Μια «παραμυθενια» διαδρομη σε σελιδες και ψυχες

Το να γράψει κάποια συγγραφέας εκατόν πενήντα παιδικά βιβλία, αποτελεί έναν καλό λόγο για να προσελκύσει το δημοσιογραφικό –και όχι μόνο- ενδιαφέρον. Όμως, το να έχει εκδώσει παράλληλα και έξι βιβλία για ενήλικες, μεγεθύνει αυτό το ενδιαφέρον και επιτείνει την ανάγκη γνωριμίας με την ίδια και το έργο της.

Ο λόγος για την Ρένα Ρώσση-Ζαΐρη, μια γυναίκα με βαριά λογοτεχνική και εκδοτική κληρονομιά από τον εκδότη πατέρα και τον συγγραφέα παππού της: «Γεννήθηκα στην Αθήνα… ανάμεσα σε βιβλία» λέει η ίδια, «μαθαίνοντας από νωρίς να τρέφω απεριόριστο σεβασμό για τον παππού μου Ιωάννη Ρώσση που δε γνώρισα ποτέ, γιατί είχε πεθάνει χρόνια πριν. Όμως το όνομα και το συγγραφικό έργο του (όπως το «Λεξικό Ανωμάλων Ρημάτων»), ήταν γνωστά στους φιλολογικούς κύκλους. Ήξερα πως κουβαλούσα ένα σημαντικό όνομα κι ότι πρέπει να φανώ αντάξιά του. Όσο και αν ήθελα να το ξεχάσω, οι φιλόλογοι στο σχολείο δε με άφηναν. Ο δε πατέρας μου Νικόλαος Ρώσσης, είχε τις εκδόσεις “Ρώσση”».

Η έγγαμη και μητέρα δύο παιδιών κ. Ρώσση είναι αριστούχος του Αμερικανικού Κολεγίου Θηλέων Αγίας Παρασκευής, της Σχολής Νηπιαγωγών Αθηνών και διπλωματούχος του London Montessori Centre Nursery Infant Teaching Diploma. Εργάστηκε ως νηπιαγωγός στα εκπαιδευτήρια «Ζηρίδη» (1984-2000) και ως υπεύθυνη του παιδικού τμήματος των εκδόσεων «Ρώσση», «Ελληνικά Γράμματα», «Μίνωας» και «Μεταίχμιο». Είναι μέλος του Κύκλου Ελληνικού Παιδικού Βιβλίου και της Γυναικείας Λογοτεχνικής Συντροφιάς. Το 2002 ανεγράφη στον Τιμητικό Πίνακα της Ι.Β.Β.Υ. (International Books of Young Children) για την μετάφραση βιβλίου και για το σύνολο του μεταφραστικού της έργου. Την ίδια χρονιά της απενεμήθη από την Εταιρεία Μεταφραστών Λογοτεχνίας το βραβείο μετάφρασης παιδικών βιβλίων Έχει τιμηθεί με επαίνους και εκτός των 156 βιβλίων για μικρούς και μεγάλους που συνέγραψε, έχει μεταφράσει πάνω από 1.300 βιβλία παιδικής και εφηβικής λογοτεχνίας.

Όσον αφορά το έργο της, θα ήταν αδύνατο να παρατεθούν εδώ και οι εκατόν πενήντα έξι τίτλοι… Περιοριζόμαστε στα έργα της για ενηλίκους, ήτοι στο επί παιδαγωγικών ζητημάτων βιβλίο της «Επάγγελμα γονέας; Πανεύκολο!» που κυκλοφόρησε φέτος από τις εκδόσεις «Ψυχογιός» και στα πέντε μυθιστορήματά της: «Ο τελευταίος χορός της Σαλώμης» (κυκλοφόρησε το 2005 από τις εκδόσεις «Μίνωας» και έχει εξαντληθεί), «Μην πιστεύεις στην αλήθεια» (εκδόσεις «Ωκεανίδα», 2007), «Βαθύ Γαλάζιο» (εκδόσεις «Ωκεανίδα», 2008), «Νομίζεις ότι τελείωσε; Κάνεις λάθος», (εκδόσεις «Ωκεανίδα», 2009) και το φετινό «Αγαπώ θα πει χάνομαι» που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις «Ψυχογιός». Τέλος, μόνο φέτος κυκλοφόρησαν επτά παιδικά έργα της (πέντε από τις εκδόσεις «Ψυχογιός» και δύο από τις εκδόσεις «Μεταίχμιο»).

«Ο συγγραφέας παιδικής λογοτεχνίας είναι κι ο ίδιος ένα μικρό παιδί»

«Από τότε που θυμάμαι τον εαυτό μου έφτιαχνα κάθε βράδυ ιστορίες μέσα στο μυαλό μου, επειδή είχε πεθάνει η μητέρα μου κι ένιωθα έντονα την απουσία της» λέει η κ. Ρώσση σκύβοντας μέσα στα χρόνια και αποτυπώνοντας τη μακρά και εξόχως δημιουργική πορεία της: «Δημιουργούσα τη ζωή που ήθελα, άλλαζα την πραγματικότητα γιατί μου έλειπε πολύ η μητέρα, που ζούσε μέσα στο μυαλό μου, με έπνιγε στα φιλιά, έφτιαχνε τα αγαπημένα μου φαγητά, με συμβούλευε… Μια συνεχής άσκηση φαντασίας δηλαδή. Έκλεινα τα μάτια, κουκουλωνόμουν κάτω από τα σκεπάσματα και λίγο πριν κοιμηθώ “έγραφα”. Έτσι ένιωθα ευτυχισμένη»…

Όλα αυτά άρχισαν να περνάνε στο χαρτί από την ηλικία των δέκα χρόνων, με τη συγγραφέα να θυμάται: «Μιλούσα με τον εαυτό μου, έκανα “συμβούλιο” μαζί του όπως το ονόμαζα, ούσα ευαίσθητο και κλειστό παιδί που του έλειπε η αγκαλιά. Αυτή την αγκαλιά αναπλήρωνε λίγο το γράψιμο κι αυτά που έγραφα δεν τα έδειχνα σε κανέναν. Με μάγευε αυτός ο φανταστικός, παραμυθένιος κόσμος κι είχα πλάσει του κόσμου τα παραμύθια με πρίγκιπες και πριγκίπισσες, καλές μαμάδες, στριμμένες μάγισσες… Έγραφα και ποιήματα αλλά και εκθέσεις στο σχολείο και οι δασκάλες μου έβαζαν πάντα δέκα». Αργότερα, όταν δούλεψε ως νηπιαγωγός, άρχισε να δημιουργεί παραμύθια μαζί με τα παιδιά της τάξης της. Το πρώτο βιβλίο της κυκλοφόρησε όταν ήταν εικοσιπέντε ετών, ενώ τώρα πια λέει: «Πιστεύω πως ο συγγραφέας παιδικής λογοτεχνίας είναι κι ο ίδιος ένα μικρό παιδί. Ταξιδεύει με τη φαντασία του, γράφει με την καρδιά του, μα πάνω από όλα ακούει τα ίδια τα παιδιά, μιλάει στη γλώσσα τους, απευθύνεται στις ανάγκες τους. Ένας σωστός συγγραφέας παιδικών βιβλίων δεν γράφει ποτέ για τα θέλω και τις δικές του ανάγκες, σε αντίθεση με τον συγγραφέα ενηλίκων».

Η καθημερινή επαφή της με τα παιδιά –άλλοτε στην τάξη της και τώρα σε σχολεία και σε βιβλιοπωλεία- την έκανε να κατατάσσει στην πρώτη θέση των ανθρώπινων προτερημάτων την ειλικρίνεια: «Τα παιδιά με δίδαξαν να γράφω με το μελάνι της καρδιάς μου, ακόμα και για τους ενήλικες. Προσπαθώ να μιλάω τη γλώσσα των παιδιών, μια γλώσσα καθάρια, γεμάτη αλήθειες, τρυφερή, όλο χιούμορ, κρυστάλλινη, παραμυθένια… Κι αυτό που είναι σημαντικό σε κάθε βιβλίο -είτε το γράφω εγώ είτε το διαβάζω- είναι να παραμένει πάντα κάτι στην καρδιά και στο μυαλό του αναγνώστη. Να τον παρασύρει, να τον κάνει να σκεφτεί, να προβληματιστεί, να ξυπνήσει συναισθήματα και μνήμες. Με λίγα λόγια να μπορεί το βιβλίο να υπηρετεί τον στόχο του».

«Από την εμπειρία μου ως παιδαγωγός, ξέρω καλά πως η αγάπη διδάσκεται»

Τον περασμένο Μάιο κυκλοφόρησε το πέμπτο μυθιστόρημα της κ. Ρώσση, που τώρα κάνει τον κύκλο των παρουσιάσεών του στην Ελλάδα και στην Κύπρο. Πρόκειται για το πιο αγαπημένο μυθιστόρημα της συγγραφέως, αφού για πρώτη φορά κι έπειτα από τόσα βιβλία, άφησε ελεύθερη «τη Ρένα των παιδιών να γίνει ένα με τη Ρένα των ενηλίκων», όπως λέει χαρακτηριστικά.
Αφού καταθέτει ότι δεν μπορεί να ζήσει χωρίς να γράφει και ότι για το έναυσμα «χρειάζομαι μια πρόταση, μια ιδέα, μια χειρονομία, ένα βλέμμα, για να χαθώ στον φανταστικό κόσμο μου και να γίνομαι κομμάτι των ηρώων μου», λέει για το νέο βιβλίο της: «Για να το γράψω, πέρασε από τον νου μου μια απλή σκέψη και κάποιες απλές μα τόσο βαθιές ερωτήσεις: Τι είναι η αγάπη; Γιατί τη χρειαζόμαστε τόσο πολύ; Οι καλές και κακές πράξεις μας έχουν σχέση μαζί της; Κι αν ναι, γιατί; Τι κρύβει μέσα του αυτό το συναίσθημα; Πώς εκφράζεται; Και γιατί είναι τόσο σημαντική η αγάπη; Θέλοντας να απαντήσω σ’ αυτά τα ερωτήματα, έχτισα με τα μάτια της φαντασίας μια οικογένεια χωρίς αγάπη κι ένα σπιτικό της αδιαφορίας. Από την εμπειρία μου ως παιδαγωγός, ξέρω καλά πως η αγάπη διδάσκεται, όπως το περπάτημα και η ομιλία. Γρατσούνισα λοιπόν την ψυχή μου και δημιούργησα το βιβλίο που τον τίτλο του δανείστηκα από τον συγγραφέα που λατρεύω, τον Νίκο Καζαντζάκη. Και προσπάθησα ν’ αποδείξω πως όταν αγαπάς πραγματικά χάνεσαι, πως η αγάπη σε όλες τις μορφές της δεν έχει όρια…».

Το βιβλίο ξεπέρασε ήδη τα 30.000 αντίτυπα και η κ. Ρώσση ξεκίνησε ήδη τη συγγραφή της συνέχειάς του («Κόκκινο κοράλλι»), ευχαριστώντας το κοινό της και «κυρίως τους γονείς που εικοσιπέντε χρόνια τώρα με τιμούν και συνεχίζουν να υποστηρίζουν το συγγραφικό έργο μου».

«Το βιβλίο προσπαθεί να πάρει τη θέση που του αξίζει στη σύγχρονη πραγματικότητα»

Από την κουβέντα μας δεν θα μπορούσε να λείπει και η ανίχνευση κάποιων γενικότερων απόψεων της συγγραφέως. Συζητώντας για τη θέση του βιβλίου στη σημερινή εποχή του καταιγισμού πληροφοριών και των ηλεκτρονικών μέσων, η συγγραφέας λέει: «Το βιβλίο πρέπει να κατέχει μια σημαντική θέση στη σημερινή κοινωνία και ανάμεσα σε όλα αυτά. Τρύπωσε και ως e-book στις νέες τεχνολογίες, προσπαθώντας να πάρει τη θέση που του αξίζει στη σύγχρονη καθημερινότητα και δεν τολμώ ούτε να σκεφτώ πώς θα ήταν η ζωή του ανθρώπου αν δεν υπήρχαν βιβλία». Όσο για το αναγνωστικό κοινό, η κ. Ρώσση θεωρεί ότι «δυστυχώς στην πατρίδα μας δε διαβάζουμε όσο πρέπει και οι αναγνώστες είναι λίγοι, ελάχιστοι» και προσθέτει: «Γι’ αυτό προσπαθώ καθημερινά να μάθω στα παιδιά να αγαπήσουν την παιδική λογοτεχνία, να έρθουν σε άμεση επαφή με το μέσο με το οποίο θα αναπτυχθούν πνευματικά και συναισθηματικά. Μόνο έτσι θα πάρουν σωστή στάση απέναντι στη ζωή, μόνο έτσι θα διαμορφωθούν οι μελλοντικοί πολίτες του κόσμου που θα σέβονται τον εαυτό τους και τους γύρω τους».

Όσον αφορά τη θέση του συγγραφέα στο κοινωνικό γίγνεσθαι, η συνομιλήτριά μας δεν δέχεται καμία διαφοροποίησή του από το σύνολο: «Είναι κι αυτός ένας άνθρωπος σαν όλους τους άλλους, με κάποιο ταλέντο όπως τόσοι άλλοι καλλιτέχνες. Συνήθως οι συγγραφείς είναι μοναχικά άτομα, γι’ αυτό και διαλέγουν να γράφουν. Γιατί να διαχωρίζονται από το κοινωνικό σύνολο; Όπως κάθε άνθρωπος πρέπει να έχει τη θέση που του αξίζει μέσα στο κοινωνικό γίγνεσθαι, έτσι ακριβώς κι ο συγγραφέας. Νιώθω ένα με τους άλλους πολίτες αυτή της χώρας και παλεύω μαζί τους κι όχι μεμονωμένα. Ως συγγραφέας παλεύω με τις λέξεις και ως παιδαγωγός βρίσκομαι κοντά στα παιδιά για να τα βοηθήσω και να με βοηθήσουν να ανασάνουμε καθαρότερο αέρα, να δημιουργήσουμε ένα καλύτερο αύριο. Γιατί τα παιδιά με διδάσκουν καθημερινά πως δεν πρέπει να χάνω ποτέ το κουράγιο και το χαμόγελό μου».

Ακολουθήστε το paratiritis-news.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.