Αγγελικη Δαρλαση «Γραφω επειδη με γοητευει η ηλικια των ηρωων μου»

Στην Κομοτηνή θα βρεθεί το Σάββατο η κ. Αγγελική Δαρλάση προσκεκλημένη του βιβλιοπωλείου Δημοκρίτειο προκειμένου να παρουσιάσει το νέο της βιβλία «Όταν έφυγαν τ’ αγάλματα» αλλά και το «πιτσιρικάκι» της όπως το αποκαλεί η ίδια «Η ξύπνια βασιλοπούλα».
 
Λίγα 24ώρα πριν την παρουσία της στην Κομοτηνή η κ. Δαρλάση συνομίλησε με την Νατάσσα Βαφειάδου στην εκπομπή «Με το Ν και με το Β» για την ιστορία που πραγματεύεται το «Όταν έφυγαν τ’ αγάλματα», την παιδική λογοτεχνία, την Άλκη Ζέη που υπογράφει το προλογικό σημείωμα του βιβλίου αλλά και πώς η ίδια αντιλαμβάνεται την παιδική λογοτεχνία.
 
Ο λόγος στην ίδια όμως…
 
ΠτΘ: κ. Δαρλάση πείτε μας λίγα λόγια για το περιεχόμενό του νέου σας βιβλίου «Όταν έφυγαν τ’ αγάλματα» και την ιστορία την οποία πραγματεύεται.
Α.Δ.: Η ιστορία είναι μάλλον άγνωστη, ενώ θα έπρεπε να την ξέρουμε. Μιλάει για απόκρυψη των αρχαιοτήτων κατά τη διάρκεια του ελληνοϊταλικού πολέμου. Αυτό που συνέβη είναι ότι δεν απειλήθηκαν μόνο ανθρώπινες ζωές, αλλά και οι αρχαιότητες, όπως δυστυχώς συμβαίνει σε κάθε πόλεμο και το παράδειγμα το έχουμε δυστυχώς πρόσφατο. Μιλάω για αυτό που συνέβη στην Παλμύρα. Οπότε ήταν βασική ανάγκη να προστατευθούν οι αρχαιότητες κατ’ αρχάς από τους βομβαρδισμούς. Έτσι όταν ξέσπασε ο Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος στην Ελλάδα, ήδη από την πρώτη μέρα, ξεκίνησε μια τεράστια επιχείρηση απόκρυψης των αρχαιοτήτων όχι μόνο στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο της Αθήνας, αλλά και σε όλους τους αρχαιολογικούς χώρους και τα μουσεία Ελλάδας. Η ιδιαιτερότητα του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου έγκειται στο ότι είναι ένα από τα μεγαλύτερα φυσικά μουσεία με πλήθος αρχαιοτήτων και υπήρχε η ανάγκη να προστατευθούν άμεσα, γιατί δεν ξέραμε πόσο θα αντέξει η γραμμή μετώπου, πότε θα γίνει η κατοχή. Οπότε ο χρόνος ήταν ο μεγάλος εχθρός, εκτός των άλλων, και έπρεπε άμεσα να γίνει αυτή η επιχείρηση. Πέρα από τον μεγάλο αριθμό αρχαιοτήτων, η δυσκολία ήταν η μεταφορά των μεγάλων αγαλμάτων. Αρκεί να πω ότι σήμερα, με την τεχνογνωσία που υπάρχει, ένα μεγάλο άγαλμα χρειάζεται μια ολόκληρη μέρα για να μετακινηθεί. Σε αυτή την επιχείρηση συμμετείχαν όχι μόνο οι αρχαιολόγοι, αλλά και όλοι οι εργάτες, οι φύλακες, οι απλοί άνθρωποι του μουσείου, οι οποίοι με μεγάλη αυτοθυσία, αντί να προστατεύουν τη δικιά τους ζωή, ήταν εκεί από το χάραμα μέχρι τη δύση του ήλιου προκειμένου να προσφέρουν τις υπηρεσίες τους. 

«Με γοήτευσε πάρα πολύ αυτή η ιστορία που δεν την γνώριζα και ιδιαίτερα η συμμετοχή των απλών ανθρώπων»

ΠτΘ: Το μυθιστόρημά σας αφορά και την ιστορία της Αγγελίνας, που αναλαμβάνει το δικό της μερίδιο ευθύνης…
Α.Δ.: Με γοήτευσε πάρα πολύ αυτή η ιστορία που δεν την γνώριζα και ιδιαίτερα η συμμετοχή των απλών ανθρώπων. Δεν ήξερα πώς να την πω, δεν ήξερα κατ’ αρχήν αν θα έχω μεγάλο ήρωα, αν θα είναι τα αγάλματα που διηγούνται την ιστορία. Με προβλημάτισε πολύ και ήταν ένα βιβλίο που γραφόταν για περίπου δυόμισι χρόνια. Τελικά η λύση βρέθηκε μέσω της Αγγελίνας, μιας ιδιαίτερης κοπελίτσας, η οποία έχει και αναπηρία -γεννήθηκε με το ένα χέρι μισοσχηματισμένο, το «καταραμένο» όπως λέει η ίδια- και μεγαλώνει μέσα στο μουσείο, επειδή οι γονείς της δουλεύουν μέσα στο μουσείο -ο πατέρας της είναι τεχνίτης, η μητέρα της είναι καθαρίστρια, πρόσφυγας μικρασιάτισσα. Έτσι αναπτύσσει μια ιδιαίτερη σχέση με τα αγάλματα και μέσω της δικής της συμμετοχής, διηγούμαι ξανά αυτή την ιστορία και άλλα θέματα όπως η φιλία, ο πρώτος έρωτας, η ενηλικίωση, η διατήρηση της κληρονομιάς, η έννοια της ταυτότητας, και η έννοια της μικρής πατρίδας που κουβαλάμε όλοι μέσα μας, και όλες αυτές οι μικρές πατρίδες κάνουν. Κατά τη γνώμη μου, τη μεγάλη πατρίδα. 

«Τα παιδιά με κάποιο τρόπο αντιλαμβάνονται τα θέματα και τα εγγράφουν μέσα τους διαφορετικά»

ΠτΘ: Θεωρείτε ότι το αναγνωστικό στο οποίο απευθύνεστε, μπορεί να κατανοήσει σε βάθος τις έννοιες αυτές. Ρίχνεται φως σε κάποια σημεία και κάποιες εποχές της χώρας που παραμένουν μέχρι στιγμής, για διαφόρους λόγους, άγνωστα.
Α.Δ.: Στο δικό μου το μυαλό δεν υπάρχει διάκριση. Γράφεις και κάνεις την καλύτερη λογοτεχνία που μπορείς να κάνεις. Τα παιδιά έχουν μεγάλη αντίληψη και ικανότητα. Εμπειριών στερούνται. Η τέχνη όμως έχει πάντοτε τους δικούς της κώδικες να μιλάει, να συγκινεί, να εξηγεί, να προβληματίζει, να ευαισθητοποιεί και γι’ αυτό την έχουμε ανάγκη, αλλιώς δε θα την είχαμε ανάγκη. Σίγουρα ένας ανήλικος δεν μπορεί να τα καταλάβει στο βάθος που πιθανότατα μπορεί ένας ενήλικας όμως αυτό δε σημαίνει τίποτα, γιατί ευαισθητοποιείται. Επίσης πρέπει να σας πω ότι δεν υπάρχουν παιδιά που να μου έχουν πει, δεν κατάλαβα το θέμα. Τα παιδιά με κάποιο τρόπο αντιλαμβάνονται τα θέματα και τα εγγράφουν μέσα τους διαφορετικά. Απλά αυτό που διαφέρει είναι ότι εμείς γράφουμε με ήρωες παιδιά. Ένα παιδί-ήρωας είναι γοητευτικός. Εμένα αυτή η ηλικία με γοητεύει πάρα πολύ. Γράφω επειδή με γοητεύει η ηλικία των ηρώων μου, το μεταίχμιο ανάμεσα στην εφηβεία και την ενηλικίωση. Όσο καλύτερη είναι η λογοτεχνία, ακόμα κι αν έχει πολλά επίπεδα ή είναι «δύσκολη», τα παιδιά θα καταλάβουν. Ο καθένας, έτσι κι αλλιώς, αντιλαμβάνεται τα πράγματα με διαφορετικό τρόπο. Κι εμείς οι «μεγάλοι», όταν θα διαβάσουμε ένα βιβλίο αλλιώς θα το καταλάβει ο ένας, αλλιώς ο άλλος. Κάνουμε την αναγωγή σε αυτά τα σημεία που εμάς μας αφορούν και παίρνουμε αυτό που εμάς μας αγγίζει. Το ίδιο γίνεται και με τα παιδιά.
      
Η δυσκολία που συνάντησα κατά τη συγγραφή του βιβλίου ήταν στο πώς να χειριστώ αυτό το μεγάλο ιστορικό γίγνεσθαι και πώς να το φέρω στα ανθρώπινα μέτρα, γιατί την ιστορία τη διδασκόμαστε μέσα από συμβάντα, ημερομηνίες και περιγραφές. Δηλαδή το στοίχημα για μένα, γιατί για πρώτη φορά ασχολήθηκα με ένα ιστορικό γεγονός, ήταν πώς να κάνω ένα ιστορικό γεγονός να αφορά τον οποιονδήποτε και φυσικά ένα παιδί σε αυτή την ηλικία. 

«Η έρευνα θα μπορούσε να συνεχίζεται για πάντα»

ΠτΘ: Είναι η πρώτη φορά που ασχολείστε με ένα ιστορικό μυθιστόρημα. Πείτε μας τις δυσκολίες που αντιμετωπίσατε κατά τη διάρκεια της συγγραφής του. Από πού αντλήσατε εσείς τις πληροφορίες και πώς δουλέψατε για την καταγραφή των γεγονότων αυτών;
Α.Δ.: Η ιστορία της απόκρυψης των αρχαιοτήτων, κατά καιρούς έχει δημοσιευθεί σε άρθρα. Εγώ το έμαθα από ένα άρθρο του αρχαιολόγου Κώστα Πασχαλίδη, που δουλεύει στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο και κατά σύμπτωση είναι και φίλος μου. Από αυτόν ενημερώθηκα, αλλά χρειάστηκε αρκετή έρευνα. Πέρα από το αρχαιολογικό θέμα όμως, χρειάστηκε να κάνω και έρευνα σε αρχεία της εποχής, σε εφημερίδες, σε άλλα βιβλία. Αυτή η έρευνα θα μπορούσε να συνεχίζεται για πάντα. Η μία λεπτομέρεια οδηγούσε στην άλλη. Ήταν πολύ γοητευτική αυτή η περιπέτεια. Κάποια στιγμή όμως, είπα «φτάνει, γιατί μπορεί να χαθείς μέσα σ’ αυτό το υλικό», και κράτησα εκείνα τα στοιχεία που ζωντάνευαν καλύτερα την εποχή, που εξυπηρετούσαν την μυθοπλασία μου, ώστε έτσι να γίνει πραγματικά πιστευτή, με την έννοια της αλήθειας, της ειλικρίνειας, της εντιμότητας των ηρώων, ώστε να είναι περισσότερο ζωντανή. Είναι πολύ γοητευτική διαδικασία, θα την ξανακάνω μάλλον, αλλά θέλει έναν ιδιαίτερο χειρισμό, ακριβώς επειδή δεν κάνεις ιστορία, δεν γράφεις ιστορικό δοκίμιο. 

«Τι σημαίνει παιδική-νεανική λογοτεχνία στην Ελλάδα εν πολλοίς καθορίζεται από τα βιβλία της Άλκης Ζέη»

ΠτΘ: Το βιβλίο σας περιέχει ένα προλογικό σημείωμα από την Άλκη Ζέη. Η κ. Ζέη αναφέρεται σε ένα εξαιρετικά ευαίσθητο μυθιστόρημα, το οποίο συνδιαλέγεται σύμφωνα με όσα έχει γράψει επάξια και με όλα τα νεανικά παιδικά μυθιστορήματα για την κατοχή. Πώς πραγματοποιήθηκε η επαφή σας με την Άλκη Ζέη;
Α.Δ.: Μεγάλωσα με τα βιβλία της κ. Ζέη. Όπως και για πολλούς άλλους, έτσι για μένα ήταν η αγαπημένη μου. Τα βιβλία άλλωστε τότε δεν ήταν τόσα πολλά όπως σήμερα. Όταν ήμουν μικρή λοιπόν και διάβαζα τα βιβλία της, έλεγα ότι, όταν μεγαλώσω κι γίνω συγγραφέας, θα γράψω ένα βιβλίο και θα το πάω στην Άλκη Ζέη να το διαβάσει. Ήταν ένα παιδικό όνειρο. Τώρα συνεργαζόμαστε στον ίδιο εκδοτικό οίκο, οπότε κάποια στιγμή έτυχε να συναντηθούμε, της είπα την επιθυμία μου και με μεγάλη της χαρά δέχθηκε να διαβάσει το βιβλίο. Το διάβασε και πραγματικά αυτά που μου είπε ήταν συγκινητικά.

Το θεωρώ ιδιαίτερα τιμητικό ακριβώς επειδή νομίζω ότι με έχει επηρεάσει. Τι σημαίνει παιδική-νεανική λογοτεχνία στην Ελλάδα εν πολλοίς καθορίζεται από τα βιβλία της Άλκης Ζέη. Είναι βιβλία που άνετα τα διαβάζουμε κι εμείς οι μεγάλοι και τα ευχαριστιόμαστε. Ήταν και τιμή και μεγάλη χαρά και τα όσα με γενναιοδωρία γράφει, αν και μου είπε ότι δε θα έλεγε τίποτα αν δεν το πίστευε κι αυτό κάνει το σημείωμά της πιο σημαντικό. Γνωριστήκαμε μέσα από το βιβλίο μου, εγώ την αγαπάω μέσα από τα δικά της, οπότε είναι ιδιαίτερα σημαντικό για μένα προσωπικά, σίγουρα και για το βιβλίο. Πιστεύω ότι έχει επηρεαστεί η γραφή μου, η άποψή μου, από τη δική της ματιά στο τι σημαίνει παιδική λογοτεχνία. 

«Το παρελθόν μάς μιλάει»

ΠτΘ: Αν τα αγάλματα τα οποία περιγράφετε και για τα οποία μιλάτε στο βιβλίο σας, είχαν φωνή σήμερα, τι θεωρείτε ότι θα μας έλεγαν;
Α.Δ.: Τα αγάλματα μιλάνε. Δηλαδή το παρελθόν μάς μιλάει. Πάντα μιλάει το παρελθόν. Το θέμα είναι να είμαστε κι εμείς ανοιχτοί για να ακούσουμε και να μάθουμε. Άνθρωποι που δεν ξέρουν το παρελθόν τους, την ιστορία τους, είναι καταδικασμένοι να την ξαναζήσουν. Εμείς έχουμε την τύχη να έχουμε τη δική μας ιστορία, που τυγχάνει να είναι και τόσο μεγάλη, άρα πρέπει να έχουμε ανοιχτά τα αυτιά μας. Αν μιλούσαν λοιπόν τα αγάλματα θα μας έλεγαν για τους πολέμους, για τον έρωτα, για τον πόνο, για την ανθρωπιά, για το πόσο θνητοί είμαστε, και πόσο αθάνατοι μπορούμε να γίνουμε μέσα από τον πολιτισμό και τα καλά που μπορεί να προσφέρει. Εγώ αυτό ακούω όταν τα βλέπω κάθε φορά και συγκινούμαι. Είμαστε θνητοί αλλά ταυτόχρονα είμαστε και αθάνατοι.

«“Η ξύπνια βασιλοπούλα” είναι το “πιτσιρικάκι μου”»

ΠτΘ: Το Σάββατο παρουσιάζεται και το άλλο σας βιβλίο «Η ξύπνια βασιλοπούλα»…
Α.Δ.: Είναι η πρώτη φορά που επιχειρώ ένα βιβλίο για τόσο μικρή ηλικία. Είχα ένα αποθυμένο. Εμένα μικρή μου άρεσε πάρα πολύ τα παραμύθι της Ωραίας Κοιμωμένης και ταυτόχρονα τη λυπόμουν γιατί δεν έκανε τίποτα. Οπότε, μου δόθηκε η ευκαιρία μέσα από αυτή τη σειρά «Μικρές Καληνύχτες», να ξαναβρώ την απόγονή της που πλέον η ίδια πράττει. Δεν θέλει άλλο να κοιμάται, θέλει να ξυπνήσει. Αυτό είναι το «πιτσιρικάκι μου».
 

Ακολουθήστε το paratiritis-news.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.