«Συγχρονα Προβληματα του Ποινικου Δικαιου»

Στέφανος Παύλου, διευθυντής Τομέα Ποινικών και Εγκληματολογικών Επιστημών του ΔΠΘ
«Το Ποινικό Δίκαιο δεν είναι εργαλείο για πάσαν νόσο»

Διημερίδα στη μνήμη του Ομότιμου Καθηγητή Κώστα Κωνσταντινίδη, με θέμα «Σύγχρονα Προβλήματα του Ποινικού Δικαίου» διοργανώνει το διήμερο 4 και 5 Δεκεμβρίου στο κεντρικό αμφιθέατρο της Νομικής Σχολής, ο Τομέας Ποινικών και Εγκληματολογικών Επιστημών της Νομικής Σχολής του Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου Θράκης.
 
Η διημερίδα, η οποία διοργανώνεται με την υποστήριξη των Εκδόσεων «Σάκκουλας», του Δικηγορικού Συλλόγου Ροδόπης αλλά και της Εταιρείας Αξιοποίησης και Διαχείρισης Περιουσίας του ΔΠΘ, είναι αφιερωμένη στη μνήμη του καθηγητή Κώστα Κωνσταντινίδη, που υπήρξε «εκλεκτό» στέλεχος του Τομέα Ποινικών και Εγκληματολογικών Επιστημών της Νομικής Σχολής του ΔΠΘ και σε αυτήν θα εκπροσωπηθεί το σύνολο των Ανώτατων Εκπαιδευτικών Ιδρυμάτων στα οποία διδάσκεται ελληνικό ποινικό δίκαιο, με εισηγήσεις καθηγητών των τριών Νομικών Σχολών της Χώρας, δύο τμημάτων του Παντείου Πανεπιστημίου, καθώς και Νομικών Σχολών της Κύπρου, επί ενός ευρέος φάσματος κρίσιμων και επίκαιρων θεμάτων που απασχολούν το ποινικό δίκαιο.
 
Με αφορμή την ημερίδα αυτή ο Διευθυντής του Τομέα Ποινικών και Εγκληματολογικών Επιστημών του ΔΠΘ κ.Στέφανος Παύλου μίλησε στο «Ράδιο Παρατηρητής» και τη Νατάσσα Βαφειάδου, για το περιεχόμενο και την πρωτοβουλία αυτής, καθώς και την υφιστάμενη κατάσταση της ποινικής εξουσίας και δικαιοσύνης στην Ελλάδα.
 
Στέφανος Παύλου όμως…
 

«Ακαδημαϊκό μας καθήκον να τιμήσουμε τη μνήμη του Κώστα Κωνσταντινίδη»

ΠτΘ: Η διημερίδα πραγματοποιείται στη μνήμη του ομότιμου καθηγητή του τμήματος του Κώστα Κωνσταντινίδη, ο οποίος πριν από λίγους μήνες έφυγε από τη ζωή…
Σ.Π.: Θεωρήσαμε ακαδημαϊκό μας καθήκον να τιμήσουμε τη μνήμη του Κώστα Κωνσταντινίδη, όπως αρμόζει σε ακαδημαϊκό δάσκαλο, με μια μεγάλη διημερίδα. Ο Κώστας Κωνσταντινίδης υπήρξε ένα εκλεκτό στέλεχος του τομέα μας, μια πολυσχιδής προσωπικότητα, τον οποίο θυμούνται οι Κομοτηναίοι, όταν υπηρετούσε και ως εισαγγελέας, συγχρόνως και ως καθηγητής στη σχολή μας. Έκανε ένα διάστημα τον κύκλο του ως πολιτικός, ενώ όταν έπαψε να ασχολείται με την πολιτική, επανήλθε στο πανεπιστήμιο και εν τέλει συνταξιοδοτήθηκε από τη σχολή μας. Δυστυχώς λίγο καιρό μετά απεβίωσε και αυτό για μας αποτέλεσε ένα καθήκον να τιμήσουμε την μνήμη του με το συνέδριο αυτό, όπως αρμόζει σε έναν ακαδημαϊκό δάσκαλο.
 

«Το συνέδριο θα αποτελέσει μία πολυθεματική προσέγγιση των σύγχρονων προβλημάτων του Ποινικού Δικαίου και ταυτόχρονα ένα φόρουμ, όπου για πρώτη φορά συμμετέχουν όλες οι σχολές σε έναν επιστημονικό κύκλο»

 
ΠτΘ: Ο βασικός τίτλος του συνεδρίου αφορά στα σύγχρονα προβλήματα του Ποινικού Δικαίου, μέσα από ένα πλούσιο πρόγραμμα ομιλιών, με επιστήμονες όχι απλά του ΔΠΘ, αλλά και με την συμμετοχή επιστημόνων από το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης και από το ΕΚΠΑ. Πείτε μας δύο λόγια για το περιεχόμενο του συνεδρίου.
Σ.Π.: Αυτή τη στιγμή η Ελλάδα, ζώντας στη διαδικασία των κρίσεων, των συγκρούσεων, ουσιαστικά κινείται πάνω στην τροχιά του Ποινικού Δικαίου. Όλη η ειδησεογραφία μας είναι ποινικό δίκαιο. Το ποινικό δίκαιο καλείται σήμερα να επιλύσει και μείζονα χρονίζοντα κοινωνικά προβλήματα, να αποκαταστήσει προσβολές, και να εξασφαλίσει την πεπραγμένη κοινωνική συνοχή στο κομμάτι που μπορεί.
 
Στόχος της διημερίδας ήταν να κάνουμε μια οργάνωση κλίμακος, ένα μεγάλο συνέδριο και νομίζω ότι το πετυχαίνουμε, τουλάχιστον σε επίπεδο οργάνωσης και είμαι βέβαιος ότι θα το καταφέρουμε και σε επίπεδο υλοποίησης. Αντί να περιγράψουμε μια συγκεκριμένη θεματική, καταλήξαμε στο ότι θα αρχίσουμε το συνέδριο, με ένα πολυθεματικό προσανατολισμό, «αγγίζοντας» πάρα πολλά θέματα του σύγχρονου Ποινικού Δικαίου.
 
Από πλευράς εισηγητών, στόχος μας επ’ ευκαιρία αυτής της μεγάλης οργάνωσης ήταν να δημιουργήσουμε ένα φόρουμ όλων των επιφανών ποινικολόγων, του ελληνόφωνου χώρου. Έτσι λοιπόν απευθυνθήκαμε σε όλες τις πανεπιστημιακές σχολές που διδάσκεται ποινικό δίκαιο στην Ελλάδα και την Κύπρο και παρακαλέσαμε από τους περισσότερους συναδέλφους να έρθουν να συνδράμουν οι αρχαιότεροι οπότε και έχουμε από τη Νομική Σχολή Αθηνών τους τρεις αρχαιότερους καθηγητές του Ποινικού Δικαίου, από τη Νομική Σχολή της Θεσσαλονίκης τους τέσσερις εκ των αρχαιοτέρων, από τη Νομική Σχολή Θράκης τους τέσσερις αρχαιότερους καθηγητές, από την Πάντειο που έχουμε δύο τμήματα που διδάσκεται Ποινικό Δίκαιο τους αρχαιότερους διδάσκοντες και επίσης από το κρατικό πανεπιστήμιο Κύπρου, τον επικεφαλής του Τμήματος Ποινικού και από το Ευρωπαϊκό Πανεπιστήμιο Κύπρου επίσης τον καθηγητή του Ποινικού. Έτσι λοιπόν ουσιαστικά, δεν είναι μόνο μια πολυθεματική προσέγγιση των σύγχρονων προβλημάτων του Ποινικού Δικαίου, αλλά δημιουργήσαμε κι ένα φόρουμ, όπου για πρώτη φορά συμμετέχουν όλες αυτές οι σχολές σε έναν επιστημονικό κύκλο.
 
ΠτΘ: Πώς κρίνετε εσείς την υφιστάμενη κατάσταση της ποινικής εξουσίας και δικαιοσύνης; Πώς αυτή εναρμονίζεται με το διεθνές ποινικό δίκαιο και τελικά υπάρχουν προβλήματα στην εναρμόνιση αυτή;
Σ.Π.: Το ελληνικό ποινικό δίκαιο μετράει ήδη διακόσια χρόνια. Είναι από την εποχή το Όθωνα. Όταν πρωτοθεσπίστηκε ο πρώτος ποινικός νόμος, ακολουθήθηκε το μοντέλο του γερμανικού δικαίου, του τότε βαυαρικού κώδικα. Έτσι λοιπόν από τότε η Ελλάδα, η ποινική επιστήμη και η ποινική νομοθεσία και άρα και η ποινική πραγματικότητα, παρακολουθούν το λεγόμενο κεντροευρωπαϊκό μοντέλο στο οποίο κυριαρχεί η γερμανική οπτική, η οποία είναι μια λεπτολόγος εποικιστική προσέγγιση, μία προσέγγιση εγγυήσεων. Σε διεθνές επίπεδο διεθνές δεν είναι ο μόνος τρόπος για να διαβάσεις, να οργανώσεις και να φτιάξεις ποινικούς νόμους, καθώς δημιουργήθηκε το αγγλοσαξονικό μοντέλο που είναι πιο εργαλειακό και το οποίο διακατέχεται από διαφορετική οπτική. Από τα δύο αυτά μοντέλα που έχουν μεγάλες διαφορές έχουμε τη διεθνή πραγματικότητα.
 
Αυτό σημαίνει ότι παράγονται δεσμευτικές ή κατευθυντήριες γραμμές μέσα από διεθνείς συμβάσεις. Είτε από τον ΟΗΕ, είτε από την Ε.Ε. Για παράδειγμα το ζήτημα της διαφθοράς το διαχειρίζεται σε επίπεδο διεθνούς συντονισμού και ο ΟΗΕ και η Ε.Ε. Η Ελλάδα λοιπόν ως μέλος αυτών των μηχανισμών, αποδέχεται, προσχωρεί,  συνυπογράφει τις διεθνείς συμβάσεις. Άρα είναι υποχρεωμένη αυτά τα οποία συμφωνεί σε διεθνές επίπεδο, να τα ενσωματώσει στο δίκαιό της. Έτσι λοιπόν τα τελευταία χρόνια, η Ελλάδα βρίσκεται σε μια προσπάθεια να ενσωματώσει κείμενα τα οποία προσυπέγραψε στα διεθνή φόρα, και πρέπει να τα κάνει τμήμα και κομμάτι της νομοθεσίας της. Εδώ υπάρχουν όμως προβλήματα σε ένα τεχνικό περισσότερο επίπεδο, όχι στην ουσία. Στην ουσία όλοι συμφωνούμε ότι κάποιες συμπεριφορές πρέπει να τιμωρούνται. Τις διατυπώσεις, τον τρόπο και τον μηχανισμό όμως, τον διαμορφώνουν αυτοί οι διεθνείς οργανισμοί οι οποίοι δεν  έχουν αυτονόητα σε επίπεδο οργανωτικό το μοντέλο που έχει ο ποινικός κώδικας. Άρα η ενσωμάτωση προϋποθέτει και μια μεταγλώττιση. Μια προσαρμογή.
 
Εδώ ακολουθήθηκαν διάφορες λύσεις. Η εύκολη λύση ήταν να κάνουμε μια μετάφραση του κειμένου, των διεθνών δηλαδή συμβάσεων ή των οδηγιών της Ε.Ε. και να το κάνουμε νόμο. Όμως αυτό δημιούργησε προβλήματα, ενσωμάτωσης και εναρμόνισης με το υπάρχον ποινικό μας σύστημα. Αυτά σταδιακά ξεπερνιούνται. Είναι όμως αλήθεια ότι ζούμε μια περίοδο όπου η ποινική νομοθεσία δεν αποτελεί αμιγώς πολιτική επιλογή της ελληνικής πολιτείας, στο μέτρο που δεσμεύεται στις διεθνείς συμβάσεις και τις διεθνείς δεσμεύσεις της. Άρα εδώ έχουμε προβλήματα.
 

«Αυτή τη στιγμή η ποινική δικαιοσύνη είναι σε μια κρίσιμη κατάσταση∙ αδυνατεί να απορροφήσει την ύλη»
 

ΠτΘ: Ιδιαίτερα ενδιαφέρον και για την σημερινή πραγματικότητα, είναι το κομμάτι και της δικής σας εισήγησης που αφορά στις υπερημερίες επί οφειλών στο δημόσιο, και την ποινική νομοθέτηση στην εποχή των μνημονίων. Τι ισχύει και ποια τα προβλήματα που υπάρχουν σε ότι αφορά την ποινική νομοθέτηση που αφορούν στις οφειλές, για παράδειγμα στο δημόσιο;
Σ.Π.: Υπάρχει ένας νόμος που τιμωρεί ως ποινικό αδίκημα το να χρωστάς στο δημόσιο. Αυτή η επιλογή δεν είναι απ’ αυτές που ενσωματώνονται ομαλά στο ποινικό μας σύστημα, γιατί το να χρωστάς δεν είναι έγκλημα αυτονοήτως. Έχουμε λοιπόν μια επιλογή του να καταφεύγουμε στο ποινικό δίκαιο άρα στην αμεσότητα της καταστολής, τη σύλληψη, τις χειροπέδες, τη διαπόμπευση, για να εξαναγκάσουμε κάποιον να πληρώσει. Αυτό άλλωστε υπήρξε και σκοπιμότητα και εξαγγέλθηκε και στη νομική έκταση των νόμων που τιμωρούν την οφειλή στο δημόσιο.
 
Αυτό αποτελεί μια διαστροφή του ποινικού δικαίου. Το Ποινικό Δίκαιο δεν είναι εργαλείο για πάσαν νόσο. Όπου δεν μπορούμε δηλαδή να εφαρμόσουμε το δίκαιο, η λύση να είναι βάλτου χειροπέδες, διαπόμπευσέ τον, ανάγκασέ τον να πληρώσει. Άρα λοιπόν η οφειλή στο δημόσιο ως αδίκημα, έχει πρόβλημα, θα έλεγα και συνταγματικότητας.
 
Από την ώρα που έχουμε το πρώτο μνημόνιο έχουμε ένα καταιγισμό ποινικών διατάξεων. Ο ποινικός νομοθέτης, της σχεδόν πτωχευμένης Ελλάδας, επειδή δεν έχει άλλους μηχανισμούς, προσπαθεί να λύσει τα πάντα με την τιμωρία. Έχουμε λοιπόν δεκάδες νόμους που παρέχονται τα τελευταία πέντε χρόνια, οι οποίοι δημιουργούν ένα αυστηρότερο πλαίσιο.
 
Στην οφειλή όμως προς το δημόσιο έχουμε μια παράξενη πορεία αυτών των νόμων. Όπως θα περιγράψω και στην εισήγησή μου, ενώ έχουμε έναν καταιγισμό ποινικών διατάξεων, δηλαδή τα μνημόνια συνοδεύονται από μια γιγάντωση της καταστολής, επί δικαίων και αδίκων, ξεκινάμε με αυστηρές διατάξεις, στην πορεία γίνονται αυστηρότερες, όμως με την τελική φάση και την παρούσα πολιτική επιλογή, γίνονται επιεικέστερες. Η κορύφωση της καταστολής ήταν το τεκμήριο του αυτοφώρου. Εντόπιζε δηλαδή η ΔΟΥ ότι οφείλεις και σε συλλάμβαναν.  Αυτό επικρίθηκε και έχει σοβαρό πρόβλημα συνταγματικότητας. Έτσι λοιπόν από εκεί που ξεκινήσαμε με μια αύξουσα αυστηροποίηση, με κορύφωση το υποχρεωτικό αυτόφωρο, φτάνουμε σήμερα σε μια εκλογίκευση που μειώνεται η ποινή και αυτό είναι το μοναδικό παράδειγμα όπου δεν συμβαδίζει με τη γενικότερη τάση της νομοθεσίας να αυστηροποιεί τα πάντα.

Το πρόβλημα της ποινικής δικαιοσύνης ωστόσο δεν είναι μόνο πρόβλημα των ποινικών νόμων που προβλέπουν τα αδικήματα. Είναι το πρόβλημα της καθημερινότητας της απονομής της δικαιοσύνης, γι’ αυτό θα δείτε ότι αρκετές από τις εισηγήσεις του συνεδρίου εστιάζουν στα διαδικαστικά, τα δικονομικά θέματα. Αυτή τη στιγμή η ποινική δικαιοσύνη είναι σε μια κρίσιμη κατάσταση. Αδυνατεί να απορροφήσει την ύλη. Έχουμε τεράστια καθυστέρηση. Έχουμε εμπλοκές. Έχουμε δηλαδή αδυναμία του ίδιου του δικαστικού συστήματος να διαχειριστεί την τεράστια ύλη που παράγει ο νόμος.
 
Όταν στο Εφετείο Θράκης είναι προσδιορισμένες 35 υποθέσεις στο κακουργημάτων, είναι σαφές ότι δεν μπορούν να δικαστούν. Θα δικαστούν αυτές που μπορούν και που πρέπει καθώς ο δικαστής δεν είναι διεκπεραιωτής εγγράφων. Είναι δικαστής που πρέπει να ερευνήσει την υπόθεση. Άρα λοιπόν αυτή τη στιγμή το μείζον θέμα του σφαιρικού ζητήματος που λέγεται απονομή της ποινικής δικαιοσύνης, έχει ένα πρόβλημα που είναι η νομοθέτηση κι ένα πιο οξύ πρόβλημα που είναι ο τρόπος εφαρμογής, όπου εκεί είμαστε σε μια φάση κατά την οποία συζητιούνται ζητήματα, που προσπαθούν επί χρόνια να βρεθούν λύσεις, άρα και αυτά θα αποτελέσουν αντικείμενο κάποιων συναδέλφων στη διημερίδα.
 
Αναλυτικά το πρόγραμμα της Διημερίδας έχει ως εξής: 

ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ | 4.12.2015

17:00-17:30 Προσέλευση
17:30-17:45 Χαιρετισμοί
17:45-18:15 Μνήμη Κώστα Κωνσταντινίδη
• Αριστοτέλης Χαραλαμπάκης, Καθηγητής Νομικής Σχολής ΔΠΘ
• Στέφανος Παύλου, Καθηγητής Νομικής Σχολής ΔΠΘ

Α΄ Συνεδρίαση
18:15-19:15 Πρόεδρος: Αριστοτέλης Χαραλαμπάκης, Καθηγητής Νομικής Σχολής ΔΠΘ
• Χρίστος Μυλωνόπουλος, Καθηγητής Νομικής Σχολής ΕΚΠΑ: «Διεθνισμός» και «εθνικισμός» στην προστασία αρχαιοτήτων
• Ελισάβετ Συμεωνίδου-Καστανίδου, Καθηγήτρια Νομικής Σχολής ΑΠΘ: Ο ν. 4322/2015: παρεμβάσεις με επείγοντα χαρακτήρα στο ποινικό δίκαιο
• Στέφανος Παύλου, Καθηγητής Νομικής Σχολής ΔΠΘ: Η ποινική νομοθέτηση την εποχή των μνημονίων: Το παράδειγμα της υπερημερίας επί οφειλών στο Δημόσιο
19:15-19:30 Διάλειμμα

Β΄ Συνεδρίαση
19:30-21:00 Πρόεδρος: Άγγελος Κωνσταντινίδης, Καθηγητής Νομικής Σχολής ΔΠΘ
• Λάμπρος Μαργαρίτης, Καθηγητής Νομικής Σχολής ΑΠΘ: Μέτρα ασφαλείας και ένδικα μέσα
• Θεοχάρης Δαλακούρας, Καθηγητής Νομικής Σχολής ΔΠΘ: Η εξαίρεση των οργάνων απονομής ποινικής δικαιοσύνης
• Γρηγόρης Καλφέλης, Καθηγητής Νομικής Σχολής ΑΠΘ: Η ποινική συνδιαλλαγή και το plea bargaining. Ένας ιός για το σύστημα της ποινικής δικαιοσύνης ή μια προοπτική για το μέλλον της; Τι πρέπει να αλλάξει στο άρθρο 308Β ΚΠΔ;
Συζήτηση

ΣΑΒΒΑΤΟ | 5.12.2015

Γ΄ Συνεδρίαση
09:30-11:15 Πρόεδρος: Θεοχάρης Δαλακούρας, Καθηγητής Νομικής Σχολής ΔΠΘ
• Αδάμ Παπαδαμάκης, Καθηγητής Νομικής Σχολής ΑΠΘ: Αιτιολογία και αυτοτελείς ισχυρισμοί στην ποινική δίκη
• Άγγελος Κωνσταντινίδης, Καθηγητής Νομικής Σχολής ΔΠΘ: Το δικαίωμα αποδείξεως στην ποινική δίκη
• Ιωάννης Γιαννίδης, Αναπλ. Καθηγητής Νομικής Σχολής ΕΚΠΑ: Υπό ποιες προϋποθέσεις είναι δυνατή η επιστημονική συζήτηση για θέματα λειτουργικής και προσωπικής ανεξαρτησίας του δικαστή;
• Όλγα Τσόλκα, Επίκουρη καθηγήτρια στο Τμήμα Διεθνών, Ευρωπαϊκών και Περιφερειακών Σπουδών, Πάντειο Πανεπιστήμιο: Ζητήματα εφαρμογής της αρχής “ne bis in idem” στην ποινική δίκη
• Χρήστος Σατλάνης, Καθηγητής Ευρωπαϊκού Πανεπιστημίου Κύπρου: Ποινικοδικονομικά Varia: Υποχρέωση για δικονομική μέριμνα, όρια της διακριτικής ευχέρειας και αναιρεσίβλητο αυτής και καταχρηστική άσκηση δικαιώματος / αίτησης αναίρεσης από τον κατηγορούμενο
11:15-11:30 Διάλειμμα

Δ΄ Συνεδρίαση
11.30-13.45 Πρόεδρος: Στέφανος Παύλου, Καθηγητής Νομικής Σχολής ΔΠΘ
• Αριστοτέλης Χαραλαμπάκης, Καθηγητής Νομικής Σχολής ΔΠΘ: Λόγοι μείωσης της ποινής
• Ηλίας Αναγνωστόπουλος, Αναπλ. Καθηγητής Νομικής Σχολής ΕΚΠΑ: Η σκοτεινή γοητεία του εντάλματος συλλήψεως
• Χάρης Παπαχαραλάμπους, Αναπλ. Καθηγητής Νομικού Τμήματος Πανεπιστημίου Κύπρου: Η κόλουρη εγκληματικότητα. Δικαιοπολιτική νομιμοποίηση και δογματικά προβλήματα. Εναύσματα από τη διδασκαλία του common law
• Αγάπιος Παπανεοφύτου, Αναπλ. Καθηγητής στο Τμήμα Κοινωνιολογίας, Πάντειο Πανεπιστήμιο: Το Ποινικό Δίκαιο στο πεδίο της υγείας και ασφάλειας των εργαζομένων
• Sokol Mengjesi, Αναπλ. Καθηγητής στο Δημόσιο Πανεπιστήμιο των Τιράνων: Ο ισχύων αλβανικός Ποινικός Κώδικας: Δογματική ταυτότητα και προοπτική
Συζήτηση

Λήξη εργασιών διημερίδας

Ακολουθήστε το paratiritis-news.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.