Ο Χ. Γιανναρας για την καταρρευση του πολιτικου συστηματος «Να γεμισει η κοινωνια με αντιδραση ζωτικη»

Ο Σύλλογος Φίλων του Ιδρύματος Θρακικής Τέχνης και Παράδοσης, το βράδυ της Τρίτης υποδέχτηκε τον ομότιμο Καθηγητή Φιλοσοφίας και Πολιτιστικής Διπλωματίας στο Πάντειο Πανεπιστήμιο Πολιτικών και Κοινωνικών Επιστημών της Αθήνας, στο Τμήμα Διεθνών και Ευρωπαϊκών Σπουδών και συγγραφέα Χρήστο Γιανναρά. Το θέμα της διάλεξής του ήταν «Η Κατάρρευση του πολιτικού συστήματος στην Ελλάδα σήμερα». Η εκδήλωση έλαβε χώρα στο Εμπορικό και Βιομηχανικό Επιμελητήριο Ροδόπης και η αίθουσα πλημμύρισε κόσμο που έμεινε μέχρι το τέλος της ομιλίας του κ. Γιανναρά για να συνεχίσουν την εκδήλωση με μια σειρά ερωτήσεων.

Η πρόεδρος του Συλλόγου Πέρσα Μαμούκαρη καλωσόρισε τον γνωστό διανοητή και συγγραφέα κι έδωσε κάποια βιογραφικά του στοιχεία. Ο Χρήστος Γιανναράς είναι διδάκτωρ φιλοσοφίας του Πανεπιστημίου της Σορβόνης και της Θεολογικής Σχολής του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης. Επίσης είναι επίτιμος διδάκτωρ του Πανεπιστημίου του Βελιγραδίου, καθώς και ομότιμος καθηγητής φιλοσοφίας και πολιτιστικής διπλωματίας στο Πάντειο Πανεπιστήμιο Πολιτικών και Κοινωνικών Επιστημών της Αθήνας, στο Τμήμα Διεθνών και Ευρωπαϊκών Σπουδών. Έχει διδάξει ως επισκέπτης καθηγητής στο Παρίσι, τη Γενεύη, τη Λοζάνη και το Ρέθυμνο Κρήτης.

Έχει επιδείξει πλούσιο συγγραφικό έργο με θεματολογία που σχετίζεται με την έρευνα των διαφορών ανάμεσα στην ελληνική και στη δυτικοευρωπαϊκή φιλοσοφία και παράδοση. Πολλά από τα έργα του έχουν μεταφραστεί σε δέκα τουλάχιστον ευρωπαϊκές γλώσσες. Ο Χρήστος Γιανναράς παρεμβαίνει στην κοινωνική και πολιτική επικαιρότητα μέσω τακτικής αρθρογραφίας στις εφημερίδες «Το Βήμα» (στο παρελθόν) και «Η Καθημερινή».

K. Καραϊσκος «Πολιτικός λόγος αυστηρά προσωπικός και ακαριαία

αναγνωρίσιμος»

Ο εκδότης της εφημερίδας «Αντιφωνητής» Κώστας Καραϊσκος μίλησε για το έργο του Χρήστου Γιανναρά. Εξήγησε ότι η συγκεκριμένη βραδιά έχει να κάνει με την κριτική θεώρησή του για το πολιτικό σύστημα της χώρας, όπως εκφράζεται από την αρθογραφία του στον τύπο. «Το βιβλίο του «Η κατάρρευση του πολιτικού συστήματος στην Ελλάδα σήμερα» είναι μια συλλογή επιφυλλίδων του συγγραφέα που δημοσιεύτηκαν στην «Κυριακάτικη Καθημερινή» και κλείνει με πέντε συνεντεύξεις του σε διάφορα έντυπα της χώρας.

Ο πολιτικός λόγος που εκτίθεται στο σύνολο αυτών των κειμένων είναι αυστηρά προσωπικός και ακαριαία αναγνωρίσιμος από τα μοναδικά του προσόντα».

Ο κ. Καραϊσκος μίλησε για διαρκή προσπάθεια του συγγραφέα για δικαιοσύνη και απροσωποληψία αντί για στρατευμένη γραφή ή υστερόβουλη πολιτική. Αντιπαρέβαλλε την πλούσια γλώσσα του συγγραφέα με τον ξύλινο λόγο των εφημερίδων.

«Οι κυριακάτικες επιφυλλίδες του Καθηγητή Γιανναρά εδώ και κάμποσα χρόνια αποτελούν μια σπάνια εξαίρεση σ’ αυτόν τον κανόνα. Ο λόγος, παρά το διανοητικό του φορτίο, είναι ολοζώντανος.

Η κρίση κόβει σαν μαχαίρι και κάθε κατεργάρης πάει στον πάγκο του, είτε πρόκειται για πολιτικό αρχηγό, είτε για αρχιεπίσκοπο, είτε για συνδικαλιστικό φορέα, είτε για τον μέσο πολίτη.

Η εξασκημένη ματιά του αξιοποιεί τον πλούτο των ανθρωπιστικών επιστημών και φτάνει εύκολα στην αναζήτηση της ουσίας των πραγμάτων».

Ακολούθως, μίλησε για τα σύγχρονα προβλήματα της χώρας που προσεγγίζει ο συγγραφέας και έθεσε το ερώτημα ποιο από αυτά βρίσκεται στην καθημερινή πολιτική ατζέντα του όποιου κόμματος και αποτελεί προτεραιότητά του.

Ο κ. Καραϊσκος πέρασε σε παραδείγματα του βιβλίου. «Υπουργοί με κωμικοτραγική ανεπάρκεια, ανερυθρίαστοι προπαγανδιστές της πλεκτάνης, καθημερινή συμφορά η ανήθικη τηλεοπτική δημοσιογραφία, νεοδημοκρατική ληθαργική αφασία, κορυφαίος της φαιδρότητας ο αρχηγός της αξιωματικής αντιπολίτευσης, ψευδεπίγραφη Αριστερά, παλαιοημερολογιτισμός του Περισσού… Αυτές δεν είναι οι διαπιστώσεις της πλειοψηφίας» αναρωτήθηκε ο κ. Καραϊσκος.

Η κατάρρευση του πολιτικού συστήματος

Παίρνοντας το λόγο, ο Χρήστος Γιανναράς σημείωσε ότι «η μόνη κατάθεση που μπορεί να έχει ένας δάσκαλος είναι μήπως και γονιμοποιήσει κάποιους γύρω του στην αφύπνιση της κριτικής τους σκέψης». Αυτός ήταν και ο στόχος της συνάντησης, είπε, για να προϊδεάσει το κοινό γύρω από τις ερωτήσεις που ανέμενε με το πέρας της ομιλίας του. «Θα ήθελα να έχουμε μια βραδιά πραγματικής επικοινωνίας. Να μπορέσουμε να κοινωνήσουμε τις ανησυχίες, τους φόβους μας, τις αγωνίες μας», κάτι που επιτυγχάνει εξάλλου ο Χ. Γιανναράς μέσα από την ζωντανή του επικοινωνία με το κοινό.

Σχολίασε ότι είμαστε παγιδευμένοι, με την έννοια ότι «μάς έχουν κάνει να σκεφτόμαστε ή ν’ αντιμετωπίζουμε τα προβλήματά μας με πολύ συγκεκριμένο τρόπο» κι έφερε ως παράδειγμα το τηλεοπτικό πρότυπο συζήτησης που έχει επικρατήσει. «Ακούμε, ακόμη και στα καφενεία την έκφραση «σε παρακαλώ να ολοκληρώσω». Είναι μια τυπική έκφραση που προδίδει πόσο βαθιά μάς έχει επηρεάσει το είδος των συζητήσεων στην τηλεόραση».

Ο Χ. Γιανναράς αναφέρθηκε στην τάση που έχουμε να συζητούμε δέσμιοι των ψυχολογικών μας παρορμήσεων. «Είμαστε άνθρωποι, έχουμε ανάγκη από κάποια ελπίδα, κάποιο φως. Θέλουμε κάπου να έχουμε ένα πάτημα βεβαιότητάς μας για τα παιδιά μας, τα εγγόνια μας, για μας τους ίδιους».

Η παγίδευση οφείλεται σε πολλούς λόγους. Μίλησε για την παραδοσιακή οικογενειακή ψήφο που την επικαλούνται ορισμένοι και στην ουσία παγιδεύει το άτομο, αλλά και στην κατάργηση της κριτικής σκέψης.

Εξήγησε ότι θα επιχειρήσει να δείξει ποιοι παράγοντες παίζουν ουσιαστικό ρόλο στην σημερινή κατάρρευση του πολιτικού συστήματος στην Ελλάδα και ποιες πτυχές μπορούν να συνειδητοποιήσουν οι πολίτες, με στόχο ν’ αποκτήσουν μια αιρετική στάση, με την έννοια «να γεμίσει η κοινωνία με αντίδραση ζωτική».

Σημείωσε ότι στα κοινά προβλήματα δεν υπάρχουν έξωθεν συνταγές και άνωθεν σωτήρες. «Μια κοινωνία που έχει το τσαγανό να επιβιώσει ιστορικά θα γεννήσει λύσεις για να επιβιώσει. Εάν δεν το έχει είναι καταδικασμένη».

Ο κ. Γιανναράς έθεσε το ερώτημα «πότε καταρρέει ένα πολιτικό σύστημα, πώς μπορούμε να βεβαιωθούμε ότι έχει καταρρεύσει», με αφορμή τη διαπίστωση που κάνει ο τίτλος για κατάρρευση του πολιτικού συστήματος στην Ελλάδα. «Ένα πολιτικό σύστημα καταρρέει όταν αναζητεί να λύσει επί πολύ καιρό θεμελιώδη και στοιχειώδη κοινωνικά προβλήματα.

Δεκαετίες τώρα, άλυτο και οξύ το πρόβλημα της παιδείας. Κάθε κυβέρνηση κομίζει και μια μεταρρυθμιστική πρόταση η οποία εγκαταλείπεται στη συνέχεια, όσο προλάβει να εφαρμοστεί. Κάθε υπουργός κομίζει δική του πρόταση μεταρρύθμισης και τα χρόνια περνάνε και η πτώση του επιπέδου της παιδείας είναι ανατριχιαστική. Μερικές φορές από θλίψη δεν τολμούμε να πούμε τα πράγματα με το όνομά τους, ότι ο τόπος μας εδώ και τρεις δεκαετίες τουλάχιστον δεν έχει πανεπιστήμια ή ότι υπάρχουν ελάχιστες σχολές που μπορούν να σταθούν σε ακαδημαϊκό επίπεδο κι αν αυτό συμβαίνει σε μερικές σχολές είναι για το λόγο ότι σ’ αυτές τις σχολές βρέθηκε μια συντροφιά ανθρώπων, σοβαρών, ψυχωμένων, οι οποίοι θεμελίωσαν τη Σχολή σε πολύ υψηλό επίπεδο. Είναι, όμως, σπανιότατες εξαιρέσεις.

Για το πρόβλημα της υγείας μιλούν εδώ και δεκαετίες. Είναι ένα πρόβλημα αξιοπρέπειας του ανήμπορου ανθρώπου, το πρόβλημα της αξιοπρεπούς αντιμετώπισης του θανάτου, αλλά κι ενός σεβασμού για τον άνθρωπο που παλεύει με την αρρώστια και το θάνατο.

Το πρόβλημα της έννομης τάξης γίνεται όλο και οξύτερο γιατί αρχίζουμε και πληρώνουμε το πρόβλημα μιας ορισμένης πολιτικής που επί δεκαετίες οδηγεί τα πράγματα σ’ αυτήν την τρομοκρατία.

Το ασφαλιστικό πρόβλημα, η κατοχύρωση του μόχθου στα γεράματά του. Θα μπορούσε ν’ απαριθμήσει κάποιος πολλά παρόμοια άλυτα προβλήματα. Το βάρος πρέπει να πέσει στο ότι εκεί περιστρέφονται οι εξαγγελίες των πολιτικών κομμάτων, αλλά δε μπορούν να πετύχουν ή να επιδείξουν τη λύση τους».

Το επόμενο ερώτημα είναι ποιος φταίει κι άνοιξε το κεφάλαιο για την εμπορευματοποίηση της πολιτικής. «Από κάποια στιγμή και πέρα, η πολιτική υιοθετεί τη λογική και τους κανόνες λειτουργίας της αγοράς, η οποία είναι μια προηγμένη επιστήμη (το μάρκετινγκ) που καθορίζει τις μεθόδους που μπορεί να χρησιμοποιήσει για να επιβάλει ένα προϊόν στην αγορά.

Αυτή η τεχνική προσεγγίζεται από την πολιτική» μετέφερε ο Χ. Γιανναράς, αναφερόμενος στην πλύση εγκεφάλου μιας συγκεκριμένης κοινωνικής μερίδας που είναι ευάλωτη στον επηρεασμό. «Υπάρχουν άνθρωποι που αν δουν 20 φορές μια φάτσα τυπωμένη σε γιγαντοαφίσα θα την ψηφίσουν. Οι διαφημιστές ξέρουν ότι εκείνο που λειτουργεί ως παρόρμηση κατανάλωσης ενός προϊόντος δεν είναι η κριτική σκέψη αλλά ορισμένα ορμέμφυτα που δεν ελέγχονται».

Ο κ. Γιανναράς διηγήθηκε μια ιστορία από τη συμμετοχή του σ’ ένα στρογγυλό τραπέζι με θέμα τη διαφήμιση, στο οποίο συμμετείχε κι ένας πετυχημένος διαφημιστής. Αυτός είχε υποστηρίξει ότι το βρέφος έχει μόνο ορμέμφυτες τάσεις, ένστικτα, τα οποία σταδιακά πρέπει να περιορίσει για ν’ αναπτυχθεί το συναίσθημα, το οποίο με τη σειρά του πρέπει να περιοριστεί για ν’ αφήσει πεδίο στη λογική. «Είπε τότε ο διαφημιστής ότι στη διαφήμιση ακολουθούν την αντίστροφη πορεία. Θέλουμε να υπερπηδήσουμε τη λογική και το συναίσθημα και να αναδείξουμε το ένστικτο».

Έδωσε το παράδειγμα της εταιρίας Χ που πουλάει λάστιχα αυτοκινήτων και συνοδεύει τη διαφήμιση με μια ωραία γυναίκα, έλκοντας μεγάλο αριθμό καταναλωτών που ακολουθούν από παρόρμηση τα ένστικτά τους.

Σ’ αυτά τα ένστικτα στηρίζονται και οι πολιτικοί όταν σχεδιάζουν και υλοποιούν την προεκλογική τους περίοδο. Ο κ. Γιανναράς διέκρινε ότι σε κάποιες χώρες όπως οι ΗΠΑ αναφέρεται ότι ο τάδε υποψήφιος συγκέντρωσε το Α ποσό για την προεκλογική του εκστρατεία.

Η προβολή ενός υποψηφίου και η επικράτηση ακόμη και κρετίνων δηλώνει για τον συγγραφέα «το τέλος της πολιτικής, διότι καταργεί όλη τη λογική του λεγόμενου αντιπροσωπευτικού συστήματος. Σήμερα, δε μπορούμε να έχουμε άμεση δημοκρατία. Η ελληνική παράδοση το διέσωσε μέχρι την ίδρυση του ελληνικού κράτους, παρόλες τις κατοχές, τουρκοκρατία, φραγκοκρατία, ρωμαιοκρατία…»

Εξήγησε ότι από την ίδρυση του κράτους ίσχυσε το αντιπροσωπευτικό σύστημα, μέσα από τη λειτουργία των κομμάτων και την επιλογή τους από τους πολίτες. Σημείωσε στη συνέχεια ότι τα σημερινά προγράμματα και οι προτάσεις των κομμάτων «συντάσσονται από επικοινωνιολόγους και προσβλέπουν στο πώς θα παραπλανήσουν την κοινή γνώμη, ώστε ν’ αποσπάσουν την ψήφο, χωρίς να δεσμεύονται για την πραγματοποίηση των εξαγγελιών τους».

Ο κ. Γιανναράς άσκησε κριτική στον πολυσυλλεκτικό χαρακτήρα των κομμάτων που συμπεριλαμβάνουν τους πάντες αλλά και στο ότι αυτό συμβαίνει με την ανοχή των πολιτών, που εισπράττουν την πολυσυλλεκτικότητα ως προσόν.

Ανέφερε επίσης ότι στις τηλεοπτικές πολιτικές συζητήσεις καλούνται σχεδόν κατ’ αποκλειστικότητα εκπρόσωποι κομμάτων και όχι πολιτικοί αναλυτές, διπλωμάτες, διεθνολόγοι ή πολιτικοί επιστήμονες «να φωτίσουν τα προβλήματα και να διαφωτίσουν την κοινή γνώμη».

Η αμφισβήτηση της γλώσσας

Ο κ. Γιανναράς μίλησε ακόμη για το θέμα της αμφισβήτησης της γλώσσας και τις προσπάθειες που καταβάλλονται να γίνουν οι έλληνες άγλωσσοι. «Άνθρωπος χωρίς γλώσσα είναι άνθρωπος χωρίς σκέψη».

Ο κ. Γιανναράς άσκησε κριτική στην κεντρική εξουσία για την απαξίωση της τοπικής αυτοδιοίκησης, ενώ αναφέρθηκε και στο δημογραφικό πρόβλημα της χώρας. «Λένε οι στατιστικολόγοι, ότι το 2080 – η ημερομηνία δεν είναι μακρινή – οι έλληνες θα είναι 2,5 εκατομμύρια». Η κοινωνία αντιμετωπίζει τα προβλήματά της μέσα από θεσμούς που τους διαχειρίζονται πολιτικοί, οι οποίοι καλούνται να διαχειριστούν και το συγκεκριμένο πρόβλημα, σύμφωνα με τον συγγραφέα.

Καυτηριάζοντας την υπεσυγκέντρωση του πληθυσμού στην Αθήνα, ο κ. Γιανναράς είπε ότι «η αποκέντρωση είναι ο μόνος τρόπος επιβίωσης του γένους».

Μαρία Αμπατζή

Ακολουθήστε το paratiritis-news.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.