«Ο προυπολογισμος δε νοειται σαν κομματι χαρτι»!

Τοπική αυτοδιοίκηση και άμεση δημοκρατία – το πείραμα του συμμετοχικού προϋπολογισμού» ήταν το θέμα της εκδήλωσης που διοργάνωσε ο συνδυασμός «Κομοτηνή Νέα εποχή». Ομιλητές ήταν ο Λουτς Μπρανγκς, διευθυντής του τμήματος πολιτικής εκπαίδευσης του ιδρύματος «Ρόζα Λούξεμπουργκ», ο Χάρης Γολέμης, διευθυντής του ινστιτούτου «Νίκος Πουλαντζάς» και ο Δάμων Δαμιανός υποψήφιος δήμαρχος Κομοτηνής. Σ’ αυτήν την ξεχωριστή προεκλογική εκδήλωση όπως χαρακτηρίσθηκε από τους διοργανωτές της αρκετή ήταν η συμμετοχή του κόσμου.

Σκοπός αυτής της «ειδικής» προεκλογικής καμπάνιας, σύμφωνα με τον υποψήφιο δήμαρχο Δάμωνα Δαμιανό, απετέλεσε το σκεπτικό ότι «αντί να ανεβαίνουμε πάνω στα μπαλκόνια και να παριστάνουμε τους σωτήρες της Κομοτηνής και της πόλης, εμείς απευθυνόμαστε κοιτώντας τους συμπολίτες της Ροδόπης και τους λέμε ότι έχουμε εναλλακτική πρόταση για την διοίκηση του δήμου. Ένα κομμάτι αυτής της πρότασης είναι και η σημερινή εκδήλωση που έχει ως στόχο να αναπτυχθεί το θέμα του συμμετοχικού προϋπολογισμού. Βάζουμε τον πολίτη στο κέντρο των εξελίξεων, οδεύουμε μπροστά σε μία διαδικασία συναπόφασης με τους αιρετούς, καταργούμε την αποκλειστική και μόνο μία διάνοια εκείνων που την διοικούν. Υπάρχουν πολλές απόψεις μέσα στην κοινωνία, εμείς τις απόψεις δεν τις φοβόμαστε, την κοινωνία των πολιτών δεν την απομακρύνουμε από κοντά μας, την θέλουμε ως δημιουργικό συμμέτοχο και σύμμαχο» κατέληξε στη δήλωσή του.

Όποτε γίνεται συζήτηση γύρω από τις εμπειρίες από το συμμετοχικό προϋπολογισμό, εκφράζεται συχνά η υπόνοια ότι το άνοιγμα σχετικών συζητήσεων στο ευρύ κοινό δεν είναι παρά μια προσπάθεια να αποδειχτεί ότι οι περικοπές των δημόσιων επενδύσεων και οι ιδιωτικοποιήσεις είναι απαραίτητες προκειμένου να εξισορροπηθεί ο προϋπολογισμός.

Ο Λουτς Μπρανγκς, διευθυντής του τμήματος πολιτικής εκπαίδευσης του ιδρύματος Ρόζα Λούξεμπουργκ της Γερμανίας και ειδικός σε θέματα συμμετοχικού προϋπολογισμού ενημέρωσε τους παρευρισκομένους για την ίσως δυσνόητη έννοια λέγοντας ότι «ο συμμετοχικός προϋπολογισμός και οι προϋπολογισμοί των πολιτών είναι ένας τρόπος να δημιουργηθεί στην κοινωνία μια δυναμική. Μ’ αυτό τον τρόπο, οι συνθήκες πολιτικής δράσης αλλάζουν, όχι μόνο για την τοπική αυτοδιοίκηση και τα παραδοσιακά κόμματα, αλλά ταυτόχρονα για τα κόμματα και τις οργανώσεις της αριστερής πτέρυγας του πολιτικού σκηνικού». Ενώ συνεχίζοντας είπε ότι «ο προϋπολογισμός δεν πρέπει να νοείται σαν ένα κομμάτι χαρτί, αλλά σαν το αποτέλεσμα μιας ολόκληρης διαδικασίας προετοιμασίας ενός προϋπολογισμού- η κατάρτιση, έγκριση, εφαρμογή και επίβλεψή του. Η τάση για «υπέρμετρη» και απεριόριστη συμμετοχή σίγουρα ευθύνεται τόσο για την αυθόρμητη απόρριψή της από την πλευρά των πολιτικών, όσο και για το σκεπτικισμό που υπάρχει από την πλευρά της κοινωνίας. Συνεπώς, μια συμμετοχική, εκδημοκρατισμένη πολιτική προϋπολογισμού δεν είναι απλά προς όφελος του κοινωνικού συνόλου. Είναι, πρωτίστως, μια ευκαιρία που δίνεται στους πολίτες να διατυπώσουν τα ενδιαφέροντά τους και να τα δουν να γίνονται πράξη, να δουν από κοντά τις πολιτικές διεργασίες που σε μεγάλο βαθμό παραμένουν απόμακρες και τελικά να χρησιμοποιήσουν τις ιδέες και τη δημιουργικότητά τους προκειμένου να αναπτύξουν στρατηγικές που θα λύσουν πολιτικά προβλήματα».

Το ιστορικό των συμμετοχικών προϋπολογισμών

«Στη διάρκεια της δεκαετίας του ’90, η ανοδική τάση της συμμετοχικότητας στην πολιτική της τοπικής εξουσίας, καθώς και σε άλλους χώρους κατέρρευσε ως αποτέλεσμα των οξυμένων διαφωνιών που προκάλεσε η νεο-φιλελεύθερη επαναλειτουργία της κοινωνίας. Ενώ κατά τις δεκαετίες ’70 και ’80, οι συμμετοχικές μέθοδοι επιτυγχάνονταν με δυναμικά μέσα και μετά από θυελλώδεις συζητήσεις, έγινε αντιληπτό ότι η εισφορά των πολιτών στη χάραξη συγκεκριμένων πολιτικών αποφάσεων αποτελούσε χρήσιμο εργαλείο για την άσκηση εξουσίας».

Βασικοί στόχοι για την προώθηση της δημοκρατίας είναι:

•Να εξασφαλιστεί διαφάνεια για το ευρύ κοινό πάνω στον προϋπολογισμό και την πολιτική προϋπολογισμού.

•Να διευκολυνθεί το ευρύ κοινό να συμμετάσχει και μ’ αυτό τον τρόπο να βελτιωθεί ο διάλογος ανάμεσα στους κατοίκους της περιοχής, τους πολιτικούς και την τοπική αυτοδιοίκηση

•Να ενισχυθεί η λήψη αποφάσεων από τους πολιτικούς κατόπιν συλλογικής διαβούλευσης.

Συμμετοχικός Προϋπολογισμός και πολιτική χειραφέτηση

Τα συστήματα λεηλασίας και η διαφθορά δεν εξαφανίστηκαν, αλλά αναπτύχθηκαν με διαφορετικό τρόπο πάνω σ’ αυτή τη βάση. Έπρεπε να βρεθεί ένας τρόπος να αναμορφωθούν οι υπάρχοντες θεσμοί ώστε να προσφέρουν ένα διαφορετικό πλαίσιο για πολιτική δράση. Η λύση για πολιτική συμμετοχή βρέθηκε με την αναφορά σε κάθε πολίτη ως υποκείμενο, ανεξάρτητο και χωριστό από τους οργανισμούς. Η αντιπροσωπευτική δημοκρατία θα επεκτεινόταν μέσω της άμεσης δημοκρατίας. Θεωρείται επιτυχία για τη Λατινική Αμερική το γεγονός ότι πέτυχε να δώσει διεθνές κύρος σ’ αυτή την αρχή, ιδιαίτερα με τη χρήση συμμετοχικών προϋπολογισμών.

18 Σεπτεμβρίου 2003 Απόφαση του Συμβουλίου Δημάρχων

Το Συμβούλιο Δημάρχων αποτελείται από τους δημάρχους των δώδεκα περιφερειών του Βερολίνου. Συνέρχεται μια φορά το μήνα και δρα συμβουλευτικά προς την Κρατική κυβέρνηση. Πρέπει να έχει λόγο για όλες τις αποφάσεις που λαμβάνονται στη Γερουσία και αφορούν τις περιφέρειες. Η Γερουσία, με σκοπό την αναμόρφωση της τοπικής αυτοδιοίκησης, συμφώνησε στο «Μεταρρυθμιστικό Πρόγραμμα 2006».

Στόχος του σχεδίου:

Η δημιουργία των απαραίτητων συνθηκών για το συμμετοχικό σχεδιασμό, έγκριση και επίβλεψη του προϋπολογισμού της περιοχής για το έτος 2007, σε στενή συνεργασία με το Οικονομικό Τμήμα.

Εμπειρίες, προβλήματα, ερωτήματα

Η αποτελεσματικότητα και η επιτυχία της πολιτικής συμμετοχής καθορίζεται πρωταρχικά από το βαθμό στον οποίο το ευρύ κοινό αντιλαμβάνεται τη διαδικασία αυτή ως δική του υπόθεση. Αυτό επιβεβαιώθηκε σε όλα τα προγράμματα συμμετοχικών προϋπολογισμών. Υπάρχουν δυο θεμελιακά διαφορετικές προσεγγίσεις στο ζήτημα η τοπική αυτοδιοίκηση εμπλέκει τους κατοίκους στη διαδικασία κατάρτισης του προϋπολογισμού ή οι κάτοικοι δίνουν στην τοπική αυτοδιοίκηση οδηγίες για το σχεδιασμό του προϋπολογισμού με ορισμένο τρόπο. Η πραγματική κάλυψη και βιωσιμότητα της συμμετοχής αναμένεται μόνο αν οι ίδιοι οι κάτοικοι σχεδιάσουν και διευθύνουν τη διαδικασία.

Συμπέρασμα

Ο συμμετοχικός προϋπολογισμός αποτελεί εδώ και καιρό ένα θέμα πολιτικής συζήτησης υπό τον τίτλο «προϋπολογισμός των πολιτών». Το ζήτημα δεν τίθεται στο επίπεδο του εάν κάποιος υποστηρίζει το συμμετοχικό προϋπολογισμό, αλλά κυρίως ποιο είδος συμμετοχικού προϋπολογισμού προωθείται. Η λίστα των φορέων που ασχολούνται με το θέμα του συμμετοχικού προϋπολογισμού- κόμματα, πρωτοβουλίες, ακαδημαϊκά ιδρύματα- διευρύνθηκε τα τελευταία χρόνια, τόσο ποσοτικά, όσο και ποιοτικά.

Νίκος Αρβανιτίδης

Ακολουθήστε το paratiritis-news.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.