«Ειρωνεια,  σαρκασμος και μελαγχολικο χιουμορ για τα συγχρονα κοινωνικα αδιεξοδα»

Ένα μυθιστόρημα σαν αυτό του Λάζλο Κρασναχορκάι, το οποίο περιέχει στον τίτλο του το κωδικοποιημένο όνομα «Herscht 07769», ενώ θα μπορούσε να φανεί κάπως «βαρύ» και «γκρίζο», καταφέρνει και σκιαγραφεί την καθημερινότητα της σύγχρονης κοινωνίας της Γερμανίας και κατ’ επέκταση και της Ευρώπης άμεσα και αβίαστα. Κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Πόλις, σε μετάφραση Μανουέλας Μπέρκι και επιμέλειας Άγγελου Μουταφίδη. 

Ο Φλόριαν Χερστ είναι ο πρωταγωνιστής μας, ένας καθαριστής τοίχων, ο οποίος γίνεται φίλος με έναν νεοναζί αρχηγό συμμορίας. Μοναχικός και απόμακρος, έχει μια περίεργη συνήθεια, κάτι σαν έμμονη ιδέα και στέλνει γράμματα στην πρώην Καγκελάριο Άγγελα Μέρκελ, προσπαθώντας να την προειδοποιήσει για το τέλος του κόσμου, το οποίο πιστεύει πως έρχεται, μέσα από τις διδαχές του δασκάλου και φίλου του καθηγητή φυσικής που επιχειρεί να του μάθει τις βασικές αρχές της κβαντικής φυσικής. Στα γράμματα που στέλνει στο όνομα του αποστολέα γράφει «Herscht 07769», αναφέροντας πως σε περίπτωση απάντησης ο ταχυδρόμος θα γνωρίζει πώς θα τον βρει, με βάση το επίθετο και τον ταχυδρομικό του κώδικα. Παρόλ’ αυτά ο Φλόριαν αφομοιώνει λάθος τα μαθήματα περί κβαντικής φυσικής, εμπλουτίζοντάς τα με τη ματαιόδοξη και καταστροφική του σκέψη. Βεβηλώνονται μνημεία του Μπαχ, ενδυναμώνονται οι σχέσεις με τους νεοναζί, με την αρχή του προσωπικού του τέλους να είναι αναπόφευκτη.

Ο Λάζλο Κρασναχορκάι δεν φοβάται να γράψει ένα μεγάλο σε έκταση έργο, καθώς έχει στήσει μια πολύ δυνατή πλοκή, η οποία δεν αφήνει τον αναγνώστη να πάρει ανάσα μέχρι και τη τελευταία σελίδα. Ο τόπος δράσης που επιλέγει δεν είναι τυχαίος καθώς η περιοχή της Θουριγγίας ήταν ο τόπος καταγωγής του Μπαχ, με τα «Βρανδεμβούργια Κοντσέρτα» να αναφέρονται συχνά από τον ίδιο, μέσα από τα οποία παραδειγματίζεται από τη μορφή και τη δυναμική τους και παρουσιάζει την πολιτική και οικολογική κατάσταση στην οποία βρίσκεται ο πλανήτης.

Κυριακή Μπέϊογλου,*

«Ο συγγραφέας κλείνει το μάτι στην κοινωνία τού σήμερα και τα μεγάλα αδιέξοδά της, με τον πιο ειρωνικό και σαρκαστικό τρόπο»

Η Κυριακή Μπέϊογλου, δημοσιογράφος, podcaster και συγγραφέας, γράφει στην «Εφημερίδα των Συντακτών» για τον «Herscht 07769», την πλοκή, τον πρωταγωνιστή της ιστορίας και τη γραφή του Λάσλο Κρασναχορκάι που αδίκως δεν έχει μέχρι στιγμής τιμηθεί με το βραβείο Νόμπελ.

« “…μήπως απλά ήταν υπερβολικά ανυπόμονος, αφού σίγουρα δεν θα μπορούσε να έχει την απαίτηση κοτζάμ καγκελάριος της Γερμανίας να το διαβάσει αμέσως, να το κατανοήσει και να του απαντήσει κιόλας, άρα ίσως το καλύτερο θα ήταν να κάνω υπομονή για την ώρα, αποφάσισε καθισμένος στο στενότερο παγκάκι, κάτω από τη μια από τις δυο καστανιές κοντά στο μικρό γεφυράκι, έπειτα άκουγε το ήρεμο, κουδουνιστό, γλυκό κελάρυσμα, θα του πέρασε απ’ το μυαλό πόσο δύσκολα μπορούν να συνδεθούν αυτό το κελάρυσμα και ο κενός χώρος, όπου από το τίποτα γεννιέται το κάτι…”

Κυκλοφόρησε πρόσφατα το τελευταίο βιβλίο του αγαπημένου στο ελληνικό αναγνωστικό κοινό Ούγγρου συγγραφέα Λάζλο Κρασναχορκάι. Με τον αινιγματικό τίτλο “HERSHT 07769, Η ιστορία Μπαχ του Φλόριαν Χερστ” (εκδόσεις Πόλις, μετάφραση από τα ουγγρικά Μανουέλα Μπέρκι), ο Κρασναχορκάι μάς συστήνει ακόμα έναν παράξενα γοητευτικό ήρωα: τον Φλόριαν Χερστ. Ο Χερστ ζει στην Κάνα, μια μικρή ξεχασμένη και από τον Θεό πόλη του γερμανικού κρατιδίου της Θουριγγίας. Είναι ίσως σημαντικό να αναφέρουμε πως η Θουριγγία δεν έχει θάλασσα, ούτε σύνορα με το εξωτερικό, αλλά πιστεύεται ότι είναι η γη όπου υπάρχουν οι πιο βαθιές πολιτιστικές ρίζες των Γερμανών. Εκεί τοποθετεί τη δράση του μεγαλόπνοου αυτού μυθιστορήματος ο Κρασναχορκάι μιλώντας για το σήμερα, που η μικρή πόλη είναι φωλιά νεοναζιστικών κινημάτων, αλλά και τόπος έμπνευσης κάποτε του μεγάλου μουσουργού Γιόχαν Σεμπάστιαν Μπαχ.

Οι φιλήσυχοι κάτοικοι κοιτάζουν με φόβο και καχυποψία τους ναζιστές. Ο Χερστ είναι πεπεισμένος ότι έχει φίλους και από τις δύο πλευρές. Σε πολλά μυθιστορήματά του ο Κρασναχορκάι φτιάχνει ήρωες “πέραν του κόσμου τούτου”–πιστεύω πως ο Χερστ είναι ένας από τους πιο ενδιαφέροντες και αξιαγάπητους. Είναι ένας καλός, ευγενικός άνθρωπος, διορατικός, με μια συχνά παιδική αθωότητα. Λατρεύει τον Μπαχ, μισεί τα τατουάζ, φοβάται ότι η ανθρωπότητα είναι καταδικασμένη να εξαφανιστεί στο τίποτα και ενημερώνει τους πάντες για την επικείμενη καταστροφή. Προσπαθώντας να προειδοποιήσει για το επερχόμενο τέλος, γράφει γράμματα με εμμονή, ακόμη και στην τότε καγκελάριο της Γερμανίας Άγγελα Μέρκελ, που δεν του απαντά ποτέ.

Το αφεντικό του, ο “Μπόσης”, με το τατουάζ του χιτλερικού σταυρού, είναι ο ηγέτης των ντόπιων ναζί, με τον οποίο ο Χερστ συνομιλεί συχνά καθώς τους ενώνει η λατρεία για το έργο του Μπαχ. Παραδόξως πως, ο καλός Φλόριαν Χερστ τον αγαπάει: “Τον αγαπούσε τον Μπόση, και χαιρόταν πάρα πολύ όταν κατάφερνε να του το δείξει με τρόπο ώστε να το καταλαβαίνει κι εκείνος, πράγμα όχι και εύκολο, διότι κατά κάποιον τρόπο τα συναισθήματα δεν έφταναν στον Μπόση, ή έφταναν κάνοντας κύκλο, ή ο Θεός μόνο ξέρει πώς έφταναν…”

Σημαντικοί άνθρωποι στη ζωή του κεντρικού ήρωα είναι η βιβλιοθηκονόμος κυρία Ρίνγκερ και ο δάσκαλος κύριος Κόλερ από τον οποίο πήρε μαθήματα Φυσικής με αντάλλαγμα μικροδουλειές του σπιτιού. Τα μαθήματα Φυσικής είναι ο λόγος που γεννήθηκαν στο μυαλό του τόσες απορίες για το Σύμπαν.

Με μια απίστευτα –όπως πάντα– λογοτεχνική ορμή, ο Κρασχαρνοκάι μας βάζει στη μυστηριώδη ατμόσφαιρα αυτής της πόλης όπου αρχίζουν να συμβαίνουν παράξενα γεγονότα όπως εκρήξεις, βιασμοί, θάνατοι και να εμφανίζονται απειλητικοί λύκοι.

Ενώ οι άνθρωποι ψωνίζουν στο Lidl και συζητούν για τις τιμές της μπίρας, τρώνε λουκάνικα και αναζητούν λίγη ευτυχία εν μέσω μιας βαρετής καθημερινότητας, κάτι τρομακτικό πλησιάζει για το οποίο ο Χερστ προσπαθεί να τους προειδοποιήσει. Ο συγγραφέας πραγματικά κλείνει το μάτι στην κοινωνία τού σήμερα και τα μεγάλα αδιέξοδά της, με τον πιο ειρωνικό και σαρκαστικό τρόπο. Και με το τόσο οικείο μελαγχολικό χιούμορ του που γνωρίζουμε από τα άλλα του βιβλία.

Αλλοτε σαν κελαρυστό ρυάκι και άλλοτε σαν ορμητικός χείμαρρος, η λογοτεχνική αφήγηση δεν διακόπτεται από τελείες. Η ακατάπαυστη αφήγηση είναι κάτι με το οποίο το αναγνωστικό κοινό του Κρασναχορκάι έχει εξοικειωθεί. Όπως έχω ξαναγράψει, όταν τον διαβάζεις παίρνεις μια νοητή βαθιά ανάσα και ξαναβουτάς στην αφήγηση. Ξαναβουτάς και βυθίζεσαι στον μαγικό τρόπο που βλέπει τον κόσμο μας ένας σπουδαίος συγγραφέας, που δικαίως κάθε χρόνο είναι ένας από τους δημοφιλείς υποψήφιους για το Νόμπελ και αδίκως μέχρι τώρα δεν του έχει δοθεί».

Ο βραβευμένος Λάσλο Κρασναχορκάι

Ο Λάσλο Κρασναχορκάι γεννήθηκε το 1954 στην πόλη Gyula της Ουγγαρίας. Σπούδασε νομικά και φιλολογία στα Πανεπιστήμια του Σέγκεντ και της Βουδαπέστης. Θεωρείται ένας από τους σημαντικότερους σύγχρονους Ούγγρους συγγραφείς, ο οποίος υπηρετεί πιστά μια λογοτεχνία φιλόδοξη και απαιτητική. Έχει τιμηθεί με πολλά βραβεία (ανάμεσά τους το βραβείο Kossuth, που αποτελεί τη σημαντικότερη διάκριση της Ουγγαρίας, και το γερμανικό βραβείο Bestenliste-Prize). Το 2015 τιμήθηκε με το The Man Booker International Prize. Τα έργα του έχουν μεταφραστεί στα αγγλικά, τα γερμανικά, τα γαλλικά, τα ισπανικά, τα ιταλικά, τα πολωνικά, τα τσέχικα, τα βουλγάρικα, τα εβραϊκά, τα ιαπωνικά και τώρα και στα ελληνικά. Δύο βιβλία του Λάσλο Κρασναχορκάι («Το τανγκό του Σατανά» και «Η μελαγχολία της αντίστασης») έχουν μεταφερθεί στον κινηματογράφο από τον φίλο του σκηνοθέτη Μπέλα Ταρ, για τον οποίο εκείνος έχει γράψει και πρωτότυπα σενάρια. Το «Χερστ 07769» έχει τιμηθεί στην Ουγγαρία με το Libri Prize.

*Κυριακή Μπέϊογλου, «Οι ήρωες του Λάζλο», «Εφημερίδα των Συντακτών», 21/10/2023

Ακολουθήστε το paratiritis-news.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.