο, γνωστοποιείτε ένα ιστορικό παρελθόν, η έρευνα επί του οποίου αντιλαμβανόμαστε ότι είναι πολύ μεγάλη. Είναι βέβαια ένα χαρακτηριστικό της δικής σας γραφής. Πως εργαστήκατε σε ό,τι αφορά το μυθιστόρημα αυτό;
Γ.Κ.: Χρειάστηκαν δυο χρόνια με 10-15 ώρες δουλειά καθημερινά. Με ενδιαφέρει πάρα πολύ να αναπλάθω με ακρίβεια ή όσο είναι δυνατόν πιο κοντά στην ακρίβεια, μια εποχή που δεν υπάρχει πια. Μελετώντας όλο τον τύπο της εποχής εκείνης, στη Θεσσαλονίκη κυκλοφορεί από το 1875 η εφημερίδα «Ερμής», η οποία μετά ονομάστηκε «Φάρος της Μακεδονίας», κλπ, όλες τις εφημερίδες που έχουν διασωθεί, αλλά και περιηγητές, βιβλία για την αρχιτεκτονική, τις θρησκείες, την οικονομία, τις μεταφορές, απ’ όπου μπορούσα να αντλήσω στοιχεία για την καθημερινότητα και φυσικά ιστορικά βιβλία, λαογραφικά, με στόχο μέσα από όλα αυτά να μπορέσει να μεταφερθεί ο αναγνώστης σε αυτή την εποχή, να κατανοήσει τον τρόπο σκέψης των ανθρώπων, την πρόσληψη που είχαν για τον κόσμο, και να κρίνει τόσο τις ενέργειες, τις αποφάσεις, τις κινήσεις των μυθοπλαστικών ηρώων, αλλά και τα καθ’ αυτά ιστορικά γεγονότα. Γιατί η περίοδος χαρακτηρίζεται από συνταρακτικά ιστορικά γεγονότα, με βάση όσα ίσχυαν τότε και όχι με τον τρόπο που σκεφτόμαστε σήμερα. Είναι σύνηθες λάθος αυτό να θέλουμε να κρίνουμε παλιότερες εποχές με βάση τα σημερινά δεδομένα.
ΠτΘ: Θα έπρεπε να συμβαίνει το αντίθετο κατά την άποψή μου, ίσως να κρίνουμε τα σημερινά δεδομένα με βάση το ιστορικό παρελθόν…
Γ.Κ.: Είναι πολύ ωραίο αυτό που λέτε γιατί θα ήμασταν και πιο σοφοί. Θα είχαμε διδαχτεί από το παρελθόν. Δυστυχώς στην Ελλάδα δεν μελετούμε, διαβάζει μόνο το 7%, οπότε δεν γινόμαστε και σοφότεροι.
«Η ιστορία δεν μπορεί να μην είναι κομμάτι και του ενδιαφέροντός μας»
ΠτΘ: Η μυθοπλασία και η λογοτεχνία ωστόσο είναι αν μη τι άλλο και ένα πιο προσφιλές «εργαλείο» στο χέρι του αναγνώστη, ούτως ώστε ενδεχομένως να έρθει σε επαφή με ιστορικά γεγονότα; Είναι αυτός και ένας σκοπός σας γράφοντας και επιλέγοντας τέτοια θεματολογία και σε τέτοια έκταση;
Γ.Κ.: Σαφέστατα και είναι και αυτό το κομμάτι. Θεωρώ ότι το να αποκομίζει γνώσεις ο αναγνώστης μέσα από ένα κείμενο, να μαθαίνει ιστορία, εφόσον υπάρχει αυτή η ακρίβεια που μίλησα προηγουμένως και μια κοπιαστική έρευνα για να φωτίσει τα πράγματα από πάρα πολλές πλευρές και να αφήσει τα συμπεράσματα κι όχι να υποδεικνύει ο συγγραφέας ποια ήταν ή ποια είναι η αλήθεια στον αναγνώστη, είναι κομμάτι της λογοτεχνίας. Εννοείτε ότι η ιστορία δεν μπορεί να μην είναι κομμάτι και του ενδιαφέροντός μας. Μέσα εκεί υπάρχει το παρελθόν μας, μιλάμε και για κοντινά χρόνια, μέσα από αυτά τα χρόνια έρχονται μέχρι σήμερα νοοτροπίες, συμπεριφορές, τρόπος σκέψης, και πέρα από αυτό έχουμε και τα της ψυχής, τα οποία δεν έχουν αλλάξει μέσα μας στο χρόνο. Πέραν αυτών προσωπικά με ενδιαφέρει και η ίδια η ιστορία σαν αντικείμενο, η κοινωνική ιστορία, αυτή που γράφουν οι απλοί άνθρωποι, κι όταν κανείς διαβάσει αυτή την ιστορία την αγαπάει πιο πολύ τον τόπο του, δένεται με τους μυθοπλαστικούς ήρωες, γίνονται οικεία πρόσωπα και έτσι μαθαίνει και πολύ πιο εύκολα ιστορία.
ΠτΘ: Στην προκειμένη περίπτωση, το «Καλντερίμι» επιλέγετε να το κάνετε μεταξύ άλλων και μέσα από τα πρόσωπα τριών ηρώων, άντρες οι πρωταγωνιστές αυτή τη φορά…
Γ.Κ.: Η μυθοπλασία παρακολουθεί τρεις γενιές, τον παππού Αντύπα, τον γιο του Παράσχο και τον Κλεάνθη, εγγονό και γιο αντίστοιχα, ενώ παράλληλα αρκετές γυναίκες τους πλαισιώνουν, είτε είναι σύζυγοι, ερωμένες, αδελφές, κλπ, οι οποίες εν πολλοίς καθορίζουν και τα βήματά τους. Έχουν έναν ρόλο όσων επέτρεπε εκείνα τα χρόνια σαν έκφραση κειμένου εννοώ, η ανδροκρατούμενη κοινωνία της εποχής, γεγονός που αποτελεί και ένα από τα ζητήματα που πραγματεύεται αυτό το βιβλίο Στο ξεκίνημα του βιβλίου δύο άγνωστοι απειλούν με μαχαίρι και πιστόλι τον Παράσχο απαιτώντας να γράψει στον Κλεάνθη να ελευθερώσει έναν κομιτατζή, τον Ασαντάνο, τον οποίον γνωρίζει, δεν γνωρίζει, έτσι νομίζει ο Παράσχος, και σύντομα ανακαλύπτει ότι έχουν απαγάγει μια από τις κόρες του για τον ίδιο λόγο. Αυτή η απαγωγή θα του φυτέψει τον σπόρο της εκδίκησης και έτσι εξελίσσεται η μυθοπλασία. Αυτές οι ζωές των τριών πρωταγωνιστών είναι ήσυχες, είναι θυελλώδεις, είναι περιπετειώδεις, είναι παραβατικές, όλο ρίχνονται στο κυνήγι της ευτυχίας, όπως όλοι μας στη ζωή μας, μερικοί υψώνουν το αγνό συναίσθημα, τον πατριωτισμό, το καθήκον, τον έρωτα σαν ύψιστα αγαθά, ενώ άλλοι ξεπέφτουν, μπλέκουν με συμμορίες, κυλιούνται στη λάσπη. Παίζει άλλωστε πάρα πολύ στο βιβλίο μια κακόφημη συνοικία που είχε δημιουργηθεί στη Θεσσαλονίκη μεταξύ Βαρδαρίου και Νέου Σιδηροδρομικού Σταθμού, η Μπάρα.
Ένα αντιδάνειο ως τίτλος βιβλίου
ΠτΘ: Η συνοικία αυτή είναι που δανείζει το όνομά της στον τίτλο του βιβλίου, είναι το Καλντερίμι;
Γ.Κ.: Η συνοικία αυτή λεγόταν Μπάρα. Υπήρχαν έλη τα οποία και αποξηράνανε και σιγά σιγά δημιουργήθηκε αυτή η κακόφημη συνοικία γεμάτη πορνεία, καφέ αμάν, καφέ σαντάν. Το 1915 και το ’16 εγκαταστάθηκαν στη Θεσσαλονίκη περίπου 250 χιλ. άνδρες της Αντάντ που αλλοίωσαν όλη την καθημερινή ζωή. Το καλντερίμι που οι Τούρκοι θεωρούν ότι είναι δική τους λέξη, ενώ εμείς ξέρουμε ότι προέρχεται από το μεσαιωνικό «καλιδρόμιον», το πήραν οι οθωμανοί, και επιστράφηκε σε μας ως αντιδάνειο, όπως λένε φιλόλογοι και είχε έναν συμβολισμό, γι’ αυτό είναι και ο τίτλος του βιβλίου. Αυτές οι ζωές των μυθοπλαστικών ηρώων είναι σαν να επιβαίνουν σε μια άμαξα και αυτή να κυλάει πάνω σε καλντερίμι και συνεχώς τραντάζονται, υπάρχουν απανωτές ανατροπές σε αυτό το βιβλίο, μια στιγμή κάτι φαντάζει αλήθεια, αποδεικνύεται ότι είναι ψέμα, αλλά και το αντίστροφο και βέβαια στις ζωές τους χωράνε προδοσίες, μίση, αδελφικοί φίλοι, αινιγματικές γυναίκες. Οι αναγνώστες ζουν τα καφέ Σαντάν της εποχής, σε πορνεία, σε χοροεσπερίδες, και θέματα όπως η ανάγκη να ανήκει κάποιος σε ένα σύνολο, σε μια ομάδα, σε ένα «τακίμι», που λένε στην τουρκική γλώσσα, για να αντλεί κανείς από κει τη δύναμη του συνόλου. Όπως και το αν η ακραία φτώχεια μπορεί να οδηγήσει στην παραβατικότητα, σε έκνομες ενέργειες, πάντα σε συνάρτηση με τις γενικότερες συνθήκες και τα πρόσωπα που μπαίνουν στη ζωή μας, τι ρόλο παίζει η πατροπαράδοτη διδαχή, ο εθνικισμός, η συνύπαρξη. Και παντού μέσα στο βιβλίο υπάρχει αυτός ο ξέφρενος χορός της ζωής, ο έρωτας, που σημαδεύει, στοιχειώνει, μας χαρακτηρίζει και συνεχίζει.
ΠτΘ: Τι θα ακούσουμε κατά την διάρκεια της παρουσίασης στην Κομοτηνή;
Γ.Κ.: Πέραν όλων των άλλων στη βιβλιοπαρουσίαση θα ακούσουμε και ένα νέο τραγούδι με αφορμή το βιβλίο, που θα το τραγουδήσει η Γλυκερία. Το τραγούδι εν πολλοίς περιγράφει τον χαρακτήρα του Παράσχου, γενικότερα κάπου στη Θεσσαλονίκη, και αποπνέει κάτι από το βιβλίο. Οι στίχοι είναι γραμμένοι από μένα, το μελοποίησε ο Χριστόφορος Γερμενής, το ερμήνευσε η Γλυκερία και περιμένουμε να κυκλοφορήσει. Από την πλευρά μου μπορώ να πω ότι το «Καλντερίμι» είναι στα βάσανα και στα όνειρα των μυθοπλαστικών ηρώων, εκεί θα βρει ο αναγνώστης πολλά κομμάτια του εαυτού του, αλλά και πτυχές της ευρύτερης ζωής και από την πλευρά μου μπορώ να διαβεβαιώσω για την αναγνωστική απόλαυση.
Ακολουθήστε το paratiritis-news.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.
