Ανδρεας Καφετζης*: Για τη δικη μας Ελενη
Eίναι δυο χρόνια μικρότερη. Πήγαινε στο Κλασικό, εγώ στο Πρακτικό. Εκείνη της δυτικής Αλεξανδρούπολης, του Αγίου Ελευθερίου, εγώ της ανατολικής, του Αγίου Νικολάου και του Αγίου Καραμπέτ. Στα χρόνια μέχρι τη «μεγάλη φυγή» των 18 δεν είχαμε προσωπικές επαφές, εξάλλου οι «μικροί» παρατηρούν τους «μεγάλους». Ξέραμε τον παπα-Σκάβδη και τον παπα-Μπακιρτζή, φιλαράκια που κυκλοφορούσαν στην πόλη απλοί και γήινοι, για να πιουν το καφεδάκι τους σε γνωστά στέκια. Να ψιλοκουβέντιαζαν άραγε και για τον γιο που δεν ερχόταν για κανέναν από τους δυο τους, ο ένας είχε τέσσερις κόρες κι ο άλλος πέντε… Αιωνία τους η μνήμη, μακάρι όλοι οι ιερωμένοι να ήταν σαν εκείνους τους παππούληδες.
Φιλόπονη κι εργασιομανής, ειδική στο να σκαλίζει αρχεία έχει γράψει εκατομμύρια σελίδες σε χάρτινη και σε ψηφιακή μορφή, έχει αναδείξει λογοτεχνικές συλλογές και αρχεία, από του Ποιμενίδη και του Αποστολίδη μέχρι του Μπελογιάννη και του Αλεξανδρόπουλου
Χαθήκαμε, χαθήκαμε, χαθήκαμε για πολλά χρόνια. Ήξερα όμως ότι ήταν «συνοδοιπόρος εν όπλοις». ΚΚΕ εσωτερικού, ο σοσιαλισμός με ανθρώπινο πρόσωπο, προέκταση της αγάπης του Χριστού που διδάχτηκε μέσα στο ταπεινά όμορφο σπιτικό της οδού Παπαφλέσσα. Παπάς και ο Φλέσσας και κοντοχωριανός της στον σημερινό τόπο διαμονής της, την Αμαλιάδα. Φιλόπονη κι εργασιομανής, ειδική στο να σκαλίζει αρχεία έχει γράψει εκατομμύρια σελίδες σε χάρτινη και σε ψηφιακή μορφή, έχει αναδείξει λογοτεχνικές συλλογές και αρχεία, από του Ποιμενίδη και του Αποστολίδη μέχρι του Μπελογιάννη και του Αλεξανδρόπουλου. Υπεύθυνη σε εφημερίδες και περιοδικά για πολλά πολλά χρόνια. Οξυδερκής και ταλαντούχα συνδέει, με τρόπο που σε αφήνει άφωνο, τη μικρή με τη μεγάλη εικόνα. Ξεκινά στο fb να μιλά για τον καιρό, τα πετεινά του ουρανού και τα μαγειρέματά της και καταλήγει στη Μικρασιατική καταστροφή, την προσφυγιά και την κλιματική κρίση. Ιδανικός συνδυασμός για τη συγγραφή σεναρίων και μεταφορά του λόγου σε εικόνα. Της λέω να γράψει και κανένα σενάριο για σήριαλ, αυτό είναι το μέλλον, τα βιβλία στενάζουν οικονομικά. Είναι και πολύ περίεργη, παρατηρητική και διεισδυτική, με καυστικό χιούμορ. Δείγμα γραφής ένα μικρό απόσπασμα από το διήγημα «ΜΠΡΙΤΣ!»:
«Έκλεινε τα μάτια σ’ αυτό το οδοιπορικό κι έβαζε στοίχημα πού θα ᾽χει φτάσει μόλις τ’ ανοίξει. Δεν έπεφτε ποτέ έξω. Μόνο στη μεγάλη αυλή με τις λεύκες που έβγαζε στην Ηλεκτρική, μπέρδευε τα πόδια κι έχανε το στοίχημα. Ήταν καρσί στο σπίτι της κυρα-Δέσποινας, μιας γριάς που τσίκνωνε από ορφάνια, μοναξιά κι αγιοσύνη. Κι η αγιοσύνη ήταν ένα με τη φτώχεια, τα γεράματα και τις μυρωδιές στις φτωχογειτονιές των προσφύγων απ’ την Ανατολή. Μύριζαν τα σπιτάκια απ’ τους ανθρώπους εκείνα τα χρόνια τι λογιώ φτώχεια είχαν. Οι χαμάληδες του λιμανιού και των τρένων ιδρώτα, οι κτίστες ασβέστη, οι μπογιατζήδες νέφτι, οι μυλωνάδες άλευρα, οι μαραγκοί ροκανίδι, οι μανάβηδες κρεμμύδι, οι μπακάληδες σαρδέλα, οι φουρνάρηδες προζύμι, οι καρβουνιάρηδες καψαλιά, οι περιπτεράδες καπνό, οι φαρμακοποιοί μουρουνόλαδο, οι γιατροί αιθέρα, οι οδοντίατροι ευγενόλη, οι δασκάλες άρωμα φουζέρ ή κολόνια λεμόνι. Μόνο οι μοδίστρες δεν μυρίζανε… Οι παπάδες μοσχοβολούσαν λιβάνι και βασιλικό, οι κομμώτριες αμμωνία και περμανάντ, οι βιβλιοπώλες ξυσμένο μολύβι… Και στο πρακτορείο εφημερίδων όποιος μπαινόβγαινε έπαιρνε μυρωδίτσα τυπογραφείου που τη λέγανε εφημεριδίλα, κάτι ανάμεσα σε μελάνι και ψαρίλα. Μύριζε και το στιλβωτήριο Κάμελ και τα πανωφόρια των γυναικών στην εκκλησιά υγρασία και ναφθαλίνη… Όλοι άγιοι και μυριστικοί… Οι ανοικοκύρευτοι μύριζαν μπατακίλα. Οι ανάποδοι, οι νευρικοί, οι κακιασμένοι και δυστυχείς ήταν ξινοί, μια μυρωδιά σαν τα ξερατά των μωρών που γεννιούνταν αβέρτα εκείνο τον καιρό στη γειτονιά και στην πόλη… «Μύρος είναι τα εμετά και τα κάτουρα των μωρών» έλεγε η μάνα, που δεν σιχαίνονταν όλες αυτές τις ουσίες, ούτε αηδίαζε ούτε της ερχόταν να ξεράσει…».
«Ροζ και γκρίζο», σ. 49-50.
Για τη δική μας Ελένη θα κλείσω με το ρεφρέν από ένα τραγούδι του Μικρούτσικου σε στίχους Τσικληρόπουλου που τόσο μας εκφράζει…
«Κι εσύ Ελένη και κάθε Ελένη
της επαρχίας, της Αθήνας κοιμωμένη
Η ζωή σου, να το ξέρεις, είναι επικηρυγμένη
Να πεθαίνεις για την Ελλάδα είναι άλλο
κι άλλο εκείνη να σε πεθαίνει».
*Ο Ανδρέας Καφετζής, με σπουδές και ερευνητική θητεία στη Φυσική, είναι σήμερα ιδιοκτήτης του βιβλιοκαφέ Kafka στην Αλεξανδρούπολη. Το παρόν κείμενο αναγνώστηκε στην εκδήλωση παρουσίασης της συλλογής διηγημάτων της Ελένης Σκάβδη «Ροζ και Γκρίζο», που διοργανώθηκε από τον Σύλλογο Κυριών και Δεσποινίδων Αλεξανδρούπολης και τις εκδόσεις Πρόκνη την Τετάρτη 13 Μαρτίου 2024 στον χώρο του Εντευκτηρίου του Συλλόγου.
Δείτε το ρεπορτάζ της εκδήλωσης εδώ.
Ακολουθήστε το paratiritis-news.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.
