«Η σπιθα»: Μηπως ολα γινονται για τη σωτηρια του πλανητη;

Νίκος Κομνηνός, «Η σπίθα», Καστανιώτης, Αθήνα 2020, σ. 320

«Η σπίθα» είναι ένα βιβλίο που μιλά για μία επιδημία. Είναι γραμμένο πριν από τη σημερινή πανδημία του κορωνοϊού, όσο κι αν αυτό μας φαίνεται απίστευτο, όσο κι αν μας κάνει αυτό να πιστεύουμε ότι ο συγγραφέας Νίκος Κομνηνός διαθέτει μαντικές ικανότητες. Ο αναγνώστης θα δυσκολευτεί να πιστέψει ότι γράφτηκε πριν ενσκήψει η σημερινή πανδημία.

Πρόκειται για ένα βιβλίο προφητικό, ένα βιβλίο επιστημονικής φαντασίας, τοποθετημένο όμως σε ρεαλιστική βάση. Εδώ απουσιάζουν οι αναφορές σε κάποιον μελλοντικό και δυστοπικό κόσμο όπως έχουμε την τάση να τον φανταζόμαστε, δηλαδή με ρομπότ, πλήρη αυτοματοποίηση της καθημερινής ζωής, κατεστραμμένο περιβάλλον κ.τλ. Αντιθέτως, στο βιβλίο αυτό, εν έτει μόλις 2022, οι άνθρωποι και ο κόσμος είναι ίδιοι ακριβώς όπως και σήμερα. Φαινομενικά τίποτε δεν έχει αλλάξει. Κι όμως, στον κόσμο του μυθιστορήματος του Ν.Κ. έχει ήδη συντελεστεί η μεγαλύτερη αλλαγή: αυτή που αφορά την ελευθερία της ανθρώπινης βούλησης. Οι άνθρωποι λαμβάνουν πλέον αποφάσεις προσχεδιασμένες και κατευθυνόμενες από άλλους, από τους παντοδύναμους ηγεμόνες που κινούν απανταχού τα νήματα και δεν είναι πλέον ελεύθεροι να αποφασίζουν μόνοι τους.

Ο συγγραφέας τοποθετείται πολύ ορθά στο ζήτημα της κλιματικής αλλαγής και της σωτηρίας του πλανήτη: θεωρεί ότι όλα είναι αποτέλεσμα της ανθρώπινης βούλησης, της ανθρώπινης συνεργασίας και του συντονισμού των κυβερνήσεων. Πράγματι, αν οι κυβερνήσεις δεν συνεργαστούν κι αν οι άνθρωποι δεν αποκτήσουν οικολογική συνείδηση, η σωτηρία του πλανήτη δεν θα είναι πλέον εφικτή.

Πώς λοιπόν θα πεισθούν όλοι οι άνθρωποι να συνεργασθούν για την επίτευξη ενός, όχι απλά ευγενούς, μα ενός αναγκαίου να υλοποιηθεί, στόχου; Η μόνη λύση βρίσκεται στην τεχνολογία, και πιο συγκεκριμένα στη νανοτεχνολογία, η οποία έχει κάνει τόσο μεγάλα άλματα στις μέρες μας, σύμφωνα με την υπόθεση του βιβλίου, που μπορεί να ελέγξει την ανθρώπινη βούληση. Το κατά πόσον αυτό είναι ηθικό ή όχι, εφόσον πρόκειται για έναν ευγενή σκοπό, είναι ένα από τα ζητήματα το οποίο απασχολεί έντονα τον συγγραφέα. Ελλοχεύει ακόμη ο εξής κίνδυνος: ο έλεγχος της ανθρώπινης βούλησης να επεκταθεί περαιτέρω, εφόσον αυτός βρίσκεται στα χέρια του λάθος ανθρώπου που διψά για εξουσία.

Και ιδού λοιπόν η υπόθεση εν ολίγοις: η τριαντατριάχρονη επιχειρηματίας Σεσίλια Στάιν δημιουργεί μία δυνατή επιστημονική ομάδα ταγμένη σε έναν ευγενή σκοπό: τη σωτηρία του πλανήτη. Όταν το σχέδιο της διάσωσης θα επιτευχθεί χάρη στον συνδυασμό της δράσης πολλών επιστημόνων, τότε όλα πλέον φαντάζουν απλά. Ή μήπως όχι;

Το βιβλίο θέτει μία σειρά επίκαιρων οικολογικών, ηθικών και φιλοσοφικών ζητημάτων συνδυάζοντας την πρωτοτυπία στη λογοτεχνική σύλληψη, τη δράση και τη γρήγορη πλοκή. Γράφτηκε πρώτα στα αγγλικά και μεταφράστηκε κατόπιν στα ελληνικά, και αποτελεί το πρώτο από μία σειρά βιβλίων μέσα από τα οποία ο συγγραφέας προτίθεται να εκφράσει τις ανησυχίες του. Πρόκειται για ένα ανάγνωσμα που θα μας βάλει σε σκέψεις κάνοντάς μας να καταλήξουμε στο αναπόφευκτο συμπέρασμα ότι στην καρδιά τής περιβαλλοντικής λύσης βρίσκεται ο περιορισμός των ατομικών επιλογών, εφόσον απουσιάζει –δυστυχώς– η συλλογική κοινωνική συνείδηση. Γιατί ποιος άραγε από εμάς σήμερα μπορεί να ισχυριστεί ότι αγαπάει τα παιδιά του όταν συμβάλλει κι αυτός στο να φέρνει τον κόσμο μας «στην εντατική», σε αυτό το οριακό δηλαδή σημείο στο οποίο βρίσκεται τώρα;

*Η Λεύκη Σαραντινού είναι φιλόλογος, ιστορικός και συγγραφέας.

Ακολουθήστε το paratiritis-news.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.