«Οδηγιες χρησεως της ελληνικης γλωσσας»: Μια αποπειρα για το «δηλιον προβλημα» της ελληνικης γλωσσας και τα αμφισβητουμενα σημεια της

Παρ’ όλο που το μικρό και εύχρηστο βιβλίο του δημοσιογράφου Γιάννη Ζυγούλη απευθύνεται κατ’ αρχάς, όπως δηλώνει άλλωστε ο ίδιος, σε δημοσιογράφους, αποτελεί εξίσου πολύτιμο οδηγό και για συγγραφείς, στον οποίον θα μπορούν οι τελευταίοι να ανατρέχουν περιστασιακά για να λύνουν τυχόν απορίες λεξιλογικής και φιλολογικής φύσεως κατά τη διάρκεια της διαδικασίας της συγγραφής και της διόρθωσης των κειμένων τους.

Το εγχειρίδιο αυτό δεν είναι γραμματική, ούτε εστιάζει καταρχάς σε αυτήν, εκτός από ένα μικρό ένθετο στο τέλος του βιβλίου για ορισμένα βασικά πράγματα, όπως για παράδειγμα τη χρήση του τελικού -ν στα άρθρα τον και την.

Στον αντίποδα, το βιβλίο εστιάζει στα πιο συνηθισμένα λάθη που γίνονται εν τη ρύμη του λόγου, προφορικά ή σε άρθρα εφημερίδων και εντύπων στον γραπτό λόγο. Τέτοια είναι συγχύσεις λέξεων, παρερμηνείες, παραφθορές, πλεονασμοί, ασάφειες και λοιπές αμφισβητήσεις, οι οποίες έχουν προκύψει τα τελευταία κυρίως χρόνια λόγω της εισβολής πολλών αγγλικών λέξεων στο λεξιλόγιό μας και της γενικότερης γλωσσικής παρακμής που χαρακτηρίζει τη σημερινή εποχή της προχειρότητας, της ευκολίας και της ταχύτητας.

Ιδιαίτερα χρήσιμο είναι επίσης το κεφάλαιο το οποίο αφορά σε φράσεις αρχαίες, βυζαντινές και λόγιες που έχουν κληροδοτηθεί στη νέα ελληνική. Αυτές, άθελά μας πολλές φορές, τις μεταχειριζόμαστε με τρόπο λανθασμένο, είτε επειδή δεν γνωρίζουμε την πραγματική τους σημασία είτε επειδή δεν γνωρίζουμε τη σωστή γραμματική τους, χάνοντας έτσι την ευκαιρία να εμπλουτίσουμε και να ομορφύνουμε τον λόγο μας και τα γραπτά μας.

Επωφελές κρίνεται ακόμα το κεφάλαιο που αφορά τα ξένα ονόματα και τις ελληνικές λέξεις οι οποίες έχουν παρεισφρήσει στην ελληνική και δημιουργούν σήμερα πολλά προβλήματα, τόσο στον γραπτό, όσο και στον προφορικό λόγο. Εδώ, ο συγγραφέας δίνει τις δικές του προτάσεις προς αποφυγή περαιτέρω συγχύσεων. Ακολουθεί  το κεφάλαιο με τα αρκτικόλεξα και με τις δοτικές που έχουν μείνει ακόμη εν χρήσει στη νέα ελληνική.

Ο συγγραφέας προσφέρει, επιπροσθέτως, στους συναδέλφους του έναν σύντομο οδηγό σύνταξης σαφών και κατανοητών άρθρων και ρεπορτάζ, καθώς και έναν κατάλογο με ελληνικές λέξεις τις οποίες, δυστυχώς, συνηθίζουμε να αποφεύγουμε στον καθημερινό μας λόγο χάριν των ξενόφερτων. Τέλος, αυτό που κάνει το βιβλίο εύχρηστο είναι το αναλυτικό ευρετήριο –ή περιεχόμενα– που περιλαμβάνεται στην αρχή του βιβλίου με όλες τις λέξεις και τις φράσεις του και στο οποίο μπορούν να ανατρέξουν ανά πάσα στιγμή οι αναγνώστες.

Εν κατακλείδι, για να μιλήσουμε με τη γλώσσα του Γιάννη Ζυγούλη, αυτός δεν επιχειρεί να κομίσει γλαύκας εις Αθήνας, ούτε να καθαρίσει τον Κόπρο του Αυγείου, αλλά ούτε και να ανοίξει τον ασκό του Αιόλου με το εν λόγω πόνημα. Αντιθέτως, χωρίς να παραπέμπει σε πολλά μείζονα ζητήματα που αφορούν τη γλώσσα μας στις καλένδες, επιχειρεί να δώσει μία λύση στο «δήλιον πρόβλημα» της ελληνικής γλώσσας σχετικά με την ορθή χρήση πολλών αμφισβητούμενων σημείων. Το κίνητρό του γι’ αυτό είναι καθαρά η αγάπη του για την τόσο πλούσια γλώσσα μας, η οποία ομιλείται στο νοτιοανατολικό άκρο της Ευρώπης εδώ και χιλιάδες χρόνια και είναι απολύτως φυσικό να εξελίσσεται και να μεταλλάσσεται με το πέρασμα των αιώνων.

Εύλογα, επομένως, μπορούν να αποδοθούν τα εύσημα στον δημοσιογράφο συγγραφέα για την προσπάθεια και την πρόθεσή του, και ας ελπίσουμε ότι από δω και στο εξής θα ακούμε και θα διαβάζουμε λιγότερα «μαργαριτάρια» που κακοποιούν ανεπανόρθωτα τη γλώσσα μας!

*Η Λεύκη Σαραντινού είναι φιλόλογος, ιστορικός και συγγραφέας. Τελευταίο της βιβλίο η ιστορική μελέτη «Μύθοι που έγιναν ιστορία», Εκδόσεις Ενάλιος, Αθήνα 2020.

Ακολουθήστε το paratiritis-news.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.