Το θεομητορικο «Πασχα» της Ορθοδοξιας

Η εορτή του Δεκαπενταύγουστου αποτελεί μια, αναμφισβήτητα, μεγάλη εορτή της Ορθοδοξίας, της οποίας το κατευόδιο γίνεται με ιδιαίτερη κατάνυξη και ευλάβεια κατά το θέρος. Η δύναμη και το μήνυμα της ένδοξης Κοίμησης, της Μετάστασης της Θεοτόκου είναι προοιωνός του χαρμόσυνου μηνύματος της «Ανάστασης» του ανθρώπου και της χαράς του να γευτεί την Βασιλεία των Ουρανών.

ΠτΘ: Γιατί προσομοιάζει η εορτή του Δεκαπενταύγουστου με το Πάσχα;

Ι.Σ.: Η εορτή της Κοιμήσεως της Θεοτόκου, αναφερόμενη ως η «ένδοξος Κοίμησις της Θεοτόκου», χαρακτηρίζεται και ως «Πάσχα της Ορθοδοξίας», διότι εμπεριέχει μέσα της όλα εκείνα τα στοιχεία που εμπεριέχει και το «Σταυραναστάσιμο» Πάσχα του Κυρίου μας. Καταρχήν, υπάρχει το στοιχείο της χαρμολύπης, διότι υπάρχει αφενός μεν η λύπη στους ανθρώπους που αποχωρίζονται το γλυκύτατο πρόσωπο της Μητέρας του Κυρίου, αφετέρου δε υπάρχει η χαρά, στην οποία, μέσα από τη Θεολογία των Πατέρων και την Υμνογραφία της Εκκλησίας, κατανοούμε και πληροφορούμαστε ότι η Θεοτόκος ναι μεν απέρχεται του κόσμου τούτου, αλλά εισέρχεται στον «όντως» αληθινό κόσμο, στην ατελεύτητη, άναρχη και άκτιστη Βασιλεία των Ουρανών, εκεί όπου υπάρχει η «όντως» ζωή, η «αυτοζωή», που είναι ο αναστημένος Χριστός.

Ένας δεύτερος λόγος είναι η τελετουργική και υμνογραφική αποκορύφωση μέσα στην εορτή του Δεκαπενταύγουστου, που μας θυμίζει πραγματικά τη σταδιακή πορεία της Μεγάλης Εβδομάδος, από τις ακολουθίες του Νυμφίου μέχρι τη σταύρωση, την ταφή και την Ανάσταση. Μέσα στην περίοδο του «θερινού Πάσχα», η αποκορύφωση παρατηρείται σταδιακά με τις Παρακλήσεις, τον Μικρό και Μεγάλο Παρακλητικό Κανόνα, μέχρι τον πανηγυρικό Εσπερινό και την ένδοξη ημέρα της Κοιμήσεως. Αυτό το «crescendo», αυτό το πνευματικό ανέβασμα του Ποιμνίου της Εκκλησίας, το βιώνουμε με την αθρόα συμμετοχή των πιστών στα τελούμενα γεγονότα.

Να γιατί αυτό το «Πάσχα» της Παναγίας, αυτό το μήνυμα, θα λέγαμε, της αισιοδοξίας διαπερνά το θέρος και τον Δεκαπενταύγουστο και σφραγίζει ως δεύτερη πασχαλινή περίοδος το λειτουργικό έτος της Εκκλησίας.

ΠτΘ: Γιατί χαρακτηρίζεται η Κοίμηση της Θεοτόκου ως «ένδοξη»;

Ι.Σ.: Είναι παράδοξο το γεγονός ότι δίπλα στο ουσιαστικό «Κοίμησις» χρησιμοποιείται ένας επιθετικός προσδιορισμός, ο οποίος εμπεριέχει θριαμβικά στοιχεία νίκης κατά του θανάτου. Είναι μοναδική η περίπτωση για ένα ανθρώπινο ον, όπως είναι η Παναγία μας. Η λέξη «Κοίμησις» είναι ταυτισμένη με την έννοια του θανάτου, είναι η αφαίρεση της ψυχής από το σώμα και η αποχώρησή της από τα εγκόσμια. Ως εκ τούτου, θα έπρεπε να έχουμε συναισθήματα λύπης και θλίψης, εντούτοις, στην περίπτωση της Θεοτόκου τονίζεται το γεγονός της Κοιμήσεως ως «Ενδόξου Κοιμήσεως», καθώς διδάσκουν και οι Πατέρες της Εκκλησίας ότι η Κοίμηση είναι ένας μεγάλος «Ύπνος», γιατί ο θάνατος έχει καταργηθεί στο πρόσωπο του Χριστού, άρα και η Κοίμηση της Θεοτόκου είναι ένας μεγάλος «Ύπνος», ο οποίος οδηγεί στην ουράνια Βασιλεία. Δεν είναι το τέλος, ο αφανισμός κι ο μηδενισμός, όπως υποστηρίζουν κάποια φιλοσοφικά ρεύματα. Έτσι, δεν γίνεται λόγος για θάνατο στο πρόσωπο της Θεοτόκου ούτε για αποτελμάτωση της υπάρξεώς της, αλλά για έναν βαθύ και μεγάλο «Ύπνο», αφού η Κυρία Θεοτόκος κοιμήθηκε ένδοξα και εν δόξει οδηγείται στην άληκτη και ατελεύτητη ζωή της Τριαδικής Θεότητος, χωρίς το σώμα της να υποστεί τη φθορά και τη διαφθορά που υπομένει κάθε ανθρώπινο σώμα.

ΠτΘ: Εκτός από τον παράδοξο όρο «ένδοξη», παράδοξος είναι και ο όρος «μετάσταση»…

Ι.Σ.: Ουσιαστικά, ο όρος «ένδοξη Κοίμησις» ερμηνεύεται μέσω του όρου «μετάσταση». Η εκκλησία αυτές τις μέρες ψάλλει: «μετέστης προς την ζωήν, Μήτηρ υπάρχουσα της ζωής». Η Θεοτόκος «υπνούται», κοιμάται δηλαδή, εξ ου κι όρος «ένδοξη Κοίμησις», χωρίς να φθείρεται το σώμα της και να διαφθείρεται η ψυχή της, δηλαδή να δεσμεύεται η ψυχή της στον Άδη. Αντίθετα, με άφθαρτο σώμα και ψυχή, ελεύθερη μεταβαίνει στον μονογενή Υιό του Θεού, στον Υιό Της και Θεό της, τον Αναστημένο μας Χριστό. Πρόκειται για ένα παράδοξο και υπερβατικό γεγονός, που υπερνικά τους νόμους της φύσεως. «…τάφος και νέκρωσις, Αυτήν, ουκ εκράτησεν…», ψάλλει η εκκλησία μας μέσα από τους μοναδικούς Ύμνους της. Και πώς θα ήταν δυνατόν να έχει φθαρεί το σώμα της Υπεραγίας, από τη στιγμή που μέσα του φιλοξένησε και έθρεψε τον Ενσαρκωμένο Λόγο του Θεού. Και πώς θα ήταν ακόμη δυνατόν, αυτή η αμόλυντη, άσπιλη και πάναγνη ψυχή της Θεοτόκου να φυλακιστεί στα βασίλεια του θανάτου, από τη στιγμή που όλη η ύπαρξή Της ήταν προσφορά θυσίας, αφιερώσεως, υπακοής και υποταγής στο θέλημα του Θεού. Η μετάσταση της Θεοτόκου είναι ένα ελπιδοφόρο μήνυμα για την μετάσταση του «γένους των Βρωτών», του γένους των ανθρώπων.

ΠτΘ: Γιατί προκαλεί τέτοια κοσμοσυρροή το πρόσωπο της Υπεραγίας Θεοτόκου σε ανθρώπους κάθε ηλικίας και κοινωνικής τάξης και γιατί αποτίνουν όλοι τον τελευταίο φόρο τιμής στην Κοίμησή Της;

Ι.Σ.: Είναι όντως μοναδικές οι στιγμές που βιώνουμε τον Δεκαπενταύγουστο, στιγμές λαοφιλίας και δημοφιλίας προς το πρόσωπό Της. Πρόκειται για το πιο λαοφιλές πρόσωπο στην εκκλησία και στην ιστορία, όπως υποστηρίζει η Θεολογία της Εκκλησίας. Η αγνή Κόρη της Ιουδαίας, η μόνη Άσπιλη και Πάναγνη, όμοια Της οποίας δε θα υπάρξει. Αυτή, που όλη Της η ζωή ήταν μια μόνιμη συγκατάβαση στο θέλημα του Θεού. Αυτή, που ως μοναδικός και άξιος εκπρόσωπος του ανθρώπινου γένους, προσφέρει το σώμα Της και δίδει τη σάρκα Της για τον Ενανθρωπήσαντα Υιό και Λόγο του Θεού. Αυτή, η οποία βλέπει «επί ξύλου σταυρούμενον» τον Θεάνθρωπο. Αυτή σήμερα αποθνήσκει, εν υπνώσει όμως, όχι μηδενιζόμενη και αφανιζόμενη, και ως Μητέρα του Κυρίου γίνεται Μητέρα του Παντός και κάθε ανθρώπινης υπάρξεως. Αυτό το Πρόσωπο, λοιπόν, είναι φυσικό να έλκει, να προσελκύει και να θέλγει ψυχικά, σωματικά, πνευματικά και νοητικά κάθε άνθρωπο, ο οποίος Την αισθάνεται δικό του άνθρωπο, συμπαραστάτη και συνοδοιπόρο στις δυσκολίες του. Ο ιερός Χρυσόστομος λέει ότι, ίσως, πολλές φορές να αισθανόμαστε απόμακρο τον Ιησού Χριστό. Είναι λάθος αυτό, αλλά πολλές φορές από την αμαρτωλότητα και την αναξιότητά μας, το αισθανόμαστε. Εκείνο το Πρόσωπο που αισθανόμαστε οικείο και αναμφίβολα συμπαραστατικό απέναντί μας, είναι Αυτό της Θεοτόκου. Η ορθοδοξία γιορτάζει ένα δεύτερο ένδοξο «Πάσχα», όμοιο με εκείνο του Ιησού Χριστού, γιατί και τα δύο ένδοξα μας δίνουν το μήνυμα της απελευθέρωσης από τα δεσμά του θανάτου και γιορτάζουμε Πάσχα χαράς, μεταστάσεως και προγεύσεως της κοινής Αναστάσεως όλου του κόσμου.

Τ.Β.

Ακολουθήστε το paratiritis-news.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.