«Μονον η αγαπη εξω βαλει τον φοβο»
Στο κεντρικό αμφιθέατρο της πανεπιστημιούπολης πραγματοποιήθηκε το βράδυ της Δευτέρας τελετή αναγόρευσης του Μακαριωτάτου Αρχιεπισκόπου Τιράνων – Δυρραχίου και πάσης Αλβανίας κ.κ. Αναστασίου σε επίτιμο διδάκτορα του Τμήματος Ιστορίας κι Εθνολογίας και του Τμήματος Γλώσσας Φιλολογίας και Πολιτισμού των Παρευξεινίων Χωρών του Δημοκριτείου Πανεπιστημίου Θράκης. Η τελετή ξεκίνησε με την προσφώνηση του πρύτανη Καθηγητή Κωνσταντίνου Σιμόπουλου, συνεχίστηκε με την προσφώνηση του προέδρου του Τμήματος Γλώσσας Φιλολογίας και Πολιτισμού των Παρευξεινίων Χωρών, Καθηγητή Στέφανου Παύλου, τον χαιρετισμό του μητροπολίτη Μαρωνείας και Κομοτηνής κ.κ. Δαμασκηνού. Το έργο του τιμώμενου ανέλαβε να παρουσιάσει ο πρόεδρος του Τμήματος Ιστορίας κι Εθνολογίας, Καθηγητής Γιώργος Παπάζογλου. Στη συνέχεια προβλήθηκε ένα 20λεπτο dvd για το έργο και την προσφορά του Αρχιεπισκόπου Τιράνων –Δυρραχίου και πάσης Αλβανίας κ.κ. Αναστασίου και ακολούθησε η επίδοση διασήμων και η αναγόρευσή του σε επίτιμο διδάκτορα στα δυο τμήματα του ΔΠΘ.
Η εκδήλωση έκλεισε με την εμπνευσμένη ομιλία του μακαριωτάτου με θέμα «Τρομοκρατία και φόβος – θρησκευτικές συναρτήσεις».
Στο κοινό ήταν: ο μητροπολίτης Μαρωνείας και Κομοτηνής, εκπρόσωπος του παναγιωτάτου οικουμενικού πατριάρχου Βαρθολομαίου, ο μητροπολίτης Φιλίππων Νεαπόλεως και Θάσου, ο μητροπολίτης Ξάνθης και Περιθεωρίου, ο μητροπολίτης Αλεξανδρουπόλεως, Τραϊανουπόλεως και Σαμοθράκης, ο μητροπολίτης Ζιχνών και Νευροκοπίου, ο μητροπολίτης Αργυροκάστρου, ο εκπρόσωπος του υπουργού Μεταφορών, ο γ.γ. της περιφέρειας ΑΜ-Θ, ο νομάρχης Ροδόπης, ο δήμαρχος Κομοτηνής, ο σοφολογιότατος μουφτής Κομοτηνής, ο εκπρόσωπος του βουλευτή Γ. Πεταλωτή, η πρόεδρος Εφετών Θράκης, ο εισαγγελέας Εφετών Θράκης, ο πρόεδρος του Διοικητικού Εφετείου Κομοτηνής, ο στρατηγός του Δ΄ Σώματος Στρατού, ο ανώτερος διοικητής Φρουράς Κομοτηνής, ο πρόεδρος της Διευρυμένης Ν.Α. Ροδόπης – Έβρου και ο πρόεδρος της Διευρυμένης Ξάνθης – Καβάλας – Δράμας.
Γ. Παπάζογλου «Το ράσο θα το ενδυθεί ώριμος και συνειδητοποιημένος»
Μιλώντας για το έργο του Αρχιεπισκόπου Τιράνων – Δυρραχίου και πάσης Αλβανίας κ.κ. Αναστασίου, ο κ. Παπάζογλου ακολούθησε τα βήματά του, αναφέροντας μεταξύ άλλων ότι στην Αθήνα παρακολούθησε μαθήματα δημοσιογραφίας και βοήθησε στο έργο της εσωτερικής ιεραποστολής. «Το 1960 χειροτονείται διάκονος. Το ράσο θα το ενδυθεί ώριμος και συνειδητοποιημένος, όπως ώριμος θα πλησιάσει τον θεό, αυτόν που παιδί όταν οι γερμανοί βομβάρδιζαν την Αθήνα, ανέβαινε στην ταράτσα του σπιτιού του, γονάτιζε κι απελπισμένα ρωτούσε αν υπάρχει.
Από το 1960 έως σήμερα, επιστημονική σταδιοδρομία, έρευνα, ιεροσύνη, προσφορά στον άνθρωπο, στον όπου γης κατατρεγμένο. Η επιστήμη και η γνώση, η έρευνα και η αναζήτηση θα έρθουν ως αέναη προσπάθεια γνώσης του άλλου, του ξένου, κατανόησης και καταλλαγής κι όχι ως αυτοσκοπός για κοινωνική κι επιστημονική καταξίωση.
Αμέσως μετά, το 1961 θα ιδρύσει το Διορθόδοξο Ιεραποστολικό Κέντρο «Πορευθέντες» το οποίο θα εκδίδει για χρόνια το ομώνυμο περιοδικό, με το οποίο κι εγκαινιάζεται η επίσημη εξωτερική ορθόδοξη ιεραποστολική δραστηριότητα.
Η Ορθόδοξη Εκκλησία μετά από πολλά χρόνια εγκαταλείπει την τάση του απομονωτισμού, ανοίγεται στον κόσμο και την οικουμένη, ανακτώντας την χαμένη διάσταση της αποστολικότητας, τη διάσταση του «πορευθέντες μαθητεύσατε πάντα τα έθνη». Ο Αναστάσιος θα τοποθετήσει την Ορθοδοξία στο κέντρο του κόσμου, συμβάλλοντας στην αναζήτηση των κοινών αξιών, όχι μόνο των όπου γης χριστιανών αλλά των όπου γης ανθρώπων.
Από το 1964 και για 16 περίπου χρόνια θα διατελέσει μέλος του Παγκοσμίου Συμβουλίου Εκκλησιών, μετέχοντας σε ανά τον κόσμο διαχριστιανικές διασκέψεις και συνέδρια που στόχο έχουν τη γνώση αλλήλων, τη συνεννόηση, την ιεραποστολή στην πράξη.
Από το 1967, θα διατελέσει μέλος της Διαχριστιανικής Επιτροπής του ιδίου συμβουλίου που στόχο θα έχει τη διάδοση του κοινού χριστιανικού λόγου μέσα από έκδοση βιβλίων, ενώ από το 1969 το Παγκόσμιο Συμβούλιο Εκκλησιών τον καλεί κι αναλαμβάνει θέση που θεσμοθετείται ειδικά γι’ αυτόν, στην Γραμματεία για την έρευνα και τις σχέσεις με τις Ορθόδοξες Εκκλησίες.
Το 1970, εύλογα θ’ αναλάβει τη διεύθυνση του Κέντρου Ιεραποστολικών Σπουδών ενώ το επόμενο έτος η Ιερά Σύνοδος της Εκκλησίας της Ελλάδας θα του αναθέσει την διεύθυνση και την οργάνωση του Διορθόδοξου Κέντρου της.
Η διεθνής αναγνώριση δεν ήρθε τυχαία. Ήταν αποτέλεσμα σκληρού αγώνα στον χώρο της γνώσης, της επιστήμης αλλά και της ανά τον κόσμο ιεραποστολής. Ήδη, λίγους μήνες αφότου χειροτονείται διάκονος το 1960 θα βρεθεί στην ζούγκλα του Μεξικού, παρακολουθώντας από κοντά ιεραποστολές.
Είναι η αφορμή που τον κάνει να γυρίσει στην Ελλάδα, αποφασισμένος πλέον, να σπάσει τον απομονωτισμό της Ελλαδικής Εκκλησίας και να την στρέψει σε ανθρώπους έξω από την χώρα μας, που τόσο ανάγκη είχαν την γνώση του λόγου της αληθείας.
Όταν το 1964 χειροτονείται σε πρεσβύτερο ήδη είχε αρχίσει, παράλληλα με την ιεραποστολή, να σκέφτεται το περιπετειώδες κι ατέρμονο ταξίδι της επιστήμης, το ταξίδι της γνώσης που όποιος το γευτεί εύχεται, μαζί με τον Καβάφη, να είναι μακρύ, άσχετα από το αν ο προορισμός, το λιμάνι είναι φτωχικό ή αν φτωχικό βρει το λιμάνι ο ταξιδευτής. Σκέφτεται ήδη μεταπτυχιακές σπουδές στο πανεπιστήμιο της Γερμανίας, στη Θρησκειολογία, την Εθνολογία, την Ιεραποστολική και την Aφρικανολογία.
Ο ίδιος ο Αναστάσιος σημειώνει, χρόνια αργότερα αναφερόμενος στον εαυτό του. «Ενθυμούμαι κάποιον νέο ιερωμένο πριν από 4 δεκαετίες, στη νήσο Πάτμο, σε ώρα περισυλλογής. Αντιμετώπιζε ένα δίλημμα. Να μείνει στην όμορφη ευρωπαϊκή χώρα του, μέσα στο περιβάλλον που τον αγαπούσε και τον αγάπησε ή ν’ αναχωρήσει για μια δύσκολη αποστολή στην Αφρική, να βοηθήσει μια από τις πιο ανεπτυγμένες ανθρώπινες κοινότητες».
Ατενίζοντας τον ορίζοντα του ανοιχτού πελάγους ζητούσε μέσα του μια ικανοποιητική απάντηση σ’ αυτό το δίλημμα. Η απάντηση ήρθε τελικά μ’ ένα κρίσιμο ερώτημα. «Σου φτάνει ο θεός; Πιστεύεις πραγματικά; Τότε πήγαινε». Ακολούθησε μια ήρεμη απόφαση για μια τέτοια πορεία σε δύσκολους δρόμους, σε περιοχές που είχαν ταλαιπωρηθεί από την φτώχεια και την αθεΐα.
Έτσι, το 1964, αμέσως μετά την χειροτονία του σε πρεσβύτερο θα φύγει για την Αφρική. Το ίδιο βράδυ της χειροτονίας του, διηγείται ο ίδιος, αναχωρεί για την Ουγκάντα έχοντας έρωτα για τον κατατρεγμένο άνθρωπο της Αφρικής.
Όμως, άλλες οι βουλές των ανθρώπων, άλλα ο θεός κελεύει. Μια ελονοσία που παραλίγο να τον οδηγήσει στον θάνατο θα τον φέρει για θεραπεία στη Γενεύη κι από εκεί, το 1965 για μεταπτυχιακές σπουδές στη Γερμανία.
Στην Ουγκάντα, θα επιστρέψει το 1967 με υποτροφία του γερμανικού Ιδρύματος Alexander von Humboldt για τη μελέτη παραδοσιακής θρησκείας της Αφρικής, με τίτλο
«Τα πνεύματα M’μπάν’ντουα και τα πλαίσια της λατρείας των. Θρησκειολογική διερεύνηση πλευρών της αφρικανικής θρησκείας (1970)».
Δυο χρόνια αργότερα, θα εκλεγεί έκτακτος καθηγητής της Ιστορίας των Θρησκευμάτων στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, για να γίνει τακτικός καθηγητής το 1976 και έως το 1997, οπότε εξελέγη παμψηφεί ομότιμος».
Ο κ. Παπάζογλου ανέφερε ότι παράλληλη είναι η πορεία του Αναστάσιου στο χώρο της Εκκλησίας. «Το 1972, χρόνο κατά τον οποίο εκλέγεται έκτακτος καθηγητής θα εκλεγεί και τιτουλάριος επίσκοπος Aνδρούσης. Το 1981 θα κληθεί από τον τότε πατριάρχη Αλεξανδρείας ν’ αναλάβει την αναδιοργάνωση της Ορθόδοξης Εκκλησίας στην Κένυα. Για 10 περίπου χρόνια θα κατανείμει την δραστηριότητά του ανάμεσα στην Κένυα και την Τροφό Σχολή. Είναι τότε που θ’ ανεγείρει δεκάδες ναούς, σχολεία, ιατρικούς σταθμούς, θα οργανώσει κατασκηνώσεις, θα προχωρήσει σε εκδόσεις και μεταφράσεις του λόγου της αληθείας στις τοπικές αφρικανικές γλώσσες και διαλέκτους.
Είναι τότε που ιδρύει την Ορθόδοξη Θεολογική Ακαδημία για την κατάρτιση ντόπιων αφρικανών θεολόγων. Σέβεται την τοπική ιδιαιτερότητα και κάνει κοινωνικές παρεμβάσεις που τόσο έχουν ανάγκη οι τοπικές κοινωνίες.
Η Αφρική, θα πει αργότερα ο ιεράρχης, είναι αδικημένη από πολλές πλευρές. Ευτυχώς, όμως, σ’ ένα πράγμα δεν είναι αδικημένη. Κανείς δεν της απαγόρευσε να πιστεύει, να τραγουδάει και να χορεύει για τον θεό.
Η αφρικανική θρησκευτικότητα ονομάζεται από ορισμένους πρωτόγονη, εγώ – θα πει ο Αναστάσιος – έχω αλλάξει τον όρο και την λέω πρωτογενή» ανέφερε μεταξύ άλλων ο κ. Παπάζογλου.
Αναστάσιος Αλβανίας
«Ο όρος τρομοκράτης δεν υιοθετήθηκε ποτέ οικιοθελώς από οποιοδήποτε άτομο ή ομάδα»
Με ευχαριστίες ξεκίνησε το λόγο του ο εμπνευσμένος ομιλητής. «Αισθήματα ευγνωμοσύνης αναβλύζουν από τα βάθη της καρδιάς μου καθώς βρίσκομαι στο βήμα αυτό, ύστερα από την έκπληξη που μου επεφύλαξε η αγάπη εκλεκτών πανεπιστημιακών καθηγητών να με αναγορεύσουν επίτιμο διδάκτορα του ΔΠΘ.
Ολόψυχα ευχαριστώ τον διαπρεπή καθηγητή και πρύτανη κ. Κωνσταντίνο Σιμόπουλο, τους προέδρους του Τμήματος Ιστορίας κι Εθνολογίας και του Τμήματος Γλώσσας Φιλολογίας και Πολιτισμού των Παρευξεινίων Χωρών, τους εκλεκτούς καθηγητάς και γενικότερα τα μέλη των Συνελεύσεων των Τμημάτων που με ομόφωνη απόφασή τους είχαν την καλοσύνη να με αναγορεύσουν επίτιμο διδάκτορα.
Εγκάρδιες ευχαριστίες οφείλω στους προσφιλείς καθηγητάς Γιώργο Παπάζογλου και Στέφανο Παύλου, για όσα επαινετικά ανέφεραν ως προς την επιστημονική κι εκκλησιαστική μου πορεία».
Τέλος, ευχαρίστησε θερμά όλους όσους παρευρίσκονταν στην αίθουσα. «Όπως είναι γνωστό, οι εγκωμιαστικοί λόγοι χρησιμοποιούν εκ παραδόσεως ζωηρότερα χρώματα για να τονίσουν μια πραγματικότητα. Η μέχρι τούδε προσπάθειά μου υπήρξε απλώς μια λιτή έκφραση ευγνωμοσύνης για όσα ο θεός μας έχει χαρίσει, γιατί εξ’ αυτού και δια αυτού και εις αυτόν τα πάντα. Η αγάπη, βεβαίως, και η εκτίμηση τόσων εκλεκτών προσώπων προσφέρουν αύτην τυχούσαν τόνωση σε μια πορεία σε δύσβατη περιοχή».
Απαντώντας στην αναφορά που έκανε ο Γ. Παπάζογλου στην «Ιθάκη» του Καβάφη μετέφερε έναν άλλο στίχο του αλεξανδρινού ποιητή «Ημείς, τα βιαστικά και άπειρα όντα της στιγμής» σχολιάζοντας. «Πρέπει να τον σκεφτόμαστε συχνά για να μην φανταζόμαστε πολλά πράγματα για τον εαυτό μας. Παρακολουθώ με χαρά και θαυμασμό τη δημιουργική εξέλιξη του ΔΠΘ. Συγχαίρω κι ολοψύχως εύχομαι να διακρίνεται πάντοτε για την επιστημονική επίδοση, την υψηλή εκπαιδευτική προσφορά και να βρίσκεται στην πρωτοπορία των Ανωτάτων Ιδρυμάτων της Ελλάδας και της Ευρώπης».
Περνώντας στο θέμα της εισήγησής του ο Αναστάσιος μετέφερε ότι είχε ρωτήσει τον πρύτανη εάν αντέχει ακόμη ο κόσμος κι εκείνος του απάντησε ότι μάλλον αντέχει.
Τρομοκρατία και φόβος
Ξεκίνησε την προσέγγιση του θέματος με μια προσπάθεια ερμηνείας της λέξης τρομοκρατία. «Μία λέξη που επανέρχεται συχνότατα στα ΜΜΕ καθώς και στα στόματα εκατομμυρίων ανθρώπων στην εποχή μας είναι η λέξη τρομοκρατία. Εντούτοις, υπάρχει μεγάλη ασάφεια ως προς τον ακριβή καθορισμό της. Μια σχετική έρευνα συγκέντρωσε πάνω από 100 ορισμούς, για να καταλήξει στο συμπέρασμα ότι η αναζήτηση ενός επαρκούς ορισμού παραμένει ακόμη ανοιχτή, επειδή ο όρος τρομοκράτης δεν υιοθετήθηκε ποτέ οικειοθελώς από οποιοδήποτε άτομο ή ομάδα.
Οι ΗΠΑ που πρωτοστατούν στον πόλεμο εναντίον της τρομοκρατίας την ορίζουν ως «υπολογισμένη χρήση ή απειλή βίας που προορίζεται να εμφυσήσει φόβο, με σκοπό να εξαναγκάζει ή να τρομοκρατεί τις κυβερνήσεις ή τις κοινωνίες».
Η Μ. Βρετανία θεωρεί την χρήση ή απειλή σοβαρής βίας εναντίον ενός ατόμου ή μιας ιδιοκτησίας, με σκοπό την προώθηση ενός πολιτικού, θρησκευτικού ή ιδεολογικού σχεδίου δράσης. Το φαινόμενο τρομοκρατικών πράξεων μέσα στην κοινωνία δεν είναι κάτι νέο. Ιδιαίτερα η ιστορία των τελευταίων 100 χρόνων είναι γεμάτη από περιπτώσεις όπου επιδιώχθηκε η πρόκληση τρόμου με τελικό στόχο διαφόρους πολιτικούς, εθνικούς, απελευθερωτικούς ή άλλους ιδεολογικούς σκοπούς.
Θα επικεντρώσουμε την προσοχή μας στον δεσμό της τρομοκρατίας με την θρησκεία και δεύτερον στη συμβολή που μπορεί να δώσει η θρησκευτική συνείδηση για την αντιμετώπισή της.
Φαινόμενα θρησκευτικής βίας εμφανίστηκαν και στο απώτερο παρελθόν όπως οι Εβραίοι ζηλωτές τον 1ο αιώνα, το μουσουλμανικό τάγμα των δολοφόνων τον 12ο και 13ο αιώνα, το τάγμα των στραγγαλιστών των δημοσίων δρόμων στην Ινδία τον 19ο αιώνα.
Σε μια μελέτη επισημαίνεται ότι θρησκευτικές τρομοκρατικές ομάδες δεν είχαν εμφανιστεί μέχρι το 1980. Μέχρι, όμως, το 1994 το 1/3, 16 από τις 49 γνωστές τρομοκρατικές ομάδες, θα μπορούσαν να ταξινομηθούν ως θρησκευτικές και ως προς τον χαρακτήρα και ως προς τα κίνητρά τους.
Αυτή η αναλογία άλλαξε λίγο αργότερα για να φτάσει στο ήμισυ, 26 από τις 56 τρομοκρατικές οργανώσεις είναι θρησκευτικού τύπου.
Με την έναρξη του 21ου αιώνα, μετά τα γνωστά χτυπήματα στη Ν. Υόρκη, τη Μαδρίτη, το Λονδίνο, την Αίγυπτο, η τρομοκρατία που δεσπόζει στο διεθνές προσκήνιο κι απασχολεί όλο και περισσότερο την κοινή γνώμη της υφηλίου έχει δυο χαρακτηριστικά: Το ένα είναι γενικότερο, ο αμεσότερος δεσμός με το ισλάμ και το δεύτερο ειδικότερο, στον επιχειρησιακό τομέα την απόφαση των πρωταγωνιστών να θυσιαστούν άμεσα, όχι απλώς με την αποδοχή του κινδύνου αλλά με μια συνειδητή επιλογή θανάτου.
Οι περιπτώσεις τρομοκρατίας με θρησκευτικές συναρτήσεις δεν περιορίζονται στις εξτρεμιστικές μουσουλμανικές ομάδες κατά δυτικών στόχων. Είναι γνωστές οι συγκρούσεις προτεσταντών και ρωμαιοκαθολικών στην Ιρλανδία, σουνιτών και σιιτών στο Ιράκ, αλλά και σε άλλα πολιτιστικά περιβάλλοντα.
Το υπόβαθρο πολλών τρομοκρατικών ενεργειών έχει σαφή θρησκευτικό τόνο. Είναι χαρακτηριστικές οι φράσεις του ηγέτη της μουσουλμανικής αδελφότητας στην Αίγυπτο στα μέσα του 20ου αιώνα, ο οποίος έγραφε. «Ο θεός έχει ορίσει μόνο μια αιτία για την δολοφονία, όταν δεν υπάρχει άλλος τρόπος κι αυτός λέγεται τσιχάντ. Έχει ορίσει τον στόχο του πιστού και του απίστου με τον σαφέστερο και τον αποφασιστικότερο τρόπο.
Αυτοί που πιστεύουν μάχονται για τον θεό. Αυτοί που δεν πιστεύουν μάχονται για τα είδωλα. Πολεμήστε, λοιπόν, τους οπαδούς του σατανά. Σίγουρα δεν είναι τίποτε άλλο παρά αδύναμοι».
Χαρακτηριστικά είναι τα κείμενα, οι διακηρύξεις και οι συνεντεύξεις, που πρωταγωνιστούν στις τρομοκρατίες στην εποχή μας, του Οσάμα Μπιν Λάντεν, ειδικά το «Κήρυξη πολέμου εναντίον των αμερικανών που κατέχουν γη των δυο ιερών τόπων». Μήνυμα του Οσάμα Μπιν Λάντεν στους μουσουλμάνους αδελφούς του σε όλο τον κόσμο και ειδικότερα σ’ αυτούς που ζουν στην αραβική χερσόνησο. Το κείμενο γράφτηκε στο Αφγανιστάν στις 23 Αυγούστου 1996, είναι ένα ιδιόρρυθμο μουσουλμανικό κήρυγμα με πλήθος αναφορές στο Κοράνιο, με ανάμειξη συγχρόνων πολιτικών και οικονομικών προβλημάτων, με ρητορικές και συγκινησιακές εξάρσεις που απευθύνονται στους νέους. Καταλήγει με μια μακροσκελή προσευχή.
Είναι ενδιαφέρον ότι η επιχειρηματολογία του Μπιν Λάντεν με επίθεση στη Δύση μοιάζει πολύ με θρησκευτική ρητορεία του πάπα Ουρβανού του Β΄ όταν στις 27 Νοεμβρίου 1095 κήρυξε στον καθεδρικό ναό της Κλερμόν για να παροτρύνει τους χριστιανούς της Δύσης να ξεκινήσουν την Α΄ Σταυροφορία.
Η Λορέτα Ναπολεόνι διαπιστώνει μια γενικότερη κρίση. Γράφει ότι πριν από 1.000 χρόνια η Δυτική Εκκλησία καθαγίαζε με τις Σταυροφορίες μια συνεργασία ανάμεσα στους αγρότες της Δυτικής Ευρώπης και την ανερχόμενη τάξη των εμπόρων και των τραπεζιτών, η οποία αποτέλεσε το έμβρυο της ευρωπαϊκής μεσοαστικής τάξης. Με παρόμοιο τρόπο σήμερα το ισλάμ έχει σφραγίσει την σύγχρονη τζιχάντ με μια θρησκευτική σφραγίδα για να προωθήσει τα πολιτικά και οικονομικά συμφέροντα των νέων μουσουλμανικών δυνάμεων, των φτωχών αλλά και των επιχειρηματικών τάξεων.
Μια νέα απροσδόκητη συμμαχία σφυρηλατείται γύρω από το ισλάμ για να πολεμήσει τα μουσουλμανικά ολιγαρχικά καθεστώτα και τους υποστηρικτές του, τους δυτικούς καπιταλιστές.
Αυτοί είναι οι απώτεροι στόχοι της σύγχρονης τζιχάντ. Βεβαίως, παράλληλα με τις ομοιότητες υπάρχουν σοβαρότατες διαφορές μεταξύ των κοινωνικών συνθηκών του 11ου αιώνα και της παγκοσμιοποιημένης υφηλίου του 21ου.
Όπως είχε κάνει ο Ουρβανός ο Β΄ στις αρχές της δεύτερης χιλιετίας, έτσι και στις μέρες μας ο Μπιν Λάντεν βεβαίωσε τους οπαδούς του για τις ανταμοιβές που περιμένουν όσους χάνονται στη μάχη. Οι μάρτυρες της τζιχάντ προορίζονται για τον παράδεισο. Οι αμαρτίες τους θα συγχωρηθούν, η γήινη ζωή του πόνου και της λύπης θα παραχωρήσει τη θέση της στη χαρά της αιωνιότητας.
Παραθέτω ένα κείμενο που αναφέρει: «Ένας μάρτυρας δεν θα αισθανθεί τον πόνο του θανάτου παρά μόνο σαν ένα τσίμπημα. Τα προνόμια του μάρτυρα είναι εγγυημένα από τον Αλλάχ. Ο συγχωρεμένος με την πρώτη σταγόνα του αίματός του θα οδηγηθεί στη θέση του στον παράδεισο και θα στολιστεί με τα στολίδια της πίστης, παντρεμένος με ωραίες γυναίκες, εξασφαλισμένος την ημέρα της κρίσεως, στεφανωμένος με το στεφάνι της αξιοπρέπειας, ένα κόσμημα καλύτερο από ολόκληρο τον κόσμο, παντρεμένος με 72 αγνά ουρί, όμορφες κοπέλες του παραδείσου και η μεσολάβησή του για άλλους είναι ότι 70 συγγενείς του θα είναι δεκτοί».
Οι τελευταίες επιθέσεις της Δύσεως στο Αφγανιστάν και το Ιράκ έδωσαν αφορμή να ξυπνήσει στη σκέψη του ισλαμικού κόσμου ο εφιάλτης της Σταυροφορίας» σχολίασε στην σύγκριση που έκανε μεταξύ των Σταυροφοριών και της χρήσης του ισλάμ για επιθετικούς σκοπούς.
«Όλες οι θρησκείες συμφωνούν με την ειρήνη»
Ο Αναστάσιος πέρασε στο δεύτερο μέρος της ομιλίας του που είχε να κάνει με τις αντηχήσεις σημερινής τρομοκρατίας. «Μετά την 11η Σεπτεμβρίου 2001, με υποκίνηση θρησκευτικών και πολιτικών παραγόντων συγκλήθηκαν διάφορα διεθνή διαθρησκειακά συνέδρια σε Ρώμη, Βρυξέλλες, Κωνσταντινούπολη, Μόσχα, Ιορδανία και αλλού, με κύριο μοτίβο ότι η θρησκεία πρέπει να είναι κατά της τρομοκρατίας, και διακηρύξεις που περιείχαν εντυπωσιακές φράσεις όπως «κάθε έγκλημα εν ονόματι της θρησκείας είναι έγκλημα κατά της θρησκείας» και πολλές αναφορές στην ειρήνη για την οποία συμφωνούν όλες οι θρησκείες.
Στον ευρύτερο τομέα είναι πιο πειστικοί οι ακραίοι ισλαμιστές που βρίσκονται κοντά στις μάζες και κηρύγματα βασισμένα στο Κοράνιο και τις ισλαμικές παραδόσεις παρακινούν τον λαό σε πράξεις τις οποίες οι μεν Δυτικοί ονομάζουν τρομοκρατία, οι δε σκληροί μουσουλμάνοι τις θεωρούν τζιχάντ κατά της άπιστης Δύσης.
Η μετάφραση της λέξης τζιχάντ με την ετικέτα «ιερός πόλεμος» είναι εν πολλοίς παραπλανητική, διότι σημαίνει κυριολεκτικά το ν’ αγωνίζεται κάποιος, να παλεύει. Πρέπει ν’ αποδοθεί ως πάλη. Ορισμένοι μουσουλμάνοι υποστηρίζουν ότι η τζιχάντ αναφέρεται στην πνευματική πάλη, άλλοι ότι στηρίζει την άμυνα κατά της διαφθοράς της πίστης και της ηθικής και όχι τον επιθετικό πόλεμο.
Αυτές οι ερμηνείες δεν είναι αποδεκτές από τους ακραίους μουσουλμάνους, οι οποίοι σε πολλές χώρες επηρεάζουν την πλειοψηφία.
Ηθικό υπόβαθρο που στηρίζει τις ισλαμικές επιθετικές ενέργειες αποτελεί το γεγονός ότι σ’ ένα μεγάλο μέρος του ισλαμικού κόσμου δεσπόζει η βεβαιότητα ότι η Δύση φέρεται άδικα.
Αυτή η αίσθηση αδικίας προκαλεί οργή, αγανάκτηση, διάθεση αντεκδικήσεως. Είναι γνωστή η κριτική που ασκείται ειδικά για τις ΗΠΑ ότι στην περίπτωση της Μέσης Ανατολής υποστηρίζει ανεπιφύλακτα το Ισραήλ. Σε πολλούς κύκλους καλλιεργείται η άποψη ότι η Δύση απειλεί τις αξίες του ισλαμικού πολιτισμού οι οποίες δεν είναι συμβατές μ’ αυτές που έχουν επικρατήσει στον δυτικό κόσμο.
Οι πράξεις τις οποίες στη Δύση αποκαλούμε τρομοκρατικές για εκατομμύρια μουσουλμάνων είναι πράξεις ηρωικές. Έτσι, βλέπουμε μητέρες να παρακινούν τα παιδιά τους και να τους δίνουν την ευχή τους όταν ξεκινούν με το Κοράνι στο χέρι για μια ενέργεια, κατά την πεποίθησή τους, υψίστης αυτοθυσίας, όπως ήταν η περίπτωση Καμικάζι στο Ισραήλ το 2007.
Η τρομοκρατία προκαλεί φόβο και ο φόβος τροφοδοτεί την τρομοκρατία. Το αποτέλεσμα είναι ότι στις μέρες μας έχει αυξηθεί ο φόβος στον ισλαμικό και τον δυτικό κόσμο».
Στη συνέχεια παρέθεσε τα αποτελέσματα μιας τηλεφωνικής σφυγμομέτρησης που πραγματοποίησε το 2006 ένα ερευνητικό ινστιτούτο σε δείγμα 14.000 ανθρώπων σε 13 χώρες με το ερώτημα «πιστεύετε ότι η σχέση μεταξύ μουσουλμάνων και κατοίκων των δυτικών χωρών είναι γενικά καλές ή γενικά κακές». «Οι Γερμανοί κατά 70% απάντησαν γενικά κακές και κατά 23% γενικά καλές. Οι Γάλλοι κατά 66% απάντησαν γενικά κακές και κατά 33% γενικά καλές. Οι Βρετανοί σε ποσοστό 61 % απάντησαν γενικά κακές και κατά 28% γενικά καλές. Οι Ισπανοί κατά 61 % απάντησαν γενικά κακές και μόλις 14 % γενικά καλές. Ελαφρώς διαφοροποιημένες παρουσιάζονται οι απαντήσεις των μουσουλμάνων στις ανάλογες χώρες. Στη Γερμανία το 60% τις θεωρεί κακές και το 29% καλές. Στη Γαλλία το 58% τις θεωρεί κακές και το 41% καλές.
Στη Μ. Βρετανία το 62% κακές και το 23% καλές.
Αν και μεγάλη μερίδα πληθυσμού σε κάθε μουσουλμανική χώρα αποδίδει πολλά αρνητικά χαρακτηριστικά στους δυτικούς η πλειοψηφία των ερωτηθέντων σε Ινδονησία, Ιορδανία και Νιγηρία εκφράστηκαν θετικά για τους χριστιανούς».
Παρέθεσε επίσης το αποτέλεσμα μιας έρευνας του Ευρωπαϊκού Παρατηρητηρίου για την Ξενοφοβία και τον Ρατσισμό σύμφωνα με την οποία «η ισλαμοφοβία στην Ευρώπη δυναμώνει».
Σε ένα χρόνο αυξήθηκε κατά 60% ο αριθμός όσων διάκεινται αρνητικά απέναντι στο ισλάμ. Σύμφωνα με την έρευνα, οι Ισπανοί σε ποσοστό 83% και οι Γερμανοί σε ποσοστό 78% θεωρούν τους μουσουλμάνους φανατικούς. Το 62% των Ισπανών και το 53% των Γερμανών βίαιους.
Το 42% των Ισπανών και το 38% των Γάλλων υπερόπτες. Επίσης, όμως τους αποδίδουν αρετές, όπως η αφοσίωση, η ευθύτητα, η τιμιότητα, η γενναιοδωρία» μετέφερε.
Προς υπέρβαση εντάσεων και συγκρούσεων
Η τελευταία ενότητα της τοποθέτησης του Αναστάσιου είχε τον τίτλο «προς υπέρβαση εντάσεων και συγκρούσεων». Σημείωσε ότι μεγάλο ζητούμενο είναι κατά πόσο οι ισλαμικές αξίες είναι συμβατές μ’ αυτές που ανακτήθηκαν στον δυτικό κόσμο. Ανέφερε ότι το ισλάμ δεν αναπτύχθηκε σε πολιτισμικό κενό, έκανε αναφορά στις επιρροές που δέχτηκε σε νομικό, πολιτισμικό και θρησκευτικό επίπεδο όπως και είπε ότι συνέβαλε στην ανάπτυξη σημαντικού πολιτισμού.
Παρέπεμψε στο μήνυμα του θεού του ισλάμ από τη Μέκκα, σύμφωνα με το οποίο λέγεται «άνθρωποι σας πλάσαμε από έναν μόνο άντρα και μία μόνο γυναίκα. Ο πιο τιμημένος ενώπιον του Αλλάχ είναι ο πιο ενάρετος». Πρόσθεσε ότι σύμφωνα με το ισλάμ ο άνθρωπος έχει έμφυτη αξιοπρέπεια, όπως και ότι το ισλάμ αποδέχεται την έμφυτη αξιοπρέπεια και για οπαδούς άλλων μονοθεϊστικών θρησκειών.
Στη συνέχεια, ο Αναστάσιος μετέφερε ότι «η ορθόδοξη πίστη τόνισε το δικαίωμα του ανθρώπου ν’ αγαπήσει και ν’ αγαπηθεί γιατί μόνο τότε ολοκληρώνεται. Η κεντρική οπτική γωνία που βλέπει ο χριστιανισμός παραμένει η αγάπη. Η ελευθερία της αγάπης δεν δεσμεύεται από τις πεποιθήσεις του άλλου. Η χριστιανική αγάπη έχει πανανθρώπινες και παγκόσμιες διαστάσεις».
Ο Αναστάσιος μετέφερε το μήνυμα ότι ο διαθρησκευτικός διάλογος είναι πολύτιμος, με την επισήμανση ότι δεν πρέπει να είναι μονόλογος. Είπε ότι χρέος των θρησκευτικών ηγετών είναι «ο αγώνας για την υπερνίκηση της βίας, η προσπάθεια για συμφιλίωση, το ενδιαφέρον για τη θρησκευτική ελευθερία όλων, η ανάπτυξη θρησκευτικής ανεκτικής παιδείας».
Κλείνοντας είπε ότι οφείλουμε ν’ αντισταθούμε στη χρησιμοποίηση της θρησκείας για πολεμικές συγκρούσεις και θύμισε ότι το 1999 είχαν τονίσει ότι «κανείς δεν έχει δικαίωμα να χρησιμοποιεί λάδι θρησκείας για ενίσχυση φωτιάς συγκρούσεων». Έκλεισε με το μήνυμα «φόβος ουκ έτσι εν τη αγάπη. Μόνον η αγάπη έξω βάλει τον φόβο».
Πρόσφερε, με το πέρας της ομιλίας του, στον πρύτανη του Δημοκριτείου κ. Σιμόπουλο ως δώρο μια εικόνα του Ευαγγελισμού από έναν αλβανό ζωγράφο.
Αλβανία
Αξίζει ν’ αναφέρουμε ανάμεσα στο πλούσιο εκκλησιαστικό έργο του Μακαριωτάτου Αρχιεπισκόπου Τιράνων – Δυρραχίου και πάσης Αλβανίας κ.κ. Αναστασίου ότι είναι η αποστολή που του εμπιστεύθηκε το Οικουμενικό Πατριαρχείο για την εκ των ερειπίων αναστύλωση της Ορθοδόξου Αυτοκέφαλου Εκκλησίας της Αλβανίας, η οποία είχε καταρρεύσει ύστερα από τον επί 46 έτη διωγμό του μοναδικού «αθεϊστικού κράτους» της υφηλίου.
Ο Aναστάσιος, μέσα σε τεράστιες δυσκολίες, κατόρθωσε να ανασυγκροτήσει εκ βάθρων την Εκκλησία της Αλβανίας, καθώς συγκροτήθηκαν πάνω από 400 ενορίες. Ίδρυσε τη Θεολογική – Ιερατική Σχολή (Ακαδημία) «Aνάστασις» στο Δυρράχιο (1992) και το Εκκλησιαστικό Λύκειο «Τίμιος Σταυρός» στο Αργυρόκαστρο (1998), τα οποία σήμερα λειτουργούν σε ιδιόκτητα συγκροτήματα. Μόρφωσε και χειροτόνησε 135 νέους κληρικούς. Ίδρυσε 52 Κέντρα Νεολαίας σε διάφορες πόλεις. Φρόντισε για τη μεταφραστική προσπάθεια, την έκδοση λειτουργικών και άλλων θρησκευτικών βιβλίων. Σύνεστησε Τεχνική Υπηρεσία της Εκκλησίας και μερίμνησε για την ανοικοδόμηση 145 νέων ναών (μεγάλοι και μικροί), την αναστύλωση 60 μοναστηριών και εκκλησιών – πολιτιστικών μνημείων όπως και την επισκευή 158 ναών και 70 εκκλησιαστικών κτιρίων (Αρχιεπισκοπή, Μητροπόλεις, σχολεία, κλινικές, ξενώνες, κατασκηνώσεις νεολαίας, κ.α.), στο σύνολο 425 κτίρια.
Ανέπτυξε τη φιλανθρωπική μέριμνα της Εκκλησίας, με διανομή εκατοντάδων τόνων τροφίμων, ιματισμού, φαρμάκων. Ίδρυσε την πρώτη ορθόδοξη αλβανική εφημερίδα (Ngjallja), το παιδικό περιοδικό (Gλzohu), το δελτίο «News from Orthodoxy in Albania», ως και Ραδιοφωνικό σταθμό. Μερίμνησε για τη δημιουργία Εργαστηρίων της Εκκλησίας (τυπογραφείο, κηροπλαστείο, ξυλουργείο, εργαστήρια αγιογραφίας και αποκαταστάσεως εικόνων). Αγωνίστηκε για τη διεκδίκηση της εκκλησιαστικής περιουσίας.
Επίσης, ανέπτυξε πρωτοποριακά προγράμματα στους τομείς εκπαιδεύσεως, υγείας, κοινωνικής προνοίας, αγροτικής αναπτύξεως, πολιτισμού και οικολογίας. (Π.χ. ίδρυσε το Διαγνωστικό Ιατρικό Κέντρο με 24 ειδικότητες και τρία πολυϊατρεία σε άλλες πόλεις, επίσης το πρώτο στην Αλβανία Ινστιτούτο Επαγγελματικής Κατάρτισης με 6 ειδικότητες στα Τίρανα και με 4 ειδικότητες στο Αργυρόκαστρο, Επαγγελματικό Λύκειο στον Μεσοπόταμο, 2 Δημοτικά Σχολεία – Δίγλωσσα στα Τίρανα και στο Δυρράχιο, Οικοτροφείο Μαθητριών Λυκείου στο Βουλιαράτι, 14 νηπιαγωγεία σε διάφορες πόλεις. Φρόντισε για την κατασκευή δρόμων, υδραγωγείων, γεφυρών, την επισκευή δημοσίων σχολείων, κ.α.). Στην κρίση του Κοσσυφοπεδίου (1999) οργάνωσε ευρύτατο ανθρωπιστικό πρόγραμμα, το οποίο βοήθησε 33.000 περίπου πρόσφυγες σε διάφορα μέρη της Αλβανίας.
Συνέδεσε την Εκκλησία της Αλβανίας με διεθνείς Εκκλησιαστικούς Οργανισμούς. Κατά την ένταση μεταξύ Ελλάδος – Αλβανίας συνέβαλε στην εκτόνωσή της και στην προσέγγιση των δύο χωρών. Με τις πρωτοβουλίες αυτές δόθηκε εργασία σε χιλιάδες ανθρώπους, δημιουργήθηκαν σοβαρά έργα κοινωνικής υποδομής και η Ορθόδοξος Εκκλησία της Αλβανίας αναδείχθηκε σε πολυδύναμο πνευματικό και αναπτυξιακό παράγοντα. Συγχρόνως αγωνίσθηκε για την άμβλυνση των αντιθέσεων στα Βαλκάνια.
Μαρία Αμπατζή
Ακολουθήστε το paratiritis-news.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.
